در سال رشد تولید و مشارکت مردم موانع توسعه معادن و صنایع معدنی را کاهش دهیم / حضور شرکت های بزرگ معدنی و صنایع معدنی و فولادی در بین شرکت های برتر بورس و صنعت

اقتصاد گردان – رضا شریفی کارشناس صنعت 
سال هاست که اهمیت تولید و رشد تولید از ابعاد مختلف مورد توجه رهبرانقلاب و مسوولان ارشد کشور قرار گرفته و در شروع هر سال در نامگذاری سال جدید، تولید در کنار مشارکت مردم، جهش تولید، تولید دانش بنیان، جهاد اقتصادی، مقابله با تورم و تقویت ارزش پول ملی و سایر ابعاد اجتماعی و اقتصادی آن مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع نشان می دهد که همه ما مردم ایران و فعالان اقتصادی و صنعتی، به خوبی دریافته ایم که بدون رشد تولید، توسعه زیرساخت ها و امکانات و لوازم مرتبط با تولید، نمی توان معیشت مردم را بهتر کرد، نمی توان با تورم مبارزه کرد، نمی توان رشد اقتصادی را برای بهبود جایگاه اقتصاد کشور و قدرت برتر منطقه افزایش داد. 

اما برای رشد تولید، مشارکت مردم و فعالان اقتصادی، کارآفرینان و سرمایه گذاری ها، ضروری است و برای جلب مشارکت مردم، مهمترین راهکار بهبود فضای کسب وکار از طریق بهبود مناسبات اقتصادی و اجتماعی داخلی و مناسبات سیاسی بین المللی است و البته یکی از لوازم بهبود فضای کسب وکار، توجه به مزیت ها و ظرفیت های موجود اقتصاد است. و چه مزیت و ظرفیتی بهتر از معادن و صنایع معدنی در ایران سراغ داریم که با ارزش افزوده بالا همراه باشد و امکان رشد تولید، اشتغال در نقاط مختلف کشور، جلب مشارکت مردم و سرمایه گذاری ها، رشد صادرات و ارز آوری را به همراه داشته باشد. براین اساس لازم است که نگاهی به آمارها و شاخص های بخش معادن و صنایع معدنی داشته باشیم تا متوجه شویم اولا بخش صنایع معدنی با چه شرایطی در فضای کسب وکار مواجه است و دوما توجه داشته باشیم که شاخص های ارزنده و ارزشمند بخش معادن و صنایع معدنی چیست؟ همه این ها نیازمند توجه مسوولان دولت، قوه قضاییه، مجلس، وزارت صمت، ایمیدرو، و سایر شرکت ها و سازمان هاست تا موانع موجود در توسعه ظرفیت های معدنی و فولادی را بردارند تا شاهد رشد تولید و مشارکت مردم و صادرات بیشتر باشیم. 
تاریخ ایران در اهمیت منابع و معادن گسترده و غنی، محیط زیست چهارفصل و ثروت های خدادادی، تحولات، تجربه ها و سخن ها و داستان های بسیارداشته است و تقریبا در تمام برنامه های توسعه به آن اشاره شده که از ظرفیت های معدنی و توسعه صنایع معدنی غافل نمانیم. لذا هر جا که مانعی بر سر راه توسعه پهنه های معدنی وجود دارد باید برداشته شود و در این مسیر اتفاقا از خود مردم باید کمک گرفته شود. 
هر چند که توسعه ظرفیت سازی ها باید با توسعه اکتشاف، استخراج و بهره برداری متناسب باشد و منابع و معادن به شکل پایدار توسعه یابد تا به حفظ محیط زیست، افزایش تولید و ارزش افزوده، اشتغال، کمک به رشد صادرات، ارزآوری، مقابله با تورم و... کمک کند و معیشت و نیازهای مردم را تامین نماید، اما در عین حال باید توجه داشت که در چند دهه اخیر در رشد ظرفیت های صنایع معدنی و معادن کشور، کوشش های بسیاری صورت گرفته و لازم است که جایگاه آنها حفظ و به ارتقای آن توجه بیشتر شود تا با جلب مشارکت بیشتر مردم، در جهش تولید کشور موثر واقع شود و از همین فرصت ها و ظرفیت ها برای توسعه بقیه معادن و صنایع معدنی کشور استفاده شود. 

ظرفیت های بخش معدن و صنایع معدنی در کل کشور، و جایگاه آن در بورس و صنعت نشان می دهد که علاوه بر بیش از 5700 معدن فعال در کشور که حدود 134 هزار نفر در آن کار می کنند و 311 همت تولید مواد معدنی دارند که با 261 همت ارزش افزوده مواجه است و بیش از 13 هزار میلیارد تومان در این معادن سرمایه گذاری صورت گرفته است، تعداد زیادی از صنایع معدنی و فولادی کشور نه تنها در تولید فولاد و محصولات دیگر مشغول هستند بلکه شرکت های اصلی صنعتی و بورسی و بزرگترین شرکت های عضو بورس را تشکیل می دهند. 
 در بین شرکت های تشکیل دهنده شاخص صنعت در بورس حداقل 29 شرکت بزرگ تولیدی، سرمایه گذاری معادن و صنایع معدنی وفولادی حضور دارند. در بین 50 شرکت فعال تر بورسی نیز نام 11 شرکت تولیدی یا سرمایه گذاری به چشم می خورد که مستقیم و غیر مستقیم در ارتباط با معادن و صنایع معدنی هستند. همچنین از 30 شرکت بزرگ بورسی کشور، 9 شرکت به طور مستقیم در ارتباط با معادن و صنایع معدنی فعال هستند.

چالش های صنایع معدنی در سال 1402

بخش معدن و صنایع معدنی کشور در سال 1402 مانند سایر بخش های اقتصادی کشور از یک سو با تورم بالای 40 درصدی و افزایش 29 درصدی قیمت ارز در طول سال مواجه بوده و از سوی دیگر، با رکود نسبی شاخص بورس با رشد شاخص کل زیر 10 درصد، رشد اقتصادی 4.5 درصدی در 9 ماه نخست سال، رشد 3.9 درصدی صنایع و معادن مواجه بوده است.

قیمت ارز و سکه در 1402

قیمت دلار از 47200 تومان در ابتدای سال به حدود 60 هزار تومان در پایان سال افزایش یافت و 27.6 درصد رشد کرد. یورو از 51 هزار تومان در 6 فروردین به 66 هزار تومان در پایان اسفند 1402 رسید و 29.4 درصد رشد کرد. سکه از 28 میلیون به 38 میلیون و 800 هزار تومان افزایش یافت و 38 درصد رشد کرد. اونس جهانی طلا نیز در این یکسال 9.37 درصد معادل 185 دلار افزایش داشته و به 2156 دلار در پایان اسفندماه 1402 رسیده است. قیمت اونس جهانی از 35 دلار در سال 1971 به 500 دلار در سال 1976 و 2156 دلار در پایان سال 1402 رسیده است. به عبارت دیگر ارزش دلار در 50 سال اخیر تقریبا به یک چهارم کاهش یافته و دلار 50 سال پیش مثلا در سال 1357 معادل 4 دلار امروز ارزش دارد. 
قیمت سکه از 420 تومان در سال 1357 به 38 میلیون و 800 هزار تومان در پایان سال 1402 رسیده است. 

شاخص بورس

در طول سال 1402 شاخص کل بورس از 1 میلیون و 998 هزار به 2 میلیون و 195 هزار رسید و 9.8 درصد رشد کرد و اوج آن 2 میلیون و 535 هزار واحد در نیمه اردیبهشت ماه بود. 
شاخص 50 شرکت فعالتر از 79 هزار تا 84 هزار افزایش یافته و 6.3 درصد رشد کرد. شاخص 30 شرکت بزرگ بورس نیز از 126316 به 132211 رسیده و 4.6 درصد رشد کرده است. شاخص صنعت از 1 میلیون و 939 هزار و 751 به 2 میلیون و 43 هزار و 479 واحد رسید و 5.34 درصد رشد کرد.

نام 9 شرکت معدنی و فولادی در بین شرکت های بزرگ بورس

از 30 شرکت بزرگ بورسی کشور، 9 شرکت به طور مستقیم در ارتباط با معادن و صنایع معدنی فعال هستند که شامل نمادهای زیر است. 
-    فولاد1 فولاد مباركه اصفهان با ارزش بازار 537,408 میلیارد
-    ومعادن1 توسعه‌معادن‌وفلزات‌ 1,011,900 میلیارد 
-    فخوز1 فولاد خوزستان 736,440 میلیارد
-    ميدكو1 توسعه معادن وص.معدني خاورميانه 1,422 هزار میلیارد
-    وكغدير1     بين المللي توسعه ص. معادن غدير     538,644 میلیارد 
-    تاصيكو1 سرمايه گذاري صدرتامين 561,600 میلیارد
-    فملي1 ملي‌ صنايع‌ مس‌ ايران‌ 5,335,200 میلیارد
-    کچاد1 معدني‌وصنعتي‌چادرملو1,443,096 میلیارد
-    كگل1 معدني و صنعتي گل گهر 1,679,600 میلیارد

11 شرکت صنایع معدنی و سرمایه گذاری معدنی در بین 50 شرکت فعالتر بورس 

در بین 50 شرکت فعال تر بورسی نیز نام 11 شرکت تولیدی یا سرمایه گذاری به چشم می خورد که مستقیم و غیر مستقیم در ارتباط با معادن و صنایع معدنی هستند. 

•    فولاژ1 فولاد آلياژي ايران با ارزش بازار 404,260 میلیارد
  -    ذوب1 ذوب آهن اصفهان314,864 میلیارد
  -    فولاد1 فولاد مباركه اصفهان     537,408میلیارد
  -    ومعادن1 توسعه‌معادن‌وفلزات 1,011,900میلیارد
  -    فخوز1     فولاد خوزستان     736,440میلیارد
  -    ميدكو1 توسعه معادن وص.معدني خاورميانه    1,422 هزار میلیارد
  -    وكغدير1 بين المللي توسعه ص. معادن غدير538,644 میلیارد
  -    تاصيكو1     سرمايه گذاري صدرتامين     561,600میلیارد
  -    فملي1 ملي‌ صنايع‌ مس‌ ايران‌     5,335,200میلیارد
  -    كچاد1 معدني‌وصنعتي‌چادرملو     1,443,096میلیارد
  -    كگل1 معدني و صنعتي گل گهر     1,679,600میلیارد

روند نماگرهای مهم طرح آمارگیری از معادن در حال بهره برداری کشور سال های ١٤٠١-١٣٩٦

29 شرکت صنایع معدنی در بین گروه شاخص صنعت 

در بین شرکت های تشکیل دهنده شاخص صنعت نیز حداقل 29 شرکت بزرگ تولیدی، سرمایه گذاری معادن و صنایع معدنی وفولادی حضور دارند. 
-    فملي1 ملي‌ صنايع‌ مس‌ ايران 
-    ومعادن1 توسعه‌معادن‌وفلزات‌
-    ‌ کچاد1 معدني‌وصنعتي‌چادرملو
-     كگل1 معدني و صنعتي گل گهر
-     فنورد1 نوردوقطعات‌ فولادي
-    ‌ كاوه1 فولاد كاوه جنوب كيش 
-    چدن1 توليدي چدن سازان
-     فولاژ1 فولاد آلياژي ايران 
-    خريخت1 صنايع‌ريخته‌گري‌ايران    
-    كمنگنز1 معادن‌منگنزايران‌     
-    كيميا1 ص. معدني كيمياي زنجان گستران    
-    ذوب1 ذوب آهن اصفهان
-    فولاد1 فولاد مباركه
-     فسبزوار1 پارس فولاد سبزوار
-    كروي1 توسعه‌ معادن‌ روي‌ ايران
-     فنوال1نورد آلومينيوم
-    فسرب1ملي‌ سرب‌وروي‌ ايران‌
-     فايرا1 آلومينيوم‌ايران‌ 
-    فخوز1 فولاد خوزستان 
-    فاسمين1 كالسيمين‌ 
-    اپال1 فرآوري معدني اپال كاني
-     پارسفخاس1 فولاد خراسان
-     كدما1 معدني‌ دماوند
-    ميدكو1 توسعه معادن وص.معدني خاورميانه
-     كوير1 توليدي فولاد سپيد فراب كوير 
-    وكغدير1 بين المللي توسعه ص. معادن غدير
-     تاصيكو1 سرمايه گذاري صدرتامين 
-    كنور1 توسعه معدني و صنعتي صبانور
-     كبافق1 معادن‌ بافق‌ 
-    شاملا1 معدني‌ املاح‌ ايران‌     

این همه شرکت بزرگ صنایع معدنی در کنار ۵۷۶۱ معدن در حال بهره برداری کشور با تولید 495 میلیون تن ماده معدنی به ارزش 311 همت و صادرات مستقیم 1.3 میلیون تن به ارزش 86 میلیون دلار در انتظار مشارکت بیشتر مردم است و تولید سنگ آهن با 180 همت که بالاترین ارزش تولید مواد معدنی را دارد می تواند ظرفیت های صنایع فولادی کشور را حمایت کند و البته نیازمند توسعه و افزایش تولید بیشتر است.