هدف ترکیه درصلح باکردها؛ افزایش فشاربردولت سوریه ونفوذ درخاورمیانه و غرب آسیا

خبراقتصادی: ناآرامي‌ها در سوريه در حالي وارد سومين سال خود مي‌شود كه معارضان دولت دمشق با انبوهي از حمايت‌هاي غرب، عربستان، قطر و تركيه اميدوار بودند كه خيلي زودتر از اينها كار اسد و دولتش را يكسره كنند اما ماجرا بنحو ديگري رقم خورد.



 عده ای تلاش دارند که با بهانه گرفتن از نحوه درگیری های مسلحانه و مطرح کردن احتمال استفاده از بمب های شیمیایی، شرایط را برای مداخله قدرت های جهان فراهم کنند  و یا از طریق کردها و نیروهای حاضر در منطقه، شرایط را برای دولت اسد سخت تر کنند.

در اين بين، همكاري نكردن كُردهاي سوريه با معارضه مسلحانه در اين كشور عليه دولت مركزي و همكاري كامل با ارتش و دولت سوريه در بستن مرزها به روي معارضان، تأثير زيادي در ناكامي گروه‌هاي مخالف اسد براي تصرف استان‌هاي كردنشين و همچنين تقويت معارضه داشت.
از همين رو،  دولت تركيه كه تلاش زيادي براي سرنگوني اسد در اين دو سال انجام داده است، در ماه‌هاي اخير به اين فكر افتاد كه با دادن امتيازهايي به كُردها بويژه عبدالله اوجلان رهبر ناراضيان پ ك ك كه سال‌هاست در زندان‌هاي تركيه بسر مي‌برد،‌ كفه كُردها را به ضرر اسد و به نفع معارضان تغيير دهد.
منابع خبری اعلام کرده اند که عبداله اوجالان در روز عید نوروز و سال جدید کردها یعنی روز پنجشنبه، تصمیم و خبر مهمی را به کردها اعلام خواهد کرد. برخی گفته اند که اعلام خبر آتش بس بین کردها و ترکیه مورد توجه است و برخی نیز گفته اند که کردها احتمالا با همکاری دولت ترکیه، علیه حکومت اسد عمل خواهند کرد.
سايت المانيتور در آمریکا، در گزارش زير به روايت اين ماجرا و تلاش دولت اردوغان از زاويه خود پرداخته است:


 


ابتکار صلح کُرد های ترکیه بستگی به سوریه دارد
 
یک مرد نقابدار  در روز 19 اکتبر2009  شعارهائی در حمایت از ستیزه جویان حزب کارگران کردستان (PKK) سر می دهد،  او عضو مسلح سازمان منافقین است و دستمالی را با رنگ های شاخص کردی زرد، قرمز، سبز در تظاهرات طرفدار کُردها در مرکز شهر استانبول به حرکت در می آورد.

 آشتی با جنبش سیاسی کُرد و حل و فصل مسئله کُردها در میان  انبوه گزینه های دیگر، گزینۀ مورد نظر نخست وزیر ترکیه رجب طیب اردوغان و دولت او نیست.  اما در صورتی که همه چیز مطابق نظر آنها پیش نرود، انتخاب دیگری پیش روی آنها نیست و ترکیه چاره ای جز صلح با کردها ندارد زیرا شرایط نامناسب در رابطه با سوریه، موجب شده که آنها به فکر صلح با کردها باشند تا از این نیروی موثر در منطقه، علیه دولت سوریه استفاده کنند و در ضمن نفوذ منطقه ای ترکیه در شمال عراق و سوریه و خاورمیانه را افزایش دهند .

 
 
شرایط اظطراری منطقه ای که تا حد زیادی نتیجۀ سیاست گمراه شدۀ حزب عدالت و توسعه  علیه سوریه و کردها است ، ضرورت ایجاد صلح و حل و فصل مسائل را به اردوغان تحمیل کرده است و وی را مجبور کرده که علیه کردها کوتاه بیاید.
 
چنین هدفی، نشان می دهد که روند صلح و یافتن راه حل ، یک جاه طلبی بزرگ است که جنبه های اخلاقی آن را نمی توان محل منازعه قرار داد. اما فراتر از این هدف متعالی، نوعی معامله و" بده بستان" را به خوبی می توان بین اردوغان و حزب  او با جنبش کردستان که بخشی طبیعی سیاست منطقه است،مشاهده کرد.
این شرایط به رهبر زندانی پ ک ک، عبدالله اوجالان و  حزب صلح و دموکراسی کرد، پیشنهاد می کند که: "بیائید ما آن دسته از مواد قانون اساسی را که مانع حل وفصل مسئله کردها می شود ، اصلاح  کنیم ، اما در عوض ، شما هم از اصلاحیۀ قانون اساسی که سیستم ریاست جمهوری به سبک ترکیه را تثبیت می کند حمایت کنید و به رسمیت بشناسید."
 اما چنانچه این چانه زنی حاصلی نداشته باشد وکردها با سیستم ریاست جمهوری فوق موافقت نکنند، به آن معنا نیست که روند صلح سقوط خواهد کرد.

دولت حزب عدالت و توسعه و اردوغان، جدای از برخی محاسبات سیاسی خودخواهانه ، باید در روند صلح پیشرفتی ایجاد کند تا تهدیدات خارجی در قبال امنیت ملی ترکیه را از بین ببرد.




"چرائی و چگونگی'" این موضوع به شرح زیر است:
 
در اوایل تابستان سال 2011، آنکارا جنگ خود را علیه پ ک ک تشدید کرد و  در تمام جبهه ها به سطوح بی سابقه ای رساند. همزمان، سیاستی را در قبال سوریه در پیش گرفت که سرنگونی رژیم اسد و جایگزین کردن آن با "رژیم برادرانه"  تحت سلطه اخوان المسلمین را مد نظر داشت .
 این کار  همانند بازی بومرنگ ، نه یکی، بلکه دو تاثیر متقابل به همراه داشت. و وقتی از "شرایط قانع کنندۀ منطقه ای" حرف می زنیم منظور همین دو تاثیر متقابل است.
اولین اثر متقابل و بومرنگ وار آن این بود که کسانی که سیاست های امنیتی سوریه و دولت حزب عدالت و توسعه را فرموله کرده  و به اجرا گذاشتند ؛ از یک سو پایتخت های همسایه را در منطقه  تحریک کردند تا از آن پس ترکیه را به عنوان دشمنی ببینند که منافع حیاتی آنها را تهدید می کند، و از سوی دیگر پ.ک.ک  را به صفوف این رقبا سوق داد.
یعنی با این سیاست، نیروهای فعال منطقه مانند کردها و همچنین کشورهای منطقه، ترکیه را نوعی تهدید بالقوه برای حکومت خود و نوعی نیروی مداخله گرارزیابی کرده اند.
 آنکارا، به جز اعزام نیروهای مسلح ترکیه به سوریه برای پایین کشیدن اسد، هر کار دیگری که می توانسته علیه رژیم سوریه انجام داده است.

اما ایران، وجود رژیم سوریه را در دمشق به اندازۀ حیات سیاسی خود ضروری می بیند، و لذا از سوی ترکیه احساس خطر می کند.
آنکارا از مخالفان اهل سنت در عراق و کردهای عراق حمایت می کند. و این سیاست های حمایت از سنی ها که توسط آنکارا در منطقه دنبال می شود، به طور قطع می تواند اقدامات تلافی جویانه ای را علیه ترکیه از محور تهران- بغداد - دمشق برانگیزد.
 
در همین حال، آنکارا به طور همزمان ، حملات نظامی و سیاسی مستمری را بر علیه پ ک ک راه اندازی کرده است. هزاران نفر از فعالان سیاسی کُرد به اتهام تروریسم بازداشت و زندانی شده اند. تمام تماس های سیاسی عبدالله اوجالان با جهان خارج قطع شده و عملیات نظامی علیه پ ک ک تشدید شده است.
 همه این اتفاقات در نیمه دوم سال 2011 انجام گرفت. حزب زندگی آزاد کردستان [پژاک]، شاخه ایرانی پ.ک.ک، توجه نماینده پ.ک.ک را جلب کرده و نیروهای نظامی خود را به پایگاه های خود در کردستان عراق کشانده است و در نتیجه به مبارزه نظامی علیه ایران پایان داده است.
این پیشرفت که چند ماه قبل از خروج نیروهای امریکایی از عراق صورت گرفته ، نشان می دهد که اتحادی جدید در منطقه شکل گرفته است.
 مسئله کردها پاشنه آشیل ترکیه است. زخم کهنه ای  است که  تا زمانی که به همان حال باقی بماند، آنکارا نمی تواند سیاست بلند پروازانه ای را در پیش بگیرد و قدرت های منطقه ای را به چالش بکشد. این واقعیت یک بار دیگر از طریق سیاست های ترکیه در قبال سوریه به چالش کشیده شده و تایید می شود.
جنگ همزمان ترکیه علیه پ ک ک و رژیم سوریه ، باعث هماهنگ شدن  شاخه نظامی پ ک ک در کوه های قندیل در کردستان عراق با محور تهران- دمشق و علیه ترکیه شده است.

این هماهنگی کردها علیه ترکیه، تهدیدات جدی برای امنیت ملی ترکیه به حساب می آید و اولین نشانۀ آن با افزایش عملیات تروریستی در تابستان 2012 مشاهده شد. لذا به لحاظ استراتژیک برای ترکیه ضروری است که  پ.ک.ک را از اتحاد تهران- دمشق جدا کرده و از این طریق اثر آن را خنثی کند و هم امنیت ملی ترکیه را از ناحیه فعالیت کردها نجات دهد و هم علیه سوریه، اقداماتی را با همکاری کردها انجام دهد.
 
 اثر بومرنگ وار دوم، منطقه ای ساختن اثر این اقدامات بر کردستان ترکیه است که تا حد زیادی حاصل حمایت آنکارا از شورشیان سوریه  بوده است.
 زیرا از زمانی که کردها در سوریه اعلام استقلال کرده اند و احزاب کرد مخالف ترکیه در مناطق مرزی  سوریه با ترکیه قدرت گرفته اند، این احتمال تقویت شده که کردها در ترکیه نیز به تدریج تقویت شوند و برای خود فعالیت حزبی و سیاسی بیشتری داشته باشند و اعلام استقلال نسبی داشته باشند .
این ها برای ترکیه یک چالش است و اگرچه علیه حکومت اسد نیرویی ایجاد کرده اما برای ترکیه نیز چالش برانگیز بوده است.
 
 علت اینکه رژیم دمشق کنترل خود را بر مناطق مرزی مجاور به ترکیه از دست داد ، کمک های مستقیم یا غیر مستقیم آنکارا به شورشیان سوریه بود.
 
کردهائی که در این مناطق و نزدیک به مرز ترکیه زندگی می کنند، از این وضعیت سود برده اند و در تابستان 2012 کم کم کنترل مناطقی که در آن زندگی می کردند را به دست گرفتند و استقلال خود را اعلام کردند .
 
این که رژیم اسد ، برخی مناطق کردنشین را به سادگی رها کرده بود هم این واقعیت را تغییر نمی دهد. تجربۀ استقلال و خود مختاری کردها قطعا برای ترکیه نگران کننده بوده، اما ظهور حزب اتحادیه دموکرات،  شاخه سوری پ ک ک ، به عنوان قوی ترین تشکل کرد، وضعیتی ایجاد کرده که آنکارا نمی تواند با آن کنار بیاید.
 
 علاوه بر حضور پ.ک.ک در عراق، ایجاد یک منطقۀ خودمختار و متخاصم دیگر در سوریه که  پ.ک.ک می تواند بدون هیچ مانعی از آن بهره ببرد ، برای ترکیه به معنای محصور شدن در هلال طویل پ.ک.ک است که از شرق مدیترانه شروع می شود و تا  ایران گسترش می یابد.
 
این همان موضوع منطقه ای شدن مسئله کردهای ترکیه است . مداخله آنکارا برای درهم شکستن استقلال کردها تنها می تواند به معنای بین المللی کردن مسئله کردها باشد. و قطعا به زیان ترکیه خواهد بود و ترکیه را درگیر یک مناقشه منطقه ای خواهد کرد.
 
در حال حاضر، ترکیه، که هم باید در برابر پویایی مضر منطقه ای از خود دفاع کند و هم پ.ک.ک را از جبهۀ مقابل منطقه ای حذف نماید ، هیچ چاره ای ندارد، مگر اینکه با کردهای خودش صلح کند.
 


 اگر این صلح بوجود نیاید، باید پیش بینی کرد که جنبش سیاسی کُرد اینبار ، با درخواست جدایی طلبی پا پیش خواهد گذاشت و با حمایت متحدان سابق خود در منطقه که در حالت آماده باش هستند درگیرجنگی بسیار خونین خواهد شد.
در واقع، آنها خود آشکارا این موضوع را مطرح می کنند! اوجالان به نمایندگان پارلمانی که در 23 فوریه به دیدار او رفتند گفته : «اگر ما موفق نشویم ، جنگ خونینی در می گیرد که بیش از50 هزار نفر درآن شرکت خواهند داشت و بسیاری از آنها کشته خواهند شد. مسئولیت به عهدۀ من نیست. اما همه باید بدانند که ما دیگر مانند قبل زندگی نخواهیم کرد و دیگر مثل قبل هم مبارزه نخواهیم کرد. من به خودم و حرفی که می زنم اعتقاد دارم . می فهمید؟؟ یا دولت مستقل، یا من همه چیز را رها می کنم و تسلیم می شوم."
اوجالان، که 14 سال زندان را تجربه کرده و یک سال و نیم  از این مدت را در زندان انفرادی بسر برده  به خوبی می داند که دولت حزب عدالت و توسعه تسلیم نمی شود و صلح نمی کند.
اگر روند صلح  به موفقیت برسد ، می توان انتظار داشت که ترکیه روابط سنتی و استراتژیک خود را با همه ی کردها در این منطقه تقویت کند و  قدرت نرم و نفوذ خود را  افزایش دهد.
ترکیه ای که به مدد قدرت رقابت  اقتصادی، کمپانی های بزرگ و فراوانی منابع انسانی،  اگر با کردها آشتی کند، می تواند حوزۀ نفوذ و اثر بخشی خود را تا فراتر از مرزهای جنوبی خود گسترش دهد و قاطعانه تر از امروز ، به یک قدرت بزرگ منطقه ای تبدیل شود.
 
ترکیه ای که مسئلۀ کردهای خود را حل کرده ، و همینطور، این احتمال را از بین برده که کسی بتواند از این مسئله به عنوان اهرمی برای تهدید علیه آنکارا استفاده کند، دیگر قادر خواهد بود سیاست خارجی نیرومند تری را نیز در عرصۀ بین المللی در پیش بگیرد.

اما اگر صلح بین ترکیه و کردها برقرار نشود، نتیجه ای زیان بار برای ترکیه خواهد داشت و از سوریه تا عراق و ایران، کردها علیه ترکیه موضع خواهند گرفت و کردستان ترکیه نیز علیه دولت ترکیه عمل خواهد کرد و نتیجه  آن باعث تضعیف دولت ترکیه، اقتصاد و نفوذ ترکیه خواهد بود.
لذا ترکیه به این صلح نیاز دارد تا هم دولت سوریه را تضعیف کند و هم نفوذ خود را افزایش دهد.