گفت‌وگو باکرمانشاهی معاون کل سازمان توسعه تجارت ایران
بازارهای صادراتی از دست می‌رود
علی ابراهیمی:سیاستگذاری‌های غیرمنسجم و برخی تصمیم‌گیری‌های شتابزده تجاری شرایطی را فراهم کرده است که در آستانه شب عید علاوه بر افزایش بی‌رویه قیمت کالاها، اعمال برخی محدودیت‌های صادراتی برای تأمین نیاز بازار مصرف داخلی، موجب به خطر افتادن بازارهای صادراتی و نگرانی صادرکنندگان بسیاری از کالاهای غیرنفتی مانند مرغ، تخم مرغ، پسته و برخی دیگر از کالاها شده است.
با کیومرث فتح‌الله کرمانشاهی معاون کل سازمان توسعه تجارت ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.
اعمال برخی محدودیت‌ها یا ممنوعیت‌های صادراتی برای مقابله با افزایش قیمت کالاها در بازار داخلی بر چه مبنایی صورت گرفته است؟
طی چند هفته گذشته دیدگاه‌هایی در زمینه ممنوعیت صادرات برخی کالاها مانند پسته مطرح شده که در حد حرف بوده و هیچ بخشنامه یا دستورالعملی در این زمینه ابلاغ نشده است. با توجه به تولید سالانه 200هزار تن پسته، ارزآوری 1.5میلیارد دلاری این محصول و سهم 90درصدی صادرات از این میزان تولید و توجه به این نکته که بازار داخلی پسته به ایام نوروز محدود شده و حداکثر درصد اندکی از تولید را به‌خود اختصاص می‌دهد، ممنوعیت صادرات این محصول برای تنظیم بازار داخلی معنا ندارد. باید توجه داشته باشیم که اگر بازارهای صادراتی پسته را از دست بدهیم این بازارها را به رقبایی مانند آمریکا واگذار خواهیم کرد.
مشروط کردن صادرات کالاها به تنظیم بازار داخلی تا چه حد منطبق با اهداف توسعه صادرات غیرنفتی است؟
این موضوع جای نگرانی دارد که بازارهای صادراتی را به‌دلیل اعمال محدودیت‌های تنظیم بازار داخلی از دست بدهیم. در مورد بسیاری از کالاهای صادراتی، شکل‌گیری انتظارات تورمی و سوءاستفاده برخی افراد عامل اصلی گرانی است که ارتباطی با صادرات این کالاها ندارد.
آیا این امکان وجود ندارد تا از قبل به‌نحوی سیاستگذاری شود که صادرات غیرنفتی آسیب نبیند و بازار داخلی نیز آرام باشد؟
ممنوعیت صادرات پسته در حد یک خبر بوده است. با وجود این حجم واردات کالاهای اساسی طی 10ماهه امسال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل بیشتر است اما هنوز با کمبود و افزایش قیمت این کالاها مواجه هستیم. باید توجه کرد که در شرایط تحریم یکی از عوامل مؤثر در نابسامانی بازار شکل‌گیری جو روانی است که زمینه را برای سوءاستفاده برخی افراد و افزایش بیشتر قیمت‌ها فراهم می‌کند و بنابراین برای رفع مشکلات بازار باید این نابسامانی‌ها را برطرف کرد که متولی این موضوع، معاونت بازرگانی داخلی وزارتخانه است.
با وجود این، صادرات مرغ نیز به‌دلیل جلوگیری از افزایش قیمت‌ها ممنوع شده آیا این امر تأثیر منفی بر صادرات این محصول نخواهد داشت؟
فارغ از مباحث مرغ و تخم‌مرغ، صادرات پدیده‌ای نیست که بازاری یکشبه به‌دست آمده یا از دست برود اکنون در بحث صادرات، موضوع بازاریابی پیشرفته مطرح است که براساس آن ابتدا بازاریابی و سپس تولید می‌شود. از آنجا که حضور در بازار هدف صادراتی سخت بوده و استمرار حضور در این بازارها سخت است باید تلاش کنیم تا بازاری که به سختی به‌دست می‌آید به سادگی از دست نرود.
با وجود این، شرایط کنونی کشور شرایط ویژه‌ای است و اگر مسئولین به‌خاطر معیشت مردم محدودیت صادراتی را اعمال می‌کنند نگران هستند. همچنین مباحث مربوط به تولید و صادرات مانند حلقه به هم مرتبط هستند. به بیان دیگر در شرایط خاص نمی‌توان اجازه داد تا کالایی که با مرجع و رانتی وارد شده به سادگی صادر شود و باید نظارت‌های بیشتری در این زمینه صورت گیرد که با شرایط عادی متفاوت خواهد بود.
