چاپ کتابی با عنوان «آب و حقوق بشر»

خبر اقتصادی - ناشر کتاب درباره موضوع آن نوشته است: سال 2015 میلادی سال پایانی یک دهه اقدام بین‌المللی بر آب است. جامعه جهانی با صدور قطعنامه‌ای در مجمع عمومی سازمان ملل در سال 2003 دهه 2005 تا 2015 را دهه «آب برای زندگی» نامگذاری کرد تا با این روش بکوشد که توجهات را به بحران جهانی آب و ابعاد گوناگون آن جلب کند و ضمن تشویق تلاش‌های افزون‌تر در کشورهای پنج قاره، این اقدامات را هماهنگ‌تر و متمرکز بسازد. «مساله آب» در کشورمان ایران نیز طی سال‌های جاری در صدر توجهات دولت و جامعه قرار گرفته است. بحرانی عینی و کاملا ملموس که سرنوشت نسل حاضر و آینده ایران یکسره بدان گره خورده است.

با این همه با رشد و گسترش مباحث و دغدغه‌ها در مورد مساله آب که این روزها بیش از پیش از هر سو بگوش می‌رسد‌، باید توجه داشت که این مساله تنها به موضوع «بحران کم آبی» فرو کاسته نشود. آب به مثابه پدیده‌ای است که با تمامی ارکان حیاتی و زیستی انسان چه درعرصه فردی و چه اجتماعی دارای وجوه و ابعاد گوناگونی است که هرکدام به نوبه خود جای تأمل و مطالعه بسیار دارد. یکی از این وجوه‌، ابعاد حقوقی و سیاسی موضوع آب و دسترسی به این مایع و مایه حیات بخش است.

کتاب «آب و حقوق بشر» که به تازگی از سوی انتشارات ناهید به بازار کتاب عرضه شده، تلاشی در همین راستا توصیف شده است. این کتاب با عنوان کامل‌تر «حق دسترسی بشر به آب‌، ابعاد سیاسی و حقوقی» توسط سلمان.م.ا.سلمان و شیوان مک اینرنی- لنکفورد، دو نفر از استادان برجسته حقوق بین‌الملل و کارشناسان بانک جهانی در 218 صفحه به رشته تحریر درآمده و حسن اسدی زیدآبادی آن را به فارسی برگردانده است.

بنا به گفته ناشر،نویسندگان کتاب با رویکردی حقوقی به آب عمدتا کوشیده‌اند با مرور اسناد بین‌المللی و تلاش‌های جامعه جهانی و سازمان‌های بین‌المللی در مورد آب طی چندین دهه گذشته نشان دهند و ثابت کنند که در میان آنچه «حقوق جهانی بشر» نامیده می‌شود‌، حقی نیز به نام حق به آب وجود دارد.

مترجم اثر در یادداشت خود بر کتاب نوشته است:«این کتاب تلاشی برای تثبیت رویکرد حقوق بشری به موضوع نیاز انسان به آب است. رویکردی که امروزه دیگر به قاعده‌ای خدشه ناپذیر بدل شده است. نویسندگان کتاب کوشیده‌اند مفهوم و اصطلاح «حق به آب» را به مفهومی جامع‌تر تحت عنوان «حق دسترسی بشر به آب» ارتقاء دهند. پژوهش پیش رو نه تنها به تبیین ابعاد حقوقی و سیاستگذاری در حوزه حق دسترسی بشر به آب می‌پردازد‌، بلکه حاوی نکات سودمندی در رابطه با مفهوم تعهد دولت‌ها به حقی بشری است که واجد پیچیدگی‌های خاصی است.»

کتاب «آب و حقوق بشر» در چهار بخش سامان دهی شده است. در بخش اول با عنوان «تکوین بحث حق برآب» به مرور تلاش‌های جامعه جهانی و بررسی اسناد بین‌المللی و کنفرانس‌های مربوط به مساله آب در سطح جهان پرداخته است و از تردید جامعه جهانی میان اعلام آب به مثابه یک نیاز یا حقی انسانی سخن به میان آمده است. در بخش دوم که «تکامل نظام حقوق بین‌المللی بشر» نام گرفته است تصویری از مفهوم نظام حقوق بشر در سطح بین‌المللی‌، اسناد و سازوکارهای آن به ویژه در سطح سازمان ملل متحد پرداخته شده است.

همچنین کتاب در بخش سوم خود به کارکرد نهاد ناظر بر میثاق حقوق اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی یعنی کمیته حقوق اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد‌ که زیر نظر شورای حقوق اقتصادی- اجتماعی ملل متحد فعالیت می‌کند و حق نظارت بر عملکرد دولت‌ها و همچنین تفسیر حقوق مندرج در این میثاق را دارد. بخش پایانی کتاب نیز ابعاد حقوقی و سیاسی نظریه تفسیری کمیته حقوق اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی در مورد حق به آب به بحث و بررسی گذاشته شده است. سندی که از اهمیت کارشناسی بسیار قابل توجهی برخوردار است.

در این بخش آمده «نظریه تفسیری این موضوع را با بیان صریحی اعلام کرده است که: حق به آب شامل آزادی و استحقاق‌، هردو است. وجه آزادی آن شامل حفظ حق دسترسی به منابع آب موجود لازم برای حق به آب و نیز رهایی از دخالت بوده و در مقابل‌، جنبه استحقاقی آن از جمله شامل نظام مدیریت آب است که برابری فرصت افراد در بهره‌مندی از حق به آب را تضمین می‌کند.»

این کتاب همچنین شامل ضمایمی است که متن کامل برخی از اسناد بین‌المللی مرتبط با موضوع است. متن کامل نظریه تفسیری شماره 15 کمیته حقوق اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی‌، قطعنامه‌های مجمع عمومی و شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد ومتن میثاق حقوق اقتصادی‌،اجتماعی و فرهنگی اسناد ضمیمه کتاب را شامل شده است.

کتاب «آب و حقوق بشر» در بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه شده است.