برنامه گمرک ایران برای انتخاب فعالان اقتصادی برگزیده گمرکی AEO با هدف برخورداری از حداکثر ظرفیت تسهیلاتی در حمایت از تولید ملی / فرایند پذیرش AEO در گمرک ایران برای شرکت های تولیدی، بازرگانی و دانش بنیان

اقتصاد گردان - برنامه انتخاب فعالان اقتصادی برگزیده گمرکی AEO- با هدف کمک به رشد رقابت جهانی، انتخاب شرکت های برگزیده و توانمند، حمایت از تولید ملی، رشد صادرات، سرعت بخشیدن به ترخیص کالاهای مورد نیاز بخش تولید، افزایش مشارکت مردم و رشد سرمایه گذاری ها در سال حمایت از تولید ملی با مشارکت مردم در دستور کار گمرک ایران ایران قرار گرفته و رئیس کل گمرک ایران، مدیران ارشد و کارکنان گمرکات مختلف از سال 1402در جریان شاخص ها و مزیت های مورد نظر در این برنامه بوده اند تا به رشد تولید ملی و بهبود برنامه های گمرکی و تجارت خارجی کشور کمک کند.
در این زمینه، در گفت وگویی با سرکار خانم فاطمه آریا‌پسند معاون دفتر مدیریت اطلاعات و برنامه‌ریزی گمرک ایران، پرسش هایی را در مورد شاخص ها، مزیت ها، فرآیند انتخاب شرکت ها، اثر این برنامه در حمایت از تولید ملی، در سال تولید ملی با مشارکت مردم، مطرح کرده ایم و ایشان در پاسخ، در جهت شفافیت اجرای این برنامه توضیحات مبسوطی را ارائه کردند. این که این برنامه تا چه حد می تواند به دستاوردهای حمایت از تولید ملی کمک کند؟ اصولا هدف رئیس کل گمرک ایران و مدیران ارشد گمرک در اجرای این برنامه چه بوده است؟ موضوعاتی است که در گفت وگو با ایشان مطرح شده است؟ 

ضمن تشکر از شما برای حضور در این گفت وگو، لطفا بفرمایید که مزیت بازنگری دستورالعمل شرکت های برگزیده گمرکی AEO را ارائه فرمایید؟ برای این دستورالعمل جدید چه اقداماتی در سال 1402 صورت گرفته است؟

 فعالان اقتصادی برگزیده گمرکی AEO- عنوان برنامه ای بین المللی است که گمرک ایران با هدف تحقق سیاست های حمایتی خود از تولید ملی و همچنین افزایش قابلیت رقابت جهانی فعالان اقتصادی کشور نسبت به پیاده سازی آن اقدام نموده است.
 به منظور اجرای هدفمند این برنامه با آگاهی به ضرورت بازنگری و اصلاح سیاستها، ضوابط و فرایند اجرایی آن پس از سپری شدن زمان تقریبی ۹ سال از تدوین اولین شیوه نامه مربوط، منجر به بازمهندسی و اصلاح شیوه نامه در سال ۱۴۰۲ شد. 
دکتر رضوانی فر رئیس کل گمرک ایران و مدیران ارشد سازمان، در سال گذشته، با توجه به ضرورت حمایت از تولید ملی، افزایش رقابت جهانی و بهبود عملکرد گمرک در حمایت از تولید و سرعت بخشیدن به مراحل ترخیص کالا، رشد صادرات و رشد اقتصادی کشور، در کنار برنامه های مختلف خود، برنامه انتخاب فعالان اقتصادی برگزیده گمرکی AEO را نیز در دستور کار قرار دادند تا از این طریق، امکان افزایش توان تسهیلاتی، استفاده شرکت های برگزیده گمرکی از تسهیلات بیشتر فراهم شود. براین اساس، برنامه انتخاب فعالان اقتصادی برگزیده گمرکی AEO با هدف برخورداری از حداکثر ظرفیت تسهیلاتی در جهت حمایت از تولید ملی، جلب مشارکت مردمی و افزایش قابلیت رقابت جهانی شرکت های ایرانی در سال گذشته و سال جاری در دستور کار گمرک ایران بوده است. 
به این منظور با بهره گیری از نظرات نخبگان و خرد جمعی صاحب نظران در تمامی گمرکات کشور، معیارهای بررسی عملکرد متقاضیان بازنگری شده و علاوه بر رفتارهای قانونمدارانه گمرکی، نحوه عملکرد هر متقاضی در دیگر مصادیق ملی همچون ایفاء تعهدات مالیاتی، بانکی و بیمه نیز مورد توجه و بررسی قرار گرفت. همچنین کنترل آخرین گزارش حسابرسی متقاضیان به منظور تعیین وضعیت مالی هر شرکت از منظر استانداردهای حسابرسی نیز مورد توجه جدی قرار گرفت. دستاورد این اقدام تدوین دستورالعمل AEO و ابلاغ عمومی آن در ابتدای سال ۱۴۰۲ بوده که این امکان را برای ذینفعان گمرک فراهم نمود تا در تعامل مستقیم با سازمان، امکان برخورداری از حداکثر ظرفیت تسهیلاتی را داشته باشند

در حال حاضر چه نوع تسهیلاتی در اختیار شرکت های برگزیده قرار می گیرد؟ در مورد مهمترین تسهیلاتی که شرکت های برگزیده گمرک ارائه می نماید توضیحاتی بفرمایید

از مهمترین تسهیلات در حال ارائه به شرکتهای برگزیده میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
-     امکان ارائه ضمانت نامه بانکی به منتخبین متقاضی با حداکثر زمان یک سال جهت حقوق ورودی متعلقه در واردات کالا.
-     تسهیل حداکثری تشریفات ترخیص با تخصیص مسیر سبز گمرکی که مبتنی بر اعمال شاخصهای مدیریت ریسک و متمرکز بر روشهای کنترل غیر ارزیابی فیزیکی میباشد . 
-    تخصیص دیگر تسهیلات قانونی جهت تسریع و تسهیل فرایند ترخیص که علاوه بر موارد یاد شده بالغ بر ۱۵ موضوع تسهیلاتی می باشد.

اقدامات و دستاورد کسب شده پس از ابلاغ دستورالعمل شامل چه مواردی بوده است؟ 

اهم اقدامات صورت پذیرفته و دستاورد کسب شده پس از ابلاغ دستورالعمل شامل دریافت ۴۴۸ درخواست از متقاضیان و بررسی عملکردی هر یک در ابعاد معیارهای مختلف همچون حجم تجارت خارجی در رویه های واردات و صادرات، فقدان سوابق عملکردی مجرمانه و یا تخلفی و عدم تعهدات ایفا نشده طی سه سال قبل از زمان ارائه درخواست بالاخص کنترل تعهدات ارز حاصل از صادرات . 

-    برگزاری ۱۷ جلسه کمیته مرکزی AEO در سطح شورای معاونین دستگاه با هدف سیاست گذاری های مورد نیاز و اتخاذ تصمیم در انتخاب متقاضیان حائز شرایط (۱۸۴) شرکت.
-     انتخاب ۱۳۸ شرکت به عنوان فعال اقتصادی برگزیده گمرکی با رتبه بندی سه گانه جهت برخورداری از تسهیلات متناسب با رتبه های برگزیده شده.
-     تخصیص هفت ماه زمان با اعلان فراخوان جهت آگاهی شرکتهای منتخب قبلی از دستورالعمل ابلاغی جدید و امکان اعلام درخواست تمدید عضویت که پس از گذشت مدت زمان ایجاد شده، پالایش شرکت ها در چارچوب معیارهای جدید انجام و منجر به حذف ۲۶۰ شرکت شد. 
-    تکمیل کردن پرونده بر اساس دستورالعمل جدید و انتخاب نهایی ۵۴۸ شرکت AEO در رتبه های سه گانه که مشمول تسهیلات تفکیکی مرتبط بوده و به گمرکات کشور جهت برخورداری از این تسهیلات ابلاغ شده اند.

ترکیب شرکت ها از نظر تولیدی و بازرگانی و دانش بنیان چگونه بوده است؟

در بین 548 شرکت برگزیده گمرکیAEO در مجموع 397 شرکت تولیدی، 109 شرکت بازرگانی و 42 شرکت دانش بنیان بوده است.

-           

فرایند پذیرش شرکت های برگزیده گمرکی AEO شامل چه مسیری است و متقاضیان چه مدارک و اسنادی را باید ارائه دهند و چه مراحلی برای دریافت مجوز نیاز دارند؟ متقاضیان جدید برای عضویت چه اسنادی را باید به گمرک ارائه نمایند؟

فرایند پذیرش AEO بر اساس درخواست ذینفعان است و هر متقاضی باید درخواست خود را به صورت رسمی و کتبی از سوی صاحبان امضای آن موسسه یا شرکت طبق اساسنامه به دبیرخانه کمیته مرکزی یا دفتر مدیریت اطلاعات و برنامه‌ریزی ارائه کند.
به پیوست درخواست ارائه شده، متقاضی باید اسناد دیگری را نیز ارائه دهد از جمله طبق دستورالعمل ابلاغی، ارائه کارت بازرگانی شرکت برای تجارت خارجی، مدارک شناسایی مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره، پروانه بهره‌برداری و مجوزهای موردی برای فعالیت رسمی مورد نیاز، آگهی تاسیس شرکت و آخرین تغییرات مدیریتی شرکت طبق اساسنامه به ضمیمه درخواست خود ارائه دهند.
 اساسنامه شرکت و مفاصا حساب مالیاتی نیز مورد نیاز است و باید آخرین برگ قطعی مالیاتی عملکرد شرکت و تسویه حساب با سازمان امور مالیاتی را ارائه دهند. همچنین آخرین صورت‌های مالی حسابرسی شده شرکت به انضمام گزارش حسابرسی شرکت که ثبت سامانه جام هم شده باشد نیز باید ارائه شود.
 همچنین مفاصا حساب سازمان تامین اجتماعی نیز مورد نیاز است که نشان دهد بدهکار بیمه‌ای نیست. از سوی دیگر مفاصا حساب بانکی نیز باید ارائه شود که نشان دهد بدهکار بانکی نیست و اعتبار بانکی مورد نیاز را دارد. همچنین موضوع رتبه اعتباری شرکت مورد توجه است و اسناد مربوطه باید رتبه اعتباری کسب شده شرکت را نشان دهد. 
همچنین اگر گواهی‌های معتبر داخلی و بین‌المللی دریافت کرده باشند باید ارائه ‌دهند. از جمله سرتیفیکیت‌هایی که متناسب با نوع بیزینس و کسب و کار آنها دریافت کرده‌اند ارائه ‌دهند. به عنوان مثال گواهینامه‌های ایزو و تعالی سازمانی که دریافت کرده‌اند نیز مورد توجه است.
بر این اساس هر نوع گواهی مثبته که می‌تواند نشاندهنده درجه اعتباری شرکت و توانایی مدیران باشد را دریافت می‌کنیم و بر اساس آن، شرکت مجوز های مورد نظر را دریافت خواهد کرد. 
اگر شرکت دانش بنیان باشد و یا از طرف تعاونی‌های صنف خود و یا بورس، نامه‌ها و توصیه نامه‌های مرتبط را ارائه دهد در کسب مجوزها موثر خواهد بود. این نامه‌ها بر اساس آپشن‌ها و شاخص‌های مورد نظر آن سازمان‌ها مانند بورس و تعاونی‌ها تهیه می شود و نشان می‌دهد که شاخص‌های توانایی شرکت در چه وضعیتی است. 
در نهایت چنانچه شرکتی پذیرفته شود باید فرم تعهدنامه مورد نظر را توسط صاحبان امضا، تایید و فعالیت خود را شروع کنند. این تعهدنامه در فرمت خاصی که مورد نظر سازمان گمرک ایران است توسط صاحبان امضای شرکت مورد پذیرش و امضا قرار خواهد گرفت.
 در این تعهدنامه شاخص‌هایی که مورد نظر سازمان گمرک است توسط شرکت‌ها مورد پذیرش قرار گرفته و متعهد به اجرای آن میباشند. مجموعه این اسناد و برگه‌های احرازی و پیوست‌ها و مستندات که دریافت شده به پیوست درخواست شرکت در مرحله اول فرایند به دبیرخانه ارائه می‌شود ومورد بررسی قرار می‌گیرد. فرایند بعدی بررسی اسناد توسط دبیرخانه صورت می گیرد و کنترل حجم تجارت وسایر مباحث فرایندی طبق روش اجرایی که در دستورالعمل موجود است از سوی دبیرخانه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
 معیارهای قانون مداری شرکت کنترل می‌شود معیار حجم تجارت کنترل می‌شود. چنانچه شرکت دارای این معیارها باشد و حائز شرایط باشد عملاً شرکت حائز شرایطی است که امکان طرح در کمیته مرکزی را خواهد داشت. به عبارت دیگر، اگر شرکت این معیارها که از مراحل تشکیل پرونده و اسناد تشکیل شده را داشته باشد مرحله اول را به پایان رسانده و موضوع در کمیته مرکزی مطرح می‌شود و شاخص‌های تصمیم‌سازی در کمیته مرکزی مورد توجه قرار خواهد گرفت.

ضمن تشکر از روند اصلاحی که آغاز کرده اید، آیا حاضر هستید در جهت شفافیت بیشتر امکان حضور اصحاب رسانه در جلسه ارزیابی و انتخاب شرکت های برگزیده گمرکی AEO را فراهم سازید؟

بله با سیاست های ابلاغی رئیس کل سازمان گمرک ایران، موارد در فرآیندی کاملا شفاف صورت می پذیرد و حضور کارشناسان رسانه ای نیز اشکالی ندارد