ماهانه چند بار و چه مبلغی کارت می کشید؟ پردرآمدها در هر تراکنش 1000 برابر کم درآمدها پرداخت می کنند، هر ایرانی سه روز یکبار کارت می کشد

خبراقتصادی - محسن شمشيری:  گزارش عملكرد شبكه شاپرك و دستگاه‌هاي الكترونيكي در آذرماه 94 نشان مي‌دهد كه با وجود افزايش تعداد دستگاه‌ها، تعداد تراكنش‌ها و استفاده بيشتر از تراكنش الكترونيكي به جاي اسكناس اما ارزش حقيقي كل تراكنش‌ها به خاطر ركود اقتصادي و تورم كاهش داشته، ارزش مبلغ هر تراكنش نسبت به سال قبل كاهش داشته نسبت خريد هر تراكنش پردرآمد به تراكنش كم درآمدها بيشتر شده است.

آمار تراکنش از طريق تلفن همراه، اينترنت، كارتخوان‌هاي فروشگاه‌ها و... نشان مي‌دهد كه در آذرماه 94 در مجموع حدود 815 ميليون تراكنش انجام شده كه در مقايسه با جمعيت 57 ميليون نفري بالاي 18سال كشور كه داراي حساب‌هاي بانكي بوده‌اند به معناي 14تراكنش به ازاي هر نفر ايراني بوده است.

 آمارهاي آذر94 نشان مي‌دهد در مجموع حدود113ميليون تراكنش از طريق تلفن همراه انجام شده و هر دارنده نرم‌افزار بانكي در تلفن همراه، حدود 2 تراكنش در آذر ماه انجام داده است.

همچنين از طريق اينترنت حدود  64 ميليون تراكنش انجام شده و هر نفر معادل 1.12 تراكنش در آذرماه انجام داده است. سهم ابزارهاي مختلف الكترونيكي نشان مي‌دهد كه كارتخوان‌هاي فروشگاه‌ها همچنان 99.5درصد كل ابزارها را تشكيل مي‌دهد. اينترنت در رتبه دوم حدود 4 دهم درصد و تلفن همراه با 2 دهم درصد سهم را تشکیل می داده اند.  اين موضوع در ماه‌هاي اخير تشديد شده و به خاطر بسته شدن بسياري از نرم‌افزارهاي يو اس اس دي‌ها و ضرورت نظارت بانك مركزي و جلوگيري از فعاليت آنها، سهم تلفن همراه از كل پرداخت‌هاي الكترونيكي بسيار كاهش يافته است.

مقايسه آذر 94 با آذر 93 نشان مي‌دهد كه در يك سال اخير تعداد ابزارهاي اينترنتي 16درصد و تعداد كارتخوان‌هاي فروشگاهي 21درصد رشد كرده اما به خاطر محدود شدن و نظارت بانك مركزي بر يو اس اس دي‌ها، تعداد ابزارهاي موبايلي 50 درصد كاهش داشته است.

همچنين با مقايسه تورم نقطه به نقطه يك سال اخير كه معادل 9.4درصد بوده است، ارزش اسمي تراكنش‌ها معادل5.28 درصد رشد كرده است اما ارزش حقيقي تراكنش‌ها با احتساب تورم 9.4درصدي معادل 3.77درصد كمتر شده است. به عبارت ديگر، اگرچه ميزان اسمي خريد مردم از طريق تراكنش‌ها از 77هزار ميليارد تومان در آذر 93 به 81هزار ميليارد تومان در آذر 94 رسيده و 5.28 درصد رشد كرده اما ارزش حقيقي آن به خاطر اثر تورم، 3.77درصد كمتر شده است. با توجه به تورم آذر به آبان 94 كه 1.27درصد بوده ارزش حقيقي تراكنش‌ها در آذر نسبت به آبان نيز 44 صدم درصد كاهش داشته است.

آمارها نشان مي‌دهد كه در دو سال 93 -1392 سهم ارزش تراكنش‌ها به توليد ناخالص داخلي از 61 درصد در بهار 92 به 86درصد در پاييز 93 و 110درصد در زمستان 93 رسيده است. اين موضوع نشان مي‌دهد كه گردش پول در اقتصاد به سمت الكترونيكي شدن بيشتر حركت كرده است و از آنجا كه مبادلات پولي علاوه بر خريد كالاي نهايي توسط مصرف‌كننده شامل مبادلات پولي بابت خريد كالاي واسطه‌يي نيز اعمال مي‌شود در نتيجه كل تراكنش‌ها و ارزش آن از مجموع توليد ناخالص داخلي در زمستان 93 بالاتر رفته است.

به عبارت ديگر، نشان‌دهنده اين واقعيت است كه سهم اسكناس و مسكوك و حتي چك و حواله‌جات غيرالكترونيكي به‌ شدت كاهش داشته است. به طوري كه سهم اسكناس و مسكوك از نقدينگي كشور از 3.84درصد در فروردين 94 به 3.51درصد نقدينگي در شهريور 94 كاهش يافته است.

بر اين اساس به خاطر رشد تراكنش‌هاي الكترونيكي به خصوص در شبكه شاپرك، سهم ارزش تراكنش‌ها به نقدينگي افزايش و سهم اسكناس و مسكوك به نقدينگي كاهش يافته و كارت الكترونيكي جاي پول نقد را گرفته است به طوري كه سهم ارزش تراكنش‌هاي شاپرك از 7.8درصد فروردين 94 به 10.58درصد در شهريور 94 افزايش يافته است.

آمارها نشان مي‌دهد نسبت متوسط قيمت دهك دهم به دهك اول در تراكنش‌ها در طول سال 1394 افزايش يافته و مبلغ تراكنش دهك دهم كه پر درآمدترين دهك جامعه است از رقم 923هزار تومان در فروردين به 937هزار تومان در آذر 94 افزايش يافته است.

ميانگين مبلغ تراكنش دهك اول كه كم درآمدترين دهك جامعه است نيز از 938 تومان در فروردين به 926 تومان در آذر 94 كاهش يافته است. بر اين اساس با افزايش مبلغ تراكنش دهك پر درآمد و كاهش مبلغ تراكنش مبلغ دهك كم درآمد نسبت متوسط مبلغ تراكنش دهك دهم به دهك اول از 983 برابر در فروردين 94 به 1012برابر در آذر 94 افزايش يافته و 29 واحد بيشتر شده است.

اما به خاطر سهم بالاي كارتخوان‌هاي فروشگاهي كه همچنان محور عمده مبادلات پرداخت است و مردم بيشترين خريدها و پرداخت‌هاي خود را از طريق كارتخوان‌ها انجام مي‌دهند معادل 638 ميليون تراكنش در آذرماه انجام شده و هر نفر معادل 11تراكنش در آذرماه انجام داده است. به عبارت ديگر هر ايراني در هر سه روز يك تراكنش بانكي از طريق كارتخوان‌هاي فروشگاه‌ها انجام داده و هر سه روز يك مراجعه به فروشگاه براي خريد داشته است. آمارها نشان مي‌دهد كه در آذر 94 در مجموع 815ميليون تراكنش انجام شده كه نسبت به آبان 94 معادل 3.42درصد رشد كرده است همچنين تعداد تراكنش‌هاي معوق معادل 160 هزار بوده كه نسبت به آبان 8.5 درصد رشد كرده است.

در كل شبكه بانكي معادل 923ميليون دسترسي از طريق كارت‌هاي الكترونيكي در آذر 94 انجام شده كه 896 ميليون تراكنش موفق انجام شده و ميزان دسترس‌پذيري به كل شبكه پرداخت الكترونيكي كارتي 97درصد بوده است.

 همچنين از اين تعداد معادل 920ميليون تراكنش موفق به شاپرك سوئيچ شده كه دسترس‌پذيري آن بيش از 99درصد بوده است.

به عبارت ديگر حدود 3ميليون از طريق غير شاپرك انجام شده است و بيش از 99درصد تراكنش‌ها از طريق سيستم شاپرك انجام شده است.

آمارها نشان مي‌دهد كه در آذر 94 تعداد خطاي پذيرندگي با 17درصد كاهش به 2.64ميليون، خطاي كاربري با 20درصد رشد به 81ميليون، خطاي صادركنندگي با 49درصد رشد به 22ميليون، خطاي شاپركي با 210درصد رشد به 2.3ميليون، تعداد كل تراكنش‌هاي موفق با 31درصد رشد به 815 ميليون و تعداد كل تراكنش‌ها با 30درصد رشد به 923 ميليون رسيده است. به عبارت ديگر، تعداد خطاها با 25درصد رشد به 108ميليون رسيده است و تعداد كل خطاها معادل 12درصد تعداد 923ميليوني كل تراكنش‌ها بوده است. تعداد كل تراكنش‌هاي موفق نسبت به يك ماه قبل 3.4درصد، تعداد كل خطاها نيز 7.8درصد و تعداد كل تراكنش‌ها 3.9درصد نسبت به آبان 94 رشد داشته است. اين موضوع نشان‌دهنده اين واقعيت است كه در كنار رشد تراكنش‌ها، تعداد خطاها بيشتر رشد كرده و اعصاب مردم نيز مشغول‌تر شده است.