آیا هاشمی رفسنجانی کاندیدای ریاست‌ جمهوری می‌شود؟

خبراقتصادی: آیا هاشمی رفسنجانی نامزد انتخابات ریاست جمهوری دولت یازدهم می شود؟ این سوالی است که برخی روزنامه ها و سایت های خبری در روز اول شهریور 91 مطرح کرده اند و بلافاصله از روزنامه آرمان و آفتاب یزد به سایر سایت های خبری انتقال یافت. گویا فضای سیاسی هم از سوی اصلاح طلبان و میانه روها و هم از سوی اصولگرایان، علاقه مند  است که تمایل نامزدهای مطرح و شدنی یا نشدنی بودن حضور برخی چهره های شناخته شده سال های بعد از انقلاب را بررسی و آزمایش کند.
در میان چهره های مطرح از هاشمی رفسنجانی، خاتمی، عارف، معین، قالیباف، ناطق نوری، ولایتی و سعید جلیلی سخن به میان آمده است و 9ماه مانده به انتخابات، آرایش نیروهای سیاسی در حال سنگین و سبک کردن فضای انتخابات است

روزنامه آرمان چهارشنبه اول شهریور 1391 نوشت:  مردی است که میانه‌روی‌ او به فضای جامعه کمک می‌کند، او محبوب تمام افرادی است که دل در گرو سربلندی و پیشرفت دارند و می‌خواهند سازندگی در این کشور ادامه داشته باشد. به‌راستی چه نیکو نام سردار سازندگی را برای او برگزیدند. مردی است که هنوز می‌خواهد بسازد، اگر درون سال‌های جنگ نباشد به سمت تفکر جامعه می‌رود تا آن را بسازد و خوب می‌داند این ساختن بسی دشوارتر از ساختن خط راه آهن برای یک شهر است. او از ابتدا می‌دانست و اکنون هم خوب می‌داند چگونه باید مرهم زخم آنهایی باشد که از برخی هم‌طیفان او زده شده است و باز هم به‌خوبی می‌داند که باید مرهم باشد، مرهم جوانانی که امروز آینده کشور به آنها وابسته است. او خوب می‌داند که جامعه چه زمانی نیازمند حضور پررنگ اوست و باز هم به‌خوبی متوجه است که چه زمانی باید سکوت کند چون بهتر از این مردم می‌داند شکستن سکوت یعنی تنها گذاشتن مردم. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی ازجمله مردان روزگار است که عمر خود را وقف سربلندی کشور کرده و برایشان اهمیت ندارد که مخالفانش در داخل و خارج کشور چه درمورد او می‌گویند البته نباید تعجب کرد چون او سال‌ها در کنار امام خمینی(ره) برای پیروزی و پیشرفت انقلاب تلاش کرد و بسیار از خمینی کبیر آموخت.


اعتقاد راسخ به تحزب در کشور

فعالیت‌های بارز هاشمی‌رفسنجانی برای نسل جوان پس از پیروزی انقلاب اسلامی مشهود است. او فعالیت‌های مختلف در عرصه‌های مختلف داشت چنانکه یکی از 28 موسس جامعه روحانیت بود یعنی نشان داد که در آن سال‌ها یک راستگرای سنتی است البته این تنها فعالیت حزبی او نبود چون کمی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به‌همراه برخی از بزرگان دیگر به تشکیل حزب جمهوری اسلامی اقدام کرد. او از همان ابتدا به تحزب اعتقاد خاصی داشت که این اعتقاد تا به امروز ادامه دارد چنانکه چندی پیش گفته بود نظام اسلامی از نخستین سال‌های پس از پیروزی به احزاب توجه كرده است و نهادینه شدن تحزب یک ضرورت است. این علاقه به تحزب هم درسی است که از امام(ره) آموخت. خودش در زمانی که برخی ادعا می‌کردند امام خمینی(ره) مخالف تحزب در کشور است اینچنین به دفاع از بنیانگذار انقلاب اسلامی پرداخت: «کسانی که این روزها مخالفت با تحزب را به امام نسبت می‌دهند، به اندیشه‌های متعالی آن پیر فرزانه جفا می‌کنند؛ چراکه کمک‌های او آن هم از سهم امام که در مصرف آن دقیق و نکته‌بین بودند، نشان می‌دهد که به تحزب بها می‌دادند.»

اهمیت حضور در انتخابات برای هاشمی‌

او بیش از آنکه به تحزب در کشور اهمیت می‌دهد، برای حضور در رقابت برای انتخاب بهترین‌ها از سوی مردم هم ارزش قائل است و خود پیش‌تر از همه در معرض انتخاب مردم قرار می‌گیرد. شاید ازجمله معدود افرادی باشد که علی‌رغم اعتماد نظام و رهبری به او، می‌خواهد تا مردم به او رای دهند و سمت‌های انتصابی را آنچنان که باید، نمی‌پسندد. در زیر نگاهی به حضور آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در انتخابات‌های پس از انقلاب می‌کنیم:

انتخابات مجلس اول

انتخابات نخستین دوره مجلس، پس از انقلاب ۵۷، در ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ برگزار و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۵۹ نخستین جلسه مجلس اول برگزار شد. در انتخابات هیات‌رئیسه آن مجلس، کرسی ریاست با حضور افرادی مانند سیداکبر پرورش، سیدمحمد موسوی‌خوئینی‌ها، حبیب‌الله عسگراولادی، محمد یزدی و سیدمحمد خامنه‌ای، به هاشمی‌رفسنجانی رسید. او در آن انتخابات کاندیدای حزب جمهوری اسلامی به رهبری شهید بهشتی بود که این حزب به‌همراه احزابی مانند روحانیت مبارز توانست 85 کرسی مجلس را از آن خود کند. گرایش این حزب مردمسالاری اسلامی بود که در مقابل حزب بنی‌صدر که با گرایش چپ‌گرا و نهضت آزادی که با گرایش لیبرال مذهبی در انتخابات شرکت کرده بودند، توانست بیشترین موفقیت را کسب کند.

انتخابات مجلس دوم

انتخابات دومین دوره مجلس در روز جمعه ۲۶ فروردین ۱۳۶۳ برگزار و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۶۳ نخستین جلسه مجلس دوم برگزار شد. در این دوره هم نمایندگان رای به ریاست آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی دادند.

انتخابات مجلس سوم

در این دوره نام مجلس ملی به مجلس شورای اسلامی تغییر کرد. انتخابات سومین دوره مجلس شورای اسلامی پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ در روز ۱۹ فروردین ۱۳۶۷ برگزار شد و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۶۷ نخستین جلسه مجلس برگزار شد. رئیس مجلس حجت‌الاسلام اکبر هاشمی‌رفسنجانی بود که پس از انتخاب وی به‌عنوان رئیس‌جمهور، مهدی کروبی رئیس مجلس شد و حسین هاشمیان و اسدالله بیات نایب‌رئیسان بودند.

انتخابات مجلس ششم

هاشمی‌رفسنجانی دو سال پس از پایان دولت، خود تصمیم به حضور در انتخابات مجلس ششم را گرفت و همانند دیگر نمایندگان برای ثبت‌نام به وزارت کشور رفت. در آن زمان با توجه به اینکه سیدمحمد خاتمی بر کرسی ریاست‌جمهوری نشسته بود جو غالب بر این انتخابات به نفع اصلاح‌طلبان بود و هاشمی با علم به این موضوع صلاح دید تا در انتخابات حضور پیدا کند و به رقابت با کاندیداهای اصلاح‌طلب بپردازد. در آن انتخابات او نتوانست موفقیت‌های قبلی خود را کسب کند چراکه عده‌ای از یاران سابق او به‌دلایلی از حمایت هاشمی دست کشیدند و به حمایت از سایر کاندیداها پرداختند. رتبه هاشمی‌رفسنجانی در این انتخابات 30 بود و در آن زمان صلاح دید تا به مجلس ششم نرود.





حضور در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری

انتخابات ریاست‌جمهوری پنجم مصادف شد با زمانی که هاشمی‌رفسنجانی بر مسند ریاست مجلس سوم تکیه زده بود. او تصمیم گرفت که این بار در قامت کاندیدای ریاست‌جمهوری به میدان رقابت بیاید لذا از مجلس سوم استعفا داد و در این انتخابات حضور یافت. انتخابات ریاست‌جمهوری پنجم 6 مرداد سال 1368 برگزار شد و رقیب اصلی هاشمی‌رفسنجانی، شیبانی بود. تعداد کاندیداهای آن انتخابات 79 نفر و اگرچه تعداد واجدین رای دادن 30 میلیون و ۱۳۹ هزار و ۵۹۸ نفر بود اما حدود ۱۶ میلیون و ۴۵۲ هزار و ۶۷۷ نفر در انتخابات شرکت کردند. جالب اینجاست که از این تعداد شرکت‌کننده در انتخابات، 15 میلیون و ۵۵۰ هزار و ۵۲۸ رای به نام هاشمی‌رفسنجانی به صندوق ریخته شد و شیبانی در مکان دوم قرار گرفت. ازجمله اقدامات این دولت می‌توان به اجرای نخستین برنامه توسعه پس از انقلاب و آغاز اجرای سیاست تعدیل اقتصادی، در پیش گرفتن سیاست تنش‌زدایی در روابط خارجی، آغاز اجرای سیاست گفت‌وگوی انتقادی اتحادیه اروپا با ایران و... اشاره کرد. دولت هاشمی‌رفسنجانی از همان زمان به دولت سازندگی معروف شد چراکه وظیفه سنگین بازسازی مناطق جنگزده را برعهده داشت بنابراین بر همین اساس بود که توسعه سیاسی به‌عنوان اولویت اول مطرح نشد. به اعتقاد آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی مردم باید دارای سرپناه و تغذیه باشند تا پس از آن به توسعه سیاسی بیندیشند .

دوره ششم ریاست‌جمهوری

دوره ششم ریاست‌جمهوری دوره‌ای بود که هاشمی‌رفسنجانی باردیگر به انتخابات وارد شد و باردیگر به‌عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. انتخابات دوره ششم ریاست‌جمهوری در 21 خرداد 1372 برگزار شد و تعداد واجدین شرایط 33 میلیون و ۱۵۶ هزار و ۵۵ نفر بود که 16 میلیون و ۷۶۹ هزار و ۷۸۷ نفر در پای صندوق‌های رای حضور یافتند. تعداد آرای هاشمی‌رفسنجانی در این انتخابات 10 میلیون و ۵۶۶ هزار و ۴۹۹ رای بود به عبارتی بیش از نیمی از آرا را به نام خود کرد. او در این انتخابات رقیب جدی‌تری به نام احمد توکلی داشت. در گفتمان احمد توكلی گرچه رگه‌هایی از چپگرایی دیده می‌شد، اما واقعیت این بود كه سیاست‌های اقتصادی بازار آزاد هاشمی مخالفی از جنس منتقد بازار آزاد و شكاف طبقاتی را طلب می‌كرد و در این میان احمد توكلی شخصیت مبارز چپگرایانه از دامن راست‌ سنتی با هاشمی‌رفسنجانی را داشت. مجلس چهارم اما هنوز در میانه‌راه و گفتمان مسلط همچنان حمایت از هاشمی‌رفسنجانی بود. در سكوت و گوشه‌نشینی چپگراها، رقابت دو طیف راست سنتی و تكنوكرات‌ها كار سیاست را جلو می‌برد. در حاشیه این رقابت جریان انصار حزب‌الله متولد شده بود و با شعار انتقاد از لیبرالیسم اقتصادی و سیاسی دولت هاشمی را هدف گرفته بود. دو سال پایانی مجلس چهارم بر دولت هاشمی سخت گذشت؛ هرچند تسلط گفتمان سازندگی، دست بالا را به دولت می‌داد، اما پایان مجلس چهارم شكاف میان راستگرایان را كلید زد. از موضوعات حائز اهمیت در پایان این دولت، تأسیس حزب کارگزاران سازندگی در آستانه انتخابات مجلس پنجم بود که افراد نزدیک به هاشمی‌رفسنجانی در آن عضویت داشتند، تشکیل کارگزاران را برخی به‌دلیل اختلافاتی می‌دانند که میان هاشمی و بخشی از جناح راست پدید آمده بود. هاشمی در این بخش هم اعتقاد به تحزب را به رخ مخالفان کشید. ویژگی دیگر هاشمی میانه‌روی بود یعنی اگرچه او در ابتدا به‌عنوان مهره سنگین راست سنتی محسوب می‌شد اما به‌تدریج مصلحت را در فراجناحی بودن یافت به نحوی که گفت: «هر کسی در خط امام است با ما اختلافی ندارد». به استناد همین اندیشه‌وزرانی از جناح چپ نیز در کابینه او حضور داشتند.


انتخابات نهم ریاست‌جمهوری

هاشمی‌رفسنجانی تا سال 84 در انتخاباتی غیر از انتخابات مجلس خبرگان حضور نداشت اما در این سال تصمیم گرفت تا بار دیگر خود را در معرض رای مردم قرار دهد. در آن دوره که کشور به‌دلیل ترمیم مناطق جنگزده و محروم در دولت‌های پنجم و ششم نیازی آنچنانی به سازندگی نداشت و شعار اصلاحات سیاسی هم 8 سال تجربه شده بودند، برخی اقشار رای خود را به نام محمود احمدی‌نژاد در صندوق ریختند البته در این انتخابات نباید از هجمه‌هایی که به رئیس وقت مجلس خبرگان شد و تاثیر آن در آرای مردم بی‌توجه عبور کرد. به هر حال در انتخابات ریاست‌‌جمهوری نهم، در مرحله نخست آرای ماخوذه 29400857 بود که هاشمی توانست 6211937 رای را به نام خود کند البته در این زمان آرای احمدی‌نژاد 5711696 بود و انتخابات به دور دوم کشیده شد. در دور دوم تمام اصولگرایانی که در دور اول از قالیباف و لاریجانی حمایت کرده بودند به حمایت از احمدی‌نژاد پرداختند و نتیجه انتخابات به این صورت رقم خورد که از 27958931رای ریخته‌شده به صندوق، 17284782 رای به نام احمدی‌نژاد و 10046701 رای به نام هاشمی بود. هاشمی‌رفسنجانی پس از این ناکامی به فعالیت‌های خود ادامه داد و لحظه‌ای از ادامه فعالیت منصرف نشد چنانکه در سال 86 در انتخابات مجلس خبرگان حضور یافت و در کنار رقیب جدی‌ای به نام آیت‌الله جنتی بر کرسی ریاست این مجلس نشست.

انتخابات‌های مجلس خبرگان رهبری

هاشمی‌رفسنجانی از دور اول مجلس خبرگان عضو این مجلس بود. ریاست این مجلس از زمان تأسیس در سال ۱۳۶۱ به عهده آیت‌الله مشکینی بود، پس از رحلت وی در سال ۱۳۸۶ این پست به آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی رسید و در سال ۱۳۸۹ آیت‌الله مهدوی‌کنی جانشین وی شد که ریاست فعلی را به‌عهده دارد.

اکنون همه منتظر هستند

شاید هیچ یک از سیاسیون قبل و بعد از انقلاب به اندازه آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی خود را در معرض آرای مردم قرار نداده باشد. او با مردم بود و در همین راستا می‌خواست تا بداند اقبال مردم نسبت به او چه میزان است البته این تنها یک دلیل فرعی برای ثبت‌نام در انتخابات‌است هاشمی می‌خواهد تا به‌مثابه پدری دلسوز و نگران از آرمان‌های نظام و انقلاب مراقبت کند و هر کجا که احساس کرد، همانند همیشه برای دفاع از ایران و اسلام سینه سپر کند. در سوم شهریورماه امسال او به سن 78 سالگی می‌رسد، سنی که کمتر سیاسی‌مردی برای خود این اشتیاق را تصور می‌کند که برای دفاع از آنچه بدان اعتقاد دارد، برای آن انقلاب کرد و شکنجه شد و زندان کشید دوباره وارد صحنه کاندیداتوری انتخابات شود. برخی این احتمال را مطرح می‌کنند که آیت‌الله در انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم هم با حضور خود به فضای انتخابات نشاط می‌دهد. بدون تردید اگر او بیاید از او استقبال خواهد شد چون حتی منتقدان سال‌های اخیر او به‌خوبی دریافته‌اند، کلید حل بسیاری از مشکلات همان چیزی است که هاشمی بارها به آن اشاره کرده است و نامی جز اعتدال ندارد.