گردشگری؛ صنعت مظلوم کشور

در اوایل دهه80 و روزگاری که تعداد گردشگران خارجی ورودی به کشور خیلی بیشتر از الان بود، در بازار تهران یک گروه از گردشگران آلمانی را دیدم.

نتیجه همراه‌شدن یکساعته و گپ‌و‌گفت با آنان مواجه‌شدن با این پرسش بود که چرا ایران از ظرفیت‌های گردشگری خود برای جذب گردشگران بیشتر و افزایش درآمدهایش استفاده نمی‌کند؟

راستش را بخواهید، گردشگری را باید صنعت مظلوم کشورمان خواند. شواهد نیز نشان می‌دهد که در میان مدیران سازمان متولی گردشگری و میراث فرهنگی کشور اراده جدی برای جذب گردشگر خارجی وجود ندارد. این مشکل زمانی بیشتر رخ می‌نماید که به یاد بیاوریم در شرایط کنونی اقتصاد کشور و انواع تحریم‌های غرب، تنها صنعتی که می‌تواند بدون تحمیل هزینه‌های بالا برای کشور ارزآوری داشته باشد همین صنعت گردشگری است.

طبق آمارهای موجود که از سوی سازمان جهانی گردشگری ارائه شده است، در سال2006 تعداد 835میلیون جهانگرد در سراسر جهان سفر کرده‌اند. این تعداد مسافر موجب گردش مالی 800میلیون دلاری در سراسر جهان شده‌اند. با وجود این سهم ایران از این تعداد مسافر و گردش مالی، کمتر از یک‌دهم درصد بوده است. در سال2010 نیز تعداد گردشگران جهان از مرز 940میلیون نفر گذشت که آمار درآمدهای ناشی از سفر این تعداد گردشگر قابل‌توجه است.

اما گزارش‌های ارائه‌شده برای سال2011 نیز نشان می‌دهد که رتبه ایران از نظر شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری از میان 139کشور جهان، رتبه 114بوده است. طبق همین رده‌بندی، رتبه عربستان 62 عنوان شده است، درحالی‌که نام ایران یک رتبه بالاتر از لیبی و پس از الجزایر دیده می‌شود. همچنین نام کشورهای ترکیه، گرجستان، آذربایجان، ارمنستان و تاجیکستان، به‌ترتیب در رده‌های50، 73، 83، 90 و 118 آمده است. اما بد نیست این نکته را نیز بدانید که درآمد چهار مقصد اصلی گردشگری در جهان یعنی فرانسه، آمریکا، چین و اسپانیا در سال2010 به‌ترتیب بالاتر از 78، 60، 55و 53میلیارد دلار برآورد شده است.

این آمار و ارقام هر‌ساله در حالی ارائه می‌شود که براساس ارزیابی سازمان جهانی گردشگری، ایران در شمار 10کشور برتر جهان از نظر جذابیت‌های گردشگری قرار دارد. در کنار این موضوع بسیاری از استادان دانشگاه‌ها، فعالان صنعت گردشگری و دیگر کارشناسان اعتقاد دارند که صنعت گردشگری قابلیت بالایی برای درآمدزایی و اشتغال‌آفرینی در کشور دارد. هم‌اکنون بازار گردشگری جهان با توجه به سرمایه‌گذاری‌هایی که از‌سوی کشورهای مختلف صورت گرفته است، آینده روشنی پیش‌رو دارد؛ چه، در سال‌های اخیر کشورهای همسایه ایران مانند ترکیه و امارات متحده‌عربی نیز گام‌های بزرگی برای توسعه صنعت گردشگری برداشته‌اند که البته نتیجه حاصل نیز برای آنها بسیار امیدوار‌کننده بوده است. این در حالی است که نمی‌توان چنین اقداماتی را برای کشورمان متصور بود. در چنین شرایطی راهکارهایی که می‌توان برای توسعه گردشگری ارائه داد عبارتند از: اقدام جدی و عملی برای تبلیغ گردشگری ایران در رسانه‌های معتبر خارجی، زمینه‌سازی جدی برای حضور بخش خصوصی در نمایشگاه‌های گردشگری معتبر جهان مانند نمایشگاه برلین(فرصت یادشده در سال‌های اخیر به‌دلیل بدهی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به این نمایشگاه از‌دست رفت)، اعتماد به بخش خصوصی و ایجاد امکانات مناسب برای جذب گردشگر خارجی ازجمله تسهیل در روند صدور روادید.

به‌نظر می‌رسد می‌توان با انجام اقدامات یادشده در گام اول برای جذب گردشگر خارجی موفق بود. باید به این مهم توجه کرد که در شرایط تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، تنها با معرفی و توسعه رشته گردشگری می‌توان به بهترین شکل هم درآمدزایی کرد و ارز‌آوری داشت و هم تصویر ایران را در جامعه جهانی بهبود بخشید.