نمايشگاهي براي واردات مواد خام

خبر اقتصادی - نمايشگاه بين‌المللي تهران، اين روزها پركار است. بيست‌ودومين نمايشگاه بين‌المللي صنايع كشاورزي، موادغذايي، ماشين‌آلات و صنايع وابسته در حال برگزاري است و صاحبان اين صنايع، روز‌هاي شلوغي را مي‌گذرانند. گردهما‌يي بخش عمده صنايع غذايي در محيطي به وسعت نمايشگاه بين‌المللي تهران، فرصت مناسبي را براي پيداكردن شركا و بازارهاي جديد فراهم مي‌آورد. فرصتي كه صنايع، نمي‌خواهند از دستش بدهند.

در روز دوم، به نظر مي‌آيد استقبال چنداني از نمايشگاه نشده باشد. سالن‌ها و فضاي باز نمايشگاه آن‌قدرها شلوغ نيست. جمعيت كمي براي ديدن محصولات‌غذايي به نمايشگاه آمده‌اند. و اين اقبال كم، چندان با انتظارها هماهنگ نيست.

اقبال كمرنگ مردم

در بدو ورود به نمايشگاه، جمعيتي در حدود 100 نفر در تمام خيابان‌هاي منتهي به سالن‌ها مشاهده مي‌شود. در سالن‌ها هم وضع بهتر از اين نيست و جمعيت چنداني به چشم نمي‌خورد. البته با رسيدن خورشيد به مركز آسمان و رد شدن از ساعات ظهر، تعداد مراجعه‌كنندگان به نمايشگاه رفته رفته بيشتر مي‌شود اما همچنان در مقايسه با ساير نمايشگاه‌ها قابل توجه نيست. اين وضعيت براي روز دوم نمايشگاهي كه با اصلي‌ترين نياز مردم در ارتباط است، كمي عجيب به نظر مي‌رسد. غرفه‌دارها هم متوجه اين موضوع شده‌اند و همه از اقبال پايين مردم به نمايشگاه، نسبت به سال‌هاي گذشته مي‌گويند. در نگاه اول، اين مساله ظن آن را بر مي‌انگيزد كه صنايع غذايي ايران با كم رونقي مواجه شده‌اند. اما رفته‌رفته موضوع ديگري مشخص مي‌شود. شركت‌كنندگان آن‌قدرها هم انتظار حضور مردم را ندارند. غرفه‌ها بيشتر شبيه اتاق‌هاي مذاكره‌اند تا نمايشگاه و با وجود مراجعه‌كنندگان كم، هميشه شلوغند. حضور مردم عامه و تبليغ براي آنها چندان مورد نظر صنايع غذايي نيست.

يك گام به‌سوي تخصصي شدن

«مشكل اصلي اين نمايشگاه اين است كه تخصصي نيست. عموم مردم براي مشاهده محصولات مي‌آيند، در حالي كه مراجعان اصلي، بايد ساير صنايع باشند» اين را مديرعامل يكي از صنايع بزرگ غذايي مي‌گويد. به گفته محمدرضا بشارت، شركت‌ها از حضور در نمايشگاه دو هدف دارند: نخستين هدف اين است كه برند خود را دوباره معرفي و سهمشان از بازار را حفظ كنند. اما هدف دوم و مهم‌تر پيداكردن شركا و نمايندگي‌هاي جديد و تعامل و تبادل‌نظر با شركاي قديمي است.

هرچند بشارت معتقد است كه هنوز تا تخصصي شدن نمايشگاه راه مانده، اما ساير صنايع مي‌گويند كه نمايشگاه از سال‌هاي قبل تخصصي‌تر شده است.  مدير فروش يكي از شركت‌هاي فرآورده‌هاي دريايي، مي‌گويد كه امسال بيشترين مراجعان به غرفه او، توزيع‌كنندگان و صنايع بسته‌بندي بوده‌اند و اين نشان مي‌دهد كه بيشتر بازديدها از نمايشگاه حرفه‌يي و در راستاي تامين منافع تجاري شركت‌ها و صنايع‌اند.

در صحبت با چند تن از غرفه‌دارها، شنيديم كه در مجموع از دو روز اول نمايشگاه رضايت دارند. تعداد زيادي از نمايندگان صنايع مرتبط از غرفه آنها بازديد كرده و شركاي جديد به آنها سر زده بودند. البته پيدا كردن همكاران جديد، براي همه صنايع موضوعيت ندارد.

مدير فروش يكي از صنايع بزرگ نوشيدني كه از غرفه‌اش پيدا بود چندان به دنبال جلب‌نظر مشتري و تبليغات در نمايشگاه نيست، گفت كه نمايشگاه براي او حكم ديد و بازديد عيد را دارد. چراكه شركت متبوعش جاي خود را در بازار باز كرده و شركاي خود را پيدا كرده است و هر سال در نمايشگاه فرصتي دست مي‌دهد تا همه اين شركا را يكجا ملاقات كند.

برخي از شركت‌هاي بزرگ ديگر هم به دنبال بازاريابي براي محصولات جديد خود هستند. در غرفه‌هايشان خبري از محصولات معروف و شناس عام نيست و محصولاتي عرضه مي‌شود كه پيش از اين كمتر اسمش شنيده شده است.

كمتر كسي براي گرفتن بروشورهاي تبليغاتي يا خوراكي‌هاي مختلف جلوي غرفه‌ها توقف مي‌كنند. آنها كه ايستاده‌اند يا سعي دارند نظر غرفه‌دار را به محصولشان جلب كنند يا مي‌خواهند سهمي از توزيع كالاي او داشته باشند.

هرچند جمعيت كمي در نمايشگاه پرسه مي‌زند، مديران فروش حسابي درگيرند. بخش بزرگ‌تر هر غرفه به محل جلسات نمايندگان شركت‌ها و مديران فروش اختصاص يافته و تعداد شركت‌هايي كه بخشي را براي ارتباط با مردم عادي و عرضه محصولاتشان در نظر گرفته‌اند، كم است.

جمعيتي كه در غرفه‌ها مشغول مذاكره‌اند، بيشتر از جماعتي‌است كه در راهروهاي نمايشگاه سرگردانند. همه قرارداد مي‌بندند و حتي شركت‌هاي كوچك هم از پيداكردن طرف‌هاي جديد تجاري خوشحالند. نمايشگاه، يك گام به‌سوي تخصصي شدن پيش رفته است.

 نمايش محصولات خارجي در تهران

شايد رونق كمتر نمايشگاه نسبت به سال‌هاي قبل و تخصصي‌تر شدن آن، موضوعات جالبي باشند، ولي قطعا جالب‌ترين نيستند. نكته‌يي كه بيش از هرچيز ديگر توجه را به خود جلب مي‌كند، رونق محصولات خارجي در نمايشگاه تهران است. جدا از شركت‌هاي بسياري كه بر عرضه مواد غذايي وارداتي مشغولند و آنها كه در توليداتشان از مواد اوليه غير ايراني استفاده مي‌كنند، بالغ بر 170شركت خارجي در نمايشگاه حضور دارند. شركت‌هايي از آلمان، اسپانيا، ايتاليا، تركيه، چين، هند و ساير كشورها به بازاريابي براي خدمات و محصولاتشان مشغولند. اما كمتر نماينده‌يي از اين شركت‌ها پيدا مي‌شود كه به دنبال خريد محصول ايراني باشد.  هتل‌هاي تهران پر شده‌اند. و پروازهاي خارجي به سمت تهران جاي خالي ندارند. همه به اين شهر مي‌آيند تا از بازار نوظهور ايران سهم‌خواهي كنند. مديرعامل يكي از صنايع غذايي معتقد است كسي كه امروز به ايران نيايد، از قافله عقب مانده است. او مي‌گويد قراردادهاي خوبي بسته شده و هيات‌هاي بسياري در ايران‌اند يا قصد ورود به ايران را دارند. اتفاقي كه خارج از نمايشگاه هم قابل مشاهده است.

خيلي از غرفه‌داران، حداقل 3يا 4 مراجعه‌كننده خارجي داشته‌اند. حوزه كار اين مراجعان متفاوت است، يكي مواد اوليه مي‌فروشد و آن‌يكي به دنبال فروش عمده محصولات زراعي‌ است. يكي ماشن‌آلات به ايران آورده و ديگري خدمات بسته‌بندي. اما نمايندگان شركت‌هاي خارجي با وجود اين تفاوت، در يك موضوع اشتراك دارند: همه عرضه‌كننده‌اند.  يكي از توليدكنندگان زيتون، از شركتي يوناني مي‌گويد كه براي فروش زيتون يونان با آنها وارد مذاكره شده است. هرچند ايران خود توليد زيتون دارد، اما اين توليد بسيار كمتر از تقاضاي بازار ايران است و واردات حتي براي شركت‌هاي توليد‌كننده ناگزير به نظر مي‌رسد.

«مايدر‌بوليبار» مسوول بازرگاني يك شركت اسپانيايي است كه به عرضه استارترهاي مواد لبني مشغول است. او مي‌گويد كه شركت متبوعش به مدت 40 سال در بازار ايران حضور داشته، اما بعد از تحريم‌هاي بين‌المللي فعاليت برايشان سخت شده. چراكه محصول را مي‌فروشند ولي براي دريافت مبلغش بايد سختي‌هاي زيادي را متحمل شوند. با كنار رفتن تحريم‌هاي بين‌المللي، اميد آنها به حضور فعال‌تر در بازار ايران بيشتر شده است. بوليبار مي‌گويدكه بازار ايران بزرگ و جذاب است. او در دو روز اول نمايشگاه، موفق شده با چند تن از توليدكنندگان مذاكره و نظرشان را براي استفاده از محصولات شركتش جلب كند.

اما آيا حضور پررنگ شركت‌هاي خارجي براي ايراني‌ها نگران‌‌كننده است؟ «سجاد نصرتي» مدير بازاريابي شركتي است كه رقيب ايراني شركت متبوع بوليبار محسوب مي‌شود. او معتقد است كه بازار ايران به اندازه كافي بزرگ است و نيازي به نگراني از حضور خارجي‌ها نيست و البته مي‌گويد كه با به‌كارگيري تكنولوژي‌هاي جديد در ايران، به‌زودي شركت‌هاي خارجي بايد نگران از دست دادن بازارشان در خاورميانه باشند. البته نصرتي نظر جالبي در مورد واردات موادغذايي دارد. واردكنندگان اين مواد تنها به فكر بازاريابي‌اند و سلامت در اولويت‌هاي بعديشان قرار دارد. واردات اين مواد كه با سلامت مردم مستقيما مرتبط است، مي‌تواند براي جامعه ايراني مخاطره‌انگيز باشد.

البته نكته‌اي در اين نمايشگاه مشهود بود كه جالب به‌نظر مي‌رسد: ايران همواره صادركننده مواد خام بوده است. اما اين‌بار ديده شد كه بسياري از شركت‌هاي خارجي به‌دنبال فروش مواد خام و اوليه به ايرانند. توليد ايران در سال‌هاي 10سال گذشته به‌شدت ضربه خورده و كمرنگ شده است. واردات جريان اصلي سال‌هاي گذشته در تامين نيازهاي داخل بوده است و صنايع غذايي هم از اين مساله مستثني نيستند. اكنون رفته رفته ردپاي رونق در اقتصاد ايران نمايان مي‌شود و همزمان تعامل با ساير كشورها هم در حال كليد خوردن است. اينكه اين تعامل، به رونق بيشتر صنايع و توليدات داخلي ايران كمك كند يا سد راهشان باشد، مساله‌يي است كه به سياست‌هاي آينده دولت مرتبط است و زمان قادر به پيش‌بيني آن خواهد بود.