صنعت بزرگ بتن آماده در ایران چه وضعیتی دارد؟، تفاوت مصرف سیمان در ایران و اروپا

اقتصادگردان- صادقی - رئیس هیأت‌ مدیره کانون سراسری تولیدکنندگان بتن آماده -در نشستی خبری، اظهار کرد: صنعت بزرگ بتن آماده، نقش بسزایی در توسعه و ساخت و ساز کشور داراست و اهمیت آن به لحاظ کمی و کیفی، تأثیر مستقیم بر توسعه پایدار کشور و زیرساخت‌های این مرز و بوم دارد. در همین راستا، تولیدکنندگان بتن آماده در قالب کانون سراسری انجمن‌های صنفی تولیدکنندگان بتن آماده و قطعات بتنی کشور، اولین هدف خود را بر افزایش سطح کیفی گذاشته و با برگزاری نمایشگاه، همایش و دوره‌های آموزشی تخصصی برای همه دست اندرکاران صنعت بتن آماده و ساخت و ساز کشور، سعی بر ارتقای سطح علمی و کیفی این صنعت دارند.

وی شناسایی مشکلات تولیدکنندگان بتن آماده و ارائه راهکار و کمک به حل آن در سطح ملی، تقویت جایگاه انجمن‌های استان‌ها، یکپارچه‌سازی تصمیمات تأثیرگذار صنعت بتن آماده در سطح ملی و اطلاع‌رسانی قوانین و تصمیمات به انجمن‌های استانی، شناساندن جایگاه واقعی صنعت بتن آماده در کشور، ارتقای سطح کیفیت،   به‌روزرسانی کارخانه‌های تولید و تأمین‌کنندگان مصالح از لحاظ علمی و معرفی فناوری‌های نوین سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، ایجاد تفاهم با تأمین‌کنندگان اصلی صنعت بتن آماده، اعم از صنعت سیمان، سنگدانه و افزودنی، کمک به دستگاه‌های اجرایی برای نظارت و بازرسی بر واحدهای استاندارد و اعمال قانون و هدایت واحدهای غیراستاندارد، کمک به واحدهای غیراستاندارد برای استانداردسازی و اخذ نشان استاندارد، برگزاری دوره‌های آموزشی برای تمام ارکان وابسته به تولید، توزیع و مصرف بتن آماده و همکاری با سازمان ملی استاندارد برای ارتقا، تدوین و بازنگری استانداردهای بتن آماده، سیمان، سنگدانه و افزودنی از دیگر اهداف کانون سراسری عنوان کرد.

ارتقای کیفیت بتن آماده

در ادامه، کریمی - دبیر کانون سراسری تولیدکنندگان بتن آماده بیان کرد: با توجه به اینکه بانک اطلاعاتی مربوط به تمامی تولیدکنندگان بتن آماده کشور در کانون وجود دارد، حلقه واسط برای ارائه و عرضه محصولات مورد نیاز صنعت بتن آماده اعم از ماشین‌آلات، کامیون‌ها، افزودنی‌های شیمیایی بتن و…بین تولیدکنندگان صنایع وابسته و تولیدکنندگان بتن آماده، کانون سراسری است.

وی افزود: در کشور ما به طور متوسط در پنج سال اخیر، ۶۰ میلیون تن سیمان تولید شده که ۶۲ درصد از آن به صورت سیمان فله‌ (سیمان به دو صورت فله و کیسه‌ای توزیع می‌شود) است و بالغ بر ۹۰ درصد سیمان فله توسط ۱۳۰۰ کارخانه تولید بتن آماده در کشور تبدیل به قریب ۱۰۰ میلیون مترمکعب بتن آماده می‌شود و به وسیله ۲۰۰۰ کامیون و کشنده که ناوگان حمل و نقل بتن آماده را تشکیل می‌دهد و عمدتا در ساختمان‌های مسکونی و مقدار کمی هم در ساختمان‌های اداری، تجاری و بیمارستان‌ها مورد مصرف قرار می‌گیرد.

کریمی با اشاره به اینکه در ازای تولید یک تن سیمان یک تن co۲ تولید می‌شود، عنوان کرد: برای مصرف بهینه سیمان و ارتقای کیفیت بتن آماده، لازم است تمهیداتی اندیشه شود. در سطح اروپا میزان مصرف سیمان در یک متر مکعب بتن آماده ۳۰۰ کیلوگرم است در صورتی که در ایران این میزان نزدیک به ۴۰۰ کیلوگرم است که این موضوع بیشتر ناشی از عدم وجود سنگدانه مناسب و در این زمینه برای بهبود، نیاز به ارتباط بسیار نزدیک بین تولیدکنندگان سیمان، سنگدانه (شن و ماسه)، افزودنی‌های شیمیایی بتن و صنعت بتن آماده و باید بدانیم که مبلغ فروش بتن آماده در سطح کشور ۲ هزار همت است.

 وی به وضعیت نامناسب تولید بتن آماده در کشور اشاره کرد و گفت: این موضوع به مواد اولیه برمی‌گردد. محصول نهایی که بتن آماده است، عمر مفید ساختمان‌ها که باید حداقل ۲۰۰ سال باشد را به زیر ۳۰ سال کاهش داده است. تلاش کانون بر این است که کیفیت بتن آماده که یک صنعت بنیادی در ساخت و ساز کشور محسوب می‌شود ارتقا یابد تا جایگاه صنعت بتن آماده در کشور شناخته شود.

سطح پایین ناوگان حمل و نقل بتن آماده در کشور از لحاظ ایمنی و استاندارد

همچنین در ادامه این نشست رحمتی - رئیس کمیته فنی کانون - بیان کرد: بررسی، تجدید نظر فنی و آموزش نکات فنی، استانداردها، آیین‌نامه‌های مربوط به مواد اولیه، آموزش و توسعه دانش فناوری بتن بر اساس نیاز ساخت و ساز حال و آینده کشور و آموزش و بررسی موارد فنی و کیفی مربوط به ماشین آلات تولید و حمل و انتقال بتن (پمپاژ بتن) از جمله  اهداف قابل پیگیری کانون است و صنعت می‌تواند بالنده شود و مطالبه‌گری کیفیت از سوی جامعه صورت می‌گیرد.

وی افزود: آزمایشات شیمیایی و فیزیکی سیمان، طبق استانداردی که به شکل سنتی در ایران مرسوم است، به تنهایی نشان‌دهنده عملکرد واقعی سیمان در بتن نیست. سیمان خوب، سیمانی است که با طرح مخلوط صحیح در بتن، عملکرد خصوصیات بتن تازه و عملکرد دوامی و مقاومتی مناسبی داشته باشد.

رئیس کمیته فنی کانون، عنوان کرد: در ایران نیز با تلاش چند کارخانه سیمان از میان ده‌ها کارخانه سیمان کشور، آزمایشگاه‌های بتنی تأسیس کرده‌اند که منجر به بهبود قابل توجه کیفیت از دیدگاه مصرف‌کنندگان سیمان شده است. در اکثر کشورهای دنیا، سیمان پرتلند خالص به شکلی که در کشور ما عرضه می‌شود، وجود ندارد بلکه عمده سیمان تحویلی به مصرف‌کنندگان از انواع سیمان‌های آمیخته است. سیمان آمیخته در کنار منافع کلان ملی زیست محیطی و انرژی به شکل مستقیم در کشور، منافع کیفی و اقتصادی برای تولیدکنندگان بتن آماده و مصرف کنندگان این کالا را دارد.

رحمتی با اشاره به اینکه ایران در سال ۲۰۲۲ به عنوان هشتمین تولیدکننده سیمان در جهان معرفی شد، گفت: چون صنعت سیمان، انرژی‌بر و تولید آلودگی می‌کند به همین دلیل، بسیاری از کارخانه‌های سیمان در کشورهای پیشرفته تعطیل شده‌اند و از سایر کشورها وارد می‌شود. نکته بعدی، کیفیت بتن در ایران است؛ طبق استاندارد ملی بتن آماده کشور به شماره ۶۰۴۴ واحد تولیدی بتن آماده باید سیستم توزیع و سیستم مخلوط کردن بتن (همزن) داشته باشد و آن چیزی که در بسیاری از نقاط کشور متأسفانه با عنوان نادرست «بچینگ خشک» وجود دارد که اختلاط بتن صرفا داخل دیگ تراک میکسر انجام می‌شود و مغایر با متن صریح قانون و استاندارد ملی مربوطه (۶۰۴۴) است.

وی ادامه داد: اگر سیمان آمیخته مرکب به همراه افزودنی‌های کاهنده آب مصرفی در حین ساخت مصرف شود با کاهش نسبت آب به سیمان در طرح مخلوط می‌توان از حداکثر منافع این سیمان در بتن بهره برد. هم‌چنین عدم وجود اطلس معادن سنگدانه مستعد واکنش قلیایی سنگدانه‌ها در بتن که به سرطان بتن معروف است باعث شده ناآگاهانه روزانه مقادیر زیادی بتن با این سنگدانه‌ها در ساخت و ساز شهری و روستایی مصرف شود که در آینده نزدیک، زیرساخت‌های کشور را با خطرات جدی روبرو کند البته در برخی پروژه‌های ملی در کشور، این مسایل به خوبی شناسایی و مدیریت شده‌اند.

رئیس کمیته فنی کانون با بیان اینکه تعداد تولیدکنندگان روان‌کننده‌ها و فوق روان‌کننده‌های دارای نشان استاندارد که برای صنعت بتن آماده از جهات مختلف مطلوب باشند، بسیار کم است، خاطرنشان کرد: در صنعت بتن آماده، ویژگی‌هایی نظیر حفظ روانی ایجاد شده برای مدت طولانی بیش از یک ساعت با استفاده از پایه‌های شیمیایی پیشرفته و توانایی کاهش مناسب نسبت آب به سیمان در دماهای مختلف و فصول گوناگون سال در بتن‌های ساخته شده با انواع سیمان‌های متنوع کشور به منظور حفظ انسجام بتن در مقادیر روانی زیاد و استفاده از مواد نگهدارنده مجاز برای حفظ سلامت پرسنل تولید و مصرف بتن، از جمله مشکلات این حوزه است.

رحمتی افزود: اگر این مشکلات مرتفع شوند، تولید بتن‌های توانمند دارای دوام و مقاومت زیاد به شکل گسترده و با استفاده از سنگدانه و شن و ماسه مرغوب و افزایش مصرف انواع سیمان‌های آمیخته با داشتن مواد افزودنی شیمیایی مناسب صنعت بتن آماده، باعث کاهش مصرف انرژی و آلودگی‌های زیست محیطی کمتری خواهد شد.

وی همچنین در حوزه ماشین آلات تولید، گفت: خوشبختانه تولیدکنندگان غنی داریم که ما را از واردات این‌گونه ماشین آلات بی‌نیاز می‌کند. متأسفانه در استان‌ها و شهرستان‌ها از ماشین آلات نامناسب استفاده می‌شود که زیرساخت‌های کشور را آسیب‌پذیر کرده و مغایر با اصول پدافند غیرعامل است. در مورد ماشین‌های حمل بتن آماده یا تراک میکسر نیز در دسترس بودن کامیون‌های با قدرت و ایمنی مناسب و نیاز حداقل به تعمیر و نگهداری با توجه به حمل این کالای حساس در حداقل زمان ممکن، بسیار ضروری است و متاسفانه ناوگان حمل و نقل بتن آماده از لحاظ ایمنی و استاندارد در سطح پایینی قرار دارند.

استاندارسازی در صنعت بتن آماده اعمال نشود، خروجی محصولی بی‌معنا خواهد بود

در ادامه مدنی -نایب رییس هیأت‌مدیره کانون- با اشاره به استانداردهای اجباری صنعت بتن، گفت: چنانچه استاندارسازی در این صنعت اعمال نشود، خروجی آن یک محصول بی‌معنا خواهد بود و استفاده از آن جرم تلقی می‌شود.

وی همچنین در خصوص برگزاری نمایشگاه صنعت بتن آماده، بیان کرد: در برگزاری ۲ دوره نمایشگاه در سال گذشته و امسال که با موفقیت و استقبال مسوولین مواجه شد، سعی کردیم که صنعت‌گران و تولیدکنندگان صنعت بتن را دور هم جمع کنیم تا به یک نقطه نظر مشترک در این حوزه برسیم.

در پایان نشست، دبیر کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان بتن آماده و قطعات بتنی به ضرورت راه‌اندازی موزه بتن اشاره کرد و گفت:  در آینده نزدیک این موزه با همت کانون افتتاح می‌شود.