اولویت‌های مهم‌تری از حذف صفر از پول ملی داریم
اقتصادگردان- حذف صفر از واحد پول ملی یک کشور یا به اصطلاحی «بازتعریف پول»، اقدامی است که توسط برخی کشورها (غالبا بر اثر تورم) صورت می‌گیرد و نمونه‌های زیادی از حذف صفر و یا بازتعریف پول در سطح جهانی رخ داده که اغلب این اصلاحات در کشورهای در حال توسعه، توسعه نیافته یا دوره پس از جنگ، رخ داده است.
این اقدام، یک ابزار کمکی است که با کاهش عرضه پول همراه و بیشتر با نیت از بین بردن اثرات ابرتورم به کار گرفته می‌شود، اما به خودی خود، اگر در زمان مناسب صورت نگیرد نتیجه مثبتی به همراه ندارد؛ چرا که مردم برای محافظت از سرمایه خود از تکانه‌های تورمی، دارایی‌های سنگین یا ارزهای خارجی را خریداری می‌کنند که در نتیجه تورم ممکن است بیشتر تشدید شود.
این بازتعریف پول یا حذف صفر، فرآیندی است که طی آن ارزش ظاهری اسکناس‌ها یا سکه‌هایی که به عنوان واحد پولی رایج مورد استفاده هستند، تغییر می‌کند و تا امروز کشورهای بسیاری از جمله ترکیه، برزیل، آرژانتین، روسیه، مجارستان، فرانسه، غنا و بسیاری از کشورهای دیگر اقدام به حذف چند صفر از پول ملی خود داشته‌اند که در برخی از این کشورها حتی چند مرحله حذف صفر از پول ملی به دلیل تورم بسیار بالا صورت گرفته است. برای مثال برزیل رکورددار اجرای سیاست حذف صفر است که طی شش مرحله ۱۸ صفر را از واحد پول ملی خود حذف کرده است.
در کشور ما نیز، طی سال‌های گذشته، بهتر است بگوییم به علت تورمی که طی دهه‌های اخیر تداوم داشته، ارزش پول ملی با کاهش روبرو بوده و اخیرا رئیس کل بانک مرکزی در این رابطه تصریح کرد که تصویر ریال ایران تصویر مناسب و صحیحی در سطوح مختلف اقتصاد جهانی نیست و اجرای این سیاست در «زمان مناسب» می‌تواند به بهبود تصویر ریال کمک کند که امری ضروری است و به همین منظور سیاست حذف صفر از پول ملی در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد.
علاوه بر این، سیاستگذار پولی معتقد است که ارزش پول ملی در حال حاضر نسبت به ارزهای خارجی به شدت افت کرده و مردم نیز در محاورات و معاملات خود از واحد فعلی پول یعنی «ریال» استفاده نمی‌کنند؛ بنابراین لزومی ندارد که واحد فعلی پول کشور را حفظ کرد.
در این رابطه – وحید شقاقی – اقتصاددان – در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به وجود اولویت‌های اقتصادی مهم‌تر که ابتدا نیاز است به آنها رسیدگی شود، گفت: امروز اقتصاد کشور با مسائل بسیار جدی روبرو است؛ یعنی شرایط اقتصادی روند روبه بهبودی ندارد، به طوریکه انتظارات تورمی در حال افزایش است و گذشته از آن مسائل سیاسی و بین‌المللی بر اقتصاد سیاسی کشور سایه انداخته است. به عنوان مثال اروپایی‌ها با طرف ایرانی در حال بازی کردن هستند و موضوع مکانیزم ماشه را مطرح می‌کنند و در طرف دیگر، موضوع ابهام در مذاکرات با آمریکا وجود دارد و همه این موارد در حالی است که منطقه به طور جدی دستخوش تحول و دگرگونی است.
وی ادامه داد: گذشته از این مسائل، متاسفانه وجود ناترازی‌ها در حوزه انرژی باعث کاهش رشد در تولید و اقتصاد می‌شود و در طرف دیگر بازار سرمایه در وضعتی منفعل و ریزشی قرار دارد و در مجموع احتمال افزایش تورم در سال جاری نسبت به سال گذشته به علت وجود چالش‌هایی که رخ داده، بسیار زیاد است و در صورت عدم وجود برنامه اقتصادی و بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی، حتی برخی پیش بینی تورم سه رقمی برای سال آینده دارند.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: امروز همچنین تعطیلی شرکت‌های تولیدی، وضعیت صنایع را در موقعیتی نا مساعد قرار داده و شرکت‌های تولیدی به علت ناترازی انرژی تولید خود را کاهش داده‌اند. در این شرایط مسائل و اولیت‌های اقتصادی بیشتری وجود دارد که لازم است با همکاری دولت و مجموعه حاکمیت به آن توجه بیشتری شود و با همکاری نهادها و اتخاذ تصمیمات مهم برای اصلاحات اقتصادی و جلب نظر افکار عمومی، برای بهبود شاخص‌های اقتصادی برنامه ریزی شود.
شقاقی افزود: به نظر می‌رسد که ایجاد اصلاحات پولی برای حذف صفر در حال حاضر اولویت اقتصادی بالایی ندارد و نیاز است این اصلاحات در شرایطی عملیاتی شود که ریشه‌های تورم کنترل شده و شاخص‌های تورمی در کشور حاکی از وضعیت نزولی تورم باشد. به عبارتی هر زمانی که تورم مهار شود، می‌توان برای تحقق حذف صفر و باز تعریف پول برنامه ریزی و آن را عملیاتی کرد.
وی با اشاره به زمان بندی کشورهای موفق در حذف صفر از پول ملی خود گفت: تجربه جهانی نیز نشان می‌دهد که کشورهای موفق در این موضوع، زمانی اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کردند که شاخص‌های کلان اقتصادی در آنجا به یک وضعیت با ثبات رسیده و از وضعیت تورمی عبور کرده باشد و مطمئن باشد که در سال‌های آینده با تورم بالایی روبرو نباشد و متعاقب این موضوع به اصلاح پول و حذف صفر از پول خود اقدام کرده‌اند.
این استاد اقتصاد تاکید کرد: در شرایط فعلی اولویت‌های بسیار مهم‌تری برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور وجود دارد که در صورت تحقق این اولویت‌ها، می‌توان با اطمینان خاطر برای حذف صفر و بازتعریف پول ملی اقدام کرد.
شقاقی اظهار کرد: اما مسئله اصلی این است که با تصور اینکه چهار صفر از پول ملی حذف شود، ممکن است هزینه‌هایی برای کشور ایجاد می‌شود. برای مثال تمام متون حسابداری و حسابرسی کشور متحول خواهد شد و باید بازنگری در همه اسناد حسابداری و مالی صورت بگیرد.
وی در پایان خاطر نشان کرد: به دولت و بانک مرکزی پیشنهاد می‌شود که در ابتدا باید ریشه‌های تورمی را کاهش داده و کنترل کنند و برای بار تورمی که با حذف صفر به احتمال بالا ایجاد شود، سناریوهای لازم را پیش‌بینی کنند. اگر بتوانیم ریشه‌های تورم را برطرف کنیم و در جامعه انتظارات تورمی هم فروکش کند، می‌توانیم اقدام به حذف صفر از پول ملی کنیم اما در شرایطی که انتظارات تورمی بالاست، این اقدام ممکن است اثرات بسیاری بر اقتصاد داشته باشد.
