اولويت مردم مسائل اقتصادي است، ولي راه حل آن سياسي است
عباس عبدي: ما محكوم به اميد هستيم،هيچ گروهي حق سهم خواهي از روحاني را ندارد
به نظرم اولويت مردم مسائل اقتصادي است، ولي راه حل آن سياسي است. بنابراين دولت بايد سعي كند مسائل سياسي را حل كند. يكي از نتايج اين راه، همين روندي است كه پيش آمده است. مگر هنوز دولت آقاي روحاني سر كار آمده است كه قيمت ارز سير نزولي به خود گرفته است؟ وحدت ملي اي كه در حال شكل گرفتن است باید ادامه یابد كه اين مساله خودش نيمي از مشكلات اقتصادي را حل مي كند و نيمه ديگر مشكلات را هم نخبگان و كارشناسان اقتصادي مي توانند به سمت حل شدن ببرند
آقاي عبدي قبول نداريد كه بخشي از مطالبات موجود فضاي عمومي اجتماعي با مطالبات نيروهاي سياسي اصلاح طلب، وجه اشتراك دارد كه اين مساله پس از پيروزي آقاي روحاني هم ديده شد. اين مساله را چگونه تحليل مي كنيد.
آقاي روحاني در صحبت هايشان درباره هر وعده اي اگر حرفي زده اند بايد انجام دهند اما اگر نگفته است در اين صورت ديگر بايدي وجود ندارد. ولي مي توان با ايشان صحبت كرد و توضيح داد كه چرا خوب است اين كار انجام شود. اينها دو موضوع متفاوت از يكديگر است. اما اگر آقاي روحاني حرفي درباره اين مساله داشته اند و به خاطر اين شعار، راي گرفته بايد اين مساله را پيگيري كنند. اما وقتي ايشان چنين چيزي نگفته است، آيا مي توانم از طرف خودم مطالبه يي را بر او بار ساخته و بگويم كه به اين دليل به او راي داده ام و بايد آن را انجام دهد؟ طبعا اين گونه نيست. ايشان خودش را در سخنان و برنامه هايش عرضه كرده است و ما هم به او راي داده ايم اما در اين مورد خاص به نظرم بايد از زاويه رسيدن به وحدت ملي و اجماعي كه در اين انتخابات به وجود آمده وارد شد تا اين وحدت ملي استمرار داشته باشد. رفع حصر و آزادي زندانيان سياسي هم يك عنصر بسيار مهم در افزايش ضريب تحكيم وحدت ملي است.
حتي غير اصلاح طلبان و حتي كساني كه راي نداده اند در نهايت مي توانند بگويند كه آقاي روحاني به آن چيزهايي كه گفته يي بايد پايبند باشد. اينها كه قرارداد ننوشته اند كه ما از شما حمايت مي كنيم كه اگر پيروز شدي بايد اين كارها را براي ما انجام دهي. اگر صد درصد راي آقاي روحاني منبعث از حمايت من نوعي باشد، حق ندارم از ايشان مطالبه يي فراتر ازقول هاي داده شده او داشته باشم. آقاي روحاني تنها بايد به قول ها و وعده هايي كه داده است پايبند باشد ولو اينكه حتي من به او راي نداده باشم چرا كه ايشان رييس جمهور همه ملت است و تنها بايد به عملياتي كردن حرف هايي كه زده است بپردازد. بنابراين هيچ ارتباطي بين طرح مطالبات جديد و كسي كه از يك كانديداي پيروز در انتخابات حمايت كرده است وجود ندارد. بايد به كساني كه راي داده اند و در حال حاضر مطالبه يي فراتر از قول هاي داده شده دارند اين را گفت كه به شيوه هاي ديگري كه صلاح مي دانند مطالبات خود را پيگيري كنند.اصلافرض كنيد يك گروه آمده و رييس جمهوري را حمايت همه جانبه كرده است و حتي پيروزي وي مرهون حمايت اين گروه است، اما اين گروه حق ندارد مطالبه يي الزامي را مطرح كند كه خارج از برنامه ها و قول هاي داده شده است
با توجه به انواع و اقسام مطالباتي كه از آقاي روحاني وجود دارد به نظر جنابعالي آقاي روحاني كدام جهت گيري را بايد در صدر فعاليت هاي خود قرار دهند؟
به نظرم اولويت مردم مسائل اقتصادي است، ولي راه حل آن سياسي است. بنابراين دولت بايد سعي كند مسائل سياسي را حل كند. يكي از نتايج اين راه، همين روندي است كه پيش آمده است. مگر هنوز دولت آقاي روحاني سر كار آمده است كه قيمت ارز سير نزولي به خود گرفته است؟ اين دولت كه سر كار نيامده و هنوز كاري نكرده است اما به اين دليل كه يك مساله ديگري (سياست) تا حدي در حال حل شدن است، قيمت ارز پايين مي آيد و لزوما هم مرتبط با اقتصاد نيست. اين روند بايد ادامه پيدا كند تا جامعه حس كند كه همه با هم به يك اشتراك دارند مي رسند و يك عقلانيتي در حال حاكم شدن است و وحدت ملي اي كه در حال شكل گرفتن است ادامه خواهد داشت كه اين مساله خودش نيمي از مشكلات اقتصادي را حل مي كند و نيمه ديگر مشكلات را هم نخبگان و كارشناسان اقتصادي مي توانند بيايند و با حضور خود آن را به سمت حل شدن ببرند و با كمرنگ تر كردن نقش دولت در امور تصدي گري اقتصادي مي توانند آن را حل كنند.
آقاي عبدي، در حوزه مطالباتي كه از دولت بعدي وجود دارد اين سوال وجود دارد كه حتي با فرض اينكه آقاي روحاني درباره بخشي از مطالبات موجود جمعي از نيروهاي اجتماعي و نيروهاي سياسي هرگز حرفي نزده اند اما اين نيروها به دليل شباهت دوسومي مطالبات خود با مطالبي كه ايشان مطرح كردند، آمدند و به آقاي روحاني راي دادند. سوال اينجاست كه با اين شرايط مي توان مطالبات موجود مطرح نشده پيش از انتخابات را پس از پيروزي ناديده گرفت يا آنها را كنترل كرد؟
دو بحث وجود دارد: يكي مبارزه در سطح حوزه عمومي و جامعه است. قبل از اينكه اين رييس جمهور هم بيايد اين مطالبات مطرح بوده است همچنان كه بعد از اين هم بايد مطرح باشد. همه افراد و اصناف مي توانند مطالبات خود را داشته باشند و قرار نيست كه با رييس جمهور شدن كسي كه به او راي داده اند اين مطالبات كنار گذاشته شود. در همه جاي دنيا هم پيگيري اين مطالبات وجود دارد. اما يك وقت، انتظار خاصي از رييس جمهور داريم كه اگر انجام ندهد مي گوييم آقا چرا اين حرف را زدي و انجام ندادي، اضافه بر آن در عرصه اجتماعي نيروها بايد مبارزه كنند تا اهداف و برنامه هايشان را پيش ببرند و اين دو مساله هيچ تعارضي با هم ندارد. قرار نيست يك رييس جمهور اگر كاري را انجام نداد يا نتوانست انجام دهد همه ساكت شوند و بگويند دنيا به آخر رسيد، نه اين گونه نيست و نيروهاي سياسي بايد با رييس جمهور و بي رييس جمهور پيگير مطالباتشان باشند.
آقاي عبدي، اصلاح طلبان پس از پيروزي آقاي روحاني گفته اند كه سهمي از ايشان نمي خواهند اما از آن طرف هم از آمادگي خود براي كمك به ايشان و دولت يازدهم سخن گفته اند. به واقع اصلاح طلبان در چه حوزه و سطحي مي توانند به آقاي روحاني كمك كنند؟
هر كسي در چارچوب خودش مي تواند كمك كند. هر دولتي به طور كلي در خلاو انتزاع تصميم گيري نمي كند، نگاه مي كند و مي بيند در سطح جامعه چه حامياني دارد و چه كمك هايي به او مي شود و در اين چارچوب عمل مي كند. اگر ببيند حامي دارد يك طرحي را پيش مي برد و اگر ببيند حمايتي نيست، سكوت مي كند. نه تنها اصلاح طلبان كه هر نيروي اجتماعي قرار نيست كه با آمدن يك دولت به خانه هايشان بروند كه بالعكس بايد در جامعه فعال باشند، و از مسائل مورد علاقه خود دفاع كنند و اگر به اتفاقي انتقاد دارند انتقاد كنند و راهكار بدهند. اين زمينه يي است كه باعث مي شود دولت بهتر بتواند كار كند. بنابراين اصلاح طلبان مي توانند در عرصه عمومي رسمي حضور داشته باشند و نيز كساني از آنها مي توانند به دولت كمك كنند و اگر از آنها خواسته شد، بروند در كابينه و كمك كنند و اگر هم نخواستند، برنامه هاي سياسي خود را پيگيري كنند و نقش سياسي و اجتماعي خود را فراموش نكنند.
يكي از مسائلي كه حتي اصولگرايان پيش از انتخابات بارها به آن اشاره كرده اند اين موضوع بود كه دولت پس از احمدي نژاد، كار سختي را پيش روي خواهد داشت. به نظر جنابعالي آقاي روحاني مي تواند از پس همه مصايب و مشكلاتي كه در اين سال ها پيش روي كشور قرار گرفته است، برآيد و همچنين بيشتر چه مشكلاتي در مقابل دولت آقاي روحاني قرار دارد؟
حل مشكلات بعد از آقاي احمدي نژاد، سهل و ممتنع است: نه آنقدر سخت است كه بگوييم نشدني است و نه آنچنان ساده كه گفته شود به راحتي حل مي شود. سهل بودن آن به اين دليل است كه اگر يكي، دوتا از مشكلات حل شود مردم پس از تصميمات عجيب و غريب گذشته احساس يك گشايش هايي خواهند كرد و متوجه مي شوند كه فضا خيلي تغيير كرده است اما ممتنع به اين معناست كه اگر آن يكي دو تا مشكل حل نشود اين فضا به وجود مي آيد كه هيچ كسي نمي تواند مصايب و مشكلاتي كه مردم با آن مواجه هستند را حل بكند و من فكر مي كنم اگر آقاي روحاني بتواند كمي از مشكلات سياسي داخل و مشكلات خارجي را حل كند به سرعت بخش عمده يي از مسائل نسبت به دوره آقاي احمدي نژاد در جهت بهبود خواهد شد و مردم اثرات فوري آن را در كوتاه مدت حس خواهند كرد.
در اين ميان به سازمان هاي غير سياسي قدرتمندي كه مخالف آقاي روحاني هستند اشاره يي نداشتيد. فكر مي كنيد اين سازمان هاي غير سياسي قدرتمند همسو با دولت بعدي بشوند و آقاي روحاني مي توانند با بهره گيري از ظرفيت هايي كه در اختيار دارند اين سازمان ها را به كار بگيرند يا آنكه نه بايد انتظار تكرار هر 9 روز يك بحران را داشته باشيم؟
براي پاسخ به اين سوال يا بايد بگوييم بله يا بايد گفت نه. اگر بگوييم نه كه بايد برويم خانه هايمان بخوابيم و بگوييم كه هيچ كاري نمي شود كرد و پاسخ آري هم تا حدي ساده انگارانه است. بايد اميدوار و كوشا باشيم كه اين كار بشود و هيچ كسي هم تضمين قطعي نداده است اما با حضور مردم و رفتار درست آقاي روحاني و نيروهاي سياسي اين مساله حل مي شود. بنابراين ما محكوم به اميد هستيم و اينكه همه كوشش كنيم تا آن چيزي كه به نفع مردم و كشور است به منصه ظهور برسد. درباره اين انتخابات هم همين طور بود اگر بدبين بوديم و در خانه مي نشستيم كاري نمي شد ولي وقتي اميدوار باشي و آستين ها را به درستي بالابزني كارها درست مي شود.
شما پيش از انتخابات تحليل هايي داشتيد كه برخي از آنها تا حدودي اشتباه از آب درآمد، براي مثال تحليل كرده بوديد كه انتخابات دو مرحله يي است يا اينكه گفته بوديد اصلاح طلبان بايد بيايند در انتخابات شركت كنند اما توقع پيروزي در انتخابات را نداشته باشند يا درباره فضاي مجازي به اين مساله اشاره كرده بوديد كه مباحثي كه در فضاي مجازي مطرح مي شود واقعا مجازي است و بايد دور آن يك خط قرمز كشيد كه اتفاقا وقتي آقاي روحاني در نخستين كنفرانس خبري خود از غوغاي فضاي مجازي صحبت كردند گويا به نوعي به اين اظهارنظر شما پاسخ دادند.
اينكه گفتم انتخابات دو مرحله يي مي شود در مقطعي بود كه اصلاح طلبان به يك مرحله يي آن هم اعتقادي نداشتند و هنوز نامزدشان يكي نشده بود، كه پيشنهاد دادم بياييد در انتخابات شركت كنيد و انتخابات را دو مرحله يي بكنيد. ولي در يكي از آخرين گفت وگوي هاي خود گفته ام «با توجه به ائتلاف صورت گرفته بين اصلاح طلبان، ممكن است موجي در ميان طرفداران اين طيف ايجاد شود كه نتيجه انتخابات را در دور اول رقم بزند». با اين حال قرار نيست كه كسي همه اين اتفاقات را پيش بيني كند كه اين كانديدا اين مقدار راي مي آورد و آن كانديدا راي نمي آورد. جرياني كه به اين سرعت شكل مي گيرد قاعدتا قابل پيش بيني با آن دقت نيست. اما اينكه گفتم اصلاح طلبان بيايند و شكست آبرومندانه بخورند را بله گفتم كه بياييد و توقع راي آوري نداشته باشيد كه اين يك بحث ديگري است. به همين علت در اين انتخابات هم مساله اصلي بنده اين نبود و هنوز هم نيست كه آقاي روحاني پيروز شده يا نشده است، اين مساله سوم است. مساله اصلي اين است كه اصلاح طلبان در انتخابات حضور پيدا كردند و يك انتخابات خوب برگزار شده و اينها مسائل اصلي است. به عبارت ديگر معتقد بودم كه از ابتدا براي پيروزي قطعي وارد نشويد و عملاهم همين طور شد تا روز آخر اميد چنداني نداشتند.
درباره فضاي مجازي چرا اينگونه واكنش نشان داديد كه البته آقاي روحاني به نيكي از غوغاي فضاي مجازي سخن گفتند.
اعتقادم درباره فضاي مجازي همان چيزي است كه گفته ام و اطلاعي ندارم كه ايشان درباره فضاي مجازي از چه منظري سخن گفته اند اما به نظر من فضاي مجازي، الزامات خاص خود را دارد و به جديت فضاي واقعي نيست نه اينكه در اساس ايرادي به آن وجود داشته باشد. اين ويژگي اين فضاست و نبايد آن را ناديده گرفت.
پس چرا اين گونه موضع گيري كرده ايد؟
آن چيزي كه من گفتم اين است كه سياستمداران نبايد دنباله روي اين فضا باشند. فضاي مجازي چه اينكه كمك كرد به انتخاب آقاي روحاني و چه آنكه به تحريم انتخابات كمك مي كرد در هر دو حالت يك مبنا دارد كه احساسات در آن غلبه دارد. بايد اين فضا را شكل داد نه آنكه تابعش بود. بايد دنبال فضاي اصلي بود كه احساسات در آن حاكم نباشد. حرف بنده در رد فضاي مجازي نيست. فضاي مجازي هميني كه هست، هست. درباره فضاي دانشجويي هم شايد همين حرف را بزنم. درباره كوي دانشگاه هم اعتقاد نداشتم دانشجويان راه اشتباهي را رفته اند، گفتم كه اين رفتار دانشجويان، طبيعت رفتار آنهاست و سياستمداران نبايد تابع اين فضاي احساسي شوند و سياستمدار بايد تاثيرگذار بر آن باشد و دنباله روي اين فضاها نباشد و فكر نمي كنم با اين سخن مخالفت چنداني باشد كه اگر بود حتما آماده شنيدن هستم شايد در اين مورد يادداشتي تفصيلي هم بنويسم. فراموش نشود كه بنده اين نظر خود درباره فضاي مجازي را در چند سال گذشته چندين بار گفته ام ولي واكنشي حساسيت برانگيز مشاهده نشد ولي اين بار به دليل خاصي اين واكنش ايجاد شده است.
فكر نمي كنيد كه فضاي مجازي به نوعي بازتاب دهنده فضاي واقعي و حقيقي هم هست؟
به هيچ وجه. نمونه اش تفاوت نتايج نظرسنجي هاي موجود درباره اصل شركت يا امكان تقلب انتخاباتي در اين فضا با فضاي واقعي است. ممكن است بازتاب بدهد اما لزوما سازنده فضاي واقعي نيست. به همين دليل است كه مي گويم به فضاي واقعي توجه كنيد كه مي تواند در فضاي مجازي بازتاب پيدا مي كند. اين حرف شما درست است. يعني شما اگر فضاي واقعي را بچسبيد در فضاي مجازي بازتاب پيدا مي كند اما فضاي مجازي زماني كه با فضاي حقيقي قطع ارتباط مي كند نبايد فريبش را خورد. همه حرفم اين است كه عمق فضاي حقيقي با فضاي مجازي خيلي متفاوت است و سياستمداران بايد تمامي حوا س شان به فضاي واقعي باشد و كوشش كنند كه فضاي مجازي را با خود همراه كنند، نه آنكه تابع آن شوند. بنده خودم از هشت سال پيش به طور مستمر در اين فضا هستم و خيلي هم به آن اهميت مي دهم، ولي تابع بودن بحث ديگري است.
به عنوان يك تحليلگر و فعال سياسي چه اشتباهات تحليلي داشته ايد؟
اشتباهات را كه شما بايد بگوييد كه البته همين الان دو نمونه از اشتباهاتم را گفتيد كه مشخص شد آن چيزهايي كه گفته ام درست نبوده است. (خنده)
اما يقينا خودتان بهتر از هر كسي مي دانيد كه در چه مقاطعي تحليل هاي غلط داشته ايد كه شايد كسي هم به آن اشتباه شما توجه نداشته باشد...
آن چيزي كه باعث اشتباه يك تحليلگر مي شود وابسته به چند بحث داده ها و تحليل نظري و تلفيق داده ها با نظريه است. يك زماني داده ها، اطلاعات يا ارزيابي ها و تلفيق غلط است و يك وقتي، بنيان نظري غلط است. خيلي اوقات ممكن است كه داده هاي تحليلگر سياسي غلط باشد كه اين هم فقط دست خودش نيست اما آنچه براي تحليلگر سياسي مهم است، تحليل و بنيان نظري اوست. تحليل هاي بنيادي كه همه چيز را به آن ارجاع مي دهد و من فكر مي كنم اگر تحليل بنيادي ام را تغيير دهم منجر به به هم ريختگي كل نظام تحليلي ام بشود.
تحليل بنيادي شما منبعث شده از چه مباني اي است؟
درآمدهاي نفتي، حاكميت قانون و عوامل موثر بر اصلاحات عناصر اصلي بنيان تحليلي بنده است و خيلي به گزاره هاي فرعي كار ندارم. اگر اين بنيان ها را تغيير دهم ديگر نمي توانم تحليل كنم حتي اگر هزاران داده و فكت هم داشته باشم ديگر بي فايده خواهد بود. اين نگاهم تا به امروز در تحليل هايم جواب داده و گمان مي كنم درست بوده و اما ممكن است جايي اطلاعاتم ناقص بوده يا تلفيقم نادرست بوده كه اين يك بحث تكنيكي است.
بر مدار چه محوري پديده هاي سياسي-اجتماعي را تحليل مي كنيد؟
بر پايه نظريه و بنيان هاي جامعه شناسي تحليل مي كنم و به اخبار سياسي و داده هاي كم اعتبار و مخالف چارچوب نظري خود توجه چنداني ندارم.
