معناي كاهش ضريب جيني در سال 92
مطالعات علمي مستقل نيز حاكي از اثر‌گذاري پرداخت يارانه نقدي روي ضريب جيني طي سال اول و دوم پرداخت يارانه‌هاست. روندي كه در سال 91 با افزايش سه برابري نرخ دلار در برابر ريال و به عبارت ديگر افت سه برابري قدرت خريد ايرانيان نه تنها متوقف كه نزولي شد
اقتصاد گردان - رشد عدالت و كاهش فاصله طبقاتي دومين سوال از نامزدهاي انتخاباتي در نخستين مناظره كانديداهاي رياست‌جمهوري در روز جمعه گذشته بود. موضوعي كه مورد تاييد و تاكيد هر 6 كانديداي انتخابات رياست‌جمهوري دوازدهم نيز قرار گرفت. در اظهارات كانديداها، سخن از «ضريب جيني» كه شاخص سنجش فاصله طبقاتي به‌شمار مي‌رود، به ميان آمد.
ضريب جيني چيست و اعداد آن طي سال‌هاي گذشته چه معنايي در اقتصاد ايران داشته است؟ ضريب جيني معياري از نابرابري و شكاف طبقاتي است كه به‌طور گسترده مورد استفاده قرار مي‌گيرد و از صفر (نبود نابرابري) تا يك (حداكثر نابرابري كه كل درآمد نصيب يكي مي‌شود) تغيير مي‌كند. اين رقم در ايالات‌متحده از ٤٠\0 در ١٩٧٣ به ٤٨\0 در سال ٢٠١٢ افزايش يافته كه حكايت از افزايشي ٢٠درصدي دارد كه معنايش افزايش نابرابري است.
اعداد ضريب جيني در ايران از سال ١٣٨٤ تا ١٣٩٤ عبارتند از: 424\0 در سال 84، 433\0 در سال 85، 432\0 در سال 86، 412\0 در سال 87، 408\0 در سال 88، 409\0 در سال 89، 367\0 در سال 90، 359\0 در سال 91، 351\0 در سال 92، 365\0 در سال 93 و 366\0 در سال 94. همان‌طور كه مشاهده مي‌شود، ضريب جيني به كمترين مقدار خود در سال ١٣٩٢ رسيده كه در نگاه اول به معناي كاهش نابرابري است و ما را خوشحال مي‌كند. اما آنچه درخصوص اقتصاد ايران مسلم است، اينكه درآمد خانوارهاي ايراني در حد فاصل سال‌هاي ١٣٨٦ تا ١٣٩٢ مرتبا كاهش يافته و فقر افزايش يافته است. به عبارت ديگر، اين كاهش ضريب جيني به معناي كمتر شدن نابرابري در عين فقير شدن همه است. وقتي درآمد همه افراد كاهش يافت، ضريب جيني يا شاخص نابرابري كاهش يافته است. به عبارت ديگر، كاهش ضريب جيني وقتي شادماني‌آور است كه نابرابري - افزايش درآمد گروهي و كاهش درآمد گروهي ديگر -كم شده باشد و درآمدهاي فزاينده برابرانه‌تر توزيع شده باشند.
بي‌شك مردم ترجيح مي‌دهند فقير نباشند و ضريب جيني هم صفر باشد. مردم ترجيح مي‌دهند شغل داشته باشند، درآمدشان بهبود يابد و در اين شرايط نابرابري كاهش يابد. كاهش نابرابري در فقر همگاني يا فراگير خوشايند نيست.
مطالعات علمي مستقل نيز حاكي از اثر‌گذاري پرداخت يارانه نقدي روي ضريب جيني طي سال اول و دوم پرداخت يارانه‌هاست. روندي كه در سال 91 با افزايش سه برابري نرخ دلار در برابر ريال و به عبارت ديگر افت سه برابري قدرت خريد ايرانيان نه تنها متوقف كه نزولي شد.
فرهادي‌پور تحليلگر
