روایت دست اندرکاران صنعت فرش دستباف از مشکلات و خواسته ها

اقتصادگردان_ نام فرش از قرن ها پیش با نام ایران عجین شده است؛ به طوری که رقیبان نوظهور فرش دستباف ایران (چین، هند، پاکستان و...) بخش زیادی از تولیدات خود را با استفاده از طرح و نقش های اصیل و سبک های معروف ایران به فروش می رسانند. 

سهم ویژه ای از هنر و تمدن ایران مدیون فرش است که از دیرباز یکی از بهترین راه ها و ابزار انتقال فرهنگ اصیل ایران به دیگر جوامع به شمار می رود. 

سابقه تولید فرش به سه هزار سال پیش می رسد. این هنرِ صنعتی دارای فناوری بومی و همچنین پشتوانه عظیمِ طرح و نقشه همراه با تنوع منطقه ای است و انواع آن اعم از قالی، قالیچه، گلیم و دیگر دستباف ها جایگاه بسیار بالایی میان دیگر کشورهای جهان دارد.

در کنار ابعاد فرهنگی و هنری که به آن اشاره شد ابعاد اجتماعی صنعت فرش نیز بسیار مهم است. می توان گفت فرش در اقتصاد ملی از بُعدِ اشتغال، ارزش افزوده و صادرات جایگاه ویژه ای دارد.

اشتغال بسیاری از جمعیت شهری، روستایی و عشایر ایران به شکل تمام وقت یا پاره وقت یا در قالب فعالیت های فصلی ظرفیتی است که براحتی قابل جایگزینی نیست.

در همین پیوند از یکم شهریورماه بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برپا شده و تا هفتم شهریورماه با حضور 730 شرکت تولیدی و صادراتی میزبان علاقه مندان است. 

در حاشیه برگزاری این نمایشگاه برخی تولیدکنندگان و صادرکنندگان این عرصه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از فراز و نشیب های این صنعت سخن گفتند.

** عمده مشکل فرش دستباف، لجاجت بر بازارهای سابق است 

«سعید محرری» که 33 سال سن دارد و در زمینه صادرات فرش فعالیت می کند، عمده مشکل صنعت فرش دستباف را لجاجت بر بازارهای سابق و نبود بازاریابی نوین دانست. 

وی گفت: میانگین سنی صادرکنندگان ما 70 تا 80 سال است. این صادرکنندگان سنتی همچنان بر صادرات به کشورهایی که در این سال ها با آنها در تماس بودند لجاجت می کنند؛ در حالی که بازارهای دنیا تشنه فرش ایران است و باید این بازارها توسط افراد جوان با انگیزه شناسایی شود. 

این صادرکننده جوان اضافه کرد: اتاق های بازرگانی باید زمینه ای فراهم کنند که افراد جوان و باانگیزه به کشورهای مختلف بروند و بازارهایی را مناسب صادرات فرش دستباف شناسایی کنند. البته باید از تجربه افرادی که سال ها در این زمینه فعالیت کرده اند نیز استفاده شود. 

وی تاکید کرد فرش دستباف در مرحله کماست و اگر دولت می خواهد این صنعت را احیا کند باید کنار هر رایزن فرهنگی در کشورهای مختلف چندین رایزن اقتصادی نیز حضور داشته باشند تا در زمینه صادرات فرش به کشورهای مختلف اقدام های لازم را انجام دهند. 

این صادرکننده جوان تجارت رو در رو را تجارت موفق عنوان کرد و گفت: اگر بدرستی بازاریابی شود می توانیم انتظار موفقیت داشته باشیم. البته باید در شناسایی بازارهای هدف به شکل شهری و منطقه ای عمل کنیم و از نزدیک با سلیقه مصرف کنندگان آشنا شویم.

«طرح ها و رنگ های فرش های تولیدی باید با سلیقه مصرف کننده متناسب باشد. دیگر زمان آن نیست که تولیدکننده مطابق سلیقه خود فرش تولید کند و باید اینها با یکدیگر در ارتباط باشند». 

محرری تاکید کرد «مشکل صنعت فرش با اعطای تسهیلات و جایزه صادراتی حل نمی شود. این تسهیلات، مسکن موقتی اند که فقط هزینه سفر تفریحی برخی تاجران را تامین می کند». 

این صادرکننده افزود: با وجود جنگ و ناامنی در منطقه هنوز برخی متقاضیان در این کشورها فعالیت می کنند؛ گرچه باید فرش ها را مطابق سلیقه مصرف کننده و با قیمت مناسب تولید کنیم. 

محرری یادآوری کرد: این صنعت ظرفیت ایجاد اشتغال بالایی دارد و اکنون هشت میلیون نفر در آن مشغولند که در مقایسه با اشتغال های دیگر با مشکلاتی همچون ایجاد ترافیک، آلودگی محیط، مصرف برق و اشغال مکان خاص همراه نیست و می توان با کمترین هزینه، زمینه اشتغال بسیاری از افراد جامعه را فراهم کرد. 

** تورم تولید در فرش دستباف 

یک مدیر فروش فرش های ابریشم دستباف نیز به خبرنگار ایرنا گفت: وضعیت فرش دستباف در چندین سال گذشته بغرنج شده که گره اساسی آن مربوط به تحریم هاست. 

«مصطفی رحمانی» اضافه کرد: در 10 سال گذشته بازار جهانی را از دست دادیم و کشورهایی همچون چین که نیروی انسانی ارزانی دارند از این فرصت استفاده کردند و در بسیاری از بازارهای پیشین ما حاضر شدند. 

وی تاکید کرد هنوز از بازارهای هدف شناخت زیادی نداریم و گفت: طرح فرش ها باید با معماری دنیا و نیازهای بازار متناسب باشد.

«مسئولان باید بستر لازم را برای ارتباط بین مصرف کننده و تولیدکننده فراهم کنند تا تولیدات متناسب با سلیقه آنها باشد». 

رحمانی ادامه داد: اکنون با تورم تولید روبروییم. کاهش قدرت خرید مردم و افزایش فرش های ماشینی نیز باعث کسادی بازار شده است. 

وی از دولت دوازدهم خواست با ابزارهایی مانند برگزاری نمایشگاه های بین المللی، دعوت از تاجران دیگر کشورها و برنامه ریزی برای تبلیغات گسترده به رونق این صنعت مادری کمک کند. 

** فرش های بی کیفیت در بازار فرش دستباف

یک تولیدکننده و صادرکننده تابلو فرش نیز به خبرنگار ایرنا گفت: نبود ابزارهای کنترل کیفیت فرش های تولیدی یکی از مشکلات صنعت فرش دستباف است.

«حمید ارشدی» پیشنهاد کرد از سوی نهادهای نظارتی، شاخص هایی برای تولید فرش دستباف تعیین و از حضور فرش های بی کیفیت در بازارهای داخلی و جهانی جلوگیری شود. 

وی بیان کرد: دستگاه هایی در داخل کشور تولید و وارد بازار شده است که طرح های مورد نظر را روی فرش های ماشینی سفید چاپ می کنند و با نازل ترین قیمت به مصرف کننده می فروشند. 

ارشدی کاهش قدرت خرید مردم را از دیگر مشکلات صنعت فرش عنوان کرد و گفت: دوام هر صنعتی در گرو سوددهی و فروش آن است.

وی از مسئولان خواست برای معرفی فرش دستباف به بازارهای جهانی و انجام تبلیغات در این زمینه کمک کنند. 

** انگیزه کم جوانان برای بافندگی 

«حسین عمرانی» صادرکننده فرش عشایر است که 26 سال در این زمینه سابقه دارد.

عمرانی به خبرنگار ایرنا گفت: ذائقه جوانان عشایر تغییر کرده است و دیگر به بافندگی علاقه ای ندارند؛ زیرا این شغل برای آنها صرفه اقتصادی ندارد و ترجیح می دهند به شغل های دیگر بپردازند. 

وی تاکید کرد «طرح های سنتی عشایر همچنان علاقه مندان خاص خود را در دیگر کشورها دارد و این حرف ها درباره لزوم به روز شدن همه طرح ها را قبول ندارم اما متاسفانه مشکلات گمرکی و بانکی باعث شده است تاجران به خرید فرش های دستباف ایران تمایل کمتری داشته باشند. 

به گزارش ایرنا، رییس مرکز ملی فرش ایران چندی پیش اعلام کرد براساس آمار گمرک ایران، در چهار ماهه امسال ٨٩ میلیون دلار فرش دستباف صادر شد که از نظر ارزش7.3 درصد نسبت به پارسال رشد نشان می دهد.

به گفته «حمید کارگر»، آمریکا بزرگ ترین واردکننده فرش ایران است که در سال های ٢٠١٠ تا 2016 میلادی به دلیل اعمال تحریم ها، صادراتی به این کشور نداشتیم اما پس از آغاز اجرای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) در دی ماه سال 1394، صادرات به این کشور از سر گرفته شد و پارسال به 90 میلیون دلار رسید که نسبت به سال های پیش از تحریم رشد 10 میلیون دلاری را نشان می دهد.

رییس مرکز ملی فرش ایران، میزان صادرات پارسال این محصول را 196 میلیون دلار عنوان کرد.

منبع: ایرنا