برجام بازار جهانی فرش دستباف ایران را احیا کرد

اقتصادگردان_  در حالی است که سال ها به خاطر شرایط تحریم، صدور فرش به کشورهای هدف بسیار کاهش یافت و صادرات فرش از سال 2010 میلادی به آمریکا با ممنوعیت شدید همراه شد و در دولت دهم برای لغو این ممنوعیت اقدامی صورت نگرفت.

بر پایه این گزارش، در سال 92 به عنوان بدترین سال صادراتی، 314 میلیون دلار فرش از کشور صادر شد که با متوسط میزان صادرات فرش در دهه های گذشته که نزدیک به500 میلیون دلار بود فاصله زیادی داشت، اما این روند کاهشی در سال 93 متوقف و روند افزایشی جایگزین آن شد، طوری که عدد 314 میلیون دلاری در بهمن ماه 93 محقق شد و در پایان اسفند ماه این رقم به 330 میلیون دلار رسید و در پایان سال 94 به 350 میلیون دلار افزایش یافت.

سرانجام با تلاش ها و رایزنی های دیپلماتیک، در بند 22 برجام به لغو تحریم فرش دستبافت ایرانی اشاره شد و از ژانویه 2016 ( دی ماه 94) به محض اعلام اجرای برجام، نخستین محموله فرش دستبافت ایرانی از مبدا هامبورگ آلمان به لس آنجلس آمریکا ارسال شد و از بهمن 94 یعنی یک ماه بعد از آن صادرات مستقیم از ایران نیز اتفاق افتاد. 

نکته قابل توجه اینکه صادرات 90 میلیون دلاری صادرات به آمریکا در سال 95 حتی از صادرات 80 میلیون دلاری قبل از اعمال تحریم ها هم بیشتر بوده است.

هم اکنون فرش ایرانی به 80 کشور جهان صادر می شود و در این میان رتبه نخست واردات فرش ایرانی را آمریکا در اختیار دارد.

** صادرات فرش همچنان سیر صعودی دارد

در چهار ماهه ابتدای امسال نیز 89 میلیون دلار فرش دستباف صادر شده که بیش از هفت درصد از نظر ارزشی نسبت به مدت مشابه پارسال رشد داشته است.

فرش دستباف از نظر اشتغال زایی و نیز به عنوان یکی از اقلام مهم صادرات غیر نفتی و با ارزش افزوده بالا و هنر - صنعت ارزآور همواره مورد توجه بوده است.

رییس مرکز ملی فرش ایران نیز برگزاری نمایشگاه های داخلی و خارجی، انجام فرایندهای تبلیغاتی، اعزام یا پذیرش هیات های تجاری، تلاش در اخذ و ارائه مشوق های صادراتی و کوشش در تسهیل همه فعالیت های صادراتی و رفع موانع بازدارنده در این حوزه و انجام انواع پژوهش های حوزه تجارت و بازاریابی و مطالعه را از جمله مهمترین فعالیت های این حوزه عنوان می کند.

«حمید کارگر» با برشمردن اقدامات این مرکز از جمله سوق دهی فعالان حوزه فرش به سمت بازارهای جدید گفت: چین تا یک دهه پیش یکی از قدرتمندترین رقیبان ایران به شمار می رفت اما اکنون به عنوان یکی از بازارهای مناسب و قابل اتکاء برای فرش ایران محسوب می شود، این در حالی است که در گذشته فرش ایران در بازار چین جایی نداشت.

** مشکلات درونی فرش دستباف ایران

البته مشکلات فرش بافی و بازار فرش ایران علاوه بر عوامل بیرونی، ریشه در عوامل درونی نیز دارد. زمانی در خانه‌های ایرانی فرش دستباف جایگاه ویژه ای داشت اما امروز به دلیل مشکلات اقتصادی اندازه فرش‌ها کوچک شده و فرش جنبه تزئینی به خود گرفته است و زمانی نیز فرش به عنوان پس‌انداز خانواده ها محسوب می‌شد و بعد از استفاده با قیمت بیشتر به فروش می‌رفت.

بخشی از مشکلات بازار فرش نیز به شناسایی نکردن این کالای با ارزش بر می گردد، زیرا قابلیتی که در فرش دستبافت به لحاظ تار و پود و نیز رنگ طبیعی آن وجود دارد در فرش ماشینی مشاهده نمی‌شود و الیاف مصنوعی فرش ماشینی خود مضرات متعددی دارد.

همچنین بنا بر گفته رییس مرکز ملی فرش ایران، تولید فرش دستبافت کاملاً با طبیعت سازگار است، تا جایی که برای تهیه پشم آن حتی نیاز نیست گوسفندی آسیب ببیند و یا به طبیعت لطمه وارد شود.

کارگر، کشورمان را در برخورداری از دانش فنی فرش دستبافت پیشتاز می داند و می گوید: هیچ محصولی ویژگی‌های فرش دستبافت را ندارد و با این‌ وجود هنوز به جایگاه شایسته خود دست نیافته است.

** رویکرد حمایتی دولت یازدهم از فرش دستباف ایرانی

در طول دولت یازدهم تلاش های زیادی از سوی مرکز ملی فرش ایران برای توسعه فعالیت و بازار فرش دستباف و نیز حفظ حقوق مالکیت فکری صورت گرفت به طوری که 29 منطقه فرش کشور در سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) به ثبت جهانی رسید که پنج منطقه در سال 92 و 10 منطقه در سال 93 به ثبت رسید. 

همچنین در سال 94 نیز 14 منطقه دیگر به این فهرست اضافه شد که به عنوان عاملی بازدارنده در مقابل رقبای فرش ایرانی عمل می کند.

اما لازم است برای توسعه بازار فرش ایران ابتدا به مشکلات قالیبافان توجه شود؛ مشکلاتی از جمله بیمه، تسهیلات بانکی و معافیت‌های مالیاتی دغدغه های بافنده های فرش دستباف هستند.

اکنون 320 هزار قالیباف تحت پوشش بیمه هستند و این در حالی است که قانون فعلی بیمه قالیبافان به صورت سالیانه بوده و افزایش جمعیت قالیبافان را مدنظر ندارد.

البته بنابر اظهارات رییس مرکز ملی فرش طرح جدیدی که در مجلس در حال تبدیل شدن به قانون است به این خلأ پاسخ گفته و مشکل بیمه قالیبافان را رفع خواهد کرد.

کارگر همچنین رفع معافیت مالیاتی را دغدغه فعالان حوزه فرش دانست و گفت: بررسی هایی که از مجلس حاصل شده نشان می‌دهد اکثریت با ابقای معافیت مالیاتی موافقند و امید می‌رود این مهم نیز امسال محقق شود.

اکنون با احیای دوباره جایگاه فرش دستباف ایران به عنوان یکی از اقلام سبد صادراتی کشور می توان امیدوار بود که تا پایان سال 96 صدور فرش دستباف ایرانی همچنان رتبه نخست جهان را به خود اختصاص دهد و رقم 360 میلیون دلاری صادرات در سال گذشته روند رو به افزایشی داشته باشد و حتی رسیدن به رقم 500 میلیون دلار نیز دور از ذهن نخواهد بود.

منبع: ایرنا