بررسی وضعیت تعطیلات در ایران و جهان + جدول و نمودار

 بار دیگر طرح سامان‌دهی تعطیلات کشور در مجلس شورای اسلامی کلید خورد و ابوالفضل ترابی طراح این طرح چندی پیش در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم در مورد جزئیات طرح سامان‌دهی تعطیلات رسمی کشور گفت: قرار است 7 روز از تعطیلات رسمی کشور شامل روزهای 29 اسفند، یک روز از 4 روز تعطیلی عید نوروز، 15 خرداد و 12 فروردین حذف شود، همچنین شهادت امام رضا(ع) فقط در مشهد تعطیل است و در مابقی کشور همه‌جا باز است.

به‌گفته ابوالفضل ترابی در این طرح، شهادت حضرت زهرا(س) و شهادت امام صادق(ع) فقط در قم تعطیل است و بقیه شهرهای کشور تعطیل نیست.

بر اساس این گزارش، طرح سامان‌دهی و یا تعدیل تعطیلات در حالی در مجلس شورای اسلامی مطرح می‌شود که محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور کشورمان در 4 مردادماه 1390 در بیست‌ و‌ هشتمین اجلاس رؤسای آموزش و پرورش مناطق سراسر کشور در مورد وضعیت تعطیلات در ایران گفته بود: کمترین میزان تعطیلات متعلق به کشوری بود که هم‌اکنون در خلیج عدن قرار داشته و با مشکلات بسیاری روبه‌رو است و پس از آن کمترین تعطیلات در ایران وجود دارد.

وی تعطیلی مدارس را در روزهای پنج‌شنبه کار درستی دانست و گفت: توصیه می‌کنم این مسئله را در مقاطع دیگر تحصیلی نیز به‌اجرا بگذارید.

رئیس جمهور ادامه داد: برخی می‌گفتند دولت نهم و دهم تعطیلات زیادی را به کشور تحمیل کرده است و با محاسبات غلطی آن را عاملی برای زیان دیدن کشور اعلام می‌کردند ولی باید گفت مگر کار به ساعات طولانی ارتباط دارد.

علی لاریجانی در 17 شهریور 91 در حاشیه سفر مازندران خبری مبنی بر پیگیری و بررسی طرح تعدیل تعطیلات رسمی کشور در مجلس نهم اعلام کرد و گفته بود: طرح تعدیل تعطیلات رسمی کشور از مجلس هشتم آغاز شده است و در مجلس نهم نیز پیگیری می‌شود.

طرح تعطیلی برخی مناسبت‌های مذهبی که توسط برخی از نمایندگان مطرح شده بود با اعتراض شدید برخی از مراجع عظام تقلید و همچنین کارشناسان قرار گرفته بود.

آیت‌الله مکارم شیرازی دراین‌باره تأکید کرده است: فکر خام تعطیلی مناسبت‌های بزرگ مذهبی را از سر بیرون کنید. انگار برخی نمی‌دانند در کدام مملکت زندگی می‌کنند. ملت در برابر حذف تعطیلات مذهبی می‌ایستند.

از سوی دیگر نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی در یک تحقیق کاملا علمی به بررسی وضعیت تعطیلات در ایران پرداخته است. بر اساس این تحقیق تعداد تعطیلات رسمی در ایران در مناسبت‌های مذهبی 15 ولی متوسط جهانی تعطیلات مذهبی 3.26 روز است و یا اینکه تعداد تعطیلات برای مناسبت‌های انقلابی در ایران 4 روز است و تعداد متوسط جهانی تعطیلات برای مناسبت‌های انقلابی 3.69 روز است. همچنین تعداد تعطیلات برای مناسبت‌های ملی در ایران 6 روز است که متوسط جهانی این تعطیلات 5.17 روز است.

متن کامل فصل دوم کتاب "بررسی وضعیت تعطیلات در ایران" به‌شرح زیر است:

***انواع تعطیلات رسمی مناسبتی***

کشور ایران دارای چهار ویژگی اسلامی، مذهبی (شیعی)، انقلابی و ملی است و متناسب با هریک از آنها روزهایی بزرگ و گرامی داشته می‌شود و به‌همین خاطر برخی از این روزها در تقویم رسمی تعطیل شده است. هم‌اکنون در تقویم رسمی کشور 25 روز به‌مناسبت‌های مختلف به‌شرح زیر تعطیل است:

الف) تعطیلات اسلامی و مذهبی

تعطیلات مذهبی در ایران 15 روز است که گاهی به‌علت گردش سال قمری و همزمانی با تعطیلات دیگر که بر مبنای سال شمسی است از میزان آن کاسته می‌شود. این تعطیلات عبارتند از: تاسوعای حسینی؛ عاشورای حسینی؛ اربعین حسینی، 28 صفر مصادف با وفات پیامبر اکرم(ص) و شهادت امام حسن(ع)؛ شهادت امام رضا(ع)؛ 17 ربیع‌الاول میلاد رسول اکرم(ص) و امام جعفر صادق(ع)؛ شهادت حضرت زهرا(س) شهادت امام صادق(ع)؛ عید مبعث؛ عید قربان؛ عید غدیر؛ عید فطر؛ میلاد حضرت امیرالمؤمنین(ع)؛ 21 رمضان مصادف با شهادت امیرالمؤمنین(ع) و نیمه شعبان میلاد حضرت ولی‌‌عصر(عج).

ب) تعطیلات انقلابی

تعطیلات انقلابی در ایران چهار روز است که شامل 12 فروردین (روز جمهوری اسلامی)؛ 14 خرداد رحلت حضرت امام خمینی(ره)؛ 15 خرداد (سالگرد قیام 1342) و 22 بهمن (سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی) است.

ج) تعطیلات ملی

ایران کشوری است با قدمت تاریخی طولانی و تمدن بسیار کهن، که باورها و گرایش‌های مذهبی در آن نسبت به سایر کشورها و حتی کشورهای اسلامی بسیار بیشتر است. ازاین‌رو کشور ایران از حیث هر سه نوع تعطیلات ملی، مذهبی و سیاسی شایسته دارا بودن مناسبت‌های فراوانی است. تعطیلات ملی در ایران 6 روز است که شامل چهار روز اول فروردین، سیزده فروردین (روز طبیعت)، 29 اسفند روز ملی شدن صنعت نفت.

در 75 سال گذشته همواره تعطیلات مذهبی بیشترین سهم را در مجموع تعطیلات داشته است و هرکدام از تعطیلات ملی و انقلابی نیز با تغییرات بسیار محدودی (بین 4 تا 6 روز) حدود 20 درصد تعطیلات رسمی را به خود اختصاص داده‌ است.

تعداد روزهای تعطیل رسمی در ایران به‌تفکیک نوع مناسبت آنها

***بررسی و مقایسه میانگین تعطیلات رسمی در ایران و سایر کشورها***

تعداد تعطیلات ملی در ایران 6 روز است که نزدیک به متوسط جهانی آن 5/17 روز است، می‌باشد. در مقابل تعطیلات مذهبی ایران 15 روز می‌باشد؛ ازآن‌جایی که دین رسمی جمهوری اسلامی ایران، اسلام و مذهب رسمی شیعه دوازده‌امامی است می‌توان تعطیلات مذهبی در ایران را به 2 بخش تعطیلات رسمی و تعطیلات مذهبی (شیعی) تقسیم کرد.

از این 15 روز 5 روز تعطیل مربوط به تعطیلات اسلامی و 10 روز به تعطیلات مذهبی اختصاص دارد. پس تعطیلات اسلامی که نوع تعطیلات قابل قیاس با تعطیلاتی است که در عرف جهانی از آن به تعطیلات مذهبی تعبیر می‌شود 5 روز است در حالی که متوسط تعطیلات مذهبی در کشورهای دیگر معادل 3/26 روز است. همچنین تعطیلات انقلابی در ایران 4 روز است که نزدیک به متوسط جهانی این گروه از تعطیلات 3/69 روز است، می‌باشد.

مقایسه تعداد تعطیلات رسمی مناسبتی ایران با متوسط جهانی

تعطیلات آخر هفته در ایران و کشورهای جهان

همان‌طور که گفته شد یکی از انواع تعطیلات رسمی، تعطیلات آخر هفته می‌باشد که میزان آن در کشورهای مختلف بین یک تا دو روز در نوسان است. روزهایی که در کشورهای مختلف به‌عنوان تعطیلات آخر هفته تعیین شده‌اند در جدول 3 آمده است، چنانکه مشاهده می‌شود در اکثر کشورهای جهان دو روز آخر هفته تعطیل است، در حالی که در ایران یک روز و نصف به‌عنوان تعطیلی آخر هفته تعیین شده است.

تعطیلات آخر هفته در ایران و کشورهای جهان

وضعیت همزمان تعطیلات رسمی و تعطیلا ت آخر هفته در ایران

برای دست‌یابی به یک نگاه جامع از تعطیلات در کشور و با توجه به وزن بالای تعطیلات مذهبی در ایران ــ‌به‌جهت حاکمیت ارزش‌های اصیل مذهبی اسلامی و شیعی در کشور‌ــ از یک‌سو و نیز با توجه به تغییر تعطیلات مذهبی با تقویم قمری و تغییرات آن‌ها در طول روزهای سال‌های مختلف شمسی از سوی دیگر، میزان تقارن این دو ــ‌برخورد این تعطیلات با تعطیلات پایان هفته‌ــ در طول چند سال گذشته بررسی شده است. توجه به این نکته ازآن‌جهت حائز اهمیت است که در برخی از کشورها در صورت تلاقی تعطیلی رسمی با تعطیلات آخر هفته، اولین روز کاری هفته آینده را به‌عنوان روز تعطیلی انتخاب می‌کنند. به‌عبارتی تعدد تعطیلات رسمی سالانه را ثابت نگه می‌دارند ولی در ایران در صورت تلاقی تعطیلی به روز دیگر منتقل نمی‌شود و تنها از تعداد تعطیلات رسمی کاسته می‌شود.

الف) وضعیت همزمانی تعطیلات رسمی با روز جمعه

طبق جدول 4، در ده سال گذشته هرسال حدود چهار روز (3/8 روز) با تعطیلات جمعه مقارن شده است. ازآن‌جایی که در ایران به‌خلاف برخی کشورها که در صورت تلاقی تعطیلات رسمی با تعطیلات آخر هفته، اولین روز تعطیل هفته بعد را تعطیل اعلام می‌کنند؛ این امر صورت نمی‌گیرد، با کم کردن متوسط تلاقی تعطیلات رسمی با تعطیلات آخر هفته می‌توان گفت تعطیلات رسمی در ایران عملاً بیست روز (20/4 روز) است.

همزمانی ایام تعطیل رسمی با جمعه

مقایسه تعطیلات تقویمی با تعطیلات خالص بین سال‌های 1372 تا 1381

ب) همزمانی تعطیلات رسمی و آخر هفته در سال‌های 1388-1389-1390

-طبق نمودار شماره سه تعداد ایام تعطیل رسمی که در سال‌های 1388 و 1389 با پنج‌شنبه و جمعه تقارن و همزمانی دارند حدود هفت روز است (با احتساب پنج‌شنبه به‌عنوان نیم‌روز تعطیلی)

نمودار همزمانی روزهای تعطیل رسمی 1388 و 1389 با پنج‌شنبه و جمعه

- روزها و مناسبات تعطیلات رسمی آخر هفته در سال 1389:

در سال 1389، هشت روز با پنج‌شنبه و جمعه همزمانی داشته است. این روزها به‌شرح زیر است:

همزمانی روزهای تعطیل رسمی 1389 با پنج‌شنبه و جمعه

-روزها و مناسبات تعطیلات رسمی و آخر هفته در سال 1390:

در سال 1390 پنج روز تعطیل مناسبت رسمی با پنج‌شنبه و جمعه تقارن و همزمانی دارند که به‌شرح ذیل است.

همزمانی روزهای تعطیل رسمی 1390 با پنج‌شنبه و جمعه

چنانکه ملاحظه می‌شود هرساله به‌خاطر این همزمانی چند روز از تعداد تعطیلات به‌صورت طبیعی کاسته می‌شود. گفتنی است تقریباً این تعداد معادل تعداد روزهایی است که در چند سال اخیر پیشنهاد کاهش آن به‌طرق مختلف داده می‌شد.

***وضعیت پراکندگی تعطیلات رسمی در طول سال***

تعطیلات ملی و انقلابی (تقویم هجری شمسی)

تعطیلات اسلامی و مذهبی (تقویم هجری قمری)

همان‌گونه که در جداول بالا مشاهده می‌شود:

- تعطیلات ملی و انقلابی پراکندگی نامتوازنی در طول سال دارند و در برخی موارد پیوستگی دارند.

- در تعطیلات ملی (در ماه فروردین) روزهای تعطیل پیوسته می‌باشند، که باعث بروز مشکلاتی در جامعه از ابعاد مختلف می‌گردد و نیاز به سامان‌دهی دارد.

- تعطیلات اسلامی و مذهبی تقریباً از پراکندگی قابل قبول‌تری در طول سال (قمری) برخوردارند و تنها در محرم و صفر شاهد پیوستگی تعطیلات هستیم. بررسی تعطیلات پیوسته ازآن‌جهت حائز اهمیت است که موجب افزایش تعطیلات پنهان می‌شود.

همچنین تعداد روزهای تعطیل ماه‌های مختلف (به‌تفکیک ماه‌های شمسی و قمری) در نمودارهای 4 و 5 نیز ترسیم شده است. این نمودارها نشان‌دهنده پراکندگی نامنظم تعطیلات ملی و انقلابی در طول سال هستند.

تعداد روزهای تعطیل ملی و انقلابی (در ماه‌های شمسی)

تعداد روزهای تعطیل اسلامی و مذهبی (در ماه‌های قمری)

***وضعیت انواع تعطیلات رسمی ایران از نظر مناسبت‌ها***

تعطیلات سه‌گانه مذهبی، انقلابی و ملی در ایران از نظر محتوا و علت تعطیلی به‌نحوی است که از مجموع 25 روز تعطیلات رسمی در تقویم سالانه کشور، 15 روز آن به جشن و 10 روز آن به عزاداری تعلق دارد که در نمودار زیر آمده است. بررسی این موضوع در بررسی کارکردهای تعطیلات و میزان تأثیر فرهنگی اجتماعی آن بر مردم جامعه بسیار مهم است. ذکر این نکته نیز ضروری است به‌خلاف برداشت برخی از افراد، تعطیلات با ماهیت جشن و نشاط و شادی از فراوانی بیشتری برخوردار است.

تعطیلات مذهبی، انقلابی و ملی ایران از نظر جشن و عزاداری

***مقایسه وضعیت تعطیلات در ایران و برخی کشورهای جهان***

الف) مقایسه میزان تعطیلات رسمی ایران و برخی کشورهای جهان

طبق جدول و نمودارهای زیر، سری‌لانکا با 26 روز، ایران و بوسنی و هرزگوین هرکدام با 25 روز، لبنان با 24 روز و سپس آذربایجان با 23 روز تعطیل رسمی، دارای بیشترین تعطیلات رسمی و ویتنام با 6 روز و کوبا و سوئیس هرکدام با 7 روز کمترین تعطیل رسمی را دارند.

باید توجه داشت که؛ با احتساب متقارن بودن تعطیلات رسمی با روزهای پنج‌شنبه و جمعه، تعداد روزهای تعطیل رسمی در ایران به‌طور میانگین 20/5 روز در سال می‌باشد که در برخی از سالهای گذشته به 18 روز نیز رسیده است. گفتنی است روسیه با 19 روز، ژاپن 18 روز و اتریش، کانادا و چین  هریک 17 روز دارای تعطیلات رسمی هستند. بنابراین واقعیت آن است که علی‌رغم تبلیغات رسانه‌ای، ایران در تعداد واقعی روزهای تعطیل رسمی، بیشترین تعطیلات را در کشورهای جهان ندارد.

تعداد تعطیلات رسمی در کشورهای منتخب

مقایسه تعداد روزهای تعطیلات رسمی در تقویم ایران و برخی کشورهای جهان

ب) آمار کل تعطیلات در ایران و برخی کشورهای جهان

همان‌طور که در نمودار 8 مشاهده می‌شود، یمن با 67 روز و ایران با 77 روز تعطیلات رسمی و آخر هفته، دارای کمترین تعطیلات کلی و بوسنی و هرزگوین، آذربایجان و عراق با 129 و 127 روز تعطیلات رسمی و آخر هفته دارای بیشترین تعطیلات کلی در میان کشورهای بررسی‌شده هستند. روسیه 123 روز، ژاپن 119 روز، ترکیه، اتریش و کره‌جنوبی هریک 117 روز، کانادا و ایتالیا 116 روز، آمریکا، اسپانیا، چین، مالزی و دانمارک نیز 115 روز تعطیلات سالانه رسمی را در کشور خود دارند. البته به این تعطیلات باید تعطیلات اختصاصی بانک‌ها و کارخانه‌ها را نیز اضافه کرد.

مجموع تعطیلات مذهبی، ملی و انقلابی در کشور ما 25 روز می‌باشد (غیر از موارد استثنایی مربوط به گردش سال قمری و 354روزه بودن سال) که با در نظر گرفتن 52 روز جمعه، مجموع تعطیلات رسمی در کشورمان 77 روز است و 288 روز کاری باقی می‌ماند در حالی که با در نظر گرفتن نیمه‌تعطیل بودن روزهای پنج‌شنبه تعداد کل تعطیلات به 103 روز می‌رسد.

بدین‌ترتیب مشاهده می‌شود که از نظر تعداد کل تعطیلات ایران بعد از یمن از کمترین تعطیلات بین کشورهای جهان برخوردار است و از نظر تعطیلات رسمی نیز به‌خاطر همزمانی برخی از تعطیلات مذهبی با تعطیلات آخر هفته ایران بیشترین تعطیلات را ندارد.

مقایسه تعداد کل تعطیلات ایران و برخی کشورهای جهان

***وضعیت و پراکندگی تعطیلات در برخی کشورها جهان***

- چین: کارگران چینی علاوه بر تعطیلات آخر هفته، در طول سال تعطیلات دیگری همچون روز سال نو، جشنواره بهار، روز کارگر و روز ملی دارند. همچنین کارگرانی که در شرکت‌های چندملیتی مشغول به کار می‌باشند، علاوه بر روزهای گفته شده در تعطیلات کریسمس نیز تعطیل هستند. تعطیلات سالیانه نیز که بین یک تا دو هفته است، معمولاً به‌صورت توافقی میان کارگران و کارفرمایان تعیین‌ می‌شود. این‌گونه تعطیلات که در کل 11 روز است، چین را به‌عنوان یکی از اولین کشورهای با تعطیلی زیاد معرفی می‌کند.

- هند: تعطیلات سراسری در کشور هند برای همه اقوام و در همه مناطق 3 روز در سال است. اما تعطیلات سالیانه به‌صورت میانگین برای کارمندان شرکت‌های خصوصی بین 15 تا 20 روز است. هندی‌ها به مرخصی گرفتن‌های روزهای تعطیلی‌ها برای طولانی کردن تعطیلات خود عادت دارند. شلوغ‌ترین فصل مسافرت برای شهروندان هندی تعطیلات تابستانی مدارس در ماه ژوئن است که در آن بسیاری از خانواده‌ها به سفرها و تفریح‌های متعدد می‌پردازند.

- اندونزی: جشن عید فطر در آخرین روز ماه مبارک رمضان یکی از برجسته‌ترین اعیاد و تعطیلات اندونزی محسوب می‌شود. در این روز که در زبان محلی‌ لباران نامیده می‌شود، بسیاری از کلان‌شهرنشینان به‌ویژه مسلمانان به زادگا‌ه‌های خود که اغلب مناطق روستایی هستند، بازمی‌گردند. دولت نیز معمولاً تعطیلاتی یک‌هفته‌ای (پنج‌روزه) را برای بهره‌گیری کامل شهروندان از عید در نظر می‌گیرد.

- مالزی: مالزی هرسال از تعطیلات قابل توجهی برخوردار است. کارمندان این کشور معمولاً از 14 تا 24 روز مرخصی سالیانه و 30 روز مرخصی پزشکی بهره می‌برند. اکثر این تعطیلی‌ها یا به‌نوعی مرخصی‌ها در پایان یا آغاز سال که مصادف با جشن‌ها و مراسم سنتی و تعطیلات رسمی همچون عید مبارک، کریسمس، سال نو چینی و دیپاوالی است، گرفته می‌شود. فصل تعطیلات مالزی معمولاً از ماه نوامبر آغاز و تا فوریه سال بعد ادامه خواهد داشت.

- کره‌جنوبی: مرخصی کارمندان کره‌ای در طول سال‌های 2005 تا 2006 به‌یک‌اندازه بود. در سال‌های گذشته تعادلی میان تعطیلات عمومی به‌وجود آمده و تعداد روزهای تعطیلی حاصل از مرخصی‌های کاری به‌سبب کم شدن تعطیلات ملی، افزایش یافته بود. از طرف دیگر تصویب طرح یک هفته کاری ــ‌پنج روزه‌ــ برای کارمندان، وجهه تعطیلات را تغییر داد و تعداد روزهای تعطیل آخر هفته آنها را به دو روز رساند. این افزایش به زیاد شدن سفرهای داخلی شهروندان و اقامت‌های بلندمدت آنان در تفرج‌گاه‌ها طی دو سال اخیر منجر شد.

-ترکیه: تابستان مهمترین زمان برای تعطیلات در ترکیه است. عشق به هوای گرم حتی مسافران را در روزهای تعطیل زمستان به‌سمت مناطق گرمتر در جنوب این کشور می‌کشاند. تعطیلات مذهبی نیز یکی دیگر از ایام تعطیل ترکیه محسوب می‌شوند. دو جشنواره مذهبی و سه روز تعطیلات ملی از جمله روزهای غیرکاری این کشور هستند که شمار ایام تعطیل ترکیه را به 13 روز می‌رسانند.