سقوط بيت‌كوين و پيشگيري از تهديدات با رگولاتور مالي

اقتصادگردان- احسان شمشيري- اين پول ديجيتال كه عصر پنج‌شنبه به قيمت 2هزار و 375 دلار و 50 سنت معامله شده بود، در روز جمعه با حدود 12‌درصد كاهش به 2 هزار و 67 دلار و 10 سنت رسيد. بيت‌كوين صبح پنج‌شنبه به بالاترين قيمت خود يعني 2 هزار و 791 دلار و 69 سنت رسيده بود.

آمارهاي CoinDesk نشان مي‌دهد، بيت‌كوين در هفته گذشته به دليل توافق اين گروه براي اجراي برنامه‌هاي توسعه فناورانه و همچنين برگزاري دو كنفرانس پول ديجيتال در نيويورك، بيش از 40‌درصد افزايش قيمت يافته بود اما در روز جمعه با سقوط ناگهاني مواجه شد.

تحليلگران معتقدند كه افزايش تمايل براي خريد ارزش‌هاي ديجيتال ديگر موجب تقويت بيت‌كوين مي‌شود. از اين رو برخي پيش‌بيني كرده‌اند، بيت‌كوين در هفته پيش‌رو دوباره رشد كند.

بسياري هم بر اين باورند كه در بلندمدت، بيت‌كوين و فناوري پشتيباني بلاك چين همانند اينترنت، دنيا را تغيير خواهد داد.

بيت‌كوين با وجود سقوط در روز جمعه، همچنان 15‌درصد بالاتر از 7روز گذشته است و در يك‌سال گذشته بيش از 100‌درصد رشد كرده است.

اين در حالي است كه فعاليت‌ برخي شركت‌هاي داخلي در زمينه بيت‌كوين و تبليغات گوناگون آنها در فضاي مجازي در حالي جريان دارد كه بانك مركزي هنوز اين جريان را مهم نمي‌داند و به‌صورت جدي به آن ورود پيدا نكرده است.

بيت‌كوين كه از رمزنگاري كليد عمومي استفاده مي‌كند، به كاربران امكان مي‌دهد بدون هيچ واسطه‌يي انتقال پول غيرقابل بازگشت انجام دهند. تراكنش فوري و بدون واسطه، پرداخت جهاني و كارمزد بسيار پايين از ويژگي‌هاي اين پول است. به نظر مي‌رسد، بيت‌كوين قصد دارد جايگزين پول‌هاي سنتي و رايج باشد، اما اين روند مي‌تواند با قوانين ضد پولشويي در تضاد باشد و دست بزهكاران و خلافكاران را باز بگذارد. مثلا كاربر مي‌تواند بدون اينكه شناسايي شود، بيت‌كوين جابه‌جا كند و در سيستم‌هاي خلافكارانه از جمله فروش مواد مخدر و… نقش داشته باشد.

بسياري از اقتصاددانان در مورد بقا و دوام بيت‌كوين چندان خوش‌بين نيستند و رشد سريع اخير بيت‌كوين را به حساب هيجان غيرعقلايي كاربران جديدي گذاشته‌اند كه سراغ آن آمده‌اند. بري آيچنگرين، اقتصاددان در دانشگاه كاليفرنيا- بركلي، در مقاله‌اش در واشنگتن‌پست نوشته است: «وقتي بتوانيم يك واحد پولي الكترونيكي خصوصي داشته باشيم، يعني مي‌توانيم واحدهاي پولي متعددي از اين نوع را داشته باشيم. بر اين اساس هيچ تضميني وجود ندارد كه ديگران همان واحد پولي را كه شما استفاده مي‌كنيد، بپذيرند.»

با اين حال، اكنون در تعدادي از مغازه‌ها در لندن از اين واحد پولي نيز براي نخستين بار استفاده مي‌شود و نخستين دستگاه خودپرداز بيت‌كوين جهان نيز در ۲۹ سپتامبر در شهر ونكوور كانادا راه‌اندازي شده است. همچنين مسوولان قانوني و وكلاي دولت استراليا اعلام كردند كه بيت‌كوين در استراليا به تاييد قانوني رسيد و آن را به عنوان يك واحد پول معتبر در اين كشور پذيرفتند. با وجود نظرهاي موافق و مخالف در خصوص بيت‌كوين و پيش‌بيني‌هاي مختلف در مورد آينده آن در سطح جهان، اين واحد پولي مجازي از سال ۲۰۰۹ تاكنون با رشد وسيعي مواجه بوده است، به‌طوري‌ كه براساس آمارهاي غيررسمي تا ماه دسامبر سال ۲۰۱۳، بالغ بر ۱۲ميليون حساب در گردش بيت‌كوين در جهان ثبت شده است.

دامنه گستردگي بيت‌كوين، كاربران ايراني را نيز درنورديده است و با وجود آنكه آماري از كاربران ايراني در اين زمينه وجود ندارد، اما گسترش تبليغات سايت‌ها و شركت‌هاي فعال در اين عرصه قابل توجه است، به‌طوري‌ كه به‌راحتي مي‌توان از طريق سايت‌هاي ايراني مدعي فعال در بيت‌كوين حساب كاربري ايجاد كرد و با واريز پول به صاحب سايت، به خريد و فروش بيت‌كوين اقدام كرد. در اين ميان سايت‌هايي نيز وجود دارند كه در ظاهر قرار است به خريد و فروش بيت‌كوين اقدام كنند، اما در واقع پس از واريز پول به حساب دارنده، كلاهبرداري مي‌كنند. بر اين اساس به‌نظر مي‌رسد حضور رگولاتور مالي در اين عرصه و وضع قوانين و فرهنگ‌سازي مناسب پيش از وقوع تهديدهايي جدي موثرتر باشد.

در اين رابطه مدير فناوري اطلاعات بانك مركزي گفت: از آنجا كه ما به‌طور رسمي تسويه بين‌المللي نداريم، فعاليت بيت‌كوين در ايران، فعاليتي زيرزميني محسوب مي‌شود. واحد پول در فضاي مجازي است كه چندي است در دنيا رايج شده و به‌راحتي مي‌تواند تمام نظام‌هاي مالي دنيا را دور بزند. تدوين مقررات مالي و حقوقي براي استفاده از بيت‌كوين در فضاي مجازي با همكاري دستگاه‌ها و نهادهاي ذي‌ربط صورت مي‌گيرد؛ چراكه به عنوان مثال بانك مركزي براي مقررات مالي و قوه قضاييه براي مقررات حقوقي به‌نوعي درگير اين موضوع هستند. سرمايه مجازي در دنياي ديجيتالي به‌راحتي دست به دست مي‌شود و تمام نظام‌هاي مالي دنيا را دور مي‌زند، اين موضوع از دغدغه‌هاي كشورهاي جهان است.

 براين اساس در ايران نيز مطالعات براي تدوين مقررات و ضوابط استفاده از آن در دستور كار قرار گرفته است. تدوين مقررات با تقسيم كار ميان سازمان‌هاي مرتبط در كميسيون تنظيم مقررات فضاي مجازي صورت مي‌گيرد؛ به‌نحوي كه براي مثال لوايح مربوط در حوزه مقررات مالي، تكليف بانك مركزي خواهد بود. بيت‌كوين با پرداخت الكترونيكي متفاوت بوده و مقررات فيزيكي برآن حاكم نيست به‌طوري كه اين واحد پول ديجيتالي با كارت بانك‌هايي كه در جيب‌مان مي‌گذاريم و در فضاي فيزيكي مابه‌ازا دارد، متفاوت است. بيت‌كوين در فضاي واقعي ديده نمي‌شود، اما فردي كه صاحب آن است روز به روز بر ثروتش افزوده مي‌شود.

چه بخواهيم و چه نخواهيم كشور به اين سمت خواهد رفت. پس بهتر است در اين زمينه با تصميم و برنامه‌ريزي جلو برويم تا آثار منفي استفاده از اين پول در فضاي مجازي براي اقتصاد جامعه كاهش يابد و مزاياي آن نيز به‌كار گرفته شود.