دار قالی نابینایان زیر سایه بی مهری‌ها گم شد

اقتصادگردان_ افراد دارای مشکل بینایی برای انجام کارهای روزمره نیاز به ابزار  یا فناوری های ویژه دارند مثلاً برای کار با رایانه نیاز به برنامه ای به اسم صفحه خوان دارند تا آنچه ما در رایانه می بینیم و می خوانیم برای آنها به وسیله یک نرم افزار خوانده می شود. بسیاری از بانوان نابینا با گذراندن دوره ای کوتاه آموزش، بافت تابلو فرش را فرا می گیرند و این کار هنری را بخوبی انجام می دهند.

بانوی کامیارانی بعد از تحقیق درباره نحوه بافت قالی به وسیله نابینایان دستگاهی را برای تسهیل این امر برای افراد با مشکل بینایی اختراع کرده است که در این گزارش به نحوه کار با دستگاه می‌پردازیم.

متولد 1369 است اهل یکی از روستاهای سنندج، تحصیلاتش را تا مقطع کارشناسی در رشته علوم تربیتی دانشگاه کرمانشاه به پایان رسانده و اکنون خانه دار است و مشغول بافت تابلو فرش تا بتواند در کنار سرگرمی و انجام کارهنری کمک خرج زندگی دونفره‌شان باشد.

مرضیه سلیمانی اهل روستای کامیاران مخترع جوانی است که چند وقت پیش خبر اختراع ویژه‌اش به گوش‌مان رسید اما با بی‌توجهی و عدم استقبال مسئولان از این اختراع این خبر هم در میان انبوهی از اخبار که هر روزمان را دربر می‌گیرد مسکوت ماند و میان بی‌شماری از تیترهای جذاب گم شد.

 با توجه به اینکه بینا هستی چطور به فکر اختراع این دستگاه افتادی؟

 روزی در دانشگاه با همکلاسی هایم صحبت می‌کردیم و بحث بیماری‌های مختلف به میان آمد و اینکه این بیماری‌ها باعث چه معلولیت‌هایی می‌شود، تا اینکه از میان معلولیت‌ها به نابینایی رسیدم و بحث بر سر این بود که نابینایان چگونه کارهای روزانه را انجام می‌دهند. جرقه این موضوع از این صحبت‌ها نشأت گرفت مدت‌ها این بحث ذهنم را درگیر کرد. وقتی قالی می‌بافتم به این فکر می‌کردم آیا نابینایان هم قالی می‌بافند؟ بعد از تحقیق در خصوص این موضوع دریافتم نابینایان با مهیا بودن یکسری شرایط می‌توانند تابلو فرش ببافند.

دراینجا جای دستگاهی برای بافت فرش که افراد دارای مشکل بینایی بتوانند بدون دخالت فرد دوم براحتی تابلو فرش را ببافند خالی است.

تحقیقات خود را گسترش دادم و با یکی از استادانم در دانشگاه «آقای بهرامی» مشورت کردم و او نیز در تحقق این ایده یاری ام کرد.

دار قالی ویژه نابینایان نمونه خارجی هم ندارد در نوبه خود نخستین است که این دار قالی از طریق ایجاد صوت به نابینایان کمک می‌کند تا بتوانند تابلو فرش را بدون دخالت دیگران ببافند. چار چوب اصلی دار قالی مانند دارهای قالی رایج است، فقط شیارهایی را روی گودی که پشت دار قالی است (این گورد نخ‌های جلو و عقب را در قالی از هم جدا می‌کند) ایجاد کردم. هر تار نخ یا همان چله داخل این شیار‌ها قرار می‌گیرند دستگاهی با نام «تارخوان صوتی»را هم روی دار قالی قرار دادم تا برداشتن هر تار از چله شماره آن برای فرد نابینا خوانده شود. به تعداد تارهای موجود میکروسویچ‌هایی در روبه‌روی شیارها قرار می‌گیرد که این میکروسویچ‌ها روی مدار الکتریکی نصب شده و به گود قالی وصل می‌شود و در جعبه الکتریکی مدار حافظه‌گذار و بلندگو قرار گرفته است.

تمام تارهای موجود به ترتیب از چپ به راست شماره‌گذاری شده و در مدار حافظه‌گذار شماره مربوط به آن ثبت و به ترتیب با کشیدن هر کدام از تارهای قالی به میکروسویچ روبه‌رو برخورد نموده و شماره آن تار از طریق بلند گو داخل جعبه پخش می‌شود و بافنده بر آن اساس شروع به بافتن می‌کند.

 گورد همانند دیگردارهای قالی از چوب ساخته شده است؟

برای ساخت گورد قالی در نمونه اولیه از چوب گردو استفاده کردم و در نمونه تجاری از لاک الکتریکی استفاده کردم. برای آنکه فرد نابینا بتواند تشخیص دهد برای بافت باید چه رنگ نخی را استفاده کند دستگاه دیگری را روی دار قالی نصب کردم تا به صورت صوت رنگ مورد نظر را برای فرد بخواند. شاید تصور کنید وقتی فرد نابینا روی رنگ قرمز دست می‌گذارد دستگاه می‌گوید قرمز ولی این طور نیست وقتی ما تابلو فرش می‌بافیم برگه‌ای جلوی ما قرار دارد که روی آن نوشته یک و بعد دوتا نقطه گذاشته و از روی آن متوجه می‌شویم باید رنگ یک را استفاده کنیم روی این دستگاه هم رنگ‌ها به صورت شماره قرار گرفته اند و طبق نقشه قالی عمل می‌کنند. برای بافت تابلو فرش به صورت رایانه‌ای تعداد رنگ هایی که درآن استفاده شده به صورت شماره مشخص شده است به‌عنوان مثال تابلو فرشی که خودم در حال بافت آن هستم 19 رنگ دارد که برای هر رنگ یک عدد مشخص شده است فرد نابینا طبق عددی که روی نقشه به صورت بریل با صوت برایش خوانده می‌شود می‌تواند رنگ را از دار برداشته و شروع به کار کند.

 ساخت این دار قالی چقدر هزینه دارد؟

 من دو نمونه از این دار را ساختم نمونه اول به خاطر اطلاعات کمی که در خصوص لوازم الکترونیکی داشتم یا وسایل را اشتباهی خریدم یا زیاد تهیه کردم البته در نمونه اولیه ایرادهایی هم بود که در نمونه بعدی آنها را اصلاح کردم .با توجه به اینکه دانشجو بودم ساختن نمونه اولیه این دستگاه حدود یک سال طول کشید ولی نمونه تجاری آن حدود چهار ماه وقت برد. در نمونه تجاری 2 میلیون تومان هزینه کردم. اگر این دستگاه را در تعداد بالاتر بخواهیم بسازیم مسلماً هزینه کمتری خواهند برد.

 آیا این دستگاه مورد آزمایش قرار گرفته است؟

 بله. برای تست کردن این دستگاه دو روز به یک خانم نابینا آموزش دادم به این صورت که فردی را که هیچ گونه آشنایی قبلی با بافت قالی و تابلو فرش نداشت  انتخاب کردم. درجلسه اول بافت فرش، اصطلاحات و نحوه گره زدن قالی را آموزش دادم و روز دوم کار با این دستگاه ویژه را به او آموختم. این بانوی نابینا بعد از فراگرفتن آموزش‌های لازم موفق شد براحتی و با استفاده از دار قالی ویژه نابینایان بدون کمک دیگران به بافت قالی مشغول شود. شاید این سؤال برایتان ایجاد شود که قالی را با کمک این دستگاه می‌بافند اما چگونه نقشه قالی را می‌خوانند که در این باره باید بگویم برای خواندن نقشه قالی در گذشته فرد دیگری دستگاهی را اختراع کرده است که به آن نقشه خوان صوتی می‌گویند. راه دومی که نابینایان می‌توانند از نقشه به تنهایی استفاده کنند این است که نقشه قالی به خط بریل تبدیل شود.

آیا سازمان بهزیستی برای این اختراع کمک‌هایی  دریافت کرده‌اید؟

بعد از اختراع این دستگاه و با تأییدهایی که بر کارکرد آن صورت گرفت این اثر به نام دارقالی هوشمند، به شماره اختراع 87947 و شماره اظهارنامه 139350140002005052 در سامانه ثبت اختراعات ثبت شد. همچنین با تأییدهایی که بر این اختراع صورت گرفته است قابلیت تجاری‌سازی  نیز دارد.تنها نهادی که حامی من برای عملی کردن این ایده بود بسیج علمی پژوهشی و پارک علم و فناوری است. انتظار من به‌ عنوان یک مخترع از مسئولان، اعطای وام‌های بانکی بدون بهره برای عملیاتی کردن ایده‌ها، رفع دغدغه‌های فکری مانند داشتن مسکن، ایجاد شرایط تحصیلی در دانشگاه‌های مرتبط با توانایی‌های این افراد و قرار دادن کارگاه‌ها و افراد ماهر در اختیار افرادی است که ایده‌ها را عملیاتی می‌کنند.سازمان بهزیستی فقط در جشنواره‌ای که درشهر سنندج برگزار شد از من به‌ عنوان بانوی مخترع قدردانی کردند اما دیگر هیچ استقبالی برای گسترش و تولید این دستگاه برای نابینایان از سوی این نهاد صورت نگرفت. این بی‌توجهی‌ها باعث دلسردی مخترعان می‌شود، چرا که بدون حامی نمی‌توانند ایده‌هایشان را جامه عمل بپوشانند.

این بانوی مخترع کامیارانی در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: «آرزویم این است که سازمانی با حمایت از من و اختراعم شرایطی را فراهم آورد تا بتوانم دستگاه خود را ارتقا بخشم و به دوستان نابینا که علاقه به فراگیری بافت قالی دارند آموزش دهم؛ با این کار هم من پیشرفت می‌کنم و هم افراد نابینا می‌توانند شغلی  برای خود دست و پا کرده تا برایشان درآمدزا باشد.

منبع:ایران