استفاده از ظرفيتهاي داخلي بيمه اتكايي؛ ازسه هزار ميليارد دلار ريسك نهفته در ايران تنها 30 درصد پوشش بيمه اي دارد

اقتصاد گردان  - احسان شمشیری

بيمه هاي ايراني در حال آماده شدن با شرايط جديد فضاي كسب و كار هستند تا شركت ها و قراردادهاي بيمه اتكايي خود را تقويت كنند و در صورت قطع روابط  مالي و بيمه اي ايران و اروپا، بتوانند با اتكا به ظرفيت هاي داخلي، پوشش بيمه اتكايي مورد نياز را ايجاد كنند. 

 اگرچه در سال هاي اخير بيمه هاي اتكايي خارجي واروپايي در ايران فعال بودند اما بيمه مركزي و چند شركت بيمه اتكايي دولتي و خصوصي نيز حضور داشته اند كه در صورت تقويت سرمايه و حق بيمه هاي آنها، مي توان انتظار داشت كه به تدريج وابستگي به بيمه هاي اتكايي خارجي كاهش يافته و بخشي از نياز بيمه اتكايي در داخل تامين شود تا در شرايط تحريم  بتوان از پوشش اتكايي داخلي  استفاده كرد و حتي نقش بيمه اتكايي در كشورهاي منطقه را نيز به تدريج به عهده بگيرند. 

قبل از برجام تحولات مهمي در صنعت بيمه ايران اتفاق افتاد. بطوريكه نسبت واگذاري اتكايي به خارج ايران به شدت كاهش يافت و به كمتر از ۱ درصد رسيد. اما بعد از برجام اين روند متوقف و معكوس شد و روند  واگذاري اتكايي به خارج در حال بهبود بود. بطوريكه مشاركت بيمه‌گر اتكايي بزرگ اروپايي اسكور در قرارداد مازاد خسارت بازار بيمه ايران قطعي شد و انتظار مي رفت كه رشد چشمگيري داشته باشد و حال بايد منتظر بود كه آيا تحت مذاكرات و حمايت هاي طرف اروپايي اين شركت ها در داخل ايران باقي مي مانند و يا مانند دور قبلي تحريم ها در سال هاي  93- 1390 ايران را ترك مي كنند. 

برخي فعالان بازار بيمه معتقدند كه شركت هاي بيمه اتكايي متناسب با قرارداد خود تا سررسيد مدت قرارداد در ايران باقي خواهند ماند و به تعهدات خود پاي بند هستند اما به نظر مي رسد كه  احتمالا تحت تاثير تحريم ها به تدريج تعدادي از اين شركت ها ايران را ترك كنند. 

 در تحولي ديگر حدود ۷۰ درصد نفتكش‌هاي ايران و بيش از ۴۵ درصد كشتي‌هاي ايراني توانسته‌اند از كلوب بين‌المللي  IG پوشش بيمه‌اي بگيرند. همچنين كشتي‌هاي بيمه‌شده توسط موسسات P&I  ايران اينك مي‌توانند در بنادر كشورهاي اروپايي تردد كنند.

احمدرضا ضرابیه  مديرعامل بيمه سامان و از كارشناسان صنعت بيمه به خبرنگار ما گفت: در صورت افزايش تحريم ها و قطع روابط بانكي و بيمه اي تصور ما این است که همکاری با بیمه گران اتکایی بسیار محدود خواهد شد  هرچند هنوز همکاری ما با این شرکت ها ادامه دارد و هنوز قطع ارتباطی به طور رسمی اعلام نشده است.صنعت بیمه ایران در دوران تحریم، زیرساخت هایی را برای مقابله با تحریم ایجاد کرد و این زیرساخت ها از جمله صندوق تضمین بار دیگر احیا خواهد شد و مي تواند حامي شركت هاي بيمه اي در ايران باشد. 

وي با اشاره به احتمال قطع همكاري با شركتهاي اتكايي اروپا گفت: در صورت قطع روابط با اروپايي ها از ظرفيتهاي داخلي استفاده خواهيم كرد . 

ضرابیه درباره مزاياي همكاري با بيمه هاي خارجي اظهارداشت: بيمه سامان در جریان همکاری با مونیخ‌ری توانست دانش فنی روز دنیا را وارد کرده و به کار بگیرد. همچنین افرادی را برای آموزش به کشور آلمان فرستاديم و در جریان این همکاری ما توانستیم از فرآیندهای پیشرفته ارزیابی ریسک زندگی بهره بگیریم.

وي همچنین در خصوص تحریمهای جدید و احتمال بوجود آمدن مسایل و مشکلات برای شرکتها گفت: پیش‌بینی می‌کنیم در شرایط فعلی محدودیتهایی برای شرکتهای ایرانی ایجاد شود و ما این مساله را با استفاده از ظرفیتهای شرکت بیمه سامان و بیمه مرکزی در قالب بیمه‌اتکایی حل می‌کنیم. کما اینکه سابقا هم این کار را می‌کردیم. 

ضرابیه افزود: پیش بینی می کنم بازار بیمه کشور ظرف چهارسال آینده بصورت متوسط حداقل رشد سالانه ۲۰ درصدی را تجربه کند و به همین علت برنامه ریزی خود را چنین بنا کرده‌ایم که برای افزایش سهم شرکتمان از بازار بیمه در هر رشته بیمه رشدی متناسب با اهداف و بیشتر از رشد بازار داشته باشیم.

در حال حاضر براي دريافت خدمات مختلف بيمه از بيمه درمان گرفته تا بيمه آتش سوزي و خودرو  و... حجم گسترده اي از قراردادهاي سنتي، استفاده از كاغذ، دفترچه و ماشين آلات و... هزينه هاي اداري زيادي به صنعت بيمه و مردم تحميل مي كند و مردم براي دريافت دفترچه و بيمه نامه و... بايد ساعت ها وقت تلف كنند يا مراجعات مختلف به بيمارستان و شركت بيمه و سازمان و.. دارند تا دفترچه و بيمه نامه و ارائه خدمات بگيرند. در حالي كه با ديجيتالي شدن صنعت بيمه، بسياري از مراجعات، سابقه و پرونده هاي بيمه و قرارداد و سوابق و.. به صورت ديجيتالي و با شماره بيمه نامه و كد ملي و كارت بيمه شده مي تواند در دسترس خدمات دهندگان و بيمه شده قرار گيرد. 

 ضرابیه كارشناس بيمه در اين زمينه تصریح کرد:  بیشتر فرایندهای بیمه اي در آينده  به ویژه در رشته های زندگی و موبایل دیجیتالی خواهد شد و رشته هایی که تراکنش مالی کمتری دارند مانند هواپیما و کشتی، به روال کنونی باقی خواهند ماند.

وي با بیان اینکه بیمه های زندگی برای هر خانواده ای ضروری است، خاطرنشان کرد: امکان تبدیل سرمایه بیمه نامه به مستمری وجود دارد. همچنين  فین تک ها و اینشورنس تک ها امکان فعالیت در صنعت بیمه را دارند، در حوزه خسارت می توان با برنامه ریزی به سمت دیجیتالی شدن رفت و همکاری با مراکز درمانی، بانک ها، شرکت های پرداخت و بازار سرمایه دیجیتالی شود تا به رفاه مشتري و رضايت مردم و همچنين ساده كردن روش ها، كاهش ترافيك، هزينه هاي اداري و... كمك كند. 

وی در ادامه اذعان داشت: در حوزه ارزیابی خسارت تا جای ممکن از خدمات ارزیابان مستقل خسارت بصورت برون سپاری شده استفاده می کنیم تا علاوه بر ایجاد تعاملی منصفانه و تعادلی بی طرفانه در ارزیابی خسارات در راستای منافع بیمه گذاران بتوانیم با تمرکز بر فعالیت اصلی مان که همان مدیریت ریسک است، کیفیت خدمات مان در خسارت را نیز افزایش دهیم. در حوزه فناوری اطلاعات و سرمایه گذاری نیز از خدمات متخصصین بصورت برون سپاری شده بهره می بریم.

وي با اشاره به اینکه تلاش می‌شود همه اقشار جامعه بتوانند از خدمات ما بهره ببرند گفت: برنامه راهبردی سامان بر روی ارائه خدمات به خانواده ها تمرکز دارد. بیمه های زندگی، اتومبیل، درمان خانواده، منازل مسکونی و تلفن همراه در واقع روش هایی هستند که با ارائه آنها تلاش می کنیم ریسک خانواده های ایرانی را کاهش دهیم. تحقیقات بسیاری انجام داده ايم که چگونه بتوانیم بهترین پوشش بیمه ای را به خانواده های ایرانی ارائه کنیم.

وی در خصوص تحول دیجیتال صنعت بیمه کشور تاکید کرد: ما اعتقاد داریم دیجیتال شدن بخش یا بخش هایی از چرخه ارزش صنعت بیمه کشور اجتناب ناپذیر است. از طرفی نهاد ناظر این صنعت یعنی بیمه مرکزی طلایه‌دار توسعه دیجیتال است از جمله سیستم سنهاب (سامانه نظارت و هدایت الکترونیک صنعت بیمه)، انجام تعاملات اتکایی به شرکتهای بیمه مبتنی بر بستر دیجیتال و همچنین کد یکتا از فعالیتهای موثر بیمه مرکزی است.

وی با اشاره به اینکه حضور استارتاپ ها در صنعت بیمه در کشور ما مقوله ای جدید نیست بیان کرد: صنعت بیمه می بایست با آغوش باز از هرگونه ورود نخبگان و کارآفرینان به این صنعت استقبال کند، چرا که در سالهای آتی رقابت میان صنایع مختلف برای جذب نخبگان و کارآفرینان بیشتر خواهد بود. شرکتهای بیمه ایرانی نیز می بایست مانند شتابدهنده‌ها به نمایندگان و کارگزاران صنعت بیمه خدمات ارائه کنند تا آنها هم رشد و توسعه یابند.

صنعت بيمه ايران ظرفيتهاي بكر و استفاده نشده فراواني دارد كه بستر بسيار مناسب و پربازدهي براي سرمايه‌گذاري‌ فعالان اقتصادي خارجي است. موجودي سرمايه در ايران  بيش از ۱۴۰۰ ميليارد دلار و ريسك نهفته در اين سرمايه، بالاي ۳۰۰۰ ميليارد دلار برآورد شده است. به عبارت ديگر تقاضاي بالفعل و بالقوه براي پوشش ريسك در اقتصاد ايران بالاي ۳۰۰۰ ميليارد دلار است كه در حال حاضر تنها كمتر از ۳۰ درصد اين ريسك تحت پوشش بيمه‌ قرار دارد. 

از حدود ۲۵ ميليون خودرو،  فقط ۳ ميليون ۱۴۰ هزار دستگاه آنها يعني ۱۳ درصد پوشش بيمه بدنه دارند. از نزديك ۸۰ ميليون ايراني، فقط ۱۴ ميليون و ۲۰۰ هزار نفر يعني ۱۸ درصد، بيمه عمر دارند. همچنين تعداد بيمه ‌شده‌ هاي درمان تكميلي ۱۲ ميليون و ۴۰۰ هزار نفر است يعني فقط ۱۶ درصد مردم از اين نوع بيمه برخوردارند. 

با توجه به رشد ضريب نفوذ در طي ۲۰ سال گذشته  بايد توجه داشت كه ضريب نفوذ بيمه يا نسبت حق بيمه توليدي صنعت بيمه ايران به توليد ناخالص داخلي در ايران، همواره در حال رشد بوده است. در اين ۲۰ سال، صنعت بيمه ايران ۴.۵ برابر كل اقتصاد كشور رشد داشته است كه  همه نشانه روشن پتانسيل بالا و كم‌نظير صنعت بيمه ايران براي توسعه سرمايه‌گذاري است.

صنعت بيمه ايران با دو محدوديت مهم مواجه است. يكي محدوديت منابع مالي و ديگري محدوديت‌هاي فني بخصوص در امر ارزيابي ريسك و مديريت ريسك بعد از قبول ريسك است. در كنار اين دو مولفه كليدي، مسايلي چون عدم توسعه فرهنگ بيمه و گستره وسيع حضور دولت در اقتصاد را هم ميتوان در اين زمينه موثر دانست. 

كارشناسان معتقدند، نهاد ناظر بيمه در ايران بايد به شركتهاي بيمه براي تعامل با بيمه‌هاي خارجي كمك كند، هر چند در دوره مديريت قبلي بيمه مركزي براي كمك به تعامل و ارتباط بيمه‌هاي ايراني با بيمه‌هاي خارجي  تلاشهايي صورت گرفت و. البته  وظيفه اصلي بيمه مركزي نقش نظارتي و حمايت از حقوق بيمه‌شدگان است و اگر شركتهاي بيمه استانداردهاي نظارتي بيمه مركزي را در تعاملات خود با بيمه‌هاي خارجي مد نظر قرار بدهند و اين ارتباطات متضمن منافع هر دو طرف باشد هيچ مانعي براي توسعه روابط وجود نخواهند داشت و بيمه مركزي اين تعاملات را تشويق كرده و به آن كمك خواهد كرد.

اين در حاليست كه در صنعت بيمه ايران حداقل در نيم قرن اخير در حوزه بيمه‌هاي زندگي واگذاري به خارج نداشته‌ايم. اما بعد از برجام به منظور تشويق همكاري‌هاي بين‌المللي شركتهاي بيمه ايراني و انتقال دانش فني و توسعه نيروي انساني، بيمه مركزي براي اولين بار به يكي از شركتهاي بيمه اجازه داد تا با يكي از شركتهاي بيمه اتكايي بزرگ دنيا قرارداد واگذاري اتكايي در زمينه بيمه‌هاي عمر منعقد كند. اين نشانه عزم جدي بيمه مركزي براي ارتقاي ارتباطات بين‌المللي صنعت بيمه ايران است.