سامانه TSC و هوشمند سازی در تعیین ارزش گمرکی با 553 هزار کالا و 100 هزار شناسه در 9 ماه اول 1402

گمرک ایران از سال 1394، با بهره گیری از سامانه جامع امور گمرکی، در تلاش برای مکانیزه و الکترونیکی نمودن رسیدگی به ارزش کالا های وارداتی، با محوریت بانک اطلاعات ارزش کالا سامانه TSC (Tariff Specification Cod) را براساس شماره تعرفه، کشور سازنده، نام تجاری کالا، مدل و سایر مشخصات متمایز کننده جهت شناسایی کالاهای وارداتی در دستور کار خود قرار داد.
شایان ذکر است TSC در ابتدا توسط آنکتاد (کنفراس تجارت و توسعه سازمان ملل) در برخی از کشور ها به کار گرفته شد.
هم اکنون بیش از 550000 کد شناسه ارزش در بانک اطلاعات مذکور ثبت شده است که دایماً در حال اصلاح و بروز رسانی می باشد و اهتمام گمرک، نظارت مستمر برای ایجاد و بروز رسانی شناسه هایی که با واقعیت ها و روش های مرسوم تجاری Commercial Realities And Ordinary Course Of Trade ) ) همخوانی داشته باشد.
بنابراین، رسیدگی به ارزش کالاهای وارداتی برمبنای قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن انجام می گیرد و سامانه TSC به عنوان ابزاری در اختیار گمرکات است که وظایف خود در ارتباط با رسیدگی به ارزش کالاها با دقت بیشتری ایفا نمایند.
آمار کلی شناسه های موجود در بانک اطلاعات ارزش TSC شامل 552 هزار و 941 مورد در 9 ماهه نخست 1402 بوده که حدود 100 هزار شناسه بانک اطلاعات واردات فعال می باشد و مابقی عملا فعال نبوده اند. در 9 ماه اول 1402 حدود 4077 شناسه ثبت، 334 مورد ویرایش، و 941 مورد حذف شده است.
محدودیت ورود گروه کالایی 4 و 27 شامل انواع کالاهای مصرفی غیر ضروری منجر به کاهش تنوع اقلام کالاهای وارداتی از سال 1397 تاکنون شده است. به طوری که از 550 هزارشناسه موجود، حدود 100 هزار شناسه بانک اطلاعات، واردات دارد و فعال می باشد و از محل مابقی آنها عملاً وارداتی صورت نمی پذیرد
این امر موجب کاهش سوابق بند الف ماده 15 قانون امور گمرکی و به روزرسانی بانک اطلاعات ارزش کالای وارداتی (TSC) گردیده است
اقلام عمده وارده به کشور که شامل: کالای اساسی، ماشین آلات راهسازی، کامیون، خودرو سواری، موتور سیکلت، مشمول قانون خودرو، موبایل واره ها (موبایل، لپ تاپ، تبلت، مودم و...) به صورت مستمر درحال به روز رسانی می باشد.
کارگروه تخصصی ارزش با مشارکت گمرک ایران، وزارت صمت، وزارت بهداشت، وزارت نفت، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و... تشکیل شده است.


آمار کلی شناسه های موجود در بانک اطلاعات ارزش TSC شامل 552 هزار و 941 مورد در 9 ماهه نخست 1402 بوده که حدود 100 هزار شناسه بانک اطلاعات واردات فعال می باشد و مابقی عملا فعال نبوده اند. در 9 ماه اول 1402 حدود 4077 شناسه ثبت، 334 مورد ویرایش، و 941 مورد حذف شده است.

هوشمند سازی سامانه ارزش
در فاز اول
هوشمند سازی سامانه ارزش دستور العمل اجرایی طی شماره 1402/1161593 تاریخ 1402/8/22 به گمرکات اجرایی ابلاغ گردید. دراین مرحله اطلاعات تمامی اظهارنامه‌های واردات براساس فیلدهای تعیبه شده در اظهارنامه ارزش گمرکی پس از رسیدگی در گمرک محل در بانک اطلاعات جمع‌آوری شده تا در مراحل بعدی با هدف دستیابی به استفاده مکانیزه از داده‌‌های جمع آوری شده وزن دهی به آنها براساس سوابق ترخیص صاحب کالا، اظهارکننده، گمرک محل ترخیص، تعرفه کالا، وسیله حمل، نحوه حمل و.... صورت پذیرد.
    

فاز دوم
در فاز بعد و با مکانیزه شدن (هوشمند سازی) سامانه: امکان ایجاد بانک اطلاعات ارزش پویا و بروز با اجرای شرط همزمانی برای کالاهای بورسی و فصلی (بند ت ماده 10 آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی) و بروز رسانی آن با استفاده از سیستم مکانیزه، امکان اجرای دامنه قابل قبول (کران بالا و پایین ) و یا ارائه متوسط ارزش توسط سیستم.
فاز سوم
    در فاز سوم، بازرگان هنگام اظهار، فقط برای اظهارنامه‌هایی که ثبت سفارش متناظرشان با شناسه کالا صورت نگرفته است، اظهارنامه ارزش بارگذاری می‌کند. ایجاد امکان جست‌وجوی ارزش براساس کدتعرفه، کشور سازنده، شرح کالا، برند، مدل و بازه زمانی اظهار در در بانک اطلاعات ارزش کالای وارداتی، امکان دسترسی به بانک اطلاعاتی TSC، اظهارنامه‌های ارزش (موجود در پنجره واحد تجارت فرامرزی در امور گمرکی) برای کارشناس و بورس های معتبر جهانی.
فاز چهارم
    در فاز چهارم، ضمن حفظ اطلاعات قبلی ارزش کالاهای وارداتی براساس شناسه کالا اقدام می گردد. ثبت سفارش و اظهار تمامی کالاها با استفاده از شناسه کالا، ارزش اظهارنامه به شکل یک بازه قابل قبول با توجه به شناسه کالا و اجرای سیستمی و هوشمند، مواد 14 و 15 قانون امور گمرکی و آیین نامه مربوطه به کارشناس نمایش داده می‌شود. پس از تکمیل بانک اطلاعات ارزش، کارشناسی ارزش به صورت هوشمند صرفاً توسط سامانه صورت می‌پذیرد. ارزش حسب مواد 14 و 15 قانون امور گمرکی و 10 الی 23 آیین نامه اجرایی آن و رعایت شرط همزمانی بند ت ماده 10 آیین نامه مربوطه به روز و همزمان می باشد، کارشناس شناسه TSC را با ارزش استنباطی در اظهارنامه ارزش درج و ادامه فرایند ترخیص صورت می پذیرد

تعامل با گمرکات جهان
مکاتبات با گمرکات دیگر کشورها برای اطمینان از صحت انجام تشریفات گمرکی از کشور مبداء صادرکننده کالا به کشور ایران صورت می گیرد که این موضوع در تعیین ارزش کالا می تواند اطلاعات قابل توجهی در اختیار گمرک ایران قرار دهد.

 ضرورت همکاری نهادهای دولتی وغیر دولتی در تعیین ارزش

اگرچه گمرک ایران با پیگیری کارشناسان و تاکید رضوانی فر رئیس کل آن در سال های اخیر، در ایجاد سامانه و هوشمند سازی و ایجاد مسیر برای استعلام از نهادهای دولتی وغیر دولتی وتشکل های صنفی، موثر بوده اند اما سهم و نقش و امکانات گمرک در تعیین ارزش کالا با توجه به 550 هزار قلم کالا و میلیون کالای موجود در بازار جهانی و حداقل 40 هزار شرگت و شخصیت حقوقی فعال در واردات و صادرات، محدود است و این اجبار وجود دارد که همه شرکت ها، تشکل ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی در استعلام و تعیین ارزش کالا گمرک را یاری دهند تا مسیر موجود در گمرک ایران تقویت شود و به شفافیت بیشتر، مبارزه با فساد و کاهش تخلفات، بیش اظهاری و کم اظهاری ارزش کالا کمک کند.