سیاست واردات خودرو به چه دلیل بر بازار اثرگذار نبوده و واردات با حجم اندک مواجه شده است؟

اقتصاد گردان – محسن شمشیری: به دنبال بحث ها و انتقادهای مختلف در مورد افزایش قیمت خودرو در سال های اخیر، کافی نبودن عرضه و عدم کیفیت مورد انتظار برای برخی مشتریان، عده ای واردات خودرو را برای تامین بخشی از تقاضا و اثرگذاری بر بازار مفید ارزیابی کردند و مجوزهایی برای واردات خودرو داده شد. اما با وجود گذشت ماه ها از اقدامات اولیه، هنوز حجم مطلوب واردات خودرو را شاهد نیستیم و عرضه مورد انتظار مردم از خودروی خارجی در بازار ملموس و مشهود نیست و سوال این است که چه عواملی باعث شده که حجم واردات خودرو و همچنین عرضه خودروی خارجی در بازار اثرگذار نباشد؟ و چرا طبق بررسی های صورت گرفته در چهارماه آذر تا اول اسفند 1402 تنها 6334 خودرو وارد کشور شده است.
به عبارت دیگر، در واردات خودرو چرا حجم مطلوب و اثرگذار صورت نگرفت و چه مشکلاتی مطرح است که باعث شده مقدار واردات در حد کمتر از انتظار باشد. همچنین چه کسانی یا نهادها و شرکت هایی در این کار خوب کار نکردند و اقدامات اجرایی و مورد نیاز برای واردات را انجام نداند و در نتیجه عرضه خودروی خارجی در حد مطلوب و مورد انتظار در بازار صورت نگرفت؟ از سوی دیگر، چرا خبری از خودروهای وارد شده به کشور در بازار نیست و به بازار عرضه نشده اند؟ آیا احتمال افزایش قیمت ارز و در نتیجه قیمت خودرو در ماه های آینده، باعث شده که خودرو خارجی وارد شده به کشور، فعلا به بازار عرضه نشود؟
چرا از این تعداد محدود خودروهای وارد شده به کشور تنها 12 درصد یعنی 771 دستگاه خودرو، همه مجوزهای لازم برای ترخیص و ورود به بازار را گرفته اند و شرکت های وارد کننده و سازمان های صادرکننده مجوز، اقدامات سریعتری برای ترخیص و ورود خودرو به بازار انجام نمی دهند؟

شش مجوز لازم برای واردات خودرو

برای واردات خودروهای خارجی، باید شش مجوز ارزش، استاندارد، محیط زیست، ارز، صمت، مالیات، صادر شود.
ابتدا باید ارزش کالا مشخص باشد و این کار از طریق اسناد تجاری، اطلاعات شرکت های تولید کننده، بررسی های گمرک انجام شده است.
همچنین سازمان استاندارد باید مجوز لازم برای ترخیص این خودروها را صادر نماید. از سوی دیگر، سازمان محیط زیست باید مجوز محیط زیست برای خودروهای وارد شده توسط شرکت ها صادر کند. همچنین مجوز ارز مورد نیاز باید صادر شود و ارز تامین شود. ضمنا وزارت صمت باید مجوز لازم جهت ترخیص و ورود خودروی خارجی به بازار را صادر نماید. سازمان امور مالیاتی نیز باید مجوز پرداخت مالیات را صادر کند.

42 محموله واردات 

بررسی های صورت گرفته در ماه های آذر تا 1 اسفند 1402، نشان می دهد که از 42 محموله واردات خودرو که در گمرکات بندر لنگه، بوشهر، شهید رجایی، شهید باهنر، غرب، تهران، قزوین و سلفچگان، ثب شده، و اکثر کوتاژ های آن مشخص و اعلام شده است، به میزان 3382 دستگاه خودرو اظهار شده و 2952 دستگاه هنوز اظهار نشده است.
طبیعی است که گمرک، به عنوان یکی از متولیان تجارت خارجی و کسب درآمد برای دولت، از واردات خودروهای خارجی استقبال می کند و بابت آن حقوق گمرکی و سود بازرگانی و سایر عوارض را وصول می کند و لذا دلیلی برای فعالیت نکردن گمرک در موضوع واردات خودرو وجود ندارد.
اما برای واردکننده خودروی خارجی فرق می کند که امروز خودروی وارداتی را وارد بازار کند یا در ماه های آینده وارد بازار کند. بررسی ها نشان می دهد که 25 شرکت برای واردات خودرو اقدام کرده اند و محموله های آنها در گمرکات و انبارها موجود است و از این تعداد شرکت تنها 4 شرکت همه مجوزهای لازم را دریافت کرده است. اما با وجود آنکه 4 شرکت تمام مجوزهای لازم را برای ترخیص خودروها و ورود به بازار دریافت کرده اند اما برخی از آنها هنوز اقدامی برای این کار انجام نداده اند.

771 دستگاه خودرو با همه مجوزها

 از تعداد 42 محموله وارداتی برای واردات 6334 دستگاه خودروی خارجی، که به میزان 3382 دستگاه اظهار شده و 2952 دستگاه هنوز اظهار نشده، تنها 7 محموله به تعداد 771 دستگاه یعنی حدود 12 درصد تعداد خودروهای وارد شده همه مجوزها را کسب کرده و آماده ورود به بازار است. از این 7 محموله که همه مجوزها را دریافت کرده اند دو مورد به ماموت خودرو، سه مورد مکث خودرو، یک مورد پارسان موتور مانلی و یک مورد صنایع خودروسازی فردا اختصاص داشته است.

شرکت های سایپا، پارس خودرو، ایران خودرو، کرمان موتور، بهمن موتور، معین خودرو ایرانیان، رهام تجارت پاک، توسعه ارتباطات هما، آرین پارس موتور، پیشگامان صنعت غرب، پارسو ماش آریا کار، جهان نوین آریا، سازه های خودرو دیار، کوشا خودرو نگین، راسا موتور خاورمیانه، آرین پارس موتور، نیوا خودرو رایکا، کوشا خودرو نگین، پرشیا خودرو، امیتیس گستر نگار پیشگام، و آرین موتور، شرکت هایی هستند که هنوز برای محموله های وارداتی، همه مجوزهای لازم را دریافت نکرده اند.
 البته پرسش اساسی این است که آیا همین تعداد خودروخارجی وارد بازار شده است؟ نکته دیگر این است که آیا وارد کنندگان و شرکت های مختلف، برای صدور مجوزهای ترخیص و ورود خودرو به بازار، در حال انجام اقدامات و پیگیری لازم هستند؟ صدور همه مجوزها و ورود این تعداد محدود خودروی وارداتی چقدر زمان می برد و از چه زمانی شاهد ورود این خودروها به بازار خواهیم بود؟

مجوز ارزش برای 40 محموله واردات خودرو

 تا 1 اسفند 1402 مجوز ارزش گمرک، برای 40 محموله واردات خودرو صادر شده است و یک مورد به دلیل عدم درج برند و تیپ اظهار نشده و مجوز نداشته و یک مورد دیگر نیز ارزش بالای 20 هزار یورو داشته است.

مجوز استاندارد برای 17 محموله واردات خودرو

تا 1 اسفند 1402مجوز استاندارد برای 15 محموله واردات خودرو صادر شده است. در 18 مورد هنوز مجوز استاندارد نداشته است. در دو مورد برای 50 درصد محموله یعنی به تفکیک 201 دستگاه و 100 دستگاه مجوز استاندارد صادر شده است. وضعیت مجوز بقیه محموله های وارداتی خودرو از نظر استاندارد نیز مشخص نشده است.

 مجوز محیط زیست برای 9 محموله واردات خودرو

 تا 1 اسفند 1402مجوز محیط زیست نیز برای 9 مورد صادر شده برای 19 مورد هنوز مجوز محیط زیست نشده و برای بقیه موارد هنوز وضعیت مشخص نشده است.

 مجوز ارز برای 13 محموله واردات خودرو

تا 1 اسفند 1402مجوز ارز برای 13 محموله واردات خودرو صادر شده است. 22 مورد مجوز ارز نداشته و بقیه موارد نیز هنوز وضعیت مشخص نشده است.

مجوز صمت برای 22 محموله واردات خودرو

 تا 1 اسفند 1402مجوز وزارت صمت برای 22 محموله واردات خودرو صادر شده است. 11 مورد مجوز صمت نداشته است. بقیه موارد نیز هنوز مشخص نشده است.

مجوزمالیات برای 28 محموله واردات خودرو

تا 1 اسفند 1402مجوزمالیات برای 28 محموله واردات خودرو صادر شده است. 7 مورد مجوز مالیات نداشته و بقیه موارد نیز نامشخص بوده است.
این بررسی ها نشان می دهد که 25 شرکت وارد کننده که حدود 6334 خودرو وارد کشور کرده اند و 5 متولی و سازمان صادرکننده مجوز که به عنوان سازمان همجوار و همکار گمرک باید مجوزها را صادر کنند، باید اقدامات لازم را هر چه سریعتر انجام دهند تا اثر سیاست واردات خودروهای خارجی در بازار مشهود باشد و خودروهای وارد شده به بازار عرضه شوند.
نکته دیگر این است که کدام شرکتها و سازمان ها باید برای واردات خودروی خارجی بیشتر وبا حجم مطلوب اقدام کنند تا اثر این سیاست بر بازار مشهود باشد و چرا اقدامات لازم صورت نگرفته است. چه موانعی در این زمینه وجود دارد؟