فین تک ایران جرقه یا جریان؟
اقتصادگردان- اما این بدان معنا نیست که هر جرقه‌ای به جریان تبدیل شود. هزاران نگاه در یک سیل جمعیت یا اجتماعی در هم گره می‌خورد اما لزوماً جریان عشق نابی از آن متولد نمی‌شود و صدها جرقه از لحاظ کسب‌وکاری و تکنولوژی در طول حیات بشری بروز کرده است، اما بسیاری از آنان در آغازین روزهای جنینی، سرنوشتی جز مرگ نیافته‌اند و تنها برخی از آنها همانند ادیسون بلند آوازه شده‌اند و جریان الکتریسیته را پایدار ساخته‌اند. این سخن بدین معناست که برای تبدیل شدن یک جرقه به جریان، قواعدی در دل نظام طبیعت و سنت‌های الهی نهفته است که ضروریست به آن دست یافت و مطابق سنت تاریخ و طبیعت عمل کرد. در غیر این صورت، از آتش هیجان انگیز این جرقه‌ها، آبی گرم نمی‌شود و جریانی به راه نمی‌افتد و حیاتی منتفع نمی‌شود.
داستان فین تک (fintech) در سرزمین ما هم خالی از آنچه گفته‌ایم، نیست. گرچه روند مؤثر(Trend) در جهان امروز به سمت فناوری‌ها و از جمله فناوری‌های مالی در شتاب است، اما فراموش نکنیم که در قرن بیستم و هزاره صنعتی شدن نیز با وجود هیجانات و جرقه‌های صنعتی در ایران، به کشوری صنعتی تبدیل نشدیم و بیشتر به بازار مصرف کالاهای صنعتی دیگران روی آوردیم. اگر قواعد تبدیل جرقه به جریان را دریابیم، می‌توانیم از مخاطرات و ناکامی‌هایی که در عصر صنعتی شدن، ذائقه ملی ما را تلخ کرد، بر حذر باشیم. از این رو ضروری است بیش و پیش از طرح مباحث فنی «فین تک ایران»، به بسترهای اجتماعی آن نیک بنگریم تا با عقلانیت آن را به جریانی پایدار تبدیل کنیم.
صاحب‌نظران اجتماعی معتقدند یک «نهال» زمانی به «نهاد» تبدیل می‌شود که:
- قائم به افراد خاص نباشد
- بین منافع فردی و منافع اجتماعی و جمعی پل بزند
- مورد پذیرش داوطلبانه و آگاهانه کنشگران قرار گیرد
- راه تعامل با بدنه اجتماعی را در پیش گیرد و از تقابل با نهادها و جریان‌های مقاوم پرهیز کند
- و در نهایت از چنان قدرت اجتماعی برخوردار شود که بتواند خود را به نهادها و جریان‌های فعلی، نرم و آهسته تحمیل کند.
باور کنیم که فین تک ایران اکنون به مثابه یک جرقه یا نهال است. هنوز به جریان و نهاد تبدیل نشده است و از سویی در بطن یک جامعه دو قطبی گرفتار آمده است. جامعه‌ای که بخشی از آن نسبت به پدیده‌های نوین، آغوشی باز و رویی گشاده دارد و بخش دیگری که نسبت به هر حرکت جدیدی واکنش نشان می‌دهد و با انگ‌های مختلف قصد تخطئه آن را دارد.
به همین دلیل نسل هزاره سوم در جامعه ایران نوپا و نگران است. از سویی اشتیاق وافر برای رسیدن به قله و لبه تکنولوژی او را به وجد آورده و از سوی دیگر از قدرت اجتماعی لازم برخوردار نیست و هنوز توان نهادینه ساختن مطالبات خود را ندارد و در عین حال ناچار است بخشی از انرژی خود را صرف تبرئه خویش از نسبت‌های بدبینانه کند،نسبت‌هایی که برخی «توطئه‌انگارانه» ، تعدادی از آن «منفعت‌طلبانه» ، و بعضی «محافظه‌کارانه» است.
از این رو حامیان «فین تک» برای رهایی از این شرایط و تبدیل شدن به جریان، لازم است امور را «واقع بینانه» نه صرفاً «آرمان گرایانه» مدنظر قرار دهند. از جمله اینکه رفتاری اجتماعی و رویکردی فرهنگی پیش گیرند و از هر اقدام سرهنگی و تندمزاجانه دوری کنند و در عین حال با عطر ادب و متانت، جامعه را با عطر نوآوری معطر سازند و مطابق قواعد شناخته شده اجتماعی، چارچوب‌های زیر را سرلوحه رفتار اجتماعی قرار دهند.
- نسل تحول‌خواه در بستر فشار نرم و مداوم حرکت کند.
- پرچم داران و پیشقراولان از جایگاه اجتماعی والا و مناسبی برخوردار باشند.
- زبان مذاکره و تعامل با صاحبان کسب‌وکارهای فعلی را یاد بگیرند و از طعنه و تحقیر پرهیز کنند.
- از تعجیل و هیجانات زودگذر اجتناب کنند.
- دایره همکاری و بازی را گسترده و آن را در چارچوب منافع و مصالح ملی و عمومی تعریف کنند.
- بیش از اینکه پدیده‌ها و کسب‌وکارهای پیشین و فعلی را مورد هجوم قرار دهند، از منافع دراز مدت پدیده‌های نوین و شیوه‌های کسب‌وکارهای جدید سخن گویند.
خلاصه اینکه علاقه‌مندان به فین تک اگر برمبنای چارچوب‌های اجتماعی شناخته شده حرکت کنند، می‌توانند این جرقه را به جریان مبدل کنند و جامعه را از ثمرات آن بهره‌مند سازند. در عین حالیکه این نگرانی وجود دارد که نگاه‌های بدبینانه مخالفان، همراه با رفتارهای تند مزاجانه و هیجانی موافقان، سرخوردگی‌هایی برای این موج برخواسته از هزاره سوم در جامعه ایران پدید آورد.
