آیین نامه اجرایی قانون تعاونی نمودن تولید و یکپارچه شدن اراضی

خبراقتصادی - هيئت وزيران در جلسه ۱۲/۳/۱۴۰۰ به پیشنهاد وزارتخانه ­های جهادکشاورزی و نیرو و به استناد تبصره اصلاحی ماده (۱) قانون تعاونی نمودن تولید و یکپارچه­ شدن اراضی – مصوب ۱۳۹۳-،
آیین­نامه اجرایی قانون یادشده را به شرح زیر تصويب کرد:

ماده ۱- به وزارت جهادکشاورزی اجازه داده می‌شود با رعایت حدنصاب فنی و اقتصادی اراضی، موضوع ماده (۱) قانون جلوگیری از خردشدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی، اقتصادی – مصوب ۱۳۸۵-، در مناطقي كه بر اساس موافقت صاحبان حداقل دو سوم اراضي موردنظر اعضای شركت تعاوني توليد روستايي و سایر کشاورزان برنامه یکپارچه­کردن اراضی زراعی و حائز شرایط و نتایج مطالعات امکان­سنجی، مناسب تشخیص داده شود، برنامه تعاونی نمودن تولید و یکپارچه‌­شدن اراضی را اجرایی نماید.

تبصره - برنامه تعاونی­نمودن تولید و یکپارچه­شدن اراضی مشتمل بر مجموعه‌ای از اقدامات فنی و اجرایی است که توسط وزارت جهادکشاورزی به منظور بهره­برداری جمعی و گروهی از منابع، عوامل تولید و اعمال مدیریت یکپارچه آب و کشاورزی در قالب سازوکارهای مشارکتی نظیر گروه­های هم­آب، یکجا کِشتی و مدیریت یکپارچه تولید با هدف تسهیم منافع به نسبت منابع، کار، سرمایه و يكپارچه­شدن قطعات اراضي در حوزه عمل شرکت تعاونی تولید روستایی به اجرا درمی‌آید.

ماده ۲- وزارت جهادکشاورزی موظف است به منظور بهره­برداری مناسب از منابع آب و خاک و افزایش بهره­وری، برنامه تعاونی نمودن تولید و یکپارچه­شدن اراضی را در قالب فرآیندهای زیر به اجرا درآورد:

۱- حمایت از تشکیل شرکت­های تعاونی تولید روستایی (مطالعات امکان­سنجی ­و بسترسازی اجتماعی).

۲- استقرار و توانمندسازی شرکت­های تعاونی تولید روستایی از طریق مطالعات اجرایی شامل تجهیز و نوسازی اراضی، تأمین زیرساخت­های عمومی، تسطیح و یکپارچه­سازی، اجرای عملیات آب و خاک، احداث شبکه­های آبیاری و زهکشی، توسعه روش­های نوین آبیاری، تشکیل گروه­های هم­آب و کمک به استقرار مدیریت مشارکتی منابع آب، ارایه کمک­های فنی، مهندسی و مشاوره­ای، آموزش و توانمندسازی اعضا، ارکان شرکت و بهره­برداران اراضی حوزه عمل شرکت.

۳- حمایت از توسعه و پایداری شرکت­های تعاونی تولید روستایی از طریق کمک به توسعه و تکمیل زنجیره ارزش محصولات کشاورزی، توسعه و تکمیل کسب و کارهای کشاورزی و کشاورزی قراردادی، تجاری­سازی فعالیت­ها، به­کارگیری سامانه هوشمند، نوین و دانش­بنیان.

تبصره ۱- وزارت جهادکشاورزی مکلف است در صورت وجود متقاضیان واجد شرایط، پس از انجام بررسی و تأیید، کلیه اقدامات، عملیات و اعتبارات ذیل برنامه­های اجرایی خود را با رعایت حق تقدم فرآیندها و تکالیف موضوع این ماده، برنامه­ریزی و اجرا کند.

تبصره ۲- دستورالعمل اجرایی این ماده شامل نحوه و میزان حمایت­ها و مشوق­های لازم، در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ این آیین­نامه، توسط وزارت جهادکشاورزی با هماهنگی وزارت نیرو تهیه و پس از تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور توسط وزیر جهادکشاورزی ابلاغ می­گردد.

ماده ۳- وزارت جهادکشاورزی مکلف است همه­ساله منابع لازم برای اجرای این آیین­نامه را جهت درج در لایحه بودجه سنواتی در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، پیش­بینی و به سازمان برنامه و بودجه کشور پیشنهاد نماید.

ماده ۴- شركت تعاونی تولید روستایی مي­تواند رأساً بر حسب ضرورت و با موافقت کشاورزان، عمليات کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی را در تمام يا قسمتي از اراضي آنان انجام دهد و يا اجراي تمام يا قسمتي از برنامه را با موافقت اعضای ذی­نفع، تحت نظارت خود به گروهی از اعضا و یا اشخاص حقیقی و حقوقی واگذار كند. همچنین شرکت می‌تواند در صورت لزوم اراضي اشخاصی را كه عضو شركت نيستند، اما اراضی آنان در حوزه عمل شرکت قرار دارد، براي اجراي فعالیت‌های تولیدی و کشاورزی خريداري و يا اجاره نمايد.

تبصره- به منظور جلوگیری از هرگونه کمبود و فزونی محصولات کشاورزی، شرکت­های تعاونی تولید روستایی مکلفند عملیات تولید محصولات را در چهارچوب سیاست­ها و برنامه­ سراسری کشت که وزارت جهادکشاورزی همه­ساله در شهریور ماه ابلاغ می­کند، انجام دهند.

ماده ۵- به­کارگیری نیروی انسانی تمام­وقت و نیمه­وقت و پرداخت حقوق یا اجرت ماهیانه یا به صورت روزمزد توسط هیئت مدیره شرکت تعاونی تولید روستایی در صورت ضرورت و با رعایت مقررات مربوط برای انجام امور تخصصی، فنی و یا کارگری مجاز است. مدیران عامل این شرکت‌ها باید به صورت تمام­وقت از میان فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی و بالاتر در رشته‌های کشاورزی و یا مرتبط با فعالیت این شرکت­ها انتخاب شوند.

ماده ۶- وزارت جهادکشاورزی مکلف است در راستای تحقق قانون اجرای سیاست­های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی نسبت به واگذاری وظایف تصدی‌گری‌ خود در زمینه‌های اجرای عملیات آب و خاک، فعالیت­های زراعی و باغی، حفظ نباتات، ماشینی کردن (مکانیزاسیون)، تولید، تأمین و توزیع نهاده‌ها، خرید و فروش محصولات کشاورزی، ترویج و انتقال­ یافته‌ها، خدمات فنی و مهندسی و مشاوره‌ای به شركت‌های تعاونی تولید روستایی در حوزه عمل خودشان اقدام نماید.

ماده ۷- وزارت نیرو موظف است به منظور ارتقای کارایی و بهره‌وری آب کشاورزی، اعمال مدیریت صحیح در جهت استقرار نظام بهره‌برداری مناسب و تحقق مدیریت مشارکتی آب کشاورزی در حوزه عمل شركت‌های تعاونی تولید روستایی، اقدامات زیر را انجام دهد:

۱- تحویل حجمی آب در شبکه­های آبیاری، زهکشی و منابع آب زیرزمینی در چهارچوب الگوی کشت منطقه تا سقف پروانه بهره­برداری.

۲- واگذاری وظایف مدیریت توزیع، بهره­برداری، نگهداری و حفاظت از منابع آب سطحی و زیرزمینی، تأسیسات و شبکه­های آبیاری، زهکشی و جمع‌آوری هزینه‌ها و نیز ساير وظایف تصدي‌گري به شرکت‌های تعاوني توليد روستايي مشروط به وجود توانمندی‌ها و ظرفيت‌هاي لازم مورد تأیید وزارت نیرو در اين شرکت‌ها در چهارچوب مقررات موجود.

تبصره- وزارت نیرو مکلف است در قبال خرید خدمات مربوط به تعمیر، نگهداری، حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب و تأسیسات شبکه‌های آبیاری و زهکشی اصلی مجراها (کانال­های) درجه (۱) و (۲)) و وصول آب­بها از مشترکان، تا سی و پنج درصد (۳۵%) از آب­بهای دریافتی و واریزی به حساب تمرکز وجوه شرکت آب منطقه‌ای نزد خزانه­داری کل کشور را جهت پایدارسازی تعاونی‌های تولید روستایی طرف قرارداد در چهارچوب مفاد قرارداد فی­مابین از محل اعتبارات مصوب مربوط به آنها پرداخت نماید.

۳- رفع نواقص و بهسازی شبکه­های آبیاری و نصب سامانه­های واپایش (کنترل) و اندازه‌گیری به منظور تحویل حجمی آب در منابع آب سطحی.

۴- واپایش (کنترل) و نظارت بر فرآیند تجهیز چاه­های کشاورزی به ابزار اندازه­گیری .

۵- تعیین نحوه استفاده و برداشت منابع آب با توجه به ضوابط موجود.

ماده ۸- شرکت­های تعاونی تولید روستایی موظفند الگوی کشت و مصرف بهینه آب براساس مصوبات کارگروه ملی سازگاری با کم­آبی و سیاست­های اجرایی وزارت جهادکشاورزی براي آن منطقه تا سقف پروانه بهره­برداری آب صادرشده توسط وزارت نيرو را رعایت کنند.

ماده ۹- وزارت جهادکشاورزی موظف است به منظور نهادینه­نمودن مشارکت بهره­برداران و اعمال مدیریت یکپارچه و مشارکتی در کلیه مراحل مطالعه، طراحی، اجرا و پذیرش مسئولیت بهره­برداری و نگهداری تأسیسات و شبکه­های آبیاری و زهکشی قبل از ایجاد سازه تأمین آب و شبکه­های آبیاری و زهکشی و تخصیص آب توسط وزارت نیرو نسبت به ایجاد و ساماندهی الگوی مناسب نظام­های بهره­برداری با همکاری وزارت نیرو اقدام نماید.

ماده ۱۰- به منظور حمایت از تعاونی­های تولیدی روستایی، وزارت جهادکشاورزی و سازمان‌ها و شرکت‌ها و مؤسسات تابع می‌توانند امکانات مازاد خود را در حوزه عمل شرکت‌های تعاونی‌ تولید روستایی شامل خودروی سبک و سنگین، ماشین‌آلات کشاورزی، ساختمان، انبار و تأسیسات کارگاهی در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط در اختیار شرکت‌های مذکور قرار دهند.

ماده ۱۱-در صورتی که شركت­های تعاوني تولید روستایی براساس مندرجات این آیین­نامه متعهد به اجرای برنامه تعاوني­كردن توليد و یکپارچه­سازی اراضی شوند، در صورت انتقال مالكيت زمین يا فوت کشاورز عضو شركت تعاوني تولید روستایی، انتقال­گيرنده يا ورثه قانوني متوفي موظف به تبعیت از برنامه تعاوني­نمودن توليد و یکپارچه‌سازی اراضی و مصوبات قبلی مجمع عمومی و هیئت مدیره شرکت می‌باشند. بقای تعهدات مالک ناشی از برنامه تعاونی نمودن تولید و یکپارچه­سازی اراضی در صورت انتقال قهری یا ارادی زمین و انتقال این تعهدات به انتقال­گیرنده، به عنوان یکی از مندرجات قرارداد یا تفاهم­نامه میان وزارت جهادکشاورزی و مالکان زمین درج می­شود.

ماده ۱۲-شرکت تعاونی تولید روستایی موظف است سود ناشی از درآمد اراضي داير و باير و موات و مسلوب­المنفعه متعلق به دولت را که حق بهره­برداري از آنها بر اساس ماده (۳) اصلاحی قانون تعاوني­نمودن توليد و يكپارچه­شدن اراضي توسط وزارت جهادكشاورزي در اختیار شرکت قرار داده می‌شود، با مجوز وزارت جهادکشاورزی و تا سقف مجوزهای تخصیص آب وزارت نیرو برای تقویت امور زیربنایی، تکمیل زنجیره تولید، سرمایه‌گذاری و همچنین آموزش حرفه‌ای اعضا به‌کار گیرد.

ماده ۱۳-در پايان هر سال پس از انجام حسابرسی سالانه و كسر كليه هزينه­ها و استهلاكات، ذخایر، کسور قانونی و سود سهام، مابقی درآمد خالص حاصل از عمليات توليدي و خدماتی شرکت بر اساس مقررات و اساسنامه شرکت تعاونی تولید روستایی به نسبت سهم اعضا بین آنها تقسيم خواهد شد.

ماده ۱۴- شرکت‌های تعاونی تولید روستایی می‌توانند در چهارچوب قوانین و مقررات مرتبط، اتحادیه‌های تعاونی تولید روستایی را تأسیس کنند.

ماده ۱۵- وزارت جهادکشاورزی مکلف است برنامه و گزارش عملکرد این تصویب­نامه را به صورت سالانه به سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال نماید.

ماده ۱۶- آيين­‌نامه اجرایي قانون تعاوني­ نمودن توليد و يكپارچه­شدن اراضي در حوزه عمل شركت­هاي تعاوني روستایي مصوب ۹/۵/۱۳۵۰ لغو می­شود.