پول مقابله با بسیاری از بحران ها و ناترازی ها در 10 سال اخیر را بانک ها تامین کرده اند/ روزی 6 همت افزایش نقدینگی در سال 1403

اقتصاد گردان – محسن شمشیری 
براساس آخرین گزارش شاخص های پولی و بانکی اسفند 1403 که به تازگی توسط بانک مرکزی منتشر شده، حجم نقدینگی کشور در اسفندماه به بیش از 10 هزار همت رسیده و با رشد 29.1 درصدی در سال 1403، روزانه بیش از 6.27 همت بر حجم نقدینگی کشور افزوده شده که این رشد قابل توجه می تواند عامل افزایش تورم در ماه های بعد باشد.
این اعداد و ارقام نشان می دهد که با وجود تلاش دولت و بانک مرکزی برای کاهش رشد نقدینگی و تورم، به دلیل شرایط اقتصادی کشور و ادامه بحران ها، جنگ، کرونا، مقابله با سیل، زلزله و آتش سوزی و...، عملا تسهیلات دهی و مسوولیت اجتماعی بانک ها بیشتر شده و رشد نقدینگی و تورم ادامه دارد و هزینه های تورم نیز روی سفره های مردم مشهود است. افزایش قیمت تمام شده پول و رشد بالای سپرده بلندمدت در دو سال اخیر، افزایش 6 درصدی نرخ بهره در پنج سال، 1170 همت بدهی بانک ها، رشد 24.5 درصدی پایه پولی و رشد بالای بدهی بانک ها و خالص دارایی خارجی از شاخص های اصلی بازار پول و بانکداری در ماه های اخیر بوده است.

رشد بالای بدهی بانک ها و خالص دارایی خارجی 
شرایط اقتصادی کشور باعث شده که شاخص هایی مانند بدهی بانک ها به بانک مرکزی با رشد بالای 51 درصد، خالص دارایی خارجی بانک مرکزی و انتشار ریال در برابر دلارهای صادراتی و نفتی با رشد بالای 72 درصد ادامه یابد و عامل رشد 24.5 درصدی پایه پولی و رشد نقدینگی 29.1 درصدی شود. 
نگاهی به شاخص های اصلی رشد نقدینگی نشان می دهد که پایه پولی در سال گذشته 24.5 درصد رشد داشته و به 1359 همت رسیده است. ضریب فزاینده نیز به عدد 7.478 افزایش داشته که رشد 3.7 درصدی داشته است. 

رشد 24.5 درصدی پایه پولی
پایه پولی یا پول پر قدرت که در اختیار و کنترل بانک مرکزی است به رقم 1359 همت در اسفندماه رسیده و در طول یکسال 267 همت یا 24.5 درصد رشد کرده است. افزایش روزانه پایه پولی نیز 0.73 همت بوده و با احتساب 365 روز سال، عملا هر روز افزایش 730 میلیارد تومانی در پایه پولی را شاهد بوده ایم که عامل اثرگذار و منفی بر رشد تورم خواهد بود.
مهمترین عوامل رشد پایه پولی شامل خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی با رشد بالای 72 درصدی و بدهی بانک ها به بانک مرکزی با رشد بالای 51 درصدی است.

1170 همت بدهی بانک ها 
 رقم بدهی یا اضافه برداشت بانک ها عملا از 1170همت عبور کرده است. همچنین رقم خالص دارایی خارجی نیز که معمولا بابت انتشار ریال در مقابل دلارهای صادراتی و نفتی قبل از فروش در بازار آزاد اعلام می شود به رقم بیش از 3188همت رسیده که رقم درشتی محسوب می شود. 
بدهی بانک ها به رقم 1170 همت در اسفند 1403 رسیده و نزدیک به 400 همت در یکسال افزایش داشته و رشد 51.7 درصدی داشته است.

تزریق دائمی پول به اقتصاد برای ادامه حیات
ارقام نشان می دهد که رشد بالای شاخص های پولی و بانکی و عوامل تشکیل دهنده نقدینگی، عملا موجب شده که رشد روزانه پایه پولی 0.73 همت، خالص دارایی خارجی 3.65 همت، بدهی بانک ها 1.09 همت، سپرده ریالی 6.18 همت، تسهیلات ریالی یا بدهی غیر دولتی 5.97 همت، سپرده های ریالی و ارزی بانک ها 11.95 همت، تسهیلات ریالی و ارزی 9.89 همت، باشد و به این معنی است که هر روز بر عمق مشکلات تورمی، رشد نقدینگی و کاهش ارزش پول کشور افزوده می شود و برای ادامه حیات اقتصاد ایران با رشد اقتصادی پایین، سرمایه گذاری و درآمد سرانه و تولید اندک، باید روزی 6 همت نقدینگی اضافه شود و تسهیلات و پول قابل توجهی تزریق شود تا اقتصاد بتواند به کار خود ادامه دهد و چرخ اقتصاد و صنعت بچرخد. 

افزایش 6 درصدی نرخ بهره در پنج سال 
جالب این است که با وجود رشد بالای نقدینگی در سال های اخیر، نرخ بهره یا سود بین بانکی، سود سپرده ها و تسهیلات در پنج سال اخیر 6 درصد رشد کرده و از 18 درصد به 24 درصد رسیده است. 

رشد روزانه 6 همتی سپرده و تسهیلات 
سپرده های ریالی و ارزی کل بانک ها در خرداد 1404 به رقم 15 هزار همت نزدیک شده و روزانه نزدیک به 12 همت افزایش داشته است و رشد 47 درصدی داشته است. 
تسهیلات ارزی و ریالی نیز به رقم بیش از 11443 همت رسیده و روزانه نزدیک به 10 همت افزایش داشته و رشد 51 درصدی دارد. 
سپرده ها و تسهیلات ریالی نیز متاثر از وام دهی بانک ها، رشد نقدینگی، و درخواست واحدهای اقتصادی برای تامین نقدینگی، عملا روزانه بیش از 6 همت افزایش داشته و سپرده ها رشد 29 درصدی و تسهیلات رشد نزدیک به 33 درصدی داشته اند. 

افزایش قیمت تمام شده پول و رشد بالای سپرده بلندمدت در دو سال اخیر 
نکته قابل توجه در ترکیب و رشد و میزان افزایش سالانه سپرده ها حاکی از آن است که به دنبال افزایش نرخ سود سپرده ها و قیمت تمام شده پول و همچنین تبلیغات برای سپرده های دو تا پنج ساله، سهم و رشد سپرده های بلندمدت بیشتر شده و 912 همت در سال 1402 و 662 همت در سال 1403 افزایش داشته است. اما سپرده کوتاه مدت در سال 1402 رشد اندک داشته و نشان می دهد که بیشتر رشد سپرده ها جذب سپرده بلندمدت شده است.
سپرده دیداری نیز در سال 1403 و به دنبال افزایش شدید قیمت ارز و طلا و معاملات مختلف از جمله سهام، افزایش بیشتری داشته و 685 همت افزایش یافته و رشد 38.7 درصدی داشته است. 
در مجموع در سال 1402 شاهد رشد بیشتر سپرده بلندمدت و در سال 1403 شاهد رشد بیشتر سپرده دیداری بوده ایم که نشان می دهد تمایل مردم به معاملات نقد و نگه داشتن پول در حساب جاری بیشتر بوده است.

روزی 6 همت رشد نقدینگی در یکسال اخیر -  مقایسه ارقام و رشد نقدینگی، شاخص های پولی و بانکی در 1404- 1402 -  ارقام به هزار میلیارد تومان - درصد