سیاست دوسویه هند در قبال ایران: همکاری در تجارت و رقابت در انتقال گاز

خبراقتصادی - نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، طی سفر خود به ترکمنستان گفت خط لوله انتقال گاز ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند (تاپی) مهم‌ترین پروژه در روابط بین دو کشور هند و ترکمنستان است.

به گزارش پترونت، مودی بر اهمیت آسیای میانه برای هند تأکید و عنوان کرد که ترکمنستان جایگاه مهمی در سیاست‌های بین‌المللی هند دارد.

هند از مدت‌ها پیش به دنبال این است که حضور خود در آسیای میانه را افزایش دهد و به ایران به عنوان یک پل ارتباطی بین آسیای میانه و آسیای جنوبی نگاه می‌کند. در واقع، ایران مسیری است که مناطق خشکی آسیای میانه را به دریا وصل می‌کند و یک مسیر تجاری امن برای افزایش مبادلات تجاری بین هند و کشورهای آسیای میانه در اختیار این کشور قرار می‌دهد.

اما در مورد پروژه انتقال گاز تاپی وضعیت به این سادگی نیست. ایران و ترکمنستان رقیب یکدیگر در صادرات گاز به پاکستان و هند محسوب می‌شوند. در واقع، پروژه تاپی رقیب خط لوله صلح محسوب می‌شود. تاپی مورد حمایت آمریکاست و به نظر می‌رسد که چین و روسیه نیز از خط لوله صلح حمایت می‌کنند. در واقع، چین تا کنون تکمیل خط لوله انتقال گاز ایران-پاکستان در خاک پاکستان را پذیرفته است و روسیه نیز به دنبال این است که کنترل خود بر منابع گازی کشورهای آسیای میانه را حفظ کرده و گاز این کشورها از طریق خطوط لوله شرکت گازپروم صادر شوند.

مودی نخست وزیر هند در سفر روز گذشته خود به ترکمنستان بر تکمیل خط لوله انتقال گاز تاپی پای فشاری کرده است. اما این خط لوله علاوه بر رقابت با گاز ایران از مشکل ناامنی در افغانستان و همچنین مسائل تأمین مالی نیز رنج می‌برد.

در کل، هند سیاست دوسویه‌ای را در قبال ایران در آسیای میانه در پیش گرفته است. از یک طرف هند ایران را دروازه ورود به آسیای میانه می‌داند. ایران به هند اجاز می‌دهد تا این کشور مراوادات خود با آسیای میانه را افزایش دهد و فرصت‌های سودآور اقتصادی را در آسیای میانه مورد بهره‌برداری قرار دهد. هند مسیر تجاری دیگری جز ایران برای ورود به این بخش مهم از دنیا در اختیار ندارد.

از طرف دیگر، هند از پروژه خط لوله صلح کنار کشیده و بر واردات گاز از طریق خط لوله تاپی اصرار دارد. در واقع، هند گاز ایران را کنار زده و قصد دارد از ترکمنستان گاز وارد کند. اگر پروژه تاپی اجرایی شود ایران بخشی از بازارهای بالقوه خود را از دست خواهد داد.

بنابراین، نظر به سیاست دوسویه و تا حدی متناقض هند در قبال ایران، بعید نیست که در آینده نزدیک گام‌های اساسی برای ورود مجدد هند به پروژه خط لوله صلح برداشته شود تا هم ایران بازارهای جدیدی در زمینه صادرات گاز داشته باشد و هم مشکل کمبود انرژی اقتصاد نوظهور هند رفع شود.