محسن شمشيري
هزینه مسافرت ایرانیان در سال های 89-1384 - صادرات خدمات
به گزارش موازنه پرداخت هاي ارزي بانك مركزي، در سال 88 به ازاي هر ايراني هزينه ارزي مسافرت خارجي معادل 155دلار بوده است
خبراقتصادی: هزينه ارزي مسافرت ايرانيان به خارج كشور و هزينه اي كه بابت حمل و نقل مسافر به شركت هاي خارجي درسال 1388پرداخت شده به بيش از 11.5 ميليارد دلار رسيد . اين در حالي است كه متوسط هزينه مسافرت‌هاي خارجي ايرانيان در برنامه چهارم و سال هاي 1384 تا 1387 سالي 9 ميليارد دلار بوده است .به گزارش موازنه پرداخت هاي ارزي بانك مركزي، در سال 88 به ازاي هر ايراني هزينه ارزي مسافرت خارجي معادل 155دلار بوده است.
از سوي ديگر، درمقابل اين هزينه هاي ارزي، ايران از محل مسافرت اتباع و گردشگران خارجي حدود 2.2ميليارد دلار درآمد ارزي داشته است. آمار ده ماه اول سال 88 نشان مي دهد كه 1548 ميليون دلار بابت مسافرت گردشگران خارجي و 312 ميليون دلار بابت حمل نقل مسافر درآمد ارزي داشته ايم.
به عبارت ديگر،در10 ماهه اول سال 88 در مقابل 9354 ميليون دلار هزينه ارزي مسافرت و حمل ونقل مسافر، 1860 ميليون دلار درآمد ارزي ازمحل مسافرت وحمل ونقل مسافر داشته ايم.
در صورتي كه اين روند براي دوماه پاياني سال 88 نيز ادامه يافته باشدبرآورد مي شود كه 11.2 ميليارد دلارهزينه ارزي و 2.2 ميليارد دلار درآمد ارزي از محل مسافرت وحمل و نقل مسافر در سال 88 صورت گرفته ورقم تجارت در بخش مسافرت خارجي ايرانيان و سفر گردشگران خارجي به ايران را به سالي 13.5 ميليارد دلار افزايش داده است.
براساس عملكرد برنامه چهارم و در چهار سال 87ـ1384 متوسط هزينه‌هاي ارزي سالانه بابت حمل و نقل مسافر و بار و مسافرت ايرانيان به خارج کشور معادل 9242 ميليون دلار بوده، متوسط درآمد ارزي بابت مسافرت و حمل و نقل بار و مسافر در اين سال‌ها معادل 4421 ميليون دلار گزارش شده است و نشان دهنده تفاوت 4821 ميليون دلاري درآمد و هزينه‌هاي ارزي در بخش حمل و نقل مسافر و مسافرت بوده است.
رشد 17درصدي هزينه ارزي مسافرت درسال 88
در ده ماهه اول سال 88 واردات خدمات در بخش مسافرت به خارج كشور، يا هزينه ارزي مسافرت ايرانيان به خارج از كشور 8493 ميليون دلار و تقريبا معادل 8.5 ميليارد دلار بوده است كه اگر اين روند براي دوماه آخر سال نيز استمرار داشته باشد تقريبا معادل 10.2 ميليارد دلار هزينه مسافرت ايرانيان به خارج بوده است . اين رقم براي دوازده ماهه سال 1387 معادل 8.7 ميليارد دلار بوده است كه نشان دهنده رشد 17 درصدي هزينه مسافرت ايرانيان به خارج كشور است.
علاوه بر هزينه ارزي مسافرت ، شركت هاي مسافري خارجي نيزبابت حمل و نقل ، مبالغي را از مسافران دريافت مي كنند كه اين رقم در ده ماهه اول سال 88 ، معادل 861 ميليون دلاربوده است .
به عبارت ديگر، رقم مخارج مسافران ايراني بابت مسافرت و بابت حمل و نقل كه به شركت هاي خارجي پرداخت شده روي هم بيش از 11.5 ميليارد دلار بوده است كه اگراين رقم بر تعداد جمعيت 74 ميليون نفري كشور تقسيم شود سرانه هزينه ارزي مسافرت ايرانيان به خارج در سال 1388 معادل 155 دلار بوده است.
رشد 11 درصدي واردات خدمات
مجموع واردات خدمات يا پرداخت ها و هزينه هاي ارزي بابت واردات خدمات در ده ماهه سال 1388 شامل هزينه حمل و نقل مسافر وبار و ساير، مسافرت و خدمات بيمه‌اي، ساختماني،ارتباطي، مالي،كامپيوتري، تجاري،دولتي و... به رقم قابل توجه 16 ميليارد و 511 ميليون دلار رسيده كه در مقايسه با رقم 14.8 ميليارد دلاري 10 ماهه اول سال 87 به ميزان بيش از 11 درصد رشد داشته است .
اين شرايط نشان مي دهد كه مخارج ارزي كشورها در دنياي امروز تنها شامل واردات و صادرات كالا نمي شود و اگر چه واردات كالا به كشوربه بيش از 50 ميليارد دلار در سال رسيده اما واردات خدمات شامل مسافرت و حمل ونقل و بيمه و ... نيز رقم بزرگ حدود 17 ميليارد دلار براي 10 ماه و احتمالا 20 ميليارد دلار براي يك سال را شامل مي شود.
126 درصد رشد و 24 ميليارد دلار هزينه مسافرت ايرانيان در چهار سال 87-1384
مسافرت ايرانيان به کشورهاي حاشيه خليج فارس، امارات، عربستان، مالزي، هند، چين، ترکيه و اروپا و حتي آفريقا رشد زيادي داشته است.
پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در سال‌هاي 1383 تا 1387 حدود 126 درصد رشد داشته و از رقم 3848 ميليون دلار در سال 83 به 8685 ميليون دلار در سال 87 رسيده و تنها در پنج ماهه اول امسال نيز ايرانيان بابت مسافرت 4632 ميليون دلار پرداخت ارزي داشته‌اند.
مجموع هزينه ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در چهار سال 84تا 87 نزديک به 24 ميليارد دلار بوده است.
فاصله 18 ميليارد دلار دريافت و پرداخت ارزي بابت مسافرت در چهار سال 87-1384
مقايسه رقم 5592 ميليون دلار دريافت ارزي بابت مسافرت گردشگران خارجي به ايران با رقم 23901 ميليون دلار پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج نشان مي‌دهد که 76 درصد از نقطه تعادلي درآمد و مخارج حاصل از مسافران به ايران و به خارج فاصله داريم و بيش از 18 ميليارد دلار بيشتر از گردشگران خارجي هزينه کرده‌ايم.اين در حالي است که مزيت‌هاي گردشگري و نقاط ديدني و تابستاني ايران زمين چند برابر متوسط جهان است و قاعدتا رقم درآمد ارزي حاصل ازجذب گردشگران خارجي بايد چند برابر هزينه مسافرت ايرانيان به خارج کشور باشد.
تنها در پنج ماهه اول سال (88) تفاوت درآمد حاصل از مسافرت افراد خارجي به ايران وهزينه مسافرت ايرانيان به خارج معادل 3898 ميليون دلار بوده است. به عبارت ديگر متوسط سالانه تفاوت اين دو رقم حدود 4600 ميليون دلار در چهار سال گذشته بوده است هزينه مسافرت ايرانيان به خارج سالي 4600 ميليون دلار بيش از درآمد حاصل از مسافرت خارجي‌ها به ايران بوده است.اين وضعيت، نشان دهنده آماده نبودن شرايط محيطي و زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب گردشگران داخلي و خارجي است.
علاوه بر ايجاد زيرساخت‌هايي مانند هتل‌داري، جاده، قطب‌هاي گردشگري و ... سياست‌هاي کلان کشور در ياري رساندن به زيرساخت‌هاي کشور کافي نبوده است.
به عبارت ديگر، اگرچه زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب مسافران داخلي و خارجي بايد بهتر از وضعيت فعلي باشد اما عواملي مانند مشکلات و محدوديت‌هاي محيطي و سياسي، نرخ ارز باثبات که متناسب با نرخ تورم بالا نرفته و سفر خارجي براي ايرانيان را نسبت به گذشته 80 درصد از نظر ارزش دلار ارزان‌تر کرده است و ... باعث شده که از يک سو رشد مسافرت گردشگران خارجي در حد مزيت‌هاي ايران نباشد و از سوي ديگر انگيزه مسافرت ايرانيان براي گردش و گذراندن اوقات فراغت در کشورهاي خارجي وبه خصوص در کشورهاي همسايه مانند ترکيه، امارات، هند، عراق و عربستان را به شدت افزايش داده است.
هزينه مسافرت‌هاي خارجي ايرانيان به سالي 9 ميليارد دلار رسيد
در حالي که در چهار سال گذشته 87ـ1384 متوسط سال هزينه‌هاي ارزي بابت حمل و نقل مسافر و بار و مسافرت ايرانيان به خارج کشور معادل 9242 ميليون دلار بوده، متوسط درآمد ارزي بابت مسافرت و حمل و نقل بار و مسافر در اين سال‌ها معادل 4421 ميليون دلار گزارش شده است و نشان دهنده تفاوت 4821 ميليون دلاري درآمد و هزينه‌هاي ارزي در اين حمل و نقل و مسافرت بوده است.
براساس نماگرهاي بانک مرکزي، خالص واردات و صادرات خدمات در بخش حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت ايرانيان و اتباع خارجي از حدود 3 ميليارد دلار در سال 84 به بيش از 7 ميليارد دلار در سال 87 رسيده و متوسط آن در 4 سال گذشته حدود 5 ميليارد دلار بوده است.تفاوت درآمدها وهزينه‌هاي ارزي بخش حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت در پنج ماه گذشته حدود 4 ميليارد دلار گزارش شده و پيش‌بيني مي‌شود که تا پايان سال 88 تفاوت اين دو رقم به 10 ميليارد دلار خواهد رسيد.
اين تفاوت درآمد و هزينه ارزي تنها در بخش مسافرت به 6777 ميليون دلار در سال رسيده و در پنج ماه اول سال 88 نيز 3898 ميليون دلار بوده است وچنانچه اين روند تداوم يابد براي کل سال 88 حدود 9355 ميليون دلار پيش‌بيني مي‌شود.
زيرساخت‌هاي مناسب در بخش حمل و نقل، ترانزيت و گردشگري وجذب مسافرت در هر کشوري مي‌تواند علاوه بر ايجاد اشتغال گسترده در شبکه‌هاي مختلف خدماتي، صنايع و خدمات مرتبط با حمل و نقل بار و مسافر، هتل‌داري و اياب و ذهاب مسافران خارجي و ... ارزش افزوده قابل توجهي براي شهروندان ايجاد نمايد و علاوه بر اين مزيت‌ها، شرايط مناسبي براي افزايش درآمد ارزي فراهم مي‌کند.براين اساس، لازم است که روند دريافت ارزي بابت حمل و نقل بار و مسافر و جذب گردشگران و مسافران خارجي به ايران بررسي شود تا مشخص شود که در سال‌هاي اخير، زيرساخت‌هاي کشور در چه شرايطي بوده و تا چه حد به افزايش صادرات خدمات بابت حمل بار و مسافر، ترانزيت کالا و همچنين جذب درآمد حاصل از مسافرت اتباع کشورهاي ديگر به ايران و جذب گردشگران بيشتر و ... کمک کرده است.
در طرف مقابل، لازم است بررسي شود که ايرانيان بابت مسافرت به خارج کشور چه ميزان مخارج ارزي داشته‌اند و بابت واردات کالا وحمل و نقل بار و مسافر تا چه ميزان هزينه کرده‌اند.
به عبارت ديگر، اقتصاد ايران از يک سو بابت واردات کالا و مسافرت ايرانيان به خارج کشور هزينه و پرداخت ارزي دارد و از سوي ديگر بابت صادرات کالا و خدمات يا حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت گردشگران و مسافران خارجي با درآمد ارزي مواجه است.
تفاوت 19 ميليارد دلاري دريافت و پرداخت ارزي در بخش حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت
دريافت ارزي بابت حمل ونقل بار و مسافر ومسافرت در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب 2890، 3118، 4159، 5001 و 5405 ميليون دلار و در پنجم ماهه اول سال 87 معادل 2592 ميليون دلار گزارش شده است.
مجموع عملکرد سال‌هاي 84 تا 87 و در دولت نهم در بخش دريافت ارزي حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت نيز 17683 ميليون دلار بوده است.در مقابل جمع پرداخت ارزي بابت حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت به خارج در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب معادل 5739، 6047، 7635، 10507 و 12780 ميليون دلار بوده است و در پنج ماه اول سال جاري نيز 6682 ميليون دلار گزارش شده است.
مجموع عملکرد چهار سال 84 تا 87 در دولت نهم نيز نشان مي‌دهد که حدود 37 ميليارد دلار بابت حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت هزينه ارزي داشته‌ايم.
براين اساس تفاوت هزينه‌هاي ارزي بابت حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت در چهار سال گذشته با درآمد ارزي حاصل از حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت معادل 19286 ميليون دلار بوده است و تنها در پنج ماه اول امسال چهار ميليارد دلار تفاوت هزينه‌هاي ارزي اين بخش با درآمدهاي ارزي حاصل از حمل و نقل بار و مسافر ومسافرت بوده است.به عقيده کارشناسان اقتصادي، در سال‌هاي اخير و از سال 1382 به بعد، تحت تاثير افزايش درآمد نفت و همچنين ثبات نرخ ارز، مسافرت ايرانيان به خارج کشور و واردات کالا وخدمات به شدت رشد داشته است.
با وجودي که شاخص تورم از عدد 100 در سال 83 به 200 در پايان سال 87 رسيده و دو برابر شده است، نرخ ارز از 850 تومان در سال 83 به 950 تومان در سال 87 رسيد و تنها 20 درصد رشد داشته است. اين موضوع به معناي ثبات نرخ دلار در سال‌هاي اخير بوده و در شرايطي که هزينه‌هاي تمام شده و سطح عمومي قيمت‌ها در چهار سال گذشته 100 درصد رشد داشته است نرخ دلار تنها 20 درصد رشد کرده و به معناي ارزان شدن واردات کالا، خدمات وهزينه‌هاي حمل ونقل و مسافرت است.
126 درصد رشد و 24 ميليارد دلار هزينه مسافرت ايرانيان در چهار سال
براين اساس، مسافرت ايرانيان به کشورهاي حاشيه خليج فارس، امارات، عربستان، مالزي، هند، چين، ترکيه و اروپا و حتي آفريقا رشد زيادي داشته است.
پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در سال‌هاي 1383 تا 1387 حدود 126 درصد رشد داشته و از رقم 3848 ميليون دلار در سال 83 به 8685 ميليون دلار در سال 87 رسيده و تنها در پنج ماهه اول امسال نيز ايرانيان بابت مسافرت 4632 ميليون دلار پرداخت ارزي داشته‌اند.
مجموع هزينه ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در چهار سال 84تا 87 نزديک به 24 ميليارد دلار بوده است.
ضرورت توسعه زيرساخت‌هاي مسافرت و گردشگري در ايران
توسعه زيرساخت‌هاي مسافرت وگردشگري در ايران، علاوه بر افزايش درآمد ارزي بابت جذب گردشگران خارجي، مي‌تواند از خروج ارز بابت مسافرت ايرانيان به خارج نيز جلوگيري کند.
در صورتي که اقامتگاه‌ها، مراکز تفريحي و قطب‌هاي گردشگري گسترش يابد و امنيت لازم براي گذراندن اوقات فراغت، توسعه جاده‌ها و وسايل حمل و نقل هوايي، جاده‌اي و دريايي و ... را شاهد باشيم مي‌توانيم بخش قابل توجهي از خروج ارز کشور بابت مسافرت هموطنان خود را نيز شاهد باشيم.
اگرچه رقم دريافت‌هاي ارزي بابت مسافرت اتباع خارجي و جهانگردان به ايران در سال‌هاي اخير رشد داشته و از رقم 784 ميليون دلار در سال 83 به 1908 ميليون دلار در سال 87 رسيده و 143 درصد رشد داشته است اما کل درآمد ارزي بابت مسافرت افراد خارجي به ايران در طول چهار سال 84 تا 87 حدود 5592 ميليون دلار بوده است و اين رقم در مقايسه با مزيت‌ها و تاريخ و فرهنگ و تمدن 7 هزار ساله ايران زمين اندک است.
فاصله 18 ميليارد دلار دريافت و پرداخت ارزي بابت مسافرت در چهار سال
مقايسه رقم 5592 ميليون دلار دريافت ارزي بابت مسافرت گردشگران خارجي به ايران با رقم 23901 ميليون دلار پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج نشان مي‌دهد که 76 درصد از نقطه تعادلي درآمد و مخارج حاصل از مسافران به ايران و به خارج فاصله داريم و بيش از 18 ميليارد دلار بيشتر از گردشگران خارجي هزينه کرده‌ايم.اين در حالي است که مزيت‌هاي گردشگري و نقاط ديدني و تابستاني ايران زمين چند برابر متوسط جهان است و قاعدتا رقم درآمد ارزي حاصل ازجذب گردشگران خارجي بايد چند برابر هزينه مسافرت ايرانيان به خارج کشور باشد.
تنها در پنج ماهه اول سال جاري (88) تفاوت درآمد حاصل از مسافرت افراد خارجي به ايران وهزينه مسافرت ايرانيان به خارج معادل 3898 ميليون دلار بوده است. به عبارت ديگر متوسط سالانه تفاوت اين دو رقم حدود 4600 ميليون دلار در چهار سال گذشته بوده است هزينه مسافرت ايرانيان به خارج سالي 4600 ميليون دلار بيش از درآمد حاصل از مسافرت خارجي‌ها به ايران بوده است.اين وضعيت، نشان دهنده آماده نبودن شرايط محيطي و زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب گردشگران داخلي و خارجي است.
علاوه بر ايجاد زيرساخت‌هايي مانند هتل‌داري، جاده، قطب‌هاي گردشگري و ... سياست‌هاي کلان کشور در ياري رساندن به زيرساخت‌هاي کشور کافي نبوده است.
به عبارت ديگر، اگرچه زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب مسافران داخلي و خارجي بايد بهتر از وضعيت فعلي باشد اما عواملي مانند مشکلات و محدوديت‌هاي محيطي و سياسي، نرخ ارز باثبات که متناسب با نرخ تورم بالا نرفته و سفر خارجي براي ايرانيان را نسبت به گذشته 80 درصد از نظر ارزش دلار ارزان‌تر کرده است و ... باعث شده که از يک سو رشد مسافرت گردشگران خارجي در حد مزيت‌هاي ايران نباشد و از سوي ديگر انگيزه مسافرت ايرانيان براي گردش و گذراندن اوقات فراغت در کشورهاي خارجي وبه خصوص در کشورهاي همسايه مانند ترکيه، امارات، هند، عراق و عربستان را به شدت افزايش داده است.
۲ میلیارد دلار پرداخت هزینه ارزی به شرکت های حمل مسافران هوایی
حتي پرداخت‌هاي ارزي بابت حمل مسافران ايراني به خارج نيز در اين سال‌ها به شدت رشد داشته و شرکت‌هاي هوايي، دريايي و جاده‌اي خارجي بابت مسافرت ايرانيان درآمد خوبي داشته‌اند به گونه‌اي که هزينه ارزي بابت حمل و نقل مسافران ايراني به خارج کشور از رقم 328 ميليون دلار در سال 83 به 797 ميليون دلار در سال 87 رسيده و در طي سال‌هاي 84 تا 87 يعني در چهار سال گذشته در مجموع 2093 ميليون دلار پرداخت ارزي به شرکت‌هاي حمل مسافر خارجي داشته‌ايم و در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب 328، 388، 382، 526 و 797 ميليون دلار پرداخت ارزي در اين زمينه انجام شده است. حتي از 5 ماهه اول سال جاري نيز حرکت‌هاي خارجي بابت مسافرت ايرانيان 472 ميليون دلار درآمد داشته‌اند. اين در حالي است که گسترش زيرساخت‌ها و ترانزيت ايران مي‌تواند حداقل بخشي از اين درآمد را نصيب شرکت‌هاي هوايي، جاده‌اي، ريلي و دريايي ايراني کند و از خروج ارز بابت حمل مسافران ايراني جلوگيري نمايد.بايد بررسي شود که چرا ايرانيان ترجيح مي‌دهند که با شرکت‌هاي خارجي و امکانات حمل و نقل خارجي مسافرت کنند و چرا شرکت‌هاي ايراني در اين زمينه نتوانسته‌اند اين ميزان درآمد را کسب نمايند.
اين در حالي است که شرکت‌هاي ايراني بابت حمل و نقل مسافران در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب 194، 234، 248، 273 و 288 ميليون دلار و در پنج ماهه اول سال جاري171 ميليون دلار درآمد داشته‌اند. روي هم رفته مجموع درآمد ارزي شرکت‌هاي ايراني بابت حمل ونقل مسافر معادل 1043 ميليون دلار بوده که 50 درصد درآمد شرکت‌هاي خارجي بابت حمل و نقل مسافرت در چهار سال گذشته 87ـ84 بوده است.
درآمد ارزي حمل بار در چهار سال گذشته 3 ميليارد دلار بيش از هزينه ارزي بوده است
در بخش حمل ونقل بار درآمد ارزي کشور بابت صادرات خدمات ياحمل و نقل بار در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب معادل 1653، 1800، 2391، 2696 و 2832 ميليون دلار بوده و در پنج ماهه اول سال جاري نيز 1505 ميليون دلار گزارش شده است.
مجموع درآمد ارزي حمل ونقل بار نيز در چهار سال 84 تا 87 معادل 9719 ميليون دلار بوده است.اين در حالي است که مجموع پرداخت ارزي بابت حمل ونقل بار در چهار سال گذشته معادل 6922 ميليون دلار بوده و 2797 ميليون دلار کمتر از درآمد ارزي بوده است.
براين اساس، در بخش حمل ونقل بار، درآمد کشور بيش از هزينه‌ها بوده است.در سال‌هاي 83 تا 87 هزينه‌هاي ارزي بابت حمل و نقل بار به ترتيب 756، 1293، 1782، 1878 و 1969 ميليون دلار بوده و در پنج ماهه اول سال جاري نيز 904 ميليون دلار گزارش شده است.
براين اساس، درآمد ارزي کشور در بخش حمل ونقل بار به طور متوسط 40 درصد بيشتر از هزينه‌هاي ارزي بوده است.
تفاوت اين شرايط با شرايط درآمد و هزينه ارزي بابت حمل و نقل مسافر نشان مي‌دهد که مسافران ايراني امکانات شرکت‌هاي خارجي را به امکانات شرکت‌هاي ايراني ترجيح مي‌دهند اما در بخش حمل ونقل بار قيمت خدمات و شرايط و امکانات ناوگان حمل بار ايران باعث جذب درآمد بيشتر بوده است. بر اين اساس، اگر شرايط شرکت‌هاي حمل ونقل مسافر در ايران توسعه يابد قطعا شاهد روندي مانند شرايط ناوگان حمل و نقل بار در ايران خواهيم بود.
خالص صادرات و واردات بخش حمل و نقل و مسافرت
بنابر آمارهاي منتشر شده از سوي بانک مرکزي، که عملکرد صادرات و واردات خدمات شامل مسافرت و حمل بار و مسافر را در دولت نهم در سال‌هاي 87ـ84 نشان مي‌دهد و همچنين براساس، آخرين آمار مرتبط با اين بخش را تا پايان مرداد 89 و عملکرد اقتصاد کشور در پنج ماهه اول سال جاري را نشان مي‌دهد.
مي‌توان نتيجه گرفت که پرداخت ارزي يا واردات خدمات حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت ايرانيان به خارج کشور بيش از صادرات خدمات حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت خارجيان به ايران بوده است و اين روند همچنان رو به رشد بوده است.به گونه‌اي که خالص پرداخت و دريافت ارزي بابت حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت از منفي 2849 ميليون دلار در سال 83 و در سال پاياني دولت خاتمي، به 7375 ميليون دلار در سال 1387 رسيده است.در سال‌هاي 84 تا 87 به ترتيب 2929، 3476، 5506 و 7375 ميليون دلار خروج ارز از کشور بابت حمل و نقل و مسافرت داشته‌ايم.
در پنج ماهه اول سال 88 نيز اين روند همچنان رشد خود را ادامه داده و تنها در اين پنج ماهه بيش از 4 ميليارد دلار خروج ارز در بخش مسافرت و حمل و نقل داشته‌ايم.مجموع عملکرد دولت نهم در سال‌هاي 84 تا 87 نشان مي‌دهد که حدود 19286 ميليون دلار خالص صادرات و واردات در بخش حمل و نقل و مسافرت بوده است
از سوي ديگر، درمقابل اين هزينه هاي ارزي، ايران از محل مسافرت اتباع و گردشگران خارجي حدود 2.2ميليارد دلار درآمد ارزي داشته است. آمار ده ماه اول سال 88 نشان مي دهد كه 1548 ميليون دلار بابت مسافرت گردشگران خارجي و 312 ميليون دلار بابت حمل نقل مسافر درآمد ارزي داشته ايم.
به عبارت ديگر،در10 ماهه اول سال 88 در مقابل 9354 ميليون دلار هزينه ارزي مسافرت و حمل ونقل مسافر، 1860 ميليون دلار درآمد ارزي ازمحل مسافرت وحمل ونقل مسافر داشته ايم.
در صورتي كه اين روند براي دوماه پاياني سال 88 نيز ادامه يافته باشدبرآورد مي شود كه 11.2 ميليارد دلارهزينه ارزي و 2.2 ميليارد دلار درآمد ارزي از محل مسافرت وحمل و نقل مسافر در سال 88 صورت گرفته ورقم تجارت در بخش مسافرت خارجي ايرانيان و سفر گردشگران خارجي به ايران را به سالي 13.5 ميليارد دلار افزايش داده است.
براساس عملكرد برنامه چهارم و در چهار سال 87ـ1384 متوسط هزينه‌هاي ارزي سالانه بابت حمل و نقل مسافر و بار و مسافرت ايرانيان به خارج کشور معادل 9242 ميليون دلار بوده، متوسط درآمد ارزي بابت مسافرت و حمل و نقل بار و مسافر در اين سال‌ها معادل 4421 ميليون دلار گزارش شده است و نشان دهنده تفاوت 4821 ميليون دلاري درآمد و هزينه‌هاي ارزي در بخش حمل و نقل مسافر و مسافرت بوده است.
رشد 17درصدي هزينه ارزي مسافرت درسال 88
در ده ماهه اول سال 88 واردات خدمات در بخش مسافرت به خارج كشور، يا هزينه ارزي مسافرت ايرانيان به خارج از كشور 8493 ميليون دلار و تقريبا معادل 8.5 ميليارد دلار بوده است كه اگر اين روند براي دوماه آخر سال نيز استمرار داشته باشد تقريبا معادل 10.2 ميليارد دلار هزينه مسافرت ايرانيان به خارج بوده است . اين رقم براي دوازده ماهه سال 1387 معادل 8.7 ميليارد دلار بوده است كه نشان دهنده رشد 17 درصدي هزينه مسافرت ايرانيان به خارج كشور است.
علاوه بر هزينه ارزي مسافرت ، شركت هاي مسافري خارجي نيزبابت حمل و نقل ، مبالغي را از مسافران دريافت مي كنند كه اين رقم در ده ماهه اول سال 88 ، معادل 861 ميليون دلاربوده است .
به عبارت ديگر، رقم مخارج مسافران ايراني بابت مسافرت و بابت حمل و نقل كه به شركت هاي خارجي پرداخت شده روي هم بيش از 11.5 ميليارد دلار بوده است كه اگراين رقم بر تعداد جمعيت 74 ميليون نفري كشور تقسيم شود سرانه هزينه ارزي مسافرت ايرانيان به خارج در سال 1388 معادل 155 دلار بوده است.
رشد 11 درصدي واردات خدمات
مجموع واردات خدمات يا پرداخت ها و هزينه هاي ارزي بابت واردات خدمات در ده ماهه سال 1388 شامل هزينه حمل و نقل مسافر وبار و ساير، مسافرت و خدمات بيمه‌اي، ساختماني،ارتباطي، مالي،كامپيوتري، تجاري،دولتي و... به رقم قابل توجه 16 ميليارد و 511 ميليون دلار رسيده كه در مقايسه با رقم 14.8 ميليارد دلاري 10 ماهه اول سال 87 به ميزان بيش از 11 درصد رشد داشته است .
اين شرايط نشان مي دهد كه مخارج ارزي كشورها در دنياي امروز تنها شامل واردات و صادرات كالا نمي شود و اگر چه واردات كالا به كشوربه بيش از 50 ميليارد دلار در سال رسيده اما واردات خدمات شامل مسافرت و حمل ونقل و بيمه و ... نيز رقم بزرگ حدود 17 ميليارد دلار براي 10 ماه و احتمالا 20 ميليارد دلار براي يك سال را شامل مي شود.
126 درصد رشد و 24 ميليارد دلار هزينه مسافرت ايرانيان در چهار سال 87-1384
مسافرت ايرانيان به کشورهاي حاشيه خليج فارس، امارات، عربستان، مالزي، هند، چين، ترکيه و اروپا و حتي آفريقا رشد زيادي داشته است.
پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در سال‌هاي 1383 تا 1387 حدود 126 درصد رشد داشته و از رقم 3848 ميليون دلار در سال 83 به 8685 ميليون دلار در سال 87 رسيده و تنها در پنج ماهه اول امسال نيز ايرانيان بابت مسافرت 4632 ميليون دلار پرداخت ارزي داشته‌اند.
مجموع هزينه ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در چهار سال 84تا 87 نزديک به 24 ميليارد دلار بوده است.
فاصله 18 ميليارد دلار دريافت و پرداخت ارزي بابت مسافرت در چهار سال 87-1384
مقايسه رقم 5592 ميليون دلار دريافت ارزي بابت مسافرت گردشگران خارجي به ايران با رقم 23901 ميليون دلار پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج نشان مي‌دهد که 76 درصد از نقطه تعادلي درآمد و مخارج حاصل از مسافران به ايران و به خارج فاصله داريم و بيش از 18 ميليارد دلار بيشتر از گردشگران خارجي هزينه کرده‌ايم.اين در حالي است که مزيت‌هاي گردشگري و نقاط ديدني و تابستاني ايران زمين چند برابر متوسط جهان است و قاعدتا رقم درآمد ارزي حاصل ازجذب گردشگران خارجي بايد چند برابر هزينه مسافرت ايرانيان به خارج کشور باشد.
تنها در پنج ماهه اول سال (88) تفاوت درآمد حاصل از مسافرت افراد خارجي به ايران وهزينه مسافرت ايرانيان به خارج معادل 3898 ميليون دلار بوده است. به عبارت ديگر متوسط سالانه تفاوت اين دو رقم حدود 4600 ميليون دلار در چهار سال گذشته بوده است هزينه مسافرت ايرانيان به خارج سالي 4600 ميليون دلار بيش از درآمد حاصل از مسافرت خارجي‌ها به ايران بوده است.اين وضعيت، نشان دهنده آماده نبودن شرايط محيطي و زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب گردشگران داخلي و خارجي است.
علاوه بر ايجاد زيرساخت‌هايي مانند هتل‌داري، جاده، قطب‌هاي گردشگري و ... سياست‌هاي کلان کشور در ياري رساندن به زيرساخت‌هاي کشور کافي نبوده است.
به عبارت ديگر، اگرچه زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب مسافران داخلي و خارجي بايد بهتر از وضعيت فعلي باشد اما عواملي مانند مشکلات و محدوديت‌هاي محيطي و سياسي، نرخ ارز باثبات که متناسب با نرخ تورم بالا نرفته و سفر خارجي براي ايرانيان را نسبت به گذشته 80 درصد از نظر ارزش دلار ارزان‌تر کرده است و ... باعث شده که از يک سو رشد مسافرت گردشگران خارجي در حد مزيت‌هاي ايران نباشد و از سوي ديگر انگيزه مسافرت ايرانيان براي گردش و گذراندن اوقات فراغت در کشورهاي خارجي وبه خصوص در کشورهاي همسايه مانند ترکيه، امارات، هند، عراق و عربستان را به شدت افزايش داده است.
هزينه مسافرت‌هاي خارجي ايرانيان به سالي 9 ميليارد دلار رسيد
در حالي که در چهار سال گذشته 87ـ1384 متوسط سال هزينه‌هاي ارزي بابت حمل و نقل مسافر و بار و مسافرت ايرانيان به خارج کشور معادل 9242 ميليون دلار بوده، متوسط درآمد ارزي بابت مسافرت و حمل و نقل بار و مسافر در اين سال‌ها معادل 4421 ميليون دلار گزارش شده است و نشان دهنده تفاوت 4821 ميليون دلاري درآمد و هزينه‌هاي ارزي در اين حمل و نقل و مسافرت بوده است.
براساس نماگرهاي بانک مرکزي، خالص واردات و صادرات خدمات در بخش حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت ايرانيان و اتباع خارجي از حدود 3 ميليارد دلار در سال 84 به بيش از 7 ميليارد دلار در سال 87 رسيده و متوسط آن در 4 سال گذشته حدود 5 ميليارد دلار بوده است.تفاوت درآمدها وهزينه‌هاي ارزي بخش حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت در پنج ماه گذشته حدود 4 ميليارد دلار گزارش شده و پيش‌بيني مي‌شود که تا پايان سال 88 تفاوت اين دو رقم به 10 ميليارد دلار خواهد رسيد.
اين تفاوت درآمد و هزينه ارزي تنها در بخش مسافرت به 6777 ميليون دلار در سال رسيده و در پنج ماه اول سال 88 نيز 3898 ميليون دلار بوده است وچنانچه اين روند تداوم يابد براي کل سال 88 حدود 9355 ميليون دلار پيش‌بيني مي‌شود.
زيرساخت‌هاي مناسب در بخش حمل و نقل، ترانزيت و گردشگري وجذب مسافرت در هر کشوري مي‌تواند علاوه بر ايجاد اشتغال گسترده در شبکه‌هاي مختلف خدماتي، صنايع و خدمات مرتبط با حمل و نقل بار و مسافر، هتل‌داري و اياب و ذهاب مسافران خارجي و ... ارزش افزوده قابل توجهي براي شهروندان ايجاد نمايد و علاوه بر اين مزيت‌ها، شرايط مناسبي براي افزايش درآمد ارزي فراهم مي‌کند.براين اساس، لازم است که روند دريافت ارزي بابت حمل و نقل بار و مسافر و جذب گردشگران و مسافران خارجي به ايران بررسي شود تا مشخص شود که در سال‌هاي اخير، زيرساخت‌هاي کشور در چه شرايطي بوده و تا چه حد به افزايش صادرات خدمات بابت حمل بار و مسافر، ترانزيت کالا و همچنين جذب درآمد حاصل از مسافرت اتباع کشورهاي ديگر به ايران و جذب گردشگران بيشتر و ... کمک کرده است.
در طرف مقابل، لازم است بررسي شود که ايرانيان بابت مسافرت به خارج کشور چه ميزان مخارج ارزي داشته‌اند و بابت واردات کالا وحمل و نقل بار و مسافر تا چه ميزان هزينه کرده‌اند.
به عبارت ديگر، اقتصاد ايران از يک سو بابت واردات کالا و مسافرت ايرانيان به خارج کشور هزينه و پرداخت ارزي دارد و از سوي ديگر بابت صادرات کالا و خدمات يا حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت گردشگران و مسافران خارجي با درآمد ارزي مواجه است.
تفاوت 19 ميليارد دلاري دريافت و پرداخت ارزي در بخش حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت
دريافت ارزي بابت حمل ونقل بار و مسافر ومسافرت در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب 2890، 3118، 4159، 5001 و 5405 ميليون دلار و در پنجم ماهه اول سال 87 معادل 2592 ميليون دلار گزارش شده است.
مجموع عملکرد سال‌هاي 84 تا 87 و در دولت نهم در بخش دريافت ارزي حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت نيز 17683 ميليون دلار بوده است.در مقابل جمع پرداخت ارزي بابت حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت به خارج در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب معادل 5739، 6047، 7635، 10507 و 12780 ميليون دلار بوده است و در پنج ماه اول سال جاري نيز 6682 ميليون دلار گزارش شده است.
مجموع عملکرد چهار سال 84 تا 87 در دولت نهم نيز نشان مي‌دهد که حدود 37 ميليارد دلار بابت حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت هزينه ارزي داشته‌ايم.
براين اساس تفاوت هزينه‌هاي ارزي بابت حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت در چهار سال گذشته با درآمد ارزي حاصل از حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت معادل 19286 ميليون دلار بوده است و تنها در پنج ماه اول امسال چهار ميليارد دلار تفاوت هزينه‌هاي ارزي اين بخش با درآمدهاي ارزي حاصل از حمل و نقل بار و مسافر ومسافرت بوده است.به عقيده کارشناسان اقتصادي، در سال‌هاي اخير و از سال 1382 به بعد، تحت تاثير افزايش درآمد نفت و همچنين ثبات نرخ ارز، مسافرت ايرانيان به خارج کشور و واردات کالا وخدمات به شدت رشد داشته است.
با وجودي که شاخص تورم از عدد 100 در سال 83 به 200 در پايان سال 87 رسيده و دو برابر شده است، نرخ ارز از 850 تومان در سال 83 به 950 تومان در سال 87 رسيد و تنها 20 درصد رشد داشته است. اين موضوع به معناي ثبات نرخ دلار در سال‌هاي اخير بوده و در شرايطي که هزينه‌هاي تمام شده و سطح عمومي قيمت‌ها در چهار سال گذشته 100 درصد رشد داشته است نرخ دلار تنها 20 درصد رشد کرده و به معناي ارزان شدن واردات کالا، خدمات وهزينه‌هاي حمل ونقل و مسافرت است.
126 درصد رشد و 24 ميليارد دلار هزينه مسافرت ايرانيان در چهار سال
براين اساس، مسافرت ايرانيان به کشورهاي حاشيه خليج فارس، امارات، عربستان، مالزي، هند، چين، ترکيه و اروپا و حتي آفريقا رشد زيادي داشته است.
پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در سال‌هاي 1383 تا 1387 حدود 126 درصد رشد داشته و از رقم 3848 ميليون دلار در سال 83 به 8685 ميليون دلار در سال 87 رسيده و تنها در پنج ماهه اول امسال نيز ايرانيان بابت مسافرت 4632 ميليون دلار پرداخت ارزي داشته‌اند.
مجموع هزينه ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در چهار سال 84تا 87 نزديک به 24 ميليارد دلار بوده است.
ضرورت توسعه زيرساخت‌هاي مسافرت و گردشگري در ايران
توسعه زيرساخت‌هاي مسافرت وگردشگري در ايران، علاوه بر افزايش درآمد ارزي بابت جذب گردشگران خارجي، مي‌تواند از خروج ارز بابت مسافرت ايرانيان به خارج نيز جلوگيري کند.
در صورتي که اقامتگاه‌ها، مراکز تفريحي و قطب‌هاي گردشگري گسترش يابد و امنيت لازم براي گذراندن اوقات فراغت، توسعه جاده‌ها و وسايل حمل و نقل هوايي، جاده‌اي و دريايي و ... را شاهد باشيم مي‌توانيم بخش قابل توجهي از خروج ارز کشور بابت مسافرت هموطنان خود را نيز شاهد باشيم.
اگرچه رقم دريافت‌هاي ارزي بابت مسافرت اتباع خارجي و جهانگردان به ايران در سال‌هاي اخير رشد داشته و از رقم 784 ميليون دلار در سال 83 به 1908 ميليون دلار در سال 87 رسيده و 143 درصد رشد داشته است اما کل درآمد ارزي بابت مسافرت افراد خارجي به ايران در طول چهار سال 84 تا 87 حدود 5592 ميليون دلار بوده است و اين رقم در مقايسه با مزيت‌ها و تاريخ و فرهنگ و تمدن 7 هزار ساله ايران زمين اندک است.
فاصله 18 ميليارد دلار دريافت و پرداخت ارزي بابت مسافرت در چهار سال
مقايسه رقم 5592 ميليون دلار دريافت ارزي بابت مسافرت گردشگران خارجي به ايران با رقم 23901 ميليون دلار پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج نشان مي‌دهد که 76 درصد از نقطه تعادلي درآمد و مخارج حاصل از مسافران به ايران و به خارج فاصله داريم و بيش از 18 ميليارد دلار بيشتر از گردشگران خارجي هزينه کرده‌ايم.اين در حالي است که مزيت‌هاي گردشگري و نقاط ديدني و تابستاني ايران زمين چند برابر متوسط جهان است و قاعدتا رقم درآمد ارزي حاصل ازجذب گردشگران خارجي بايد چند برابر هزينه مسافرت ايرانيان به خارج کشور باشد.
تنها در پنج ماهه اول سال جاري (88) تفاوت درآمد حاصل از مسافرت افراد خارجي به ايران وهزينه مسافرت ايرانيان به خارج معادل 3898 ميليون دلار بوده است. به عبارت ديگر متوسط سالانه تفاوت اين دو رقم حدود 4600 ميليون دلار در چهار سال گذشته بوده است هزينه مسافرت ايرانيان به خارج سالي 4600 ميليون دلار بيش از درآمد حاصل از مسافرت خارجي‌ها به ايران بوده است.اين وضعيت، نشان دهنده آماده نبودن شرايط محيطي و زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب گردشگران داخلي و خارجي است.
علاوه بر ايجاد زيرساخت‌هايي مانند هتل‌داري، جاده، قطب‌هاي گردشگري و ... سياست‌هاي کلان کشور در ياري رساندن به زيرساخت‌هاي کشور کافي نبوده است.
به عبارت ديگر، اگرچه زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب مسافران داخلي و خارجي بايد بهتر از وضعيت فعلي باشد اما عواملي مانند مشکلات و محدوديت‌هاي محيطي و سياسي، نرخ ارز باثبات که متناسب با نرخ تورم بالا نرفته و سفر خارجي براي ايرانيان را نسبت به گذشته 80 درصد از نظر ارزش دلار ارزان‌تر کرده است و ... باعث شده که از يک سو رشد مسافرت گردشگران خارجي در حد مزيت‌هاي ايران نباشد و از سوي ديگر انگيزه مسافرت ايرانيان براي گردش و گذراندن اوقات فراغت در کشورهاي خارجي وبه خصوص در کشورهاي همسايه مانند ترکيه، امارات، هند، عراق و عربستان را به شدت افزايش داده است.
۲ میلیارد دلار پرداخت هزینه ارزی به شرکت های حمل مسافران هوایی
حتي پرداخت‌هاي ارزي بابت حمل مسافران ايراني به خارج نيز در اين سال‌ها به شدت رشد داشته و شرکت‌هاي هوايي، دريايي و جاده‌اي خارجي بابت مسافرت ايرانيان درآمد خوبي داشته‌اند به گونه‌اي که هزينه ارزي بابت حمل و نقل مسافران ايراني به خارج کشور از رقم 328 ميليون دلار در سال 83 به 797 ميليون دلار در سال 87 رسيده و در طي سال‌هاي 84 تا 87 يعني در چهار سال گذشته در مجموع 2093 ميليون دلار پرداخت ارزي به شرکت‌هاي حمل مسافر خارجي داشته‌ايم و در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب 328، 388، 382، 526 و 797 ميليون دلار پرداخت ارزي در اين زمينه انجام شده است. حتي از 5 ماهه اول سال جاري نيز حرکت‌هاي خارجي بابت مسافرت ايرانيان 472 ميليون دلار درآمد داشته‌اند. اين در حالي است که گسترش زيرساخت‌ها و ترانزيت ايران مي‌تواند حداقل بخشي از اين درآمد را نصيب شرکت‌هاي هوايي، جاده‌اي، ريلي و دريايي ايراني کند و از خروج ارز بابت حمل مسافران ايراني جلوگيري نمايد.بايد بررسي شود که چرا ايرانيان ترجيح مي‌دهند که با شرکت‌هاي خارجي و امکانات حمل و نقل خارجي مسافرت کنند و چرا شرکت‌هاي ايراني در اين زمينه نتوانسته‌اند اين ميزان درآمد را کسب نمايند.
اين در حالي است که شرکت‌هاي ايراني بابت حمل و نقل مسافران در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب 194، 234، 248، 273 و 288 ميليون دلار و در پنج ماهه اول سال جاري171 ميليون دلار درآمد داشته‌اند. روي هم رفته مجموع درآمد ارزي شرکت‌هاي ايراني بابت حمل ونقل مسافر معادل 1043 ميليون دلار بوده که 50 درصد درآمد شرکت‌هاي خارجي بابت حمل و نقل مسافرت در چهار سال گذشته 87ـ84 بوده است.
درآمد ارزي حمل بار در چهار سال گذشته 3 ميليارد دلار بيش از هزينه ارزي بوده است
در بخش حمل ونقل بار درآمد ارزي کشور بابت صادرات خدمات ياحمل و نقل بار در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب معادل 1653، 1800، 2391، 2696 و 2832 ميليون دلار بوده و در پنج ماهه اول سال جاري نيز 1505 ميليون دلار گزارش شده است.
مجموع درآمد ارزي حمل ونقل بار نيز در چهار سال 84 تا 87 معادل 9719 ميليون دلار بوده است.اين در حالي است که مجموع پرداخت ارزي بابت حمل ونقل بار در چهار سال گذشته معادل 6922 ميليون دلار بوده و 2797 ميليون دلار کمتر از درآمد ارزي بوده است.
براين اساس، در بخش حمل ونقل بار، درآمد کشور بيش از هزينه‌ها بوده است.در سال‌هاي 83 تا 87 هزينه‌هاي ارزي بابت حمل و نقل بار به ترتيب 756، 1293، 1782، 1878 و 1969 ميليون دلار بوده و در پنج ماهه اول سال جاري نيز 904 ميليون دلار گزارش شده است.
براين اساس، درآمد ارزي کشور در بخش حمل ونقل بار به طور متوسط 40 درصد بيشتر از هزينه‌هاي ارزي بوده است.
تفاوت اين شرايط با شرايط درآمد و هزينه ارزي بابت حمل و نقل مسافر نشان مي‌دهد که مسافران ايراني امکانات شرکت‌هاي خارجي را به امکانات شرکت‌هاي ايراني ترجيح مي‌دهند اما در بخش حمل ونقل بار قيمت خدمات و شرايط و امکانات ناوگان حمل بار ايران باعث جذب درآمد بيشتر بوده است. بر اين اساس، اگر شرايط شرکت‌هاي حمل ونقل مسافر در ايران توسعه يابد قطعا شاهد روندي مانند شرايط ناوگان حمل و نقل بار در ايران خواهيم بود.
خالص صادرات و واردات بخش حمل و نقل و مسافرت
بنابر آمارهاي منتشر شده از سوي بانک مرکزي، که عملکرد صادرات و واردات خدمات شامل مسافرت و حمل بار و مسافر را در دولت نهم در سال‌هاي 87ـ84 نشان مي‌دهد و همچنين براساس، آخرين آمار مرتبط با اين بخش را تا پايان مرداد 89 و عملکرد اقتصاد کشور در پنج ماهه اول سال جاري را نشان مي‌دهد.
مي‌توان نتيجه گرفت که پرداخت ارزي يا واردات خدمات حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت ايرانيان به خارج کشور بيش از صادرات خدمات حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت خارجيان به ايران بوده است و اين روند همچنان رو به رشد بوده است.به گونه‌اي که خالص پرداخت و دريافت ارزي بابت حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت از منفي 2849 ميليون دلار در سال 83 و در سال پاياني دولت خاتمي، به 7375 ميليون دلار در سال 1387 رسيده است.در سال‌هاي 84 تا 87 به ترتيب 2929، 3476، 5506 و 7375 ميليون دلار خروج ارز از کشور بابت حمل و نقل و مسافرت داشته‌ايم.
در پنج ماهه اول سال 88 نيز اين روند همچنان رشد خود را ادامه داده و تنها در اين پنج ماهه بيش از 4 ميليارد دلار خروج ارز در بخش مسافرت و حمل و نقل داشته‌ايم.مجموع عملکرد دولت نهم در سال‌هاي 84 تا 87 نشان مي‌دهد که حدود 19286 ميليون دلار خالص صادرات و واردات در بخش حمل و نقل و مسافرت بوده است
