میانگین 182 هزار تومانی هر تراکنش بانکی با رشد 73 درصدی در چهار سال اخیر / مقایسه سهم چک و تراکنش بانکی از کل مبادلات خرید کالا و رشد میانگین هر تراکنش بانکی و مبلغ چک در سال های 1397 تا 1401

اقتصادگردان- فریده شریف زاده -
براساس آمارتراکنش های بانکی در تیرماه 1401 معادل 3770 میلیون تراکنش بانکی به مبلغ 686 هزار میلیارد تومان صورت گرفته و میانگین آن به 182 هزار تومان رسیده است.
به عبارت دیگر، میانگین هر تراکنش بانکی که در سال های قبل حدود 100 هزار تومان بوده و در تیرماه 1397 معادل 105 هزار تومان بوده است در تیرماه 1401  با 73 درصد رشد در چهار سال اخیر به 182 هزار تومان افزایش داشته و نشان دهنده اثر افزایش قیمت ها و تورم بر قیمت کالاها و خدمات و در نتیجه درشت شدن مبلغ تراکنش های بانکی در دوره خروج آمریکا از برجام در چهار سال اخیر بوده است.
براساس آمارهای تیرماه 1397 یعنی چهارسال پیش، ماهانه به میزان 143 تریلیون تومان با یک میلیارد و 360 میلیون تراکنش بانکی جابه‌جایی پول انجام شده که میانگین هر تراکنش بانکی معادل 105 هزار تومان بوده است.  یعنی متوسط هر تراکنش در تیرماه 1397 چهارسال پیش 105 هزار تومان بوده که این رقم در تیرماه 1401 به 182 هزار تومان برای هر تراکنش رسیده است.
از سوی دیگر در خرداد 1401 حدود 6.6 میلیون فقره چک به ارزش 596 هزار میلیارد تومان وصول شده که البته 49 درصد ارزش و 7 درصد تعداد آنها رمزدار بوده است. اما در تیرماه 97 بیش از 9.2 میلیون چک به مبلغ 256 هزار میلیارد تومان وصول شد که 12 درصد تعداد و 72 درصد مبلغ رمزدار بوده است. میانگین هر مبلغ چک وصول شده به صورت چک عادی یا رمزدار نیز از 28 میلیون تومان در تیرماه 1397 به 90 میلیون تومان در تیرماه 1401 رسیده است.
مقایسه این اعداد نشان می دهد که وصول چک در سال 97 با اتکای بیشتر بر چک رمزدار بیش از تراکنش های بانکی بوده است و در مقابل 143 هزار میلیار تومان تراکنش بانکی، 256 هزار میلیارد تومان وصول چک داشته است.
اما در تیرماه 1401  رقم تراکنش بانکی بیش از وصول بانکی شده است و تراکنش بانکی به تدریج جای چک و اسکناس و معاملات غیر پولی را گرفته است و در مقابل 686 هزار میلیارد تومان تراکنش بانکی 596 هزار میلیارد تومان وصول چک داشته ایم که البته سهم چک عادی به خاطر بهبود اعتبار چک عادی از طریق سامانه صیاد و چک صیادی بیشتر شده است. این اعداد نشان می دهد که سهم بیشتر چک در مبادلات بانکی در تیرماه 1397 چهار سال بعد به سهم بیشتر تراکنش های بانکی در مبادلات بانکی تغییر یافته است.
میانگین رقم هر تراکنش نیز در سال 97 معادل 105 هزار تومان بوده که در تیرماه 1401 به 182 هزار تومان رسیده است.
از سوی دیگر، تعداد تراکنش ها که در سال های قبل حدود 2 میلیارد در هر ماه بوده به عدد 4 میلیارد تراکنش در ماه نزدیک شده است. مبلغ کل تراکنش ها نیز که در سال های قبل بین 200 تا 300 هزار میلیارد تومان در ماه بوده است اکنون به 686 هزار میلیارد تومان رسیده و بیش از دو برابر رشد کرده است که تنها نشان دهنده اثر تورم و رشد قیمت کالاها و خدمات و تامین نیاز مردم با ارقام بالاتر است، بلکه از سوی دیگر، نشان دهنده نفوذ بیشتر کارت های بانکی و بانکداری الکترونیک، و افزایش تراکنش های الکترونیکی به جای  اسکناس، معاملات غیر پولی و چک بوده است. هر چند که ارقام و تعداد مبادله چک نیز به خاطر استفاده از چک صیادی و افزایش اعتبار چک بیشتر شده است، اما در عین حال رشد معاملات بانکداری الکترونیک بیش از رشد استفاده از چک بوده است.
تراکنش های بانکی در تیرماه 1401

مبلغ تراکنش‌های شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی کشور در تیر ماه سال جاری به بیش از ۶۸۶ هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به خردادماه ۱.۸۶ درصد رشد در تعداد و ۵.۴۳ درصد کاهش در ارزش ریالی داشته است.
مجموع تعداد تراکنش‌های انجام شده شاپرک در تیر ماه سالجاری به ۳۷۷۰ میلیون عدد رسیده که ارزش این تراکنش‌ها در مجموع به بیش از ۶۸۵ هزار میلیارد تومان می‌رسد که نسبت به خرداد ماه معادل ۱.۸۶ درصد رشد در تعداد و ۵.۴۳ درصد کاهش در ارزش ریالی داشته است.  
البته، تعداد و مبلغ تراکنش‌های در مقایسه با سال قبل ۱۱.۶۸ و ۲۲.۳۳ درصد رشد داشته است.  
بر این اساس، رشد اسمی ماهانه تراکنش‌های شاپرک در تیر ماه سال جاری نسبت به ماه گذشته معادل منفی ۵.۴۳ درصد بوده است. در تیر ماه امسال، سهم ابزارهای پذیرش اینترنتی در تراکنش‌های انجام شده ۴.۸ درصد و ابزار پذیرش موبایلی ۱.۶ درصد بوده و این در حالی است که کارت‌خوان‌های فروشگاهی ۹۳.۵ درصد از کل تراکنش‌های انجام شده را به خود اختصاص داده‌اند.  
از تعداد تراکنش‌های انجام شده ۸۹.۴۸ درصد مربوط به خرید کالا و خدمات، ۶.۳۳ درصد مربوط به پرداخت قبض و خرید شارژ تلفن همراه و معادل ۴.۱۹ درصد مربوط به مانده‌گیری بوده است.
همچنین، از مجموع کل تراکنش‌های انجام‌شده در تیر ماه معادل ۹۲.۳۳ درصد موفق و ۷.۶۷ درصد ناموفق بوده، البته تراکنش‌هایی که با سوییچ شاپرک انجام شده، ۹۹.۹۹ درصد موفق بوده است.
اما از مجموع تراکنش‌های ناموفق انجام شده در این ماه، ۲ درصد به دلیل خطای پذیرندگی، ۰.۱ درصد به دلیل خطای شاپرکی، ۱۵.۵ درصد به دلیل خطای صادرکنندگی، ۸۱.۷۳ درصد به دلیل خطای کاربری و ۰.۶۳ درصد به علت خطای کسب‌وکار بوده است.
بر اساس این گزارش، نسبت ارزش تراکنش‌های شاپرک به نقدینگی در تیرماه سالجاری نیز ۱۴.۲ درصد بوده و این در حالی است که نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به نقدینگی در این ماه تنها ۱.۶۹ درصد بوده است.  
بنا بر تحلیل آمارهای رسمی در تیرماه سال‌ جاری، کارتخوان‌های فروشگاهی با سهم ۹۲.۵۹ درصدی بیشترین تعداد تراکنش را در بین سایر ابزارهای پذیرش داشته است که ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایل پس از آن قرار گرفته‌اند.
متوسط تعداد تراکنش انجام شده به ازای هر یک کارت‌خوان فروشگاهی ۴۲۳ تراکنش و برای ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی به ترتیب ۴۲۳ و ۷۰۳ عدد بوده است.  
 افزون بر این، متوسط تراکنش هر ابزار پذیرش شاپرکی در ماه مذکور معادل ۴۲۷ تراکنش است که این تعداد نسبت به مقدار مشابه در ماه گذشته افزایش ۱۹.۴۱ واحدی (۴.۷۶ درصدی) را تجربه کرده است.

همچنین،  در تیرماه امسال بیشترین کاهش متوسط تعداد تراکنش مربوط به ابزار پذیرش موبایلی بوده است.
در بخش دیگری از آمار منتشر شده توسط شاپرک،  مجموع مبلغ تراکنش‌های هر ابزار پذیرش شاپرکی و سرانه مبلغ تراکنش‌ها مشخص شده است. به گونه‌ای که ابزار پذیرش اینترنتی با تعداد ۴۲۳ هزار و ۲۷۳ ابزار فعال و با مجموع مبلغ تراکنش ۹۱.۱ هزار میلیارد تومان، سرانه مبلغی تراکنش هر ابزار اینترنتی به رقم ۲۱.۵ میلیارد تومان را به ثبت رسانده است.  
همچنین، در ابزار پذیرش موبایلی بیش از ۱۴۴ هزار ابزار فعال سیستمی بوده است که این تعداد،  مجموعا ۱۴۸۳ میلیارد تومان تومان تراکنش داشته‌اند.
این در حالی است که سرانه مبلغ تراکنش های هر ابزار پذیرش موبایلی، یک میلیارد و ۲۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بوده است. در نهایت، در ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی مجموع مبلغ تراکنش‌ها ۵۹۳ هزار میلیارد تومان بوده که این مجموع مبلغ مربوط به تعداد هشت میلیون و ۲۵۹ هزار و ۳۴۸ عدد ابزار کارتخوان فروشگاهی است که سرانه مبلغ تراکنش هر کارتخوان فروشگاهی نیز به رقم هفت میلیارد و ۱۸۰ میلیون تومان رسیده است.
علاوه بر این، بررسی اطلاعات متوسط مبلغ هر تراکنش در هریک از ابزارهای پذیرش نشان می‌دهد در تیر ماه امسال،  با ابزار پذیرش اینترنتی به طور متوسط ۵.۱۳ میلیون ریال مبلغ هر تراکنش بوده است.