مردم، رسانه ها و مسوولان دولتی با ارائه راهکار در تامین بودجه باغ گیاهشناسی مشارکت کنند
بازدید مردم از باغ گیاهشناسی ملی تهران برای جلب حمایت، و مانند سایر باغ های مشهور جهان است
باغ کیوگاردن انگلیس سالی یک و نیم میلیون نفر و باغ فین کاشان که تنها 8 هکتار مساحت دارد سالی 2٫5 ملیون نفر بازدید کننده دارند و سایر باغ های کشور نیز همین وضع را دارند در حالی که بازدیدکننده‌های باغ گیاه شناسی ملی که 145 هکتار مساحت دارد در سال نزدیک به 8000 نفر است بازدید مردم با رعایت مقررات چه اشکالی ایجاد می کند؟
خبراقتصادی: در شرایطی که سالی 1.5 میلیون نفر از پارک کیوگاردن انگلیس بازدید می کنند و سالی 2.5 میلیون نفر از باغ فین کاشان، باغ های شیراز و... در ایران بازدید می کنند، چرا مردم نباید از ذخیره کم نظیر باغ گیاهشناسی تهران بازدید کنند؟ بودجه مورد نیاز این باغ که سالانه 6 تا 10 میلیارد تومان است چگونه باید تامین شود؟ آیا با بودجه یک میلیارد تومانی دولتی می توان چنین باغی را حفظ کرد و آن را توسعه داد تا ذخایر گیاهی کشور حفظ شود؟ چه دلیلی برای مخالفت با بازدید مردم وجود دارد که از حفظ باغ و تامین منابع مورد نیاز آن مهم تر است
این پرسشی است که بسیاری از علاقه مندان به باغ گیاهشناسی تهران و مدیران این باغ در پاسخ به انتقاد افرادی مطرح می کنند که معتقدند این باغ یک مجموعه تحقیقاتی است و نباید از آن بازدید انجام شود.
در حالی که مدیران این باغ و همچنین بسیاری از کارشناسان معتقدند که این باغ از ابتدا هم به عنوان یک باغ با پوشش گیاهی گسترده ایجاد شده تا مورد استفاده کارشناسان، دانشجویان و دانش آموزان باشد و هم در آن باغ تفرجگاهی برای بازدید مردم پیش بینی شده است و مدیریت قبل از انقلاب آن نیز نشان می دهد که تنها یک مرکز تحقیقاتی نبوده و 145 هکتار مساحت تنها برای پژوهش مورد استفاده قرار نگرفته است.
از آن جا که بعد از انقلاب، مدیریت آن به موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع داده شده این ذهنیت را ایجاد کرده که این مرکز نباید توسط مردم بازدید شود و تنها باید یک مرکز تحقیقاتی باشد.
در حالی که بسیاری از باغ های گیاهشناسی در انگلیس و کشورهای دیگر توسط مردم بازدید می شود و میلیون ها نفر از آنها بازدید می کنند و هیچ لطمه ای نیز به باغ نمی خورد.
نکته حائز اهمیت این است که اگر مردم بازدید نکنند و پولی برای نگهداری این باغ کم نظیر جمع آوری نشود بودجه محدود و کمبود آب و ساخت و سازهای اطراف باغ سرانجام موجب نابودی این ذخیره بزرگ گیاهی کشور خواهد شد ولذا یا باید بودجه مناسب آن توسط دولت سالی 6 تا 10 میلیارد تومان تامین شود و یا باید با حمایت مردم و بازدید مردم، بودجه نگهداری آن تامین شود.
طی بازدیدی که خبرنگاران رسانه ها از این باغ کم نظیر و زیبا انجام دادند این پرسش برای خبرنگار ما ایجاد شد که چرا سال هاست که از کنار دیوارهای این باغ بزرگ عبور کرده ایم اما این باغ زیبا نداشته ایم و چه اشکالی دارد که مردم با رعایت مقررات و بدون ریختن زباله و لطمه زدن به گیاهان، ساعاتی را از این باغ زیبا بازدید کنند و با پوشش های گیاهی آشنا شوند و اعصاب گرفتار در آلودگی هوا وترافیک تهران را آرامش دهند؟
چه اشکالی دارد اگر با نظارت دقیق مردم و رسانه ها و مسوولان، این باغ زیبا بازدید شود و هزینه های نگهداری و توسعه آن برای ذخیره و نگهداری 8 هزار گونه گیاهی ایران تامین شود؟
یا باید راهکاری برای تامین بودجه و تامین آب مورد نیاز ارائه دهیم و حدود 26 تا 30 میلیارد تومان بودجه مورد نیاز آن را در سال های آینده در طرحی مطمئن تامین کنیم و یا باید به جای انتقاد از بازدید باغ توسط مردم و اجاره دادن بخش گردشگری باغ به یک شرکت خصوصی که ظرف 5 سال قرار است 10 میلیارد و 500 میلیون تومان را تامین کند، راهی برای تامین سریع بودجه باغ ارائه دهیم.
زیرا باغ گیاهشناسی با طرح های عمرانی نیمه تمام فرق می کند و نمی توان به گیاهان اعلام کرد که فعلا بودجه نیست چند سال صبر کنید تا بودجه برسد!
باغ گياهشناسي ملي ايران در تهران که 44 سال از تاسیس و راه اندازی و عمر آن می گذرد، از سال 1348 تاکنون در حال توسعه و فعالیت بوده است. قبل از انقلاب زیر نظر خانواده پهلوی و از جمله فاطمه پهلوی خواهر شاه بوده و بعد از انقلاب با مدیریت های مختلف اداره شده و در نهایت زیر نظر موسسه تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری اداره می شود.
این باغ زیبا در منطقه پیکان شهر و آزاد شهر در خیابان پژوهش در غرب تهران نزدیک آزاد راه تهران - کرج در مجاورت بوستان چیتگر واقع است. واقع شده و يکي از گنجينه هاي ذخاير گیاهان و درختان مناطق مختلف کشور و برخی گیاهان خارجی است که بیش از 4 هزار نوع گیاه را در خود جای داده است.
این باغ، علاوه بر وظيفه تداوم، جمع آوري و غني سازي بيولوژيک مجموعه هاي گياهي ايجاد شده، همواره مورد توجه دانش آموزان، دانشجويان و همچنين کارشناسان و محققين دستگاه هاي اجرايي و آموزشي- تحقيقاتي کشور به عنوان ابزار کمک آموزشي قرار داشته و همه روزه پذيراي خيل مشتاقان به طبيعت از اقصي نقاط کشور و حتي بازديدکنندگان خارجي است.
با شروع دهه پنجم فعاليت هاي اجرايي باغ گياهشناسي در سال1390 زمينه پذيرش هموطنان عزيز براي بازديدهاي عمومي از مجموعه هاي ارزشمند اين باغ به صورت تورهاي آموزشي- گردشي و تفريحي براي کليه اقشار مردم و با هدف ترويج ارتقاي فرهنگ جامعه در زمينه دانش زيست محيطي و آشنايي بيشتر با حفاظت از منابع طبيعي پايدار براي بازديدکنندگان فراهم شده تا مردم ایران علاوه بر بازدید از این باغ زیبا با مجموعه پوشش های گیاهی کشور در نقاط مختلف شمالی، مرکزی و جنوبی کشور آشنا شوند و در عین حال، با بازدید خود منابع درآمدی نسبی را برای حفظ و نگهداری این باغ در اختیار مدیران آن قرار دهند.
اگر چه برخی کارشناسان و رسانه ها از این روش تامین بودجه ودرآمد برای نگهداری باغ انتقاد کرده اند، اما واقعیت این است که در سال های اخیر، بودجه دولتی باغ به شدت کاهش یافته و در شرایط تورمی و مشکلات اقتصادی و ضرورت نگهداری و توسعه باغ، چاره ای جز درآمد زایی از طریق بازدید عمومی باغ نیست. البته عده ای با انتقادهای غیر منصفانه خبر داده اند که در این باغ مثلا مجلس جشن عروسی برگزار شده یا بازدیدهایی صورت گرفته که به باغ لطمه وارد می کند اما بازدید خبرنگاران و افراد دیگر نشان داده که به هنگام بازدید مردم و افراد مختلف، مقررات کاملا رعایت می شود و از ریختن زباله و لطمه خوردن به باغ جلوگیری می شود و مسوولان و مدیران و همچنین مجری طرح بازدید مردم از بخش خصوصی نیز هر گونه خبر در مورد برگزاری مجالس و اتفاقاتی که خلاف مقررات باشد را تکذیب کردند.
طبق آمار ثبت شده در مورد تعداد بازديدکنندگان در سالهاي گذشته، افزايش چشمگير علاقه مردم به ويژه دانش آموزان و دانشجويان به گل و گياه و طبيعت رشد کرده و مردم علاقه زیادی به بازدید از این باغ زیبا نشان داده اند.
عیسی مومن در نشست خبری با خبرنگاران، در ارتباط با فعالیت های باغ گیاه شناسی ملی گفت: در حالی که باغ گیاهشناسی ملی در تهران با 145 هکتار مساحت و بخش های مختلف، به سالانه 3 تا 5 میلیارد تومان بودجه نیاز دارد اما به زحمت بودجه ای نزدیک به یک میلیارد تومان برای آن تخصیص می یابد.
وی افزود: در نتیجه حفظ این باغ و گسترش برنامه های آن، نیازمند حمایت دولت و مردم است و براین اساس، با ارائه برنامه ای، با مشارکت بخش خصوصی، بازدید مردم از این باغ در دستور کارقرار گرفته تاهم مردم از این باغ زیبا و کم نظیر بازدید کنند و هم حمایت های مردمی و بخش خصوصی را داشته باشیم. این باغ به مدت پنج سال با مبلغ 10 میلیارد و 500 میلیون تومان به یک شرکت خصوصی اجاره داده شده و هر سال به طور پله ای درآمد حاصل از اجاره به مجری طرح، افزایش می یابد.
وی ادامه داد: این قرارداد اجاره برای بازدید مردم، معادل بودجه دولتی 10 سال این باغ است و در شرایطی که باغ برای نگهداری و توسعه، به سالی 3 تا 5 میلیارد تومان حداقل نیاز دارد می تواند کمک مفیدی باشد و بخشی از نیاز را تامین کند. در غیر این صورت، باغ با مشکلات بیشتری همراه خواهد شد.
مومن با اشاره به ساخت و سازهای شهری و ساختمان های بالادستی باغ گفت: هر چه جلوتر می رویم مشکلات باغ و هزینه های نگهداری آن بیشتر می شود زیرا مشکلات جدیدی سر راه ما قرار دارد. به عنوان مثال، قبلا عمق چاه های آب حدود 80 متر بود تا بتوانیم آب مورد نیاز را تامین کنیم اما حالا به خاطر کمبود آب و برداشت ساختمان ها و محله های بالاتر که نظامی هستند، عمق چاه آب باید به بیش از 120 متر برسد ضمن این که فاضلاب آنها نیز به آب های این باغ رسوخ خواهد کرد.
وی ادامه داد: به خاطر همین مشکلات است که کمبود آب داریم و دریاچه ها کم آب هستند و برخی گیاهان از آب کافی برخوردار نیستند
عیسی مومن در نشست خبری ارائه عملکرد باغ گیاه شناسی ملی، با بیان اینکه تا کنون به دلیل کم آبی آسیب‌های بسیاری به گونه‌های گیاهی این باغ وارد شده است، افزود: از سال 89 مساله بحران آب شدت پیدا کرده است چرا که آب چاه‌های این باغ از 10 سال پیش 42 متر افت کرده و با وجود حفر چهار چاه جدید به دلیل ساخت و سازهای اطراف باغ و افت آب‌های زیرزمینی نمی‌توانیم آب مورد نیاز باغ را تامین کنیم.
وی ادامه داد: در سال 89 اعلام کردیم برای حل تمام مشکلات باغ گیاه شناسی ملی به 6.5 میلیارد تومان پول احتیاج داریم اما اکنون با وجود افزایش مشکلات و تورم می‌توان گفت که چهار برابر این مبلغ یعنی حدود 26 میلیارد تومان لازم است تا برنامه های حفظ و نگهداری و توسعه باغ اجرایی شود و در مقابل بودجه دولتی بسیار محدود است.
مومن اضافه کرد: از سال 89 نگهداری و آبیاری باغ گیاه شناسی به 5 شرکت خصوصی واگذار شده است که سال گذشته به دلیل مشکلات مالی از پنج شرکت به یک شرکت رسیدیم و مجبور شدیم قراردادهای نگهداری را لغو کنیم که همین مساله مشکلات بسیاری را برای باغ به وجود آورد.
برق کشی‌های باغ به 43 سال پیش باز می‌گردد باید تمام سیستم برق کشی باغ را مجددا انجام دهیم و از آنجا که شبکه اصلی آبیاری باغ نیز پوسیده و در قطعات قدیمی لوله‌ها ریشه درختان را از بین برده‌اند باید تعمیر شوند که با اعتبارات فعلی میسر نخواهد بود.
مدیر باغ گیاه شناسی ملی با اشاره به برخی گفته‌ها مبنی بر واگذاری کلی باغ گیاه شناسی ملی به بخش خصوصی و خارج کردن حاکمیت آن از دست دولت، تاکید کرد: مدیریت توسعه باغ در دست خودمان و دولت است و چون طراح اصلی این بخش ماییم نمی‌توان گفت که حاکمیت باغ گیاه شناسی ملی به بخش خصوصی داده شده است علاوه بر آن بر تمام کارهای بخش خصوصی شدیدا نظارت شده و این شرکت حق ندارد خارج از برنامه‌هایی که توسط هیئت امنای باغ تعریف شده اقدامی انجام دهد.
مومن با بیان اینکه برخلاف خیلی از اظهارات درخصوص واگذاری تمام اختیارات به بخش خصوصی گفت: واگذاری بخشی از اختیارات مجموعه به بخش خصوصی به این معنی نیست که حاکمیت دولت به کلی سلب شده است اما فقط مدیریت گردشگری باغ به مدت 5 سال به یک شرکت خصوصی تفویض اختیار شده است در ضمن شرکتی که برای اداره این مجموعه انتخاب گردیده توسط مناقصه انتخاب شده و براساس صورتجلسه تنظیم شده موظف به انجام تمام بند بند موارد ذکر شده در قرارداد در ظرف مدت 5 سال است.
ایشان نبود نیروی کارآمد را یکی از مشکلات اصلی باغ گیاهشناسی ملی ایران اعلام کرد و گفت: در حال حاضر این مجموعه با 95 نفر اداره می شود ولی به دلیل مشکلات مالی توانایی به کارگیری افراد بیشتر برای نگهداری هرچه بهتر مجموعه مقدور نیست. همچنین مشکلات دیگر این مجموعه را صرف هزینه های بی مورد و بدون کارشناسی در سالهای 82 تا 84 اعلام کرد و گفت: به دلیل عدم رعایت اصولی طراحی گیاهان و به کارگیری مصالح زیربنایی نامرغوب به خیلی از تاسیسات و راههای عبوری مجموعه آسیب جدی وارد آمده که برای تجهیز و بازسازی آنها نیاز به منابع مالی هنگفتی است.
مومن افزود: در حال حاضر 12 ناظر تحصیلکرده که از 10 تا 30 سال سابقه کار دارند بر فعالیت‌های این شرکت خصوصی نظارت کرده و اگر کوچکترین خسارتی به گیاهان باغ وارد شود و یا حتی زباله‌ای توسط گردشگران در باغ انداخته شود، این شرکت را جریمه خواهند کرد.
برخی افراد اظهار می‌کنند باغ گیاهشناسی تنها برای پژوهش و تحقیق احداث شده است اما اگر اینچنین بود در طراحی اولیه باغ که 43 سال پیش با کمک اروپایی‌ها انجام شده است؛ 30 هکتار از باغ گیاه شناسی را به عنوان تفرجگاه در نظر نمی‌گرفتند. در طراحی‌های اولیه این باغ 22 هکتار به عنوان جنگل تفرجگاهی و 8٫5 هکتار نیز به عنوان مرکز توقف گردشگران در میدان مرکزی بلوار اختصاص داده شده است.
مدیر باغ گیاه شناسی ملی اظهار کرد: باغ کیوگاردن انگلیس سالی یک و نیم میلیون نفر و باغ فین کاشان که تنها 8 هکتار مساحت دارد سالی 2٫5 ملیون نفر بازدید کننده دارد در حالی که بازدیدکننده‌های باغ گیاه شناسی ملی که 145 هکتار مساحت دارد در سال نزدیک به 8000 نفر می‌رسد.
وی تصریح کرد: اگر قرار بود در این باغ تنها تحقیق و پژوهش شود نباید اسم آن را باغ گیاه شناسی ملی می‌گذاشتیم چرا که وقتی این نام بر روی آن گذاشته شود یعنی متعلق به مردم بوده و مردم حق دارند از آن بازدید کنند.
مسئول هماهنگی باغ‌های گیاه شناسی کشور گفت: در حال حاضر روزانه به صورت متوسط 50 نفر از باغ بازدید می‌کنند که با افزایش امکانات و ارائه خدمات مناسب تعداد این گردشگران نیز افزایش خواهد یافت.
به گفته وی ورودی باغ در فصل‌های تابستان و بهار 15 هزار تومان و در فصل‌های پاییز و زمستان 10 هزار تومان است.
به گفته وی اجاره باغ گیاهشناسی ملی بر اساس آیین نامه‌ها و مقررات جاری کشور انجام شده و تمام موارد نگهداری و نقشه اجرای برنامه‌های گردشگری در یک مجلد 32 صفحه ای ذکر شده است که شرکت خصوصی باید به تمام جزئیات آن عمل کند.
وي يکي از مشکلات اصلي باغ گياهشناسي ملي ايران را نبود نيروي کارآمد اعلام کرد و گفت:در حال حاضر اين مجموعه با 95 نفر اداره مي شود ولي به دليل مشکلات مالي توانايي به کارگيري افراد بيشتر براي نگهداري بهتر مجموعه مقدور نيست.
مومن همچنين مشکلات ديگر اين مجموعه را صرف هزينه هاي بي مورد و بدون کارشناسي در سالهاي 82 تا 84 اعلام کرد و گفت: به دليل عدم رعايت اصولي طراحي گياهان و به کارگيري مصالح زيربنايي نامرغوب به برخی تاسيسات و راههاي عبوري مجموعه آسيب جدي وارد آمده که براي تجهيز و بازسازي آنها نياز به منابع مالي هنگفتي داریم.
مومن با بیان اینکه در سالهای 82 تا 84 سالانه 2.5 میلیارد تومان برای مدیریت باغ گیاهشناسی ملی، تخصیص داده می‌شد، افزود: با وجود آنکه با این میزان اعتبارمسئولین وقت می‌توانستند علاوه بر باغ گیاه شناسی ملی، شش باغ اقماری دیگر را نیز تکمیل کنند نه تنها چنین کاری انجام نشد بلکه همین بودجه نیز در جاهایی که اصلا مورد نیاز نبود خرج شد. به عنوان مثال در آن زمان برای خرید تقریبا 80 گلدان سنگی رقم قابل توجهی پرداخت شد و هر گلدان یک میلیون و 800 هزار تومان هزینه شد که ارزش حدودی هر کدام از این گلدان‌ها در واقع 600 هزار تومان بوده است.
مدیر باغ گیاه شناسی ملی گفت: قبلا برخی مسئولین با ماشین‌های متعدد در این باغ گشت می‌زدند و خساراتی را به وجود می‌آوردند و به عنوان مدیر یا مسوول یا نماینده، به این باغ سر می زدند اما با این وجود نمی‌توانستیم هیچ خسارتی از این افراد بگیریم؛ که با اجاره باغ به بخش خصوصی با آمدن مردم به باغ گیاه شناسی از حضور این گونه افراد جلوگیری شده است.
وی ادامه داد: سال گذشته از تمام همین افرادی که بارها آمدند و رفتند برای تامین هزینه‌های باغ درخواست کمک کردیم اما تنها توانستیم 30 میلیون تومان جمع کنیم.
مومن گفت: در قطعات قدیمی باغ که قدمت آنها به بیش از 20 سال می‌رسد همه مصالح به کار برده شده سالم مانده است اما از سال 82 تا 84 که اوج بودجه و مخارج این باغ از لحاظ مالی محسوب می‌شود، تمام پیاده روها و امکاناتی که ساخته شده به دلیل استفاده از مصالح نامرغوب خراب شده و باید مجددا ساخته شود. در حالی که مصالح قدیمی همچنان قابل استفاده است.
مدیر باغ گیاهشناسی ملی تصریح کرد: اکنون با وجود تمام مشکلاتی که به وجود آمده همان کسانی که از سال 82 تا 84 هزینه‌های بسیاری را به باغ تحمیل کردند نسبت به واگذاری بخش گردشگری به یک شرکت خصوصی اعتراض کرده و جنجال‌های بسیاری را به وجود آورده‌اند. در حالیکه با این کار تنها در پی فراهم کردن اعتبارات مورد نیاز برای مدیریت باغ گیاه شناسی ملی هستیم و هیچ چاره ای نداریم.
از مسوولان و مدیران و رسانه ها درخواست می کنیم که به افزایش درآمد این باغ کمک کنند و اگر راهی برای تامین بودجه ندارند حداقل اجازه دهند که مردم با بازدید خود از این باغ زمینه حفظ و نگهداری آن را فراهم کنند.
مومن در پايان خواستار شد: دولت جديد بايد براي حفظ اين گنجينه گران قيمت تلاش بسياري انجام دهد و براي بازسازي چاهها و تامين آب مورد نياز مجموعه سرمايه و بودجه مناسبي را در نظر بگيرد تا در آينده نزديک شاهد نابودي درختان و گياهان ارزشمند پرورش يافته در اين باغ نباشيم.
مدیریت باغ همچنان در اختیار موسسه تحقیقات جنگل ها است
مدیریت ، نگهداری و مراقبت از باغ ملی گیاه شناسی در اختیار موسسه تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، است و هزینه نگهداری از این باغ سالانه حدود 4 تا 5 میلیارد تومان است و از طرف دیگر مردم حق دارند از این باغ بازدید کنند که از چند ماه پیش با قراردادی 100 صفحه ای به شرکت خصوصی اجراه داده شده است. نگهبانان و متخصصان در باغ حضور و نظارت دارند تا لطمه ای به باغ وارد نشود.
بازدید کنندگان با استفاده از خودروی برقی یا به صورت پیاده روی و با حضور یک راهنما از بخش های مختلف باغ ملی گیاه شناسی بازدید می کنند.شرکت برای رفاه کامل بازدید کنندگان امکانات رفاهی را در این باغ ایجاد کرده و این امکانات با رعایت شرایط حساس باغ ایجاد شده و زیر نظر موسسه است. گسترش فرهنگ گیاه شناسی و استفاده از طبیعت مهمترین هدف اجاره دادن این باغ به بخش خصوصی و باز کردن درهای این مکان به روی مردم است. از زمانی که باغ در اجاره بخش خصوصی قرار گرفته شرایط رسیدگی و نظافت آن نیز بهتر شده است.ما نیز مانند مدیران دولتی باغ و مردم برای نظافت و نگهداری باغ تلاش می کنیم زیرا اگر باغ محیط مناسبی باشد مردم بازدید بیشتر و بهتری خواهند داشت و برای شرکت نیز ادامه کار امکان پذیر خواهد بود لذا ما حساسیت بیشتری برای نگهداری مناسب باغ داریم و دلسوزی بیشتری می کنیم تا باغ خوب حفظ شود و برای کشور و مردم توسعه یابد.
مدیران دولتی باغ نیز معتقدند که تمام دستگاه ها اصرار داشتند که این باغ به بخش خصوصی اجاره داده شود تا هزینه های سنگین نگهداری را تامین کند و اطمینان می دهیم که اگر کوچک ترین نگرانی برای تخریب باغ داشتیم با بخش خصوصی قرارداد نمی بستیم. برگزاری مراسم عروسی در قرارداد نیست و تاکید شده است هر مراسمی باید با رعایت تمام ملاحظات برگزار شود تا آسیبی به باغ وارد نشود.
صیانت از این باغ حق مردم است و مردم می توانند در بازدید از این باغ چگونگی تعامل با طبیعت را آموزش ببینند و با گونه های مختلف گیاهی و پرورش آنها آشنا شوند و از این محیط با صفا لذت ببرند و توانمندی های طبیعی کشورمان و انواع پوشش های گیاهی وغنای طبیعت در ایران زمین را از نزدیک و در یک محل مشاهده نمایند.
بازدید کنندگان با همراهی مسئول تور از باغ بازدید می کنند و اجازه اقامت های طولانی در فضای باغ را ندارند.
وسیله ایاب ذهاب، راهنما گردشگری، کارشناس گیاه شناسی، به همراه پذیرایی ساده و … از جمله خدمات این تور یک روزه است. بلیت ورودی بازدیدهای عادی این باغ حدود 10 تا 15 هزار تومان است که البته برای برخی تورهای تکمیلی متناسب با نوع پذیرایی و ساعت بازدید، ارقام ممکن است بالاتر باشند.
زیباترین پردیس ایران در تهران، نه تنها بزرگترین پردیس ایران و خاورمیانه هم هست، بلکه با وسعت 145 هکتار، در حقیقت پهناورترین باغ گیاهشناسی ثبت شده در بین 234 کشور موجود در جهان هم هست. با این وجود، شگفت آور این است که حتا بسیاری از تهرانی‌ها هم خبر ندارند که چنین پردیسی در باختر این شهر نزدیک به نیم قرن است که زندگی می‌کند و به عیار زندگی آنها کیفیتی بیشتر می‌بخشد، چه رسد به دیگر مردم هموطن، هم منطقه‌ای و هم قاره‌‌ای‌های عزیزمان!
چرا آنگونه که سزاوار است این مجموعه دیدنی که حاصل تلاش و مهارت و تخصص گروهی از زبده‌ترین پژوهشگران و کارشناسان ما در حوزه‌ی دانش گیاهشناسی، طراحی محیط و علوم مرتبط با جنگلداری، مرتع‌داری و بیابان است، نتوانسته به مردم کشور و جهان شناسانیده شود؟
یادمان باشد که میزان بازدید سالانه از دومین باغ گیاهشناسی جهان (باغ کیو در لندن) به 2 میلیون نفر می‌رسد و میزان بازدید از باغ گیاهشناسی ملّی ایران در تهران به 50 هزار نفر در سال هم نمی‌رسد و غم‌انگیز‌تر آن که این باغ هر ساله با کابوس تأمین بودجه‌ی لازم برای پرداخت هزینه‌های تیمار و نگهداری حدود 4 هزار گونه گیاهی خود روبروست. باغی که علاوه بر این تنوع خیره‌کننده گیاهی، دارای چندین دریاچه، آبشار، تالاب، رودخانه، گلخانه و تعداد قابل توجهی پرنده، جونده و دیگر حیوانات موجود در البرز مرکزی است.
وقتی باغ گیاهشناسی نوشهر آنگونه مورد تجاوز و بی مهری قرار گرفت، یک دلیلش آن بود که به درستی اهمیتش شناخته و معرفی نشده بود. باید بکوشیم تا آن تجربه تلخ در مورد باغ گیاهشناسی ملّی ایران در تهران هرگز تکرار نشود.
در اطلاعیه‌ای که موسسه جنگل‌ها و مراتع کشور روی سایت خود منتشر کرده، آمده است: «شرکتی که برنامه بازدید مردم را اجاره کرده است با تکمیل ساختمان اطلاعرسانی نسبت به تجهیز چهار دستگاه آلاچیق، بوفه و سرویس بهداشتی موجود در جنگل تفرجگاهی، احداث چهار دستگاه آلاچیق و سرویس‌های بهداشتی جدید، تهیه و نصب سایبان و مبلمان‌های پارکی، تهیه و نصب کیوسک‌‌های خدمات‌‌رسانی (بوفه)، احداث، تکمیل و تجهیز کافی‌‌شاپ و تهیه خودروهای برقی بیشتر برای انتقال بازدیدکنندگان اقدام و سالانه مبلغی را هم به‌عنوان اجاره‌بها به موسسه پرداخت خواهد کرد. همچنین براساس مفاد این قرارداد، نوبت‌‌‌دهی، دریافت تعرفه ورودی، ارائه خدمات راهنمایی، سرویس‌‌دهی و خدمات‌‌رسانی برای انجام فعالیت‌های آموزشی، گردشگری، خدماتی، تفریحی، رفاهی، نمایشگاهی، فرهنگی، هنری، ورزشی، تبلیغاتی، اطلاعرسانی، زیست‌محیطی و دیگر فعالیت‌های مجاز و مرتبط با موضوع قرارداد برعهده مستاجر بوده و منافع بهره‌برداری از مستحدثات مورد اجاره و موضوع قرارداد به مدت پنج‌سال به مستاجر واگذار شد.»
باغ گیاه شناسی ملی در معرض نابودی، مسئولان چاره اندیشی کنند
باغ گیاهشناسی ملی ایران که 145 هکتار وسعت دارد و از بزرگترین و مشهورترین باغ گیاهشناسی جهان در انگلستان بیست و چهار هکتار بزرگ‌تر است در حاشیه اتوبان تهران ـ کرج و در منطقه چیتگر قرار دارد، این باغ که در همسایگی ماست و حداقل دیوارهای طولانی آن را بارها دیده‌ایم در معرض نابودی و مشکلات بسیار قرار گرفته و نیازمند حمایت مردم و مسوولان دولتی است.
باغ گياهشناسي ملي ايران بيش از 145 هكتار وسعت دارد و در قالب سه مجموعه داخلي، خارجي و موضوعي ، پوشش گياهي داخلي، خارجي و موضوعي را در خود جاي داده است و انواع گياهان رويشگاههاي خزري، زاگرس و مناطق گرم و خشك و همچنين گياهان رويشگاههاي خارجي را در اختيار دارد.
سال 1347 با واگذاری قطعه زمینی از مراتع ملی شده در اراضی چیتگر واقع در کنار اتوبان تهران ـ کرج عملیات ساخت این باغ آغاز گردید. در بدو امر وسعت اراضی‌ای که به باغ اختصاص داده شده بود به مراتب بیش از وسعت امروزی آن بود که بتدریج با واگذاری‌هایی که در طول دوره عمر تشکیل این باغ صورت گرفت به وسعت کنونی یعنی 145 هکتار رسید.
گفتنی است؛عملیات اجرایی باغ گیاهشناسی ملی ایران در سال ۱۳۴۷ با واگذاری قطعه زمینی از مراتع ملی شده در اراضی چیتگر واقع در کنار اتوبان تهران – کرج آغاز شده است.
طرح جامع این باغ ۱۴۵ هکتاری به نحوی پیش‌بینی شده، که نشان‌دهنده الگویی از باغ ایرانی باشد، به این منظور یک میدان در مرکز باغ پیش بینی شده که چهار بلوار در چهار جهت به آن می‌پیوندد.
در باغ گیاهشناسی، مجموعه‌ای از گیاهان بومی و غیر بومی در فضای باز و یا در گلخانه‌ها کشت می‌شوند و به عنوان ذخیره ژنتیکی گیاهانِ در معرض خطر انقراض مورداستفاده قرار می‌گیرد به طوری که شرایط مطالعه و پژوهش درخصوص تنوع زیستی و حفاظت از گونه های گیاهی فراهم شده است.
این مجموعه نفیس ژنتیکی در دامنه جنوبی رشته کوه البرز مرکزی، در شمال غربی تهران (محدوده شهرداری منطقه ۲۲) واقع شده است و برخی از قدیمی‌ترین گونه‌های درختی کاشته شده در آن، قدمتی نزدیک به نیم قرن دارند. افزون بر آن، تاکنون بیش از ۲۵ مجموعه گیاهی با تنوعی بیش از ۴ هزار گونه از رویشگاه‌های اصلی کشور و نیز تعدادی از رویشگاه‌های شاخص در سایر اقالیم حیاتی دنیا به همراه مجموعه‌های متنوعی از پردیس‌های موضوعی، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، تالاب‌ها و آبشارهای زیبا را درخود جای داده است. همچنین، نخستین، بزرگترین و مهمترین فضای گلخانه‌ای گرمسیری را برای رویش گیاهان مانگرو ایجاد کرده است و مجموعه‌های رویشی خزر، البرز، زاگرس، ایران-تورانی، جنوب ایران و مجموعه‌های رویشی چین و ژاپن، اروپا، هیمالیا، قفقاز و آذربایجان، پهن‌برگان همیشه سبز و آمریکا دو مجموعه بومی و غیربومی باغ گیاهشناسی ملی را تشکیل می‌دهد. همچنین در مجموعه موضوعی نیز بخش‌هایی چون گیاهان معطر و دارویی، باغ میوه‌های بومی و باغ پیازهای ایرانی وجود دارد.
این پردیس زیبا، که بی شک یکی از شناسه‌های وقار سامانه پژوهشی کشور در حوزه منابع طبیعی به شمار می‌آید؛ مجموعه‌ای است که حدود ۳۰۰ پژوهشگر را در گرایش‌های مختلف مرتبط با دانش منابع طبیعی و محیط زیست گردهم آورده و نهاد متولی تحقیقات در حوزه منابع طبیعی کشور را هویتی بایسته بخشیده است؛ نهادی که می‌کوشد تا از این موزه زنده و بی‌بدیل طبیعت ایران، پاسداری شایسته ای به عمل آورده و در عین حال، دانشجویان و علاقه‌مندان به این موضوع را هرچه بیشتر و ملموس‌تر با مزیت‌های گیاهی کشور آشنا سازد.
در حقیقت در حالیکه میزان بازدید سالانه از دومین باغ گیاهشناسی جهان (باغ کیو در لندن) به 2 میلیون نفر می‌رسد میزان بازدید از باغ گیاهشناسی ملّی ایران در تهران به 50 هزار نفر در سال هم نمی‌رسد و بدتر اینکه این باغ هر ساله با کابوس تأمین بودجه لازم برای پرداخت هزینه‌های تیمار و نگهداری حدود 4 هزار گونه گیاهی خود روبروست. باغی که علاوه بر این تنوع خیره‌کننده گیاهی، دارای چندین دریاچه، آبشار، تالاب، رودخانه، گلخانه و تعداد قابل توجهی پرنده و دیگر حیوانات موجود در البرز مرکزی است.
این پرسشی است که بسیاری از علاقه مندان به باغ گیاهشناسی تهران و مدیران این باغ در پاسخ به انتقاد افرادی مطرح می کنند که معتقدند این باغ یک مجموعه تحقیقاتی است و نباید از آن بازدید انجام شود.
در حالی که مدیران این باغ و همچنین بسیاری از کارشناسان معتقدند که این باغ از ابتدا هم به عنوان یک باغ با پوشش گیاهی گسترده ایجاد شده تا مورد استفاده کارشناسان، دانشجویان و دانش آموزان باشد و هم در آن باغ تفرجگاهی برای بازدید مردم پیش بینی شده است و مدیریت قبل از انقلاب آن نیز نشان می دهد که تنها یک مرکز تحقیقاتی نبوده و 145 هکتار مساحت تنها برای پژوهش مورد استفاده قرار نگرفته است.
از آن جا که بعد از انقلاب، مدیریت آن به موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع داده شده این ذهنیت را ایجاد کرده که این مرکز نباید توسط مردم بازدید شود و تنها باید یک مرکز تحقیقاتی باشد.
در حالی که بسیاری از باغ های گیاهشناسی در انگلیس و کشورهای دیگر توسط مردم بازدید می شود و میلیون ها نفر از آنها بازدید می کنند و هیچ لطمه ای نیز به باغ نمی خورد.
نکته حائز اهمیت این است که اگر مردم بازدید نکنند و پولی برای نگهداری این باغ کم نظیر جمع آوری نشود بودجه محدود و کمبود آب و ساخت و سازهای اطراف باغ سرانجام موجب نابودی این ذخیره بزرگ گیاهی کشور خواهد شد ولذا یا باید بودجه مناسب آن توسط دولت سالی 6 تا 10 میلیارد تومان تامین شود و یا باید با حمایت مردم و بازدید مردم، بودجه نگهداری آن تامین شود.
طی بازدیدی که خبرنگاران رسانه ها از این باغ کم نظیر و زیبا انجام دادند این پرسش برای خبرنگار ما ایجاد شد که چرا سال هاست که از کنار دیوارهای این باغ بزرگ عبور کرده ایم اما این باغ زیبا نداشته ایم و چه اشکالی دارد که مردم با رعایت مقررات و بدون ریختن زباله و لطمه زدن به گیاهان، ساعاتی را از این باغ زیبا بازدید کنند و با پوشش های گیاهی آشنا شوند و اعصاب گرفتار در آلودگی هوا وترافیک تهران را آرامش دهند؟
چه اشکالی دارد اگر با نظارت دقیق مردم و رسانه ها و مسوولان، این باغ زیبا بازدید شود و هزینه های نگهداری و توسعه آن برای ذخیره و نگهداری 8 هزار گونه گیاهی ایران تامین شود؟
یا باید راهکاری برای تامین بودجه و تامین آب مورد نیاز ارائه دهیم و حدود 26 تا 30 میلیارد تومان بودجه مورد نیاز آن را در سال های آینده در طرحی مطمئن تامین کنیم و یا باید به جای انتقاد از بازدید باغ توسط مردم و اجاره دادن بخش گردشگری باغ به یک شرکت خصوصی که ظرف 5 سال قرار است 10 میلیارد و 500 میلیون تومان را تامین کند، راهی برای تامین سریع بودجه باغ ارائه دهیم.
زیرا باغ گیاهشناسی با طرح های عمرانی نیمه تمام فرق می کند و نمی توان به گیاهان اعلام کرد که فعلا بودجه نیست چند سال صبر کنید تا بودجه برسد!
باغ گياهشناسي ملي ايران در تهران که 44 سال از تاسیس و راه اندازی و عمر آن می گذرد، از سال 1348 تاکنون در حال توسعه و فعالیت بوده است. قبل از انقلاب زیر نظر خانواده پهلوی و از جمله فاطمه پهلوی خواهر شاه بوده و بعد از انقلاب با مدیریت های مختلف اداره شده و در نهایت زیر نظر موسسه تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری اداره می شود.
این باغ زیبا در منطقه پیکان شهر و آزاد شهر در خیابان پژوهش در غرب تهران نزدیک آزاد راه تهران - کرج در مجاورت بوستان چیتگر واقع است. واقع شده و يکي از گنجينه هاي ذخاير گیاهان و درختان مناطق مختلف کشور و برخی گیاهان خارجی است که بیش از 4 هزار نوع گیاه را در خود جای داده است.
این باغ، علاوه بر وظيفه تداوم، جمع آوري و غني سازي بيولوژيک مجموعه هاي گياهي ايجاد شده، همواره مورد توجه دانش آموزان، دانشجويان و همچنين کارشناسان و محققين دستگاه هاي اجرايي و آموزشي- تحقيقاتي کشور به عنوان ابزار کمک آموزشي قرار داشته و همه روزه پذيراي خيل مشتاقان به طبيعت از اقصي نقاط کشور و حتي بازديدکنندگان خارجي است.
با شروع دهه پنجم فعاليت هاي اجرايي باغ گياهشناسي در سال1390 زمينه پذيرش هموطنان عزيز براي بازديدهاي عمومي از مجموعه هاي ارزشمند اين باغ به صورت تورهاي آموزشي- گردشي و تفريحي براي کليه اقشار مردم و با هدف ترويج ارتقاي فرهنگ جامعه در زمينه دانش زيست محيطي و آشنايي بيشتر با حفاظت از منابع طبيعي پايدار براي بازديدکنندگان فراهم شده تا مردم ایران علاوه بر بازدید از این باغ زیبا با مجموعه پوشش های گیاهی کشور در نقاط مختلف شمالی، مرکزی و جنوبی کشور آشنا شوند و در عین حال، با بازدید خود منابع درآمدی نسبی را برای حفظ و نگهداری این باغ در اختیار مدیران آن قرار دهند.
اگر چه برخی کارشناسان و رسانه ها از این روش تامین بودجه ودرآمد برای نگهداری باغ انتقاد کرده اند، اما واقعیت این است که در سال های اخیر، بودجه دولتی باغ به شدت کاهش یافته و در شرایط تورمی و مشکلات اقتصادی و ضرورت نگهداری و توسعه باغ، چاره ای جز درآمد زایی از طریق بازدید عمومی باغ نیست. البته عده ای با انتقادهای غیر منصفانه خبر داده اند که در این باغ مثلا مجلس جشن عروسی برگزار شده یا بازدیدهایی صورت گرفته که به باغ لطمه وارد می کند اما بازدید خبرنگاران و افراد دیگر نشان داده که به هنگام بازدید مردم و افراد مختلف، مقررات کاملا رعایت می شود و از ریختن زباله و لطمه خوردن به باغ جلوگیری می شود و مسوولان و مدیران و همچنین مجری طرح بازدید مردم از بخش خصوصی نیز هر گونه خبر در مورد برگزاری مجالس و اتفاقاتی که خلاف مقررات باشد را تکذیب کردند.
طبق آمار ثبت شده در مورد تعداد بازديدکنندگان در سالهاي گذشته، افزايش چشمگير علاقه مردم به ويژه دانش آموزان و دانشجويان به گل و گياه و طبيعت رشد کرده و مردم علاقه زیادی به بازدید از این باغ زیبا نشان داده اند.
عیسی مومن در نشست خبری با خبرنگاران، در ارتباط با فعالیت های باغ گیاه شناسی ملی گفت: در حالی که باغ گیاهشناسی ملی در تهران با 145 هکتار مساحت و بخش های مختلف، به سالانه 3 تا 5 میلیارد تومان بودجه نیاز دارد اما به زحمت بودجه ای نزدیک به یک میلیارد تومان برای آن تخصیص می یابد.
وی افزود: در نتیجه حفظ این باغ و گسترش برنامه های آن، نیازمند حمایت دولت و مردم است و براین اساس، با ارائه برنامه ای، با مشارکت بخش خصوصی، بازدید مردم از این باغ در دستور کارقرار گرفته تاهم مردم از این باغ زیبا و کم نظیر بازدید کنند و هم حمایت های مردمی و بخش خصوصی را داشته باشیم. این باغ به مدت پنج سال با مبلغ 10 میلیارد و 500 میلیون تومان به یک شرکت خصوصی اجاره داده شده و هر سال به طور پله ای درآمد حاصل از اجاره به مجری طرح، افزایش می یابد.
وی ادامه داد: این قرارداد اجاره برای بازدید مردم، معادل بودجه دولتی 10 سال این باغ است و در شرایطی که باغ برای نگهداری و توسعه، به سالی 3 تا 5 میلیارد تومان حداقل نیاز دارد می تواند کمک مفیدی باشد و بخشی از نیاز را تامین کند. در غیر این صورت، باغ با مشکلات بیشتری همراه خواهد شد.
مومن با اشاره به ساخت و سازهای شهری و ساختمان های بالادستی باغ گفت: هر چه جلوتر می رویم مشکلات باغ و هزینه های نگهداری آن بیشتر می شود زیرا مشکلات جدیدی سر راه ما قرار دارد. به عنوان مثال، قبلا عمق چاه های آب حدود 80 متر بود تا بتوانیم آب مورد نیاز را تامین کنیم اما حالا به خاطر کمبود آب و برداشت ساختمان ها و محله های بالاتر که نظامی هستند، عمق چاه آب باید به بیش از 120 متر برسد ضمن این که فاضلاب آنها نیز به آب های این باغ رسوخ خواهد کرد.
وی ادامه داد: به خاطر همین مشکلات است که کمبود آب داریم و دریاچه ها کم آب هستند و برخی گیاهان از آب کافی برخوردار نیستند
عیسی مومن در نشست خبری ارائه عملکرد باغ گیاه شناسی ملی، با بیان اینکه تا کنون به دلیل کم آبی آسیب‌های بسیاری به گونه‌های گیاهی این باغ وارد شده است، افزود: از سال 89 مساله بحران آب شدت پیدا کرده است چرا که آب چاه‌های این باغ از 10 سال پیش 42 متر افت کرده و با وجود حفر چهار چاه جدید به دلیل ساخت و سازهای اطراف باغ و افت آب‌های زیرزمینی نمی‌توانیم آب مورد نیاز باغ را تامین کنیم.
وی ادامه داد: در سال 89 اعلام کردیم برای حل تمام مشکلات باغ گیاه شناسی ملی به 6.5 میلیارد تومان پول احتیاج داریم اما اکنون با وجود افزایش مشکلات و تورم می‌توان گفت که چهار برابر این مبلغ یعنی حدود 26 میلیارد تومان لازم است تا برنامه های حفظ و نگهداری و توسعه باغ اجرایی شود و در مقابل بودجه دولتی بسیار محدود است.
مومن اضافه کرد: از سال 89 نگهداری و آبیاری باغ گیاه شناسی به 5 شرکت خصوصی واگذار شده است که سال گذشته به دلیل مشکلات مالی از پنج شرکت به یک شرکت رسیدیم و مجبور شدیم قراردادهای نگهداری را لغو کنیم که همین مساله مشکلات بسیاری را برای باغ به وجود آورد.
برق کشی‌های باغ به 43 سال پیش باز می‌گردد باید تمام سیستم برق کشی باغ را مجددا انجام دهیم و از آنجا که شبکه اصلی آبیاری باغ نیز پوسیده و در قطعات قدیمی لوله‌ها ریشه درختان را از بین برده‌اند باید تعمیر شوند که با اعتبارات فعلی میسر نخواهد بود.
مدیر باغ گیاه شناسی ملی با اشاره به برخی گفته‌ها مبنی بر واگذاری کلی باغ گیاه شناسی ملی به بخش خصوصی و خارج کردن حاکمیت آن از دست دولت، تاکید کرد: مدیریت توسعه باغ در دست خودمان و دولت است و چون طراح اصلی این بخش ماییم نمی‌توان گفت که حاکمیت باغ گیاه شناسی ملی به بخش خصوصی داده شده است علاوه بر آن بر تمام کارهای بخش خصوصی شدیدا نظارت شده و این شرکت حق ندارد خارج از برنامه‌هایی که توسط هیئت امنای باغ تعریف شده اقدامی انجام دهد.
مومن با بیان اینکه برخلاف خیلی از اظهارات درخصوص واگذاری تمام اختیارات به بخش خصوصی گفت: واگذاری بخشی از اختیارات مجموعه به بخش خصوصی به این معنی نیست که حاکمیت دولت به کلی سلب شده است اما فقط مدیریت گردشگری باغ به مدت 5 سال به یک شرکت خصوصی تفویض اختیار شده است در ضمن شرکتی که برای اداره این مجموعه انتخاب گردیده توسط مناقصه انتخاب شده و براساس صورتجلسه تنظیم شده موظف به انجام تمام بند بند موارد ذکر شده در قرارداد در ظرف مدت 5 سال است.
ایشان نبود نیروی کارآمد را یکی از مشکلات اصلی باغ گیاهشناسی ملی ایران اعلام کرد و گفت: در حال حاضر این مجموعه با 95 نفر اداره می شود ولی به دلیل مشکلات مالی توانایی به کارگیری افراد بیشتر برای نگهداری هرچه بهتر مجموعه مقدور نیست. همچنین مشکلات دیگر این مجموعه را صرف هزینه های بی مورد و بدون کارشناسی در سالهای 82 تا 84 اعلام کرد و گفت: به دلیل عدم رعایت اصولی طراحی گیاهان و به کارگیری مصالح زیربنایی نامرغوب به خیلی از تاسیسات و راههای عبوری مجموعه آسیب جدی وارد آمده که برای تجهیز و بازسازی آنها نیاز به منابع مالی هنگفتی است.
مومن افزود: در حال حاضر 12 ناظر تحصیلکرده که از 10 تا 30 سال سابقه کار دارند بر فعالیت‌های این شرکت خصوصی نظارت کرده و اگر کوچکترین خسارتی به گیاهان باغ وارد شود و یا حتی زباله‌ای توسط گردشگران در باغ انداخته شود، این شرکت را جریمه خواهند کرد.
برخی افراد اظهار می‌کنند باغ گیاهشناسی تنها برای پژوهش و تحقیق احداث شده است اما اگر اینچنین بود در طراحی اولیه باغ که 43 سال پیش با کمک اروپایی‌ها انجام شده است؛ 30 هکتار از باغ گیاه شناسی را به عنوان تفرجگاه در نظر نمی‌گرفتند. در طراحی‌های اولیه این باغ 22 هکتار به عنوان جنگل تفرجگاهی و 8٫5 هکتار نیز به عنوان مرکز توقف گردشگران در میدان مرکزی بلوار اختصاص داده شده است.
مدیر باغ گیاه شناسی ملی اظهار کرد: باغ کیوگاردن انگلیس سالی یک و نیم میلیون نفر و باغ فین کاشان که تنها 8 هکتار مساحت دارد سالی 2٫5 ملیون نفر بازدید کننده دارد در حالی که بازدیدکننده‌های باغ گیاه شناسی ملی که 145 هکتار مساحت دارد در سال نزدیک به 8000 نفر می‌رسد.
وی تصریح کرد: اگر قرار بود در این باغ تنها تحقیق و پژوهش شود نباید اسم آن را باغ گیاه شناسی ملی می‌گذاشتیم چرا که وقتی این نام بر روی آن گذاشته شود یعنی متعلق به مردم بوده و مردم حق دارند از آن بازدید کنند.
مسئول هماهنگی باغ‌های گیاه شناسی کشور گفت: در حال حاضر روزانه به صورت متوسط 50 نفر از باغ بازدید می‌کنند که با افزایش امکانات و ارائه خدمات مناسب تعداد این گردشگران نیز افزایش خواهد یافت.
به گفته وی ورودی باغ در فصل‌های تابستان و بهار 15 هزار تومان و در فصل‌های پاییز و زمستان 10 هزار تومان است.
به گفته وی اجاره باغ گیاهشناسی ملی بر اساس آیین نامه‌ها و مقررات جاری کشور انجام شده و تمام موارد نگهداری و نقشه اجرای برنامه‌های گردشگری در یک مجلد 32 صفحه ای ذکر شده است که شرکت خصوصی باید به تمام جزئیات آن عمل کند.
وي يکي از مشکلات اصلي باغ گياهشناسي ملي ايران را نبود نيروي کارآمد اعلام کرد و گفت:در حال حاضر اين مجموعه با 95 نفر اداره مي شود ولي به دليل مشکلات مالي توانايي به کارگيري افراد بيشتر براي نگهداري بهتر مجموعه مقدور نيست.
مومن همچنين مشکلات ديگر اين مجموعه را صرف هزينه هاي بي مورد و بدون کارشناسي در سالهاي 82 تا 84 اعلام کرد و گفت: به دليل عدم رعايت اصولي طراحي گياهان و به کارگيري مصالح زيربنايي نامرغوب به برخی تاسيسات و راههاي عبوري مجموعه آسيب جدي وارد آمده که براي تجهيز و بازسازي آنها نياز به منابع مالي هنگفتي داریم.
مومن با بیان اینکه در سالهای 82 تا 84 سالانه 2.5 میلیارد تومان برای مدیریت باغ گیاهشناسی ملی، تخصیص داده می‌شد، افزود: با وجود آنکه با این میزان اعتبارمسئولین وقت می‌توانستند علاوه بر باغ گیاه شناسی ملی، شش باغ اقماری دیگر را نیز تکمیل کنند نه تنها چنین کاری انجام نشد بلکه همین بودجه نیز در جاهایی که اصلا مورد نیاز نبود خرج شد. به عنوان مثال در آن زمان برای خرید تقریبا 80 گلدان سنگی رقم قابل توجهی پرداخت شد و هر گلدان یک میلیون و 800 هزار تومان هزینه شد که ارزش حدودی هر کدام از این گلدان‌ها در واقع 600 هزار تومان بوده است.
مدیر باغ گیاه شناسی ملی گفت: قبلا برخی مسئولین با ماشین‌های متعدد در این باغ گشت می‌زدند و خساراتی را به وجود می‌آوردند و به عنوان مدیر یا مسوول یا نماینده، به این باغ سر می زدند اما با این وجود نمی‌توانستیم هیچ خسارتی از این افراد بگیریم؛ که با اجاره باغ به بخش خصوصی با آمدن مردم به باغ گیاه شناسی از حضور این گونه افراد جلوگیری شده است.
وی ادامه داد: سال گذشته از تمام همین افرادی که بارها آمدند و رفتند برای تامین هزینه‌های باغ درخواست کمک کردیم اما تنها توانستیم 30 میلیون تومان جمع کنیم.
مومن گفت: در قطعات قدیمی باغ که قدمت آنها به بیش از 20 سال می‌رسد همه مصالح به کار برده شده سالم مانده است اما از سال 82 تا 84 که اوج بودجه و مخارج این باغ از لحاظ مالی محسوب می‌شود، تمام پیاده روها و امکاناتی که ساخته شده به دلیل استفاده از مصالح نامرغوب خراب شده و باید مجددا ساخته شود. در حالی که مصالح قدیمی همچنان قابل استفاده است.
مدیر باغ گیاهشناسی ملی تصریح کرد: اکنون با وجود تمام مشکلاتی که به وجود آمده همان کسانی که از سال 82 تا 84 هزینه‌های بسیاری را به باغ تحمیل کردند نسبت به واگذاری بخش گردشگری به یک شرکت خصوصی اعتراض کرده و جنجال‌های بسیاری را به وجود آورده‌اند. در حالیکه با این کار تنها در پی فراهم کردن اعتبارات مورد نیاز برای مدیریت باغ گیاه شناسی ملی هستیم و هیچ چاره ای نداریم.
از مسوولان و مدیران و رسانه ها درخواست می کنیم که به افزایش درآمد این باغ کمک کنند و اگر راهی برای تامین بودجه ندارند حداقل اجازه دهند که مردم با بازدید خود از این باغ زمینه حفظ و نگهداری آن را فراهم کنند.
مومن در پايان خواستار شد: دولت جديد بايد براي حفظ اين گنجينه گران قيمت تلاش بسياري انجام دهد و براي بازسازي چاهها و تامين آب مورد نياز مجموعه سرمايه و بودجه مناسبي را در نظر بگيرد تا در آينده نزديک شاهد نابودي درختان و گياهان ارزشمند پرورش يافته در اين باغ نباشيم.
مدیریت باغ همچنان در اختیار موسسه تحقیقات جنگل ها است
مدیریت ، نگهداری و مراقبت از باغ ملی گیاه شناسی در اختیار موسسه تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، است و هزینه نگهداری از این باغ سالانه حدود 4 تا 5 میلیارد تومان است و از طرف دیگر مردم حق دارند از این باغ بازدید کنند که از چند ماه پیش با قراردادی 100 صفحه ای به شرکت خصوصی اجراه داده شده است. نگهبانان و متخصصان در باغ حضور و نظارت دارند تا لطمه ای به باغ وارد نشود.
بازدید کنندگان با استفاده از خودروی برقی یا به صورت پیاده روی و با حضور یک راهنما از بخش های مختلف باغ ملی گیاه شناسی بازدید می کنند.شرکت برای رفاه کامل بازدید کنندگان امکانات رفاهی را در این باغ ایجاد کرده و این امکانات با رعایت شرایط حساس باغ ایجاد شده و زیر نظر موسسه است. گسترش فرهنگ گیاه شناسی و استفاده از طبیعت مهمترین هدف اجاره دادن این باغ به بخش خصوصی و باز کردن درهای این مکان به روی مردم است. از زمانی که باغ در اجاره بخش خصوصی قرار گرفته شرایط رسیدگی و نظافت آن نیز بهتر شده است.ما نیز مانند مدیران دولتی باغ و مردم برای نظافت و نگهداری باغ تلاش می کنیم زیرا اگر باغ محیط مناسبی باشد مردم بازدید بیشتر و بهتری خواهند داشت و برای شرکت نیز ادامه کار امکان پذیر خواهد بود لذا ما حساسیت بیشتری برای نگهداری مناسب باغ داریم و دلسوزی بیشتری می کنیم تا باغ خوب حفظ شود و برای کشور و مردم توسعه یابد.
مدیران دولتی باغ نیز معتقدند که تمام دستگاه ها اصرار داشتند که این باغ به بخش خصوصی اجاره داده شود تا هزینه های سنگین نگهداری را تامین کند و اطمینان می دهیم که اگر کوچک ترین نگرانی برای تخریب باغ داشتیم با بخش خصوصی قرارداد نمی بستیم. برگزاری مراسم عروسی در قرارداد نیست و تاکید شده است هر مراسمی باید با رعایت تمام ملاحظات برگزار شود تا آسیبی به باغ وارد نشود.
صیانت از این باغ حق مردم است و مردم می توانند در بازدید از این باغ چگونگی تعامل با طبیعت را آموزش ببینند و با گونه های مختلف گیاهی و پرورش آنها آشنا شوند و از این محیط با صفا لذت ببرند و توانمندی های طبیعی کشورمان و انواع پوشش های گیاهی وغنای طبیعت در ایران زمین را از نزدیک و در یک محل مشاهده نمایند.
بازدید کنندگان با همراهی مسئول تور از باغ بازدید می کنند و اجازه اقامت های طولانی در فضای باغ را ندارند.
وسیله ایاب ذهاب، راهنما گردشگری، کارشناس گیاه شناسی، به همراه پذیرایی ساده و … از جمله خدمات این تور یک روزه است. بلیت ورودی بازدیدهای عادی این باغ حدود 10 تا 15 هزار تومان است که البته برای برخی تورهای تکمیلی متناسب با نوع پذیرایی و ساعت بازدید، ارقام ممکن است بالاتر باشند.
زیباترین پردیس ایران در تهران، نه تنها بزرگترین پردیس ایران و خاورمیانه هم هست، بلکه با وسعت 145 هکتار، در حقیقت پهناورترین باغ گیاهشناسی ثبت شده در بین 234 کشور موجود در جهان هم هست. با این وجود، شگفت آور این است که حتا بسیاری از تهرانی‌ها هم خبر ندارند که چنین پردیسی در باختر این شهر نزدیک به نیم قرن است که زندگی می‌کند و به عیار زندگی آنها کیفیتی بیشتر می‌بخشد، چه رسد به دیگر مردم هموطن، هم منطقه‌ای و هم قاره‌‌ای‌های عزیزمان!
چرا آنگونه که سزاوار است این مجموعه دیدنی که حاصل تلاش و مهارت و تخصص گروهی از زبده‌ترین پژوهشگران و کارشناسان ما در حوزه‌ی دانش گیاهشناسی، طراحی محیط و علوم مرتبط با جنگلداری، مرتع‌داری و بیابان است، نتوانسته به مردم کشور و جهان شناسانیده شود؟
یادمان باشد که میزان بازدید سالانه از دومین باغ گیاهشناسی جهان (باغ کیو در لندن) به 2 میلیون نفر می‌رسد و میزان بازدید از باغ گیاهشناسی ملّی ایران در تهران به 50 هزار نفر در سال هم نمی‌رسد و غم‌انگیز‌تر آن که این باغ هر ساله با کابوس تأمین بودجه‌ی لازم برای پرداخت هزینه‌های تیمار و نگهداری حدود 4 هزار گونه گیاهی خود روبروست. باغی که علاوه بر این تنوع خیره‌کننده گیاهی، دارای چندین دریاچه، آبشار، تالاب، رودخانه، گلخانه و تعداد قابل توجهی پرنده، جونده و دیگر حیوانات موجود در البرز مرکزی است.
وقتی باغ گیاهشناسی نوشهر آنگونه مورد تجاوز و بی مهری قرار گرفت، یک دلیلش آن بود که به درستی اهمیتش شناخته و معرفی نشده بود. باید بکوشیم تا آن تجربه تلخ در مورد باغ گیاهشناسی ملّی ایران در تهران هرگز تکرار نشود.
در اطلاعیه‌ای که موسسه جنگل‌ها و مراتع کشور روی سایت خود منتشر کرده، آمده است: «شرکتی که برنامه بازدید مردم را اجاره کرده است با تکمیل ساختمان اطلاعرسانی نسبت به تجهیز چهار دستگاه آلاچیق، بوفه و سرویس بهداشتی موجود در جنگل تفرجگاهی، احداث چهار دستگاه آلاچیق و سرویس‌های بهداشتی جدید، تهیه و نصب سایبان و مبلمان‌های پارکی، تهیه و نصب کیوسک‌‌های خدمات‌‌رسانی (بوفه)، احداث، تکمیل و تجهیز کافی‌‌شاپ و تهیه خودروهای برقی بیشتر برای انتقال بازدیدکنندگان اقدام و سالانه مبلغی را هم به‌عنوان اجاره‌بها به موسسه پرداخت خواهد کرد. همچنین براساس مفاد این قرارداد، نوبت‌‌‌دهی، دریافت تعرفه ورودی، ارائه خدمات راهنمایی، سرویس‌‌دهی و خدمات‌‌رسانی برای انجام فعالیت‌های آموزشی، گردشگری، خدماتی، تفریحی، رفاهی، نمایشگاهی، فرهنگی، هنری، ورزشی، تبلیغاتی، اطلاعرسانی، زیست‌محیطی و دیگر فعالیت‌های مجاز و مرتبط با موضوع قرارداد برعهده مستاجر بوده و منافع بهره‌برداری از مستحدثات مورد اجاره و موضوع قرارداد به مدت پنج‌سال به مستاجر واگذار شد.»
باغ گیاه شناسی ملی در معرض نابودی، مسئولان چاره اندیشی کنند
باغ گیاهشناسی ملی ایران که 145 هکتار وسعت دارد و از بزرگترین و مشهورترین باغ گیاهشناسی جهان در انگلستان بیست و چهار هکتار بزرگ‌تر است در حاشیه اتوبان تهران ـ کرج و در منطقه چیتگر قرار دارد، این باغ که در همسایگی ماست و حداقل دیوارهای طولانی آن را بارها دیده‌ایم در معرض نابودی و مشکلات بسیار قرار گرفته و نیازمند حمایت مردم و مسوولان دولتی است.
باغ گياهشناسي ملي ايران بيش از 145 هكتار وسعت دارد و در قالب سه مجموعه داخلي، خارجي و موضوعي ، پوشش گياهي داخلي، خارجي و موضوعي را در خود جاي داده است و انواع گياهان رويشگاههاي خزري، زاگرس و مناطق گرم و خشك و همچنين گياهان رويشگاههاي خارجي را در اختيار دارد.
سال 1347 با واگذاری قطعه زمینی از مراتع ملی شده در اراضی چیتگر واقع در کنار اتوبان تهران ـ کرج عملیات ساخت این باغ آغاز گردید. در بدو امر وسعت اراضی‌ای که به باغ اختصاص داده شده بود به مراتب بیش از وسعت امروزی آن بود که بتدریج با واگذاری‌هایی که در طول دوره عمر تشکیل این باغ صورت گرفت به وسعت کنونی یعنی 145 هکتار رسید.
گفتنی است؛عملیات اجرایی باغ گیاهشناسی ملی ایران در سال ۱۳۴۷ با واگذاری قطعه زمینی از مراتع ملی شده در اراضی چیتگر واقع در کنار اتوبان تهران – کرج آغاز شده است.
طرح جامع این باغ ۱۴۵ هکتاری به نحوی پیش‌بینی شده، که نشان‌دهنده الگویی از باغ ایرانی باشد، به این منظور یک میدان در مرکز باغ پیش بینی شده که چهار بلوار در چهار جهت به آن می‌پیوندد.
در باغ گیاهشناسی، مجموعه‌ای از گیاهان بومی و غیر بومی در فضای باز و یا در گلخانه‌ها کشت می‌شوند و به عنوان ذخیره ژنتیکی گیاهانِ در معرض خطر انقراض مورداستفاده قرار می‌گیرد به طوری که شرایط مطالعه و پژوهش درخصوص تنوع زیستی و حفاظت از گونه های گیاهی فراهم شده است.
این مجموعه نفیس ژنتیکی در دامنه جنوبی رشته کوه البرز مرکزی، در شمال غربی تهران (محدوده شهرداری منطقه ۲۲) واقع شده است و برخی از قدیمی‌ترین گونه‌های درختی کاشته شده در آن، قدمتی نزدیک به نیم قرن دارند. افزون بر آن، تاکنون بیش از ۲۵ مجموعه گیاهی با تنوعی بیش از ۴ هزار گونه از رویشگاه‌های اصلی کشور و نیز تعدادی از رویشگاه‌های شاخص در سایر اقالیم حیاتی دنیا به همراه مجموعه‌های متنوعی از پردیس‌های موضوعی، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، تالاب‌ها و آبشارهای زیبا را درخود جای داده است. همچنین، نخستین، بزرگترین و مهمترین فضای گلخانه‌ای گرمسیری را برای رویش گیاهان مانگرو ایجاد کرده است و مجموعه‌های رویشی خزر، البرز، زاگرس، ایران-تورانی، جنوب ایران و مجموعه‌های رویشی چین و ژاپن، اروپا، هیمالیا، قفقاز و آذربایجان، پهن‌برگان همیشه سبز و آمریکا دو مجموعه بومی و غیربومی باغ گیاهشناسی ملی را تشکیل می‌دهد. همچنین در مجموعه موضوعی نیز بخش‌هایی چون گیاهان معطر و دارویی، باغ میوه‌های بومی و باغ پیازهای ایرانی وجود دارد.
این پردیس زیبا، که بی شک یکی از شناسه‌های وقار سامانه پژوهشی کشور در حوزه منابع طبیعی به شمار می‌آید؛ مجموعه‌ای است که حدود ۳۰۰ پژوهشگر را در گرایش‌های مختلف مرتبط با دانش منابع طبیعی و محیط زیست گردهم آورده و نهاد متولی تحقیقات در حوزه منابع طبیعی کشور را هویتی بایسته بخشیده است؛ نهادی که می‌کوشد تا از این موزه زنده و بی‌بدیل طبیعت ایران، پاسداری شایسته ای به عمل آورده و در عین حال، دانشجویان و علاقه‌مندان به این موضوع را هرچه بیشتر و ملموس‌تر با مزیت‌های گیاهی کشور آشنا سازد.
در حقیقت در حالیکه میزان بازدید سالانه از دومین باغ گیاهشناسی جهان (باغ کیو در لندن) به 2 میلیون نفر می‌رسد میزان بازدید از باغ گیاهشناسی ملّی ایران در تهران به 50 هزار نفر در سال هم نمی‌رسد و بدتر اینکه این باغ هر ساله با کابوس تأمین بودجه لازم برای پرداخت هزینه‌های تیمار و نگهداری حدود 4 هزار گونه گیاهی خود روبروست. باغی که علاوه بر این تنوع خیره‌کننده گیاهی، دارای چندین دریاچه، آبشار، تالاب، رودخانه، گلخانه و تعداد قابل توجهی پرنده و دیگر حیوانات موجود در البرز مرکزی است.
در تماس با شما هستيم و اگر امكان داشته باشد گزارشي از مزرعه شما تهيه مي كنيم و با شما مصاحبه خواهيم داشت تا مردم هم با اين نعمت خدادادي و با ارزش اشنا شوند.