سازمان ها و شرکت هایی که باید در تعیین ارزش کالاها به گمرک کمک کنند کجا هستند؟
تقویت تجارت 85 میلیارد دلاری کشور در 9 ماه اول 1402 در انتظار مشارکت گسترده و جدی تشکل های دولتی و غیر دولتی در تعیین ارزش کالاها
85 میلیارد دلار صادرات و واردات در 9 ماه نخست داشته ایم که نزدیک به 800 هزار اظهارنامه کالا و صدها هزار نوع کالا بوده است که بسیاری از آنها کالاهای جدید و ناشناخته و با فناوری های جدید است که قیمت و ارزش آنها مشخص نیست. کسانی که باید در این شرایط به گمرک کمک کنند کجا هستند، و چه وزارتخانه ها، نهادها، سازمان ها، تشکل ها، انجمن های صنفی، سندیکاهایی باید در استعلام قیمت ها، معرفی کالاها، تعیین کد شناسه و... به گمرک و کمیته های تخصصی تعیین ارزش کالا کمک کنند؟
اقتصاد گردان – محسن شمشیری آمار نشان می دهد که در 9 ماهه 1402 صادرات کشور نزدیک به 538 هزار اظهارنامه با وزن 102 میلیون تن و رقم 36.4 میلیارد دلار و واردات با 258 هزار اظهارنامه به وزن 29 میلیون تن و 48.4 میلیارد دلار بوده است. به عبارت دیگر، 85 میلیارد دلار صادرات و واردات در 9 ماه نخست داشته ایم که نزدیک به 800 هزار اظهارنامه کالا و صدها هزار نوع کالا بوده است که بسیاری از آنها کالاهای جدید و ناشناخته و با فناوری های جدید است که قیمت و ارزش آنها مشخص نیست.
بسیاری از کالاها نیز به خاطر تورم و نوسانات جهانی با تغییر قیمت مواجه هستند و برای استعلام قیمت آنها باید همه شرکت ها، سندیکاها و وزارتخانه ها با گمرک همکاری کنند. براین اساس روشن است که با این حجم صادرات و واردات به کشور، نمی توان تنها براساس عملکرد دفتر ارزش گمرک ایران عمل کرد و انتظار داشت که این دفتر، ارزش تمام کالاها، تعرفه ها، کد شناسه و کیفیت هر کالا را شناسایی کنند و با توجه به تنوع کالاها و فناوری روز دنیا، حتما باید در تشخیص کیفیت و ارزش کالا، از نهادهای ذیربط، متولی هر بخش اقتصادی، فعالان هر کسب وکار، سندیکاها، انجمن ها و تشکل های مدنی مسوول و معتبر در هر حرفه کمک گرفت. اگرچه گمرک ایران با پیگیری کارشناسان و تاکید رضوانی فر رئیس کل آن در سال های اخیر، در ایجاد سامانه و هوشمند سازی و ایجاد مسیر برای استعلام از نهادهای دولتی وغیر دولتی وتشکل های صنفی، موثر بوده اند اما سهم و نقش و امکانات گمرک در تعیین ارزش کالا با توجه به 550 هزار قلم کالا و میلیون کالای موجود در بازار جهانی و حداقل 40 هزار شرگت و شخصیت حقوقی فعال در واردات و صادرات، محدود است و این اجبار وجود دارد که همه شرکت ها، تشکل ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی در استعلام و تعیین ارزش کالا گمرک را یاری دهند تا مسیر موجود در گمرک ایران تقویت شود و به شفافیت بیشتر، مبارزه با فساد و کاهش تخلفات، بیش اظهاری و کم اظهاری ارزش کالا کمک کند.
براین اساس، در تشخیص ارزش هر کالا، سهم گمرک ایران محدود است و سهم اصلی را باید فعالان اقتصادی، متولیان و نهادهای تخصصی به عهده بگیرند تا حداقل ارزش هر کالا از سه منبع معتبر دریافت و شناسایی و اعلام شود.
به عبارت دیگر، همکاری برای تعیین ارزش هر کالای وارداتی یا صادراتی در ایران، نباید یک مشارکت دلبخواه تلقی شود بلکه باید نهادها و تشکل ها اجبار داشته باشند که در این کار مشارکت کنند.
اگر قرار باشد که وزارتخانه ها، سازمان ها، ادارات، تشکل های صنفی، اتحادیه ها و... همکاری نکنند و بعد از مدتی انتقاد کنند یا فریاد کنند که چرا گمرک در مرزهای تجاری کشور مراقب نبود و فلان کالا با کم اظهاری یا بیش اظهاری ارزش کالا مواجه شد، و یا فریاد کنند که آقای داور و مسوول تجارت کشور چرا مراقب نیستید؟ و...
نمی توان انتظار داشت که دفتر ارزش گمرک با 40 نفر پرسنل، برای 550 هزار قلم کالا، و چند هزار کد تعرفه، در بازار تجارت جهانی، متناسب با شرایط اقتصاد کشور، تحریم، ساختار اقتصاد کشور، مدل تجارتی که انجام می دهیم و... ارزش همه کالاها را تعیین کند، حرف منطقی و امکان پذیر نیست.
لذا باید سوال کرد که کسانی که باید در این شرایط به گمرک کمک کنند کجا هستند، و چه وزارتخانه ها، نهادها، سازمان ها، تشکل ها، انجمن های صنفی، سندیکاهایی باید در استعلام قیمت ها، معرفی کالاها، تعیین کد شناسه و... به گمرک و کمیته های تخصصی تعیین ارزش کالا کمک کنند؟
استعلام از بازارهای بین المللی و بولتن های بازار جهانی، شرکت های تخصصی، استعلام از نهادهای دولتی، استعلام از نهادهای غیر دولتی و تشکل های صنفی، و تعیین آن در کمیته های ارزش هر بخش سه منبع مهم تعیین ارزش است.
به عبارت دیگر، همان طور که در فعالیت های مختلف اجتماعی، اقتصادی و تجاری، تاکید می شود که باید هر خبر یا اطلاعات و استعلام قیمتی را از سه منبع معتبر دریافت کنیم تا خبر، اطلاع و استعلام قیمت درست و دقیقی اخذ شود و مبنای کار ما باشد، در مورد تعیین ارزش کالاهای تجاری و ارزش گمرکی نیز باید منابع مختلف همکاری و مشارکت جدی و اجباری داشته باشند و علاوه بر دفتر ارزش گمرک، کمیته های تخصصی مرتبط با هر فعالیت اقتصادی، باید فعالان کسب وکارها شامل انجمن های صنفی، سندیکا، اتاق بازرگانی، اتحادیه های صنفی، وزارتخانه ها و سازمان های متولی هر بخش اقتصاد نیز که از نزدیک با کالاها، بازار جهانی، قیمت ها و بازار داخلی در ارتباط هستند، درمورد استعلام قیمت ها همکاری مستمر و دقیق داشته باشند.
تمامی رسیدگی‌های گمرک در ارتباط با صحت و درستی ارزش اظهاری بر طبق اسناد تسلیمی صاحبان کالاها (پیش فاکتور و سیاهه خرید) در مراحل ترخیص و پس از ترخیص در گمرکات اجرایی و دفاتر ستادی انجام می شود.
رسیدگی به ارزش کالاهای صادراتی از طریق ماده 16 قانون امور گمرکی، ماده 22 آیین نامه اجرایی، استعلام ارزش از نهادهای دولتی ذیربط، استعلام ارزش از انجمن ها و اتحادیه های غیردولتی ذیربط وطرح در کارگروه ارزش کالاهای صادراتی و ثبت در سامانه انجام می شود.
