دلایل جلو زدن گوسفند از دلار در دو سال اخیر

اقتصادگردان-فاطمه امینی پور

افزایش نرخ تسعیر ارز، نرخ ارز حمایتی دارو و کالاهای اساسی، نرخ پایه ets در بانک ها و سازمان های اجرایی دولت، تاثیر قابل توجهی بر قیمت سایر کالاهای اساسی، سود و زیان شرکت ها، سود و زیان بانک ها، سهام بانک ها و شرکت های بورسی و... دارد.برای روشن شدن موضوع و اثر افزایش قیمت پایه ارز حمایتی بر فعالیت بانک ها و شرکت ها و سازمان های اجرایی و حتی سفره مردم، به عنوان نمونه قیمت یکی از کالاهای اساسی از جمله گوشت را مورد بررسی قرار می دهیم تا مشخص شود افزایش قیمت ارزدر بازار، تورم و قیمت ارز حمایتی کالاهای اساسی هر کدام به صورت جداگانه تا چه حد می تواند روی معیشت و قدرت خرید مردم و خانوارها اثرگذار باشد. این تاثیرات در زنجیره بزرگی از تغییرات سود و زیان، هزینه ها، درآمدها و کسب وکارهای مختلف بانک ها، شرکت های بورسی و... تاثیرگذار است و زنجیره های پسین و پیشین قیمت تمام شده را در برمیگیرد. ثبات یا افزایش شدید قیمت ارز در طول 50 سال اخیر باعث شده که نسبت قیمت گوشت گوسفند به دلار از 2 تا 14 برابر در نوسان باشد. به همین نسبت می توان دریافت که نوسان قیمت ارز می تواند سود شرکت ها و بانک ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد و نوسان شدید ایجاد کند. 
نسبت قیمت گوشت گوسفند به قیمت دلار از 2.3 در سال 1357 به 14.6 در سال 1390 و اوج خود رسیده است. به عبارت دیگر، در سال های اوج درآمد نفت ایران که نرخ ارز پایین و ثابت بوده اما تورم همچنان ادامه یافته و هزینه تولید گوشت و خوراک و کارگر و خوراک دام بالا رفته، قیمت گوشت به شدت رشد کرده و از دلار جلو زده است. 
در سال های 1391 تا 1401 تقریبا به مدت 11 سال، به دلیل ثبات نرخ دلار یا تامین نرخ دلار 4200 و نرخ پایین دلار برای واردات خوراک دام و گوشت، قیمت گوشت نسبت به نرخ دلار بازار آزاد رشد کمتری داشته و در نتیجه نسبت قیمت گوشت گوسفند به نرخ دلار به 5 تا 9 رسیده است. 
اما در سال 1401 نرخ حمایتی و پایه 4200 تومان  برای کالاهای اساسی مثل خوراک دام و دارو و گوشت و ... حذف شد و نرخ دلار  28500 جایگزین آن شد و در نتیجه هزینه واردات خوراک دام و گوشت و سایر کالاهای اساسی مثل دارو افزایش یافت و هزینه تولید گوشت بالا رفت و این موضوع باعث شد که در سال 1402 و 1403  افزایش قیمت گوشت گوسفند از افزایش نرخ دلار آزاد بیشتر باشد و در نتیجه نسبت قیمت گوشت به نرخ دلار از 5.5 به بالای 10 افزایش یابد
با توجه به متوسط قیمت گوشت گوسفند که 680 تا 750 هزار تومان است، اکنون قیمت گوشت گوسفند به 10 تا 11 دلار رسیده است. هر چند که قیمت گوشت در ایران از قیمت بالای 25 تا 40 دلار کشورهای مختلف پایین تر است اما به دلیل تامین یارانه های خوراک دام با قیمت پایین تر توسط دولت و همچنین قدرت خرید و حقوق و دستمزد پایین خانوار ایرانی، قیمت گوشت 11 دلاری قیمت بالایی محسوب می شود.
قیمت گوشت گوسفند از 23 تومان در 1357 به 685 هزار تومان در سال1403 رسیده و طی 46 سال 29800 برابر شده است و به طور متوسط تا 1397سالانه 22 درصد رشد کرده است. اما در سال های 1397 به بعد به دلیل رشد نرخ ارز، افزایش و رشد سالانه بیشتری داشته است.

روند نرخ دلار بازار آزاد در ماه های پایانی 47 سال اخیر