بازگشت مجموع تولید نفت، گاز و میعانات ایران به سطح تولید 46 سال قبل/ کارشناسان: آمار افزایش تولید نباید دولت و کارشناسان را گمراه کند همچنان به توسعه میادین ورفع ناترازی ها نیازمندیم

اقتصاد گردان – محسن شمشیری

بررسی موسسه آماری انرژی بریتانیا نشان می دهد که کل تولید نفت، گاز و میعانات گازی ایران به بالاترین حد خود در ۴۶ سال گذشته یعنی معادل 5.5 میلیون بشکه معادل نفت خام رسیده است. 
ایران به لطف رونق تولید میعانات گازی و مایعات گاز طبیعی، کاهش تولید نفت خود در 5 دهه اخیر را جبران کرده و اگرچه با کاهش تولید نفت مواجه بوده اما گاز و میعانات گازی بیشتری تولید کرده است. 
ایران در سال های قبل از انقلاب 1357 یعنی دوره شش ساله سال های 1978- 1973 روزانه بیش از ۵.۵ تا 6 میلیون بشکه در روز تولید نفت وگاز داشته و سهم تولید نفت در سال های 79-1973 بالاتر از تولید سال 2025 بوده، اما با افزایش تولید گاز و میعانات گازی در چهار دهه اخیر، این کاهش تولید نفت جبران شده و به تدریج سهم گاز و میعانات گازی بیشتر و سهم نفت کمتر شده است. به عبارت دیگر، به لطف افزایش تولید گاز و میعانات گازی، مجموع تولید نفت وگاز و میعانات گازی ایران، اکنون به سطح سال های قبل از انقلاب رسیده و اکنون بالاترین سطح تولید را در دوره 46 ساله اخیر نشان می دهد. 
براساس نمودار، از سال 1979 یعنی 1358 خورشیدی، مجموع تولید نفت و گاز و میعانات گازی ایران همواره زیر 5 میلیون بشکه معادل نفت خام بوده است. این رقم از سال های بعد از 1380 و اجرای طرح های توسعه میادین گازی، به تدریج روبه افزایش بوده است. 
البته در سال های 22- 2019 میلادی معادل 1401- 1398 خورشیدی، تحت تاثیر سیاست های دوره دولت اول ترامپ و به دنبال تحریم آمریکا و خروج از برجام، سطح تولید نفت وگاز و میعانات گازی زیر 4 میلیون بشکه گزارش شده است. 
درمجموع می توان دریافت که با پذیرش واقعیت های بازار انرژی جهان و اثر آن بر قیمت جهانی نفت و بخصوص نرخ بنزین و تورم در آمریکا، آمریکا و چین  و اروپا نیز در انتظار بازگشت ایران به بازار جهانی انرژی هستند.
از سوی دیگر، حتی در شرایط تحریم،  ایران از طریق تولید گاز و میعانات گازی، سهم خود را در بازار انرژی ارتقا داده و جایگاه خود را تاحدودی حفظ کرده است. اگرچه بخش عمده این تولید به دلیل بالارفتن مصرف در داخل کشور مصرف می شود و رشد مصرف بنزین، برق و گاز، باعث ایجاد ناترازی در تولید و مصرف شده است، اما در عین حال، این علامت را به کشورهای مصرف کننده و صنعتی جهان می دهد که ایران همچنان از ظرفیت بزرگی در بازار انرژی جهان برخوردار است و ضروری است که به بازار جهانی بازگشته و تولید نفت و گاز و میعانات گازی ایران افزایش یابد. 
براین اساس، در صورت همکاری های بین المللی، مجموع تولید نفت وگاز و میعانات ایران می تواند در سال های آینده تا 10 میلیون بشکه معادل نفت خام افزایش یابد و این واقعیت نیاز امروز ایران و کشورهای جهان است. از سوی دیگر توجه داشته باشید که 46 سال پیش مصرف داخلی و پالایشگاه ها حدود 500 هزار بشکه در روز بوده و حدود 5 تا 5.5 میلیون بشکه نفت صادر میشد، اما در چهار دهه اخیر نه تنها میزان مصرف داخلی و نیاز پالایشگاه ها به تدریج افزایش یافت و به 1.6 تا 2.4 میلیون بشکه رسید و در نتیجه صادرات نفت به 1 تا 2 میلیون بشکه در روز کاهش یافت، بلکه تقریبا به همان میزان مصرف داخلی نفت، مصرف گاز داشته ایم و بیش  از 500 میلیون متر مکعب گاز در داخل مصرف شده است. به عبارت دیگر، مصرف داخلی نفت وگاز در 46 سال اخیر 8 برابر شده و به همان میزان توان صادرات نفت وگاز کاهش یافته است.

با این توضیحات می توان هشدار کارشناسان در مورد ناترازی ها، رشد بالای مصرف و ضرورت سرمایه گذاری ها را بیشتر درک کرد.