بزرگترین اقتصادهای تاریخ جهان

اقتصاد گردان-حسين بداغي

در جدول نخست، تولید ناخالص داخلی سه اقتصاد بزرگ جهان براساس برابری قدرت خرید به عنوان درصدی از کل جهان در ادوار مختلف از تاریخ جهان نشان داده شده است، در جدول دوم نيز تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر به عنوان درصد از جمعیت جهان،سه اقتصاد بزرگ جهان در ادوار مختلف از تاریخ نشان داده شده است.

در سال های نخست پس از میلاد هند بزرگترین اقتصاد جهان (با بالاترين سطح تولید ناخالص داخلی براساس برابری قدرت خرید - GDP at PPP) بود که حدود 33 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می داد. پس از آن کشورهای چین و ایتالیا (امپراطوری های چین و روم) قرار داشتند که این سه کشور در مجموع بیشتر از 65 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میدادند.

تا هزار سال هند و چین همچنان بزرگترین اقتصادهای جهان بودند، اما کشور ترکیه کنونی یا امپراطوری بيزانس (روم شرقی) جای روم را به عنوان سومین اقتصاد بزرگ جهان اشغال کرد، اما سهم اینها از مجموع تولید ناخالص داخلی جهان از 65 درصد به حدود 55 درصد کاهش یافت.

5 قرن بعد ایتالیا روم (سابق) دوباره به جایگاه سوم برگشت. در سده های بعدی کشورهای جدید اروپایی هریک سر برافراشتند، در قرن هفدهم، فرانسه جایگاه سوم را تصاحب کرد، اما در ابتداي قرن نوزدهم، چین جایگاه نخست را از هند و بریتانیا جایگاه سوم را از فرانسه گرفتند. در دهه 1820 چین با حدود 34 درصد از سهم تولید ناخالص داخلی جهان، بزرگترین و هند با 14 درصد سهم دومین اقتصاد بزرگ جهان را تشکیل میدادند و امپراطوری بریتانیای کبیر سومین اقتصاد بزرگ جهان بود. پس از انقلاب صنعتی و پیشرفت در عرصه صنعت مدرن، اقتصاد سایر کشورها هم رشد نمود و سه اقتصاد بزرگ جهان تنها کمتر از 40 درصد از مجموع تولید جهانی را تشکیل می دادند.

در قرن بیستم، جهان یکباره تغییر کرد. در آغاز قرن بيستم، ایالات متحده آمريكا در جایگاه نخست قرار گرفت و چین و بریتانیا هریک در رده دوم و سوم بزرگترین اقتصادهای جهان قرار گرفتند، حدود نیم قرن بعد اتحاد جماهير شوروي (روسيه فعلي) موقتاً جایگاه دوم را از چین گرفت و ایالات متحده و بریتانیا در جایگاه-های نخستین و سومین اقتصادهای بزرگ جهان باقی ماندند. اما در آغاز قرن بیست و یکم ژاپن جایگاه دومین اقتصاد بزرگ جهان را از روسیه و چین جایگاه سوم را از بریتانیا گرفتند.

پيش بيني مي شود در قرن حاضر اقتصاد چين از ايالات متحده آمريكا پيشي بگيرد و تبديل به بزرگترين اقتصاد دنيا شود.

در جدول زير سه اقتصاد بزرگ جهان در ادوار مختلف نشان داده شده است.

از لحاظ رده بندی کشورها براساس تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر (GDP per person) به عنوان درصد از جمعیت جهان، داستان متفاوت است.

درسالهای نخست پس از میلاد، ایتالیا یا (روم باستان) بزرگترین اقتصاد جهان بود، و مصر و یونان باستان، دومین و سومین اقتصادهای بزرگ جهان را تشکیل می دادند. هزار سال بعد، عراق،ایران و ترکیه کنونی (امپراطوری های پارس و روم) بزرگترین اقتصادهای جهان شدند. در قرن شانزدهم، ایتالیا با رنسانس جایگاه نخست و بلژیک و هلند جایگاه دوم و سوم بزرگترین اقتصادهاي جهان را از آن خود ساختند. یک قرن بعد هلند جایگاه نخست را از ایتالیا گرفت و ایتالیا و بلژیک در جایگاه های دوم و سوم قرار گرفتند. در قرن هجدهم، هلند همچنان بزرگترین اقتصاد جهان را تشکیل می داد، اما ایتالیا جایگاه خود را به بریتانیا واگذار كرد. در دهه 1870 میلادی، استرالياي کنونی به یکباره بزرگترین اقتصاد جهان شد، و بریتانیا و بلژیک کماکان در جایگاه های دوم و سوم بزرگترین اقتصادهای جهان براساس تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر به عنوان درصد از جمعیت جهان قرار داشتند.

در آغاز قرن بیستم، بریتانیا به جایگاه نخست و نيوزيلند و ایالات متحده به جایگاه های دومین و سومین اقتصاد بزرگ جهان دست یافتند. اما در میانه قرن بیستم، کشورهای عربی خلیج فارس به برکت نفت گوی سبقت را از همگان جستند و کشورهای کوچک قطر، کویت و امارات متحده عربی بزرگترین اقتصادهای جهان شدند.

در آغاز قرن بیست و یک، تکنولوژی و فناوری نوین تحولات تازه‌ی را به جهان آورد و ایالات متحده جایگاه بزرگترین اقتصاد جهان،نروژ و هنگ كنگ هم دومین و سومین اقتصاد بزرگ جهان شدند. در سال 2014، لوگزامبورگ، سنگاپور و برونئی دارالسلام به رده هاي برتر اقتصادهای بزرگ جهان براساس تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر به عنوان درصد از جمعیت جهان ترقی نمودند.