کاهش 50 درصدی تولید خودرو کشور

مجموع تولید کارخانجات ایران‌خودرو در آذرماه سال‌جاری برابر 31 هزار و 395 دستگاه بوده است، این کارخانه سال گذشته در آذرماه تولیدی بالغ بر 56 هزار و 331 دستگاه خودرو داشته است، یعنی تولید این کارخانه در آذرماه نزدیک به 44 درصد کاهش داشته است. گفتنی است ایران‌خودرو در 9 ماهه اول امسال جمعا 265 هزار و 268 دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش 45 درصدی را نشان می‌دهد. سایپا دیگر خودروساز مطرح کشور در آذرماه جمعا 16 هزار و 42 دستگاه تولید داشته است، این خودروساز در آذرماه سال 1390 تولیدی برابر 25 هزار و 660 دستگاه داشته که نشان‌دهنده کاهش 4/58درصدی تولیدی مجموع کارخانجات سایپا در آذرماه امسال نسبت به سال قبل است. همچنین مجموع تولید این کارخانه از ابتدای امسال تا آذرماه برابر 157 هزار و 280 دستگاه است، سایپا در 9ماهه سال قبل 331 هزار و 234 دستگاه تولید داشته، که این حاکی از کاهش 5/52 درصدی تولید سایپا در 9ماهه اول امسال نسبت به سال قبل است. پارس‌خودرو نیز کاهش 6/67درصدی در آذرماه امسال نسبت به زمان مشابه سال قبل و 52درصدی در 9ماهه اول امسال نسبت به زمان مشابه سال قبل داشته است. گروه بهمن عرضه‌کننده انواع خودرو مزدا در کشور در آذرماه امسال تنها 139 دستگاه خودرو تولید کرده و از ابتدای امسال تا پایان آذر نیز هزار و 176 دستگاه تولید داشته است که نشان از کاهش 62 درصدی تولید در آذرماه و 9/78درصدی تولید در 9 ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل است.

مدیران خودرو عرضه‌کننده انواع خودروهای چینی تحت برند «ام‌وی‌ام» و «چری» تنها برندی است که از ابتدای امسال تاکنون توانسته تیراژ تولید خود را حفظ کند.

در شرایطی که وضعیت سایر خودروسازان زیاد مناسب به نظر نمی‌رسد، این خودروساز در آذرماه امسال سه هزار و 761 دستگاه خودرو، مونتاژ و عرضه کرده‌ که نسبت به تولید دو هزار و 546 دستگاهی سال 1390 این خودروساز تولید خود را بالغ بر 7/47درصد رشد داده است. مدیران خودرو از ابتدای امسال تا پایان آذرماه جمعا 33هزار و 581 دستگاه خودرو مونتاژ کرده که نسبت به تولید 14 هزار و 799 دستگاهی در 9ماهه نخست سال 1390 نشان‌دهنده رشد 9/126درصدی است. نگاهی به آمار تولید مدیران خودرو در ایران و روند صعودی آن قابل توجه است. در شرایطی که سایر برندها آرام‌آرام از بازار خودرو ایران کنار می‌کشند، این برند طی سال‌های گذشته و دقیقا همزمان با خروج و کاهش سهم برند‌های اروپایی از بازار ایران، سهم خود را افزایش داده است. در 9 ماهه نخست سال‌های 1388، 1389، 1390 و 1391، مدیران خودرو به ترتیب سهمی بالغ بر: 25/0، 48/0، 36/1 و 77/5درصد از کل تولید سواری کشور را به خود اختصاص داده است.

در بخش انواع وانت در آذرماه امسال جمعا 7 هزار و 930دستگاه ایران خودرو، دو هزار و 244 دستگاه زامیاد، 894 دستگاه گروه بهمن و چهاردستگاه پارس‌خودرو تولید داشته‌اند. تولید وانت این خودروسازان در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب: 4/0درصد رشد، 65 درصد کاهش، 2/56درصد کاهش و 97 درصد کاهش داشته است. سه دستگاه تولید اکیادویچ، یک دستگاه زامیاد و یک دستگاه سایپادیزل مجموع تولید پنج دستگاهی مینی‌بوس و میدل باس در آذرماه امسال را تشکیل می‌دهند که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 4/98درصد کاهش نشان می‌دهد. از ابتدای امسال تا پایان آذرماه جمعا 142 دستگاه انواع مینی‌بوس و میدل‌باس در کشور تولید شده که در مقایسه با تولید دو هزار و 827 دستگاهی 9 ماهه نخست سال 1390 نشان‌دهنده کاهش 95 درصدی تولید کارخانجات کشور است. تولید 9 ماهه نخست امسال در بخش مینی‌بوس و میدل‌باس را خودروسازان؛ گروه بهمن با 42 دستگاه، زامیاد با 39 دستگاه، سایپا دیزل با یک دستگاه، اکیادویچ با 52دستگاه و ستاره نیک‌آریا با هشت دستگاه تشکیل دادند. کل تولید اتوبوس در آذرماه امسال برابر 54 دستگاه است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 72درصد کاهش نشان می‌دهد، از ابتدای امسال تا پایان آذرماه نیز مجموعا 732 دستگاه اتوبوس تولید شده است، این در حالی است که در 9 ماهه نخست سال قبل تولید اتوبوس در کشور برابر دو هزار و شش دستگاه بوده که نشان‌دهنده کاهش 5/63درصدی تولید این خودرو است. ستاره نیک‌آریا با پنج دستگاه، سپهر دیزل کاوه با 17 دستگاه، اکیادویچ با 116 دستگاه، یاوران خودرو شرق با 17دستگاه، عقاب‌افشان با 280دستگاه، رانیران با 277دستگاه و ایران‌خودرو دیزل با 20 دستگاه، مجموع تولید اتوبوس در 9ماهه نخست امسال را تشکیل دادند. گفتنی آن‌که تولید ایران‌خودرو دیزل در این مدت 2/88درصد کاهش داشته است.

کل تولید کشنده و کامیونت در آذرماه امسال برابر 845دستگاه است، این در حالی است که در آذرماه سال قبل تولید کامیونت و کشنده در کشور بالغ بر 3 هزار و 415دستگاه بود، این یعنی کاهش 3/75درصدی تولید این محصول در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، از ابتدای امسال تا پایان آذرماه نیز جمعا 13 هزار و 274 دستگاه کامیونت و کشنده در کشور تولید شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل نزدیک به 1/46درصد کاهش داشته است. تولید آذرماه کشنده و کامیونت کشور را رایان‌فن گستردیزل با 28 دستگاه، گروه بهمن با 421 دستگاه، سایپا‌دیزل با 235 دستگاه، زامیاد با یک دستگاه، ایران‌خودرو دیزل با 129 دستگاه و ارس خودرو دیزل با 31 دستگاه تشکیل می‌دهند. همچنین از ابتدای امسال تا پایان آذرماه نیز ارس خودرو دیزل هزار و 690 دستگاه، ایران‌خودرو دیزل دو هزار و 170 دستگاه، رخش خودرو دیزل 125دستگاه، زامیاد 466دستگاه، سایپا‌دیزل چهار هزار و 169دستگاه، کاریزان خودرو 586 دستگاه، گروه بهمن چهار هزار و 36دستگاه، آریا دیزل 32دستگاه، فناوری‌های پیشرفته هشت‌دستگاه، رایان‌فن گستر دیزل 136دستگاه و ماموت 335دستگاه، کامیون و کشنده تولید کردند.

ماجرای غم‌انگیز آنجاست که صنعت خودروسازی ایران، جزو معدود صنایعی است که به هر تقدیر (حمایت‌ها و انحصار‌های دولتی و کمک‌های گمرک در حمایت از تولید داخل و...) در سال‌های گذشته، سالانه با رشد قابل‌توجهی روبه‌رو و هم دارای سهم قابل توجه از تولید جهانی بوده است. به‌طوری که در این موضوع، ایران لااقل طی یک دهه گذشته به لحاظ کمی جزو عمده تولید‌کنندگان جهانی قرار گرفته بود. از سال 2002 تا سال 2012، به‌طور متوسط رشد سالانه تیراژ خودرو ایران بیش از 16درصد بوده است، این در حالی است که میانگین رشد سالانه تولید در جهان بر اساس آمارهای بین‌المللی نزدیک به چهاردرصد بوده است که حکایت از وضعیت خوب تولید ایران حداقل از نظر کمی دارد.

حتی در سال‌های 2008 و 2009 که تولید خودرو مجموع کشورهای جهان با کاهش قابل توجه مواجه شده بود، ایران همچنان به افزایش سالانه تولید خود ادامه داد، تا اینکه رشد سالانه تیراژ خودرو ایران در سال 2011 از نزدیک به 15 درصد در سال 2010 به نزدیک سه درصد رسید! هنوز آمار مربوط به سال 2012 که به تازگی به پایان رسیده، توسط سازمان تولیدکنندگان وسایل نقلیه منتشر نشده است اما با بررسی میانگین تولید ماهانه در سال 1390 و 1391 (که توسط وزارت صنایع ایران منتشر شده است) می‌توان تخمین زد که تولید خودرو ایران در سال 2012 میلادی چیزی نزدیک به 846 هزار دستگاه خواهد بود. این در مقایسه با تولید یک میلیون و 600 هزار دستگاهی ایران در سال 2011 میلادی، یعنی کاهش نزدیک به 51درصدی تولید خودرو ایران در سال 2012، موضوعی که اگر بی‌سابقه نباشد، لااقل تا جایی که آمارها یاری می‌کنند کم سابقه است. این یعنی پرتاب شدن صنعت خودرو ایران به سال‌های 2004 و 2005، یعنی 8-7 سال قبل!

صنعت خودرو‌سازی، بخش‌های مهمی از صنایع دیگر را نیز تحت پوشش خود دارد. چنانکه بیش از 50 نوع صنعت مستقیم و بیش از 60 نوع صنعت غیرمستقیم با خودروسازی در ارتباط هستند. در جهان بیش از 10 میلیون نفر به طور مستقیم در صنعت خودروسازی مشغول به کار هستند و بالغ بر شش‌درصد اشتغال صنعتی در کشورهای جهان وابسته به این صنعت است. شمار افرادی که در ۳۶ کشور جهان به طور غیرمستقیم به این صنعت وابسته هستند بیش از ۵۰میلیون نفر است. در کشورمان نیز در کنار سه خودروساز ایران خودرو، سایپا و پارس‌خودرو و خودروسازهای دیگر، یک هزار و ‌٢٠٠ شرکت قطعه‌ساز در کشور وجود دارد که اشتغال ایجاد شده توسط این صنعت و زنجیره تامین آن حدود ‌٧٠٠ هزار نفر است و به صورت غیرمستقیم نیز حدود دو میلیون و ‌٤٠٠ هزار نفر در صنعت خودرو کشور فعال هستند. به عبارتی تقریبا می‌توان گفت به ازای هر خودرو دو شغل ایجاد می‌شود. از دیگر سو حدودا دو هزار و ‌٢٥٠ تعمیرگاه مجاز در کشور وجود دارد که ١٥٠٠ نمایندگی مجاز فروش را در خود جا داده و پراکندگی آن کشور را در بر گرفته است. (۲۶ تیرماه ۱۳۹۱، دنیای صنعت)

دو میلیون و 400 هزار نفر، که تخمین زده می‌شود در بخش‌های مختلف زنجیره صنعت خودروسازی کشور به طور مستقیم و غیرمستقیم فعال باشند، جمعیت فعال ایران بر اساس آخرین آمارها (بهار 1389) نزدیک به 24میلیون نفر تخمین زده می‌شود. بر این اساس شاغلین حوزه صنعت خودروسازی چیزی نزدیک به 10 درصد جمعیت فعال کل کشور را به خود اختصاص می‌دهند که در جای خود حایزاهمیت است. بدیهی است با این سهم هرگونه تغییر در این صنعت، تبعات اجتماعی نیز در پی خواهد داشت. علاوه بر تمام اینها، کاهش تولید خود به تغییرات قیمت محصول در بازار آزاد می‌انجامد، محصولات دست دوم جای تولیدات دست اول کارخانجات را گرفته و... مشاغل جدید و کاذبی نظیر دلالی در این بین از یک سو و رانت حاصل از اختلاف قیمت محصولات از کارخانه تا بازار آزاد از دیگر سو نیز ایجاد می‌شوند که این بحث در اینجا نمی‌گنجد. اما آنچه مسلم است، اینکه اینها فقط چند عدد روی کاغذ نیستند، هرکدام از ارقام آن، با زندگی، معیشت و آینده هزاران نفر ارتباط مستقیم دارد، صنعت خودروسازی ایران مانند صنایع دیگر نیست که بتوان به راحتی جای آن را با واردات پر کرد، هرچند این روزها، واردات هم به دلایلی مثل سال‌های قبل صورت نمی‌گیرد.

منبع : روزنامه شرق