درِ خانه آخرت‌مان را چه کسی می‌سازد؟

خبر اقتصادی - شاه جهان به عشق همسر از دست رفته‌اش، "ممتاز محل" یکی از زیباترین بناهای دنیا را در یک باغ ایرانی با سنگ مرمر سفید ایرانی ساخت تا "بانو ارجمند بیگم" در آن آرام بگیرد. براستی زیبایی سنگ مرمر در چیست که از آن تندیسی از ناصرالدین شاه برای سنگ قبرش ساخته‌اند، کاخ سبز رضا شاه را آراسته‌اند و ژاپنی‌ها از آن برای ساخت جواهرات استفاده کرده‌اند. از آن مجسمه و سنگ قبر، ساخته و برای زیبا سازی ساختمان‌ها به کار گرفته می‌شود.

به گزارش ایسنا، مسعود سعد می‌گوید: " به کمر کوه‌ها ز شدت سرما مرمر چون آب گشته آب چون مرمر"

سنگ آهک در کنار چشمه‌های آب گرم، تحت حرارت و فشار زیاد در طول میلیون‌ها دگرگون می‌شود تا سنگی درخشان، شفاف و مقاوم به سرما و گرما با رنگ‌های سبز، زرد، عسلی، قرمز و سفید پدید آید.

آیا می‌دانستید، مهم‌ترین معادن سنگ مرمر دنیا در ایران و ایتالیا و سرآمد آن از نظر تنوع و رنگ در ایران قرار دارد؟ جالب است بدانید تنها معادن سنگ مرمر سبز در منطقه توران پشت و بورَق یزد یافت می‌شود، با این اوصاف می‌توان پی برد که سنگ مرمر جزو سنگ‌های گرانبهای طبیعت است که بر روی هر قطعه آن بین 250 هزار تا 500 هزار تومان ارزش می‌گذارند.

برخی از این سنگ‌های مرمر آنقدر گرانبها هستند که اروپاییان حاضرند آن را به هر قیمتی بخرند و به دیارشان ببرند. سنگ مرمر سبز به دلیل زیبایی خاص و منحصر به فردش بیش از سایر سنگ‌های مرمر مورد توجه قرار می‌گیرد و از آن برای تزئین مساجد و حسینیه‌ها استفاده می‌شود. به عنوان مثال هر قطعه مرمر سبز که در حرم امام حسین (ع) استفاده شده است، حدد 600 هزار تومان ارزش دارد.

مولوی می‌گوید: " گر تو سنگ خاره و مرمر بودی چون به صاحب دل رسی گوهر شوی"

عشق به سنگ‌تراشی در مصطفی میرحیدری از دوران کودکی‌اش آغاز شده است،‌ از زمانی که بعد از ساعت مدرسه نزد دایی‌اش در معدن توران پشت می‌رفت و در کنار او، هاونگ و با سنگ‌های کوچک برای روپوش مدرسه‌اش دکمه می‌ساخت.

سید مصطفی میر حیدری،‌ قدیمی‌ترین سنگ‌تراش یزد اظهار کرد: سنگ تراشی و پرداختن به این حرفه سبب شد که از درس عقب بیفتم، در نهایت به این نتیجه رسیدم که به دنبال یادگیری این هنر بروم تا در کارم موفق شوم. در کنار دایی‌ام که در معدن سنگ کار می‌کرد و سنگ‌های مرمر می‌تراشید، این هنر را فرا گرفتم.

وی ادامه داد: حدود 60 سال پیش در زمانی‌که در سن 20 سالگی برای دیدن اقوام به شهر کرج رفته بودم به صورت اتفاقی با یک استاد سنگ‌تراش آشنا شدم و وقتی فهمید سنگ‌تراشی را بلدم از من خواست برایش کار کنم. پس از 9 ماه که برای او کار کردم، با درخواست پدرم برای برگشت به یزد با وجود مخالفت استادکارم تصمیم به بازگشت گرفتم. پس از بازگشت به یزد برای یک استادکار که سنگ‌های دانشگاه یزد را می‌تراشید شروع به کار کردم. او به من گفت اگر توانستی در مدت زمان کوتاهی با کوزه از آب انبار، آب بیاوری و زمین خشک بماند روزی 25 تومان مزد می‌دهم. در نهایت 3 سال پیش این استاد کردم.

وی ادامه داد: از آنجا که از سربازی رفتن هراس داشتم با پیشنهاد صاحب کارخانه جنوب (کارخانه ریسندگی و بافندگی) برای کار در کارخانه‌اش موافقت کردم. او به من وعده داد که اگر از در کارخانه بیرون نروی، کسی تو را مجبور به سربازی رفتن نمی‌کند و اگر از در کارخانه بیرون رفتی مسئولیت با خود توست. سه سال در کارخانه کار کردم و در کنار آن، یک حوض از روی یک الگوی خارجی از سنگ مرمر ساختم.

میرحیدری بیان کرد: با دستور مصدق، نخست وزیر وقت آن زمان مبنی بر امکان خرید سربازی برای مشمولان در سال‌های 1307 تا 1311 هجری شمسی با هزینه 100 تومان توانستم معافیت سربازی بگیرم. پس از ازدواج،‌ با اجاره یک کارگاه و خرید ادوات مورد نیاز شروع به کار کردم.

او که ساخت سنگ قبر آیت الله حائری در امام‌زاده جعفر یزد را در کارنامه کاری خود دارد درباره نحوه ساخت این سنگ قبر خاطرنشان کرد: حدود 20 سال پیش از یک قطعه سنگ مرمر سبز، سنگ قبری به طول 2 متر با حک کردن شجرنامه آیت الله حائری برای نصب در امام‌زاده جعفر ساختم. ارزش کنونی این سنگ قبر بیش از 100 میلیون تومان است.

میرحیدری با اشاره به نحوه کار با سنگ توضیح داد: تکه سنگ 5 تا 6 تنی به روی واگن مخصوص این کار قرار داده می‌شود و سپس با الماس که از ادوات مخصوص بریدن سنگ است سنگ را به قطر 3 سانتیمتر برش می‌دهند. در برش سنگ تلاش می‌کنم تا تکه‌ای از سنگ هدر نرود و باید نهایت دقت و تجربه را به کار برد تا سنگ دچار شکستگی نشود. اگر سنگ بدون شکستگی باشد و بسیار تمیز بریده شود،‌ اولین قطعه‌ای که بریده می‌شود برای ساخت سنگ قبر استفاده می‌شود. در اندازه گیری برای ساخت یک سنگ قبر 1.80 متر قد،‌ 75 متر پهنا و 30 متر ارتفاع در نظر گرفته و با گونیا اندازه‌گیری انجام می‌شود تا سنگ، تمیز و یکدست بریده شود. سنگ‌های قبر بسته به نوع سنگ مورد استفاده از 3 میلیون تا 50 میلیون تومان ارزش دارند.

این سنگ تراش قدیمی یزد با وصف زیبایی سنگ قبر ناصرالدین شاه خاطرنشان کرد: سنگ قبر ناصرالدین شاه از معدن سنگ توران پشت تهیه شده است و چهره ناصرالدین شاه بسیار هنرمندانه بر روی سنگ طراحی شده به گونه‌ای که حتی ابروهای او با ظرافت خاصی تراشیده شده است. تنها یک سنگ‌تراش می‌تواند به ارزش کار سنگ‌تراش این سنگ قبر پی ببرد. 5 تا 6 ماه طول کشید تا سنگ قبر ناصرالدین شاه، آبادی به آبادی تا تهران انتقال یابد.

او سنگ مرمر را به دلیل زیبایی خاص این نوع سنگ بسیار قیمتی دانست و افزود: هر قطعه سنگ مرمر از 250 هزار تا 500 هزار تومان ارزش دارد. از سنگ مرمر معمولاً برای تزئین نمای مساجد، حسینیه‌ها و مکان‌های عمومی استفاده می‌شود. به عنوان مثال هر قطعه سنگ مرمری که برای حرم امام حسین (ع) استفاده شده است بین 500 هزار تا 600 هزار تومان ارزش دارد.

وی خاطرنشان کرد: 100 نوع سنگ در طبیعت وجود دارد که سنگ مرمر از بین همه این انواع سنگ‌ها گران‌تر و باارزش‌تر است. سنگ‌های مرمر با رنگ‌های سبز، قرمز، یشمی، سفید و زرد در طبیعت وجود دارند که سنگ مرمر سبز بیش از سایر سنگ‌های مرمر مورد توجه قرار می‌گیرد. به عنوان مثال روی یک قطعه سنگ یک تنی سنگ مرمر از معدن توران پشت 3 میلیون تومان ارزش گذاشته‌اند.

میرحیدری افزود: ژاپنی‌ها با خرید قطعات 20 کیلویی سنگ‌های مرمر معادن ما جواهرات می‌سازند. معمولا سنگ‌های سنگبری ما به سایر استان‌ها و نیز تاجرانی از کویت و دوبی صادر می‌شود. اگر سنگی یک دست و با کیفیت از معادن سنگ ایران برداشت شود اروپاییان حاضرند آن را با هر قیمتی خریداری کنند. معادن ایران غنی است و ذخایر ما در کمتر کشوری وجود دارد.

وی تصریح کرد: قطعات سنگ براساس کیفیت سنگ مورد استفاده از درجه یک تا پنج تقسیم‌بندی می‌شوند. به عنوان مثال سنگ گرانیت سنگ سختی محسوب می‌شود که اگر سفید و یکدست باشد و لکه نداشته باشد،‌ قیمتش 5 برابر می‌شود.

این سنگبر قدیمی یزدی با بیان تفاوت کار بین سنگبری‌های استان اصفهان و یزد، خاطرنشان کرد: 1000 کارخانه سنگبری در استان اصفهان وجود دارد که بیشتر تولیدات‌شان به دنیا صادر می‌شود و در واقع اصفهان تولیدکننده‌های بیشتری نسبت به استان یزد دارد که بسیار زحمت‌کش و اهل کار هستند. بیشتر سنگبری‌های استان اصفهان در محمودآباد قرار دارد و بیشتر سنگبری‌های این استان دارای دستگاه‌های مجوز و با تکنولوژی بالاتر هستند.

وی درباره دلیل رکود صنعت سنگ اظهار کرد:‌ هزینه تمام شده تولید سنگ‌های ساختمانی افزایش یافته است، زیرا آب و برق زیادی در سنگبری‌ها مصرف می‌شود و هزینه‌های دستمزد افزایش یافته،‌ بنابراین صرفه اقتصادی این صنعت کاهش یافته است.

این سنگ تراش یزدی که علاقمند است فرزندانش راه او را دنبال کنند معتقد است، اگر فرزندانش همچون او سخت کار کنند و در این شغل متعهدانه عمل کنند، موفق خواهند بود. سنگبری در کارش موفق می‌شود که خودش نیز سنگ‌تراش باشد، زیرا کسی که سنگ‌تراش است باید با مشاهده سنگ بتواند کیفیت و ظاهر لایه‌های سنگ را تشخیص بدهد و سنگ مرغوب را از نامرغوب تشخیص بدهد.

او راه سنگ را می‌شناسد و هیچ گاه سنگ را بی‌راه نبریده است و معتقد است: هر که خود سنگ تراش است کار سنگ‌بری را با کیفیت بالاتری انجام می‌دهد. در زمانی‌که سنگ‌ها را در تاریکی شب در محل سنگبری تخلیه می‌کنند، با یک چکش به سنگ می‌کوبم و از روی صدای آن مرغوبیت سنگ را تشخیص می‌دهم.

وی با اشاره به این‌که در حدود 60 تا 70 سال پیش، سنگ‌ها را با دست می‌تراشیدند و دستگاه‌های مجهز امروزی وجود نداشت، ادامه داد: هنوز هم در سن 80 سالگی می‌توانم با دست، سنگ را بتراشم. بعضی اشیاء هستند که نمی‌توان آنها را با دستگاه تراش داد و باید با دست ساخته شوند. مطمئنا کیفیت سنگ تراش خورده با دست کیفیت بالاتری نسبت به سنگ تراش خورده با دستگاه دارد.

میرحیدری با اشاره به تفاوت سنگ‌های مصنوعی با سنگ‌های طبیعیگفت: برای ساخت سنگ مصنوعی، مقداری شن، ماسه، سیمان سفید و پودرسنگ را ترکیب می‌کنند و سپس آن را قالب می‌گیرند. کیفیت سنگ مصنوعی کمتر از سنگ طبیعی است و البته قیمت سنگ طبیعی بسیار با سنگ مصنوعی تفاوت دارد. به عنوان مثال قیمت هر متر سنگ مصنوعی 15 هزار تا 20 هزار تومان است ولی اگر سنگ، طبیعی و از نوع مرمر باشد، هر متر آن حدود 500 هزار تومان ارزش دارد. هم‌چنین ماندگاری سنگ مصنوعی کم است و بعد از چند سال از بین می‌رود، درحالی که سنگ‌های طبیعی تا سال‌ها با دوام می‌مانند و از نظر ظاهری نیز زیبایی خود را از دست نمی‌دهند و شفاف می‌مانند.