راهکار غلبه بر بحران بیکاری در روستاها

اقتصادگردان_ بازار نیوز -در حال حاضر کشور نیازمند برنامه­‌ریزی اصولی و صحیح در جهت افزایش اشتغال­زایی است. توجه به هرم سنی جمعیت و ورود پیک جمعیتی در سن کار به بازار کار طی سالیان اخیر، برنامه‌­ریزی جدی جهت اشتغال­زایی را به ویژه برای سرپرست­‌های خانوار، در کانون توجه قرار داده است.

توجه به نام­گذاری دهه چهارم انقلاب اسلامی توسط مقام معظم رهبری به نام «دهه پیشرفت و عدالت»، تصریح مکرر ایشان بر اهتمام مسئولان برای حل مساله اشتغال در کشور و نامگذاری سال ۱۳۹۶ به نام «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال»، بیش از پیش ضرورت در اولویت قرار گرفتن مساله اشتغال را در این دهه یادآوری می­کند.

نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۵ معادل با ۱۲,۶[۱] درصد بوده است و برای رسیدن به نرخ بیکاری ۸.۶ درصدی (مصرح در قانون برنامه ششم توسعه) باید تعداد بیکاران در سال ۱۴۰۰ به ۲.۷میلیون نفر برسد[۲]. بنابراین تا پایان سال ۱۴۰۰ در مجموع کشور سالانه نیازمند۱میلیون و ۴۵۰ هزار فرصت شغلی جدید است[۳].

از یک طرف با توجه به بند ۱۲ اصل ۳ قانون اساسی حکومت موظف است با پی­‌ریزی اقتصادی صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی، هر نوع محرومیت در زمینه­ کار را برطرف کند. از طرف دیگر مطابق با ماده ۲۷ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه دولت موظف است نسبت به توسعه اقتصادی و اشتغالزایی در روستاها برنامه‌ریزی و اقدام نماید و در این مسیر از تسهیلات بانکی، حمایت‌های دولتی و سرمایه گذاری بخش خصوصی بهره‌گیری نماید. در این میان دولت یازدهم نیز با ارائه برنامه‌هایی در جهت توسعه بخش اشتغال روستایی وارد عمل شده است.

لکن سیاست­گذاری‌­های حوزه اشتغال در طی دهه‌های گذشته از منطق خاصی پیروی نمی‌­کند و موجب سردرگمی و نبود برنامه­‌ریزی در تخصیص تسهیلات در پروژه‌­های بی­‌نتیجه شده است. نتیجه آن در ناتوانی بازپرداخت وام­ها و نیز استفاده از این وام­ها در بخش­‌های غیر مولد و سوداگر دیده می‌شود.

بنابراین ضروری است دولت با انتخاب صحیح لکوموتیوهای اقتصادی با هدف ایجاد اشتغال پایدار قدم بردارد. به عنوان نمونه یکی از حوزه‌های اولویت‌دار توسعه روستایی که توامان با اشتغالزایی واقعی است، حوزه مسکن روستایی خواهد بود. مسکن یک نیاز اساسی است که در صورت حرکت به سمت تولید مسکن برای ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا، یک لکوموتیو اقتصادی فعال می­شود و اشتغال­زایی وسیعی در کشور ایجاد می­شود.

همچنین مطابق با ماده ۵۹ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه دولت موظف به بهسازی و نوسازی سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی با استفاده از مکانیزم پرداخت تسهیلات ارزان قیمت شده است. این میزان ساخت واحد مسکونی در روستاها سالانه زمینه ایجاد اشتغال ۴۰۰ هزار نفر را فراهم می‌کند. زیرا صنعت مسکن با ۷۸ بخش اقتصادی دارای رابطه پیشین و با ۵۶ بخش نیز دارای رابطه پسین اقتصادی است و رتبه اول را میان صنایع در بالا بودن پیوند­های پیشین و پسین را دارد.

بخش مسکن به دلیل ویژگی­‌ها و شرایط خاصی که دارد طیف استفاده از تخصص‌­های موجود در آن وسیع است و افرادِ با تحصیلات زیر دیپلم (کارگر ساده) تا دکترای متخصص در حوزه­‌هایی مانند طراحی و محاسبات سازه و تاسیسات در این بخش مشغول به کار می­‌شوند. در این بخش به ازای تولید هر ۱۰۰ متر مربع زیربنای مسکونی ۱,۴۴ شغل مستقیم و ۱.۰۰۸ شغل غیر مستقیم در یک سال ایجاد می­شود. به عبارت دیگر طرح مسکن روستایی به صورت ناجی اشتغال کشور عمل خواهد کرد. زیرا نیاز به مسکن در تمامی پهنه کشور با هر شرایط اقلیمی وجود دارد. بنابراین توجه به تولید مسکن موجب اشتغالزایی در تمامی پهنه کشور خواهد شد.

همچنین از مهم‌ترین ویژگی‌های سرمایه‌گذاری در بخش مسکن درونی بودن عوامل تولید است که موجب بی نیازی از ارز خواهد شد. تمامی مصالح و عوامل مورد نیاز اعم از فولاد، سیمان، صنعت کاشی، سرامیک و سفال و امثال آن در داخل کشور وجود داشته و دارای ظرفیت خالی نیز هست که با راه‌اندازی این پروژه فعال خواهند شد.

اخیرا نیز پیشنهاد استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی به میزان ۱,۵ میلیارد دلار از سوی دولت یازدهم باهدف توسعه اشتغال پایدار برای روستاییان و عشایر در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است.

اظهارات مسئولین نیز نشان می‌دهد که یکی از منابع اصلی برای هدایت اعتبارات مدنظر لایحه، صنایع گردشگری و روستایی است. در این رابطه مسئولین پیشرفت روستا را به توسعه این صنایع گره زده‌اند. در کنار رسیدگی به موضوع گردشگری و صنایع دستی، به عقیده کارشناسان حوزه‌ی روستا، توجه به تامین مسکن روستایی است که منجر به توسعه و رونق در روستا خواهد شد. با توجه به نقش حیاتی مسکن در اقتصاد خانوار به طور عام و در قوام روستا‌ها به طور خاص، امید است نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه آن را یکی از مصارف اصلی اعتبارات لایحه به شمار آورند.

 

------------------------------------------------------------------------------------------

[۱] . مطابق با گزارش مرکز آمار، طرح آمارگیری نیروی کار سال ۱۳۹۵.

[۲] میزان جمعیت فعال کشور در سال ۱۴۰۰ با استفاده از حاصل‌ضرب سه عنصر پیش‌بینی جمعیت کشور، نرخ مشارکت مطلوب اقتصادی که برابر با ۴۵ درصد لحاظ می‌شود و متوسط سهم جمعیت در سن کار از کل جمعیت(طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵) که حدوداً برابر با ۸۳ درصد است، حدود ۳۱,۱ میلیون نفر می‌شود.

[۳] با توجه به ۳,۲ میلیون نفر بیکار در سال ۱۳۹۵ و تحقق هدف برنامه ششم، کشور نیازمند اشتغال‌زایی۵۰۰ هزارنفری طی ۵ سال آتی است. لذا سالانه نیازمند ۱۰۰ هزار فرصت شغلی خواهیم بود. همچنین سالانه با ۱.۳۵۰ میلیون نفر تقاضای جدید ناشی از رشد جمعیت فعال روبه رو هستیم.