1000 میلیون تن تولید سالانه کربن و سایر آلاینده ها /آمارها سخن می گویند...سهم من و تو و دولت چقدر بوده و تا کجاست؟

اقتصاد گردان - 

براساس سالنامه آماری 1401 کشور، گزارش تولید آلاینده های مختلف حاصل از سوخت فرآورده های نفتی و گاز نشان می دهد که طی سال های 1385 تا 1400 مصرف سوخت گاز، بنزین، نفت گاز، نفت کوره، گاز مایع و... نه تنها افزایش زیادی داشته بلکه با افزایش مصرف سوخت و انرژی، تولید آلاینده ها نیز بیشتر شده است و این موضوع نشان می دهد که فناوری های تولید و مصرف انرژی در ایران، متناسب با شرایط و افزایش مصرف به روز رسانی نشده و از استانداردهای روز دنیا، اصلاح روش ها، اصلاح ساختار، فیلتراسیون، بهینه سازی مصرف وسایل مصرف کننده و... در جهت بهبود فناوری ها و کاهش آلاینده ها استفاده نشده است. در نتیجه هر سال شاهد رشد مصرف سوخت گاز و نفت، رشد آلاینده ها و آلودگی هوا و مشکلات بیشتر هستیم. 

مصرف بی رویه و فناوری ضعیف
تولید دی اکسید کربن در سال 1400 به تنهایی به 900 میلیون تن رسیده است. تولید گاز خطرناک منواکسید کربن بیش از 11 میلیون و 300 هزار تن بوده است. 
تولید اکسیدهای نیتروژن 3.3 میلیون تن، دی اکسید گوگرد 1.5 میلیون تن،   تری اکسید گوگرد 15 هزار تن،  ذرات معلق 745 هزار تن،  متان 132 هزار تن، نیتروس اکساید 19 هزار تن برآورد شده است.       براین اساس می توان برآورد کرد که حدود 1000 میلیون تن انواع گاز و آلاینده های مختلف از دی اکسید و منواکسید کربن تا سایر گازها و آلاینده ها در کشور تولید می شود که نتیجه مصرف بی رویه و فزاینده، عدم بهینه سازی و بی توجهی به روش های نوین و فناوری های جدید دنیای امروز است.
 به عبارتی ما از قافله فناوری و روش ها و مدیریت مصرف بهینه انرژی و آب عقب مانده ایم و هر سال شاهد رشد مصرف بی رویه و شدت مصرف انرژی و آب در کشور هستیم. 
البته این اقلام برآوردی است و چالش و بحران آلاینده ها ممکن است که بیش از این باشد و نقش و وظیفه و سهم ما را در کنترل آن بیشتر می کند. 
در بخش های مصرف کننده، به ترتیب نیروگاه ها، حمل و نقل جاده ای و سایر بخش های حمل و نقل، بخش خانگی و عمومی و تجاری، بخش صنعت، پالایشگاه ها و کشاورزی بیشترین سهم را در تولید دی اکسید کربن داشته اند. 

آلاینده ها، گاز و اب را قطع می کند
نیروگاه های کشور با 230 میلیون تن در سال در رتبه نخست تولید دی اکسید کربن بوده است؛ پس از آن بخش حمل و نقل جاده ای و دریایی با 152 میلیون تن دی اکسید و 11 میلیون تن منواکسید و سایر آلاینده ها در رتبه دوم دی اکسید و البته در رتبه نخست آلاینده های دیگر قرار داشته است.
آمار رشد مصرف انرژی در سالنامه های کشور و گزارش های آماری، هر سال بر صورتحساب ملت ایران و نسل آینده می افزاید و از افزایش آلاینده های کربن و گوگرد گرفته تا کاهش ذخایر آب، فرونشست ها، ریزگردها، و کسری برق و آب و گاز و رشد فزاینده مصرف بنزین همگی مشکلاتی است که دولت و سایر نهادها را در سرزمینی که بزرگترین ذخایر گاز و نفت را دارد، با چالش مواجه می کند. 
در برخی موارد باید واردات بیشتر شود و در برخی موارد با سهمیه بندی، قطع گاز و برق باید وضعیت مدیریت شود که نتیجه آن کاهش تولید و صادرات بسیاری از صنایع کشور است. تولید آلاینده های صنایع و حمل و نقل بیشتر شده، و با وجود مصرف روزانه 1.6 میلیون بشکه نفت فرآورده های پالایشگاهی و حدود 700 میلیون مترمکعب گاز، و روزانه 130 میلیون لیتر بنزین و مصرف ذخایر اب کشور، همچنان با مشکلات عدم تعادل تولید و مصرف مواجه هستیم و رشد اقتصادی و تورم و سرمایه گذاری ها هیچ تناسبی با سرانه مصرف آب و برق و گاز و بنزین ندارد. 
مصرف گاز در سال ۱۴۰۱ به حدود ۲۴۲ میلیارد متر مکعب رسیده، معادل مصرف روزانه ۶۶۳ میلیون متر مکعب بوده است. مصرف گاز طبیعی در ایران، حدودا معادل نصف کل مصرف گاز طبیعی در قاره اروپا است.

فصل ها و مصرف بیش از حد استاندارد
در خانه ها، در فصل تابستان کولرها و یخچال و هواسازها نیازمند برق بیشتری هستند و به دلیل رشد شدید مصرف و عدم بهینه سازی وسایل مصرف کننده، کسری برق داریم اما اگر بازدید های دوره ای یکساله برای وسایل داشته باشیم مصرف برق می تواند تاحد قابل توجهی کاهش یابد.
صنایع سبک و سنگین، که با بدسوزی، کثیف سوزی، عدم فیلتراسیون، عدم بهینه سازی کوره ها مواجه هستند باید با همکاری  دانش بنیان ها در بهسازی کوره و سوزاندن انرژی، اقدامات اساسی را انجام دهند. 
بر اساس گزارش سالنامه آماری سال 1401 بخش کشاورزی با مصرف 9.5 میلیون تن نفت گاز، نزدیک به 10 میلیون تن گاز طبیعی،  بیش از 20 میلیون تن دی اکسید کربن و سایر آلاینده ها را تولید کرده است.
در بخش صنعت نیز با مصرف بیش از 1 میلیون تن بنزین، 9.4 میلیون تن نفت گاز، 5.3 میلیون تن نفت کوره، 12 میلیون تن گاز طبیعی، 150 هزار تن کک، 2.2 میلیون تن گاز کوره بلند، بیش از 137 میلیون تن دی اکسید کربن و سایر آلاینده ها را تولید کرده است. 
در بخش حمل و نقل بیشترین تولید آلاینده ها رخ داده و با مصرف بنزین بیش از 75 میلیون تن دی اکسید،11 میلیون تن مونواکسید، تولید شده است. مصرف نفت گاز یا گازوئیل نیز بیش از59 میلیون تن دی اکسید و 570 هزار تن اکسید نیتروژن، 354 هزار تن دی اکسید گوگرد، 278 هزار تن ذرات معلق ایجاد کرده است. 
مصرف گاز طبیعی نزدیک به 2 میلیون تن دی اکسید و سوخت جت بیش از 3.5 میلیون تن دی اکسید تولید کرده است.
در  بخش خانگی و تجاری، بیشترین مصرف را گاز طبیعی به خود اختصاص داده که بیش از 150 میلیون تن دی اکسید کربن، 1.4 میلیون تن اکسید نیتروژن تولید می کند. 
در رتبه دوم گاز مایع با 5.5 میلیون تن تولید دی اکسید کربن قرار دارد. نفت سفید نیز با 4 میلیون تن دی اکسید کربن، گازوئیل با 1.8 میلیون تن دی اکسید کربن، هیزم با 375 هزار تن، و نفت کوره با 227 هزار تن، و بنزین با 145 هزارتن  با تولید دی اکسید کربن در رتبه بعدی تولید آلاینده های بخش خانگی و تجاری و عمومی هستند. 
سوخت نیروگاه ها نیز عمدتا گاز طبیعی و گاز پالایشگاه ها، گاز مایع، نفت کوره و نفت گاز بوده است. گاز طبیعی به تنهایی 12 میلیون تن دی اکسید کربن تولید کرده است. گاز پالایشگاه 6.5 میلون، گاز مایع 1 میلیون، نفت کوره 422 هزارتن دی اکسید کربن تولید کرده اند. 
نیروگاه ها شامل نیروگاه های وزارت نیرو، بخش خصوصی و صنایع بزرگ هستند که برای خود نیروگاه دارند. 
در نیروگاه های وزارت نیرو مصرف گاز طبیعی بیش از 50 میلیون تن، نفت کوره نزدیک به 21 میلیون تن و نفت گاز  نزدیک به 7 میلیون تن دی اکسید کربن تولید کرده اند. سایر اقلام قابل توجه نیز اکسید نیتروژن، گوگرد و منوکسید کربن بوده است. در نیروگاه های بخش خصوصی نیز مصرف گاز طبیعی بیش از 115 میلیون تن، نفت گاز بیش از 24 میلیون تن و نفت کوره 4.4 میلیون تن  دی اکسید کربن تولید کرده اند و اقلام اکسید نیتروژن و گوگرد در رتبه های بعدی بوده است. 
درنیروگاه های صنایع بزرگ نیز گاز طبیعی 5 میلیون تن، گاز کوره بلند و کک نیز نزدیک به 3 میلیون تن دی اکسید تولید کرده اند. 

                میزان آلاینده های بخش های اقتصادی در سال 1400 به هزار تن – دی اکسید کربن به میلیون تن