کار بانک مرکزی در نتیجه توافقات سخت‌تر می‌شود

خبر اقتصادی - در نشست تخصصی تحلیل بازار ارز که به میزبانی پژوهشکده پولی و بانکی برگزار شد، یحیی آل‌اسحاق – عضو اتاق بازرگانی تهران -، محمدمهدی بهکیش – اقتصاددان – همچنین معتمدی مدیر عامل بانک اقتصاد نوین و غلامعلی کامیاب - معاون ارزی بانک مرکزی - حضور داشتند و هر یک در رابطه با چرایی عدم ایجاد نوسان شدید در بازار در نتیجه توافقات اولیه لوزان سوئیس، دلایل ثبات نسبی بازار، شرایط یکسان‌سازی نرخ ارز و مسائلی پیرامون بازار ارز به ارائه‌ی توضیحاتی پرداختند.

کار بانک مرکزی در نتیجه توافقات سخت‌تر می‌شود

به گزارش ایسنا، یحیی آل‌اسحاق با اشاره به این‌که تصمیم‌گیری برای نرخ ارز تابع فضای حاکم بر عرضه‌کننده و همچنین فعالیت اقتصادی است، یادآور شد: فضای فعلی در جامعه به گونه‌ای است که اعتماد لازم به نظام بانکی به‌طور نسبی برقرار بوده و در مجموع مردم به مدیریت بانک مرکزی در حوزه ارزی تا حدودی مطمئن هستند که در این حالت بر تصمیم‌گیری آنها برای ورود به رفتارهای هیجانی در بازار تاثیر‌گذار خواهد بود.

وی ادامه داد: در حال حاضر در رابطه با شرایط بین‌المللی و نقش آن در بازار ارز نیز باید گفت که اعتمادی که در این رابطه به دولت وجود دارد و موجب خوش‌بینی به شرایط بین‌الملل شده است تا حدودی هزینه‌ها را کاهش داده و عرضه ارز و همچنین سرمایه‌گذاری را با روند مثبتی همراه کرده است.

این عضو اتاق بازرگانی تهران با اشاره به تصمیم جدی برای کاهش نرخ سود بانکی افزود: در این شرایط مقدار زیادی از منابع از بانک‌ها خارج شده و به دنبال یک بازار برای سرمایه‌گذاری خواهد گشت که مطمئنا نزدیک‌ترین بازار ارز خواهد بود.

آل‌اسحاق در رابطه با این‌که در صورت انجام توافقات چه شرایطی وارد بازار ارز خواهد شد، گفت: در شرایط فعلی کار بانک مرکزی راحت‌تر است تا موقعی که قرار است توافق نهایی شده و تحریم‌ها برداشته شود، در این حالت بانک مرکزی نیازمند یک نظام مدیریتی بسیار جامع، عمیق با اقتضائات لازم خواهد بود.

وی با بیان این‌که حتی در صورت عدم لغو تحریم‌ها و افزایش تبادلات ارزی تفاوت خاصی ایجاد نمی‌شود، افزود: حدود 30 سال است که ما در این شرایط حرکت کرده‌ایم؛ بنابراین با این‌که اگر توافقی شکل نگیرد، وضعیت تا حدودی سخت‌تر می‌شود، اما غیرقابل کنترل و غیرقابل اداره نیست.

این عضو اتاق بازرگانی تهران توصیه کرد که باید برای شرایط پس از تحریم نقشه راه مشخص با اقتضائات زمانی تدوین شده و ستاد فرماندهی فراقوه‌ای منضبط و مقتدر که بانک مرکزی در راس آن قرار دارد شکل بگیرد.

آل‌اسحاق همچنین به بازکردن راه صادرات و تسهیل در این امور اشاره کردو گفت: چرا باید آنقدر عملیات دست‌وپاگیری را دور خود جمع کنیم که نتوانیم به راحتی به تجارت بپردازیم، این در حالی است که ما کشور به دوران رسیده‌ای نبوده و توان بالقوه‌ای برای کنترل امور کشور حتی در زمینه‌ ارزی و تجاری داریم.

وی در رابطه با اهمیت یکسان‌سازی نرخ ارز نیز خاطرنشان کرد: این سیاست به راحتی قابل اجرا نیست و نباید برای تحقق هرچه سریع‌تر آن انتظار ایجاد کرد، چرا که اقتضائات لازم خود را طلبیده و باید به مرور آن را اجرایی کنیم.

یکسان سازی نرخ ارزی لازم و جدی

در بخش دیگری از این نشست معتمدی – مدیرعامل بانک اقتصاد نوین – نیز به ارائه‌ توضیحاتی در رابطه با وضعیت بازار ارز پرداخت و گفت: بعد از توافق لوزان هیجانات فروکش کرده و تقاضای کاذب از بازار بیرون رفت. در عین حال افراد ریسک‌پذیری که به میزان زیادی ارز را خریداری کرده بودند با انتشار بیانیه ارزهای خود را به بازار عرضه کردند که این مساله تقاضای مقابل را تامین و در تعادل بازار اثر‌گذار بود. از سویی دیگربا ورود بیشتر منابع ارزی حاصل از فروش نفت باز هم بخش عرضه تقویت شد.

وی اشاره‌ای هم به شرایطی که ممکن است در صورت عدم ایجاد توافق هسته‌ای در بازار ایجاد شود داشت و گفت: انتظارات فعلا مثبت است و اگر فرض را بر عدم توافق قرار دهیم مطمئنا شرایط بدتر خواهد شد، چرا که به دلیل وضعیت نااطمینانی که ایجاد می‌شود افراد برای حفظ ارزش دارایی‌های خود ترجیح می‌دهند به خرید ارز و طلا روی آورده و با ایجاد تقاضای سوداگرانه وضعیت به گونه‌ای پیش می‌رود که باید منتظر افزایش نرخ ارز در بازار بود که البته باید تدابیر لازم برای این موضوع پیش‌بینی و اندیشیده شده باشد.

معتمدی معتقد است که باید پیش از آنکه توافقی انجام شود، یکسان‌سازی نرخ ارز اجرایی می‌شد خاطرنشان کرد: در این حالت می‌تواند از نوساناتی که ممکن است پیش بیاید، جلوگیری کرده و کنترل بهتری بر بازار داشته باشند.

مدیر عامل بانک اقتصاد نوین توصیه کرد: تا فرصت باقی‌ است باید یکسان‌سازی نرخ ارز به طور جدی در دستور کار قرار گیرد، حتی اگر قرار باشد نرخ‌ها به سمت بازار حرکت کند، چرا که بانک مرکزی نباید تنها متکی به منابع نفتی بوده و منتظر افزایش ارزهای این بخش باشد، این در حالی است که در بسیاری از کشور‌های دنیا که نرخ ارز یکسان‌سازی شده منابع آنها تنها از نفت و یا یک بخش خاص تامین نمی‌شود.

صادرات در راس قرار گیرد

محمدمهدی بهکیش اقتصاد‌دان، با اعتقاد به این‌که دو پایه اصلی در ایران تعیین‌کننده نرخ ارز هستند، اظهار کرد: انتظارات، که چگونگی شکل‌گیری آن نرخ ارز را افزایش یا کاهش می‌دهد و دیگری نرخ تعیین شده از سوی بانک مرکزی است که شرایطی را ایجاد می‌کند تا نرخ اصلی در بین آن در نوسان باشد.

بهکیش با اشاره به این‌که هیجانات همواره توانسته اند بر بازار ارز اثر‌گذار باشند، گفت: این در حالی است که بعد از توافقات لوزان نیز انتظار کاهش نرخ ارز را داشتیم، اما این اتفاق رخ نداد.

این اقتصاددان اشاره ای به اظهارات گذشته سیف درباره‌ی تعیین سقفی برای کاهش نرخ ارز داشت و یادآور شد: زمانی که رییس کل بانک مرکزی عنوان کرد که نباید نرخ ارز از یک حدی پایین‌تر بیاید واکنش‌های زیادی به دنبال داشت و این اظهارات انتظارات را تغییر داد، چرا که گروهی معتقد بودند که باید نرخ ارز کاهش پیدا کند، اما این نظر رییس کل این را تلقین کرد که بانک مرکزی در نظر دارد نرخ ارز را افزایش دهد که در نهایت شاهد افزایش قیمت در بازار نیز بودیم.

وی همچنین با اشاره به افزایش حجم صادرات یادآور شد: اگر بتوان منابع قاچاق را کنترل و بیشتر به سمت واردات رسمی پیش برد آنگاه کنترل بازار ارز و مدیریت آن در مسیر بهتری انجام می‌شود، اما اکنون با حجم بالای قاچاق که حدود 20 میلیارد دلار برآورد می‌شود و همچنین حضور پررنگ بازار‌های غیررسمی مسلما بانک مرکزی نمی‌تواند بازار ارز را کنترل کند.

این اقتصاددان با بیان این که نباید به فکر تثبیت نرخ ارز و سایر نرخ‌ها در اقتصاد بود، گفت: باید عرضه و تقاضای واقعی نرخ را در بازار تعیین کند. بنابراین این‌که بخواهیم سیاسی نرخ ارز را پایین بیاوریم، اتفاق خطرناکی است.

بهکیش با تاکید بر اهمیت افزایش صادرات و بسته نبودن فضای اقتصادی کشور گفت: با اقتصاد خودکفا می توان غذای مردم را تامین کرد، اما نمی‌توان رشد اقتصادی ایجاد کرد و برای رشد اقتصادی و تقویت تولید باید صادرات افزایش یابد و بدون آن امکان پذیر نیست.

وی اشاره‌ای به بخشنامه اخیر دولت در رابطه با تثبیت قیمت‌ها داشت و گفت: به نظر می‌رسد این بخشنامه نشانه‌ای از عدم درک صحیح از موقعیت موجود نیست و اقتصاد کشور را بیشتر بسته می کند در عین حال که اگر این تثبیت قیمت در مورد ارز نیز اجرا شود حتما معادلات را بر هم زده و شرایط را تغییر می دهد.

بهکیش درباره یکسان‌سازی نرخ ارز نیز یادآور شد که این موضوع باید به طور سیستمی انجام شود که به نظر می‌رسد چنین سیستمی وجود ندارد .

شرط کنترل بازار در صورت عدم توافق

به گزارش ایسنا،غلامعلی کامیاب- معاون ارزی بانک مرکزی – نیز در این در نشست با مروری بر دلایل ثبات بازار ارز به ویژه بعد از توافق اولیه لوزان سوییس گفت: اعتماد مردم به دولت و عملکرد صحیح و عقلانی آن و همچنین انتظاراتی که مردم از دولت و مذاکرات و توافقات ناشی از آن که در اولین مرحله در آبان‌ماه سال 1392 حاصل شد، در ایجاد آرامش بازار ارز تاثیر قابل توجهی داشته است.

وی با اشاره به ادامه‌ی روند ثبات در بازار ارز از ابتدای دولت تا توافقات لوزان گفت: درست است که بازار به مذاکرات حساس است و می‌تواند منشا ثبات آن قرار گیرد، اما باید توجه داشت که هنوز عملا اتفاق خاصی در نتیجه نهایی توافقات نیفتاده که بتواند اثر ملموسی بر بازار ارز داشته باشد هرچند که ما منتظر نهایی شدن این توافق در تیرماه و مشخص‌شدن جزییات آن که می‌تواند بر برنامه‌های پیش‌رو اثرگذار باشد هستیم.

معاون ارزی بانک مرکزی در ادامه با تاکید بر این‌که در حال حاضر منابع نفتی تنها ذخیره تامین‌کننده ارز در بازار نیست و بانک مرکزی در این رابطه نقش کلی ایفا نمی‌کند، افزود: اکنون ما رقیب بزرگی به نام صادرات غیرنفتی داریم که بخش اعظم ارز بازار و حتی کل بازار را تامین می‌کند و می‌تواند جوابگو باشد و این عامل مهمی است که تابع افزایش و یا کاهش قیمت نفت و یا حجم صادرات آن نیست.

کامیاب با بیان این‌که در شرایطی که ارزهای ناشی از صادرات غیرنفتی تامین‌کننده ارز بازار هستند، تغییر منابع ارزی حاصل از فروش نفت چندان بر آن تاثیر‌گذار نیست، اضافه کرد: این در حالی است که با برداشته شدن پیمان‌های صادراتی و الزام صادر‌کنندگان به برگرداندن منابع ارزی ناشی از صادرات خود به کشور شرایطی ایجاد شد که نه تنها درآمدهای ارزی به طور گسترده‌ای به داخل برگشت بلکه صادر‌کنندگان اکنون از همین منابع در کارهای تولیدی خود استفاده کرده و حتی می‌تواند بازار را اداره کند.

وی همچنین به نقش انتظارات در تعیین نرخ ارز اشاره کرد و گفت: متاسفانه تاثیر انتظارات از مسائلی که قرار است روزی اتفاق افتد نهادینه شده است.

کامیاب با اشاره به نظارت بر عملکرد فعالان بازار ارز و صرافی‌ها برای مدیریت بازار خاطر نشان کرد: در سال گذشته عملیات ناظر بر عملیات ارزی صرافان از سوی بانک مرکزی تدوین و ابلاغ شد که اثر مثبتی بر بازار گذاشت این در حالی است که یکسری از فعالان و دلالان بازار اقدام به معاملات فردایی می کردند که سوری بود، تسویه‌ای را به دنبال نداشت و تنها گمراه‌کننده بازار بوده و با ایجاد نوسان تعدادی دیگر از این موضوع سود می‌بردند که تلاش شد تا این موضوع ساماندهی شود.

وی با تاکید بر این‌که بانک مرکزی قطعا منکر کاهش نرخ ارز براساس واقعیت‌های اقتصادی کشور نیست، بیان کرد: اما این‌که افراد بخواهند با رفتار هیجانی نرخ را روزانه تعیین کرده و آن را غیرمنطقی تغییر دهند بانک مرکزی مداخله کرده و از عمل سو‌استفاده کنندگان بازار جلوگیری می‌کند.

وی همچنین در رابطه با مباحث مطرح شده برای کاهش نرخ سود بانکی و این‌که تا چه اندازه می‌تواند بر نوسان نرخ ارز موثر باشد، اظهار کرد: ارز مقوله مجردی نیست که تنها در خلأ باشد به هر حال عوامل مختلفی در کنار یکدیگر قرار گرفته و نرخ آن را تعیین می‌کنند که یکی از آنها نرخ سود است.

کامیاب ادامه داد: این در حالی است که سیاست‌های پولی و ارزی، نرخ ارز در بازار آزاد، رفتار بازار سرمایه و مردم و این‌که سرمایه ها به کدام سمت حرکت می‌کنند در بازار ارز اثر گذاشته و باید به مجموعه آنها در کنار یکدیگر توجه شود، بنابراین باید تولید، تجارت و نرخ ارز همگی در تعادل قرار گرفته و نمی‌توان تنها به دلیل تنظیم یک نرخ سایر متغیر‌ها را در حالت نامتعادلی نگه داشت.

معاون ارزی بانک مرکزی یادآور شد: تنها هدف بانک مرکزی نرخ ارز نیست، بلکه باید رشد اقتصادی، روند تولید و تجارت را ساماندهی کرده و با توجه به تمامی این مسائل رو به بهبود معیشت مردم حرکت کند.

کامیاب در مورد این‌که اگر توافقات لوزان نهایی نشود، چه شرایطی پیش‌روی ارز خواهد بود تاکید کرد: اگر بتوان رفتار هیجانی موجود در بازار را کنترل کرد و از اقدامات سوداگرانه جلوگیری کنیم، آنگاه بازار به تعادل خواهد رسید، حتی اگر توافقی ایجاد نشده و مزایای بعد از آن به وجود نیاید.

معاون ارزی بانک مرکزی گفت: اقتصاد ایران پویاست و با توجه به اقدامات انجام شده و سیاست‌هایی مانند اقتصاد مقاومتی معتقدم که می‌توان بازار را کنترل کرد ضمن این‌که باید این واقعیت را پذیرفت که به هرحال شرایط بعد از توافقات با بعد از آن به طور قابل ملاحظه‌ای متفاوت خواهد بود.

وی با یادآوری این‌که انتظارات از توافقات هسته‌ای بیش از آنچه که باید باشد است و بر آن اثر داشته، بیان کرد: اصل موضوع در جای خود باقی مانده و باید توجه داشت که شرایط کنونی بسیار سخت و ارتباطات روا نیست اما باز هم ما کشور و بازار را اداره و کنترل کرده‌ایم و امکان اداره آن در شرایط سخت‌تری را هم دارا هستیم.

معاون ارزی بانک مرکزی در بخش دیگری از اظهارات خود به یکسان‌سازی نرخ ارز به عنوان یکی از اهداف بانک مرکزی و الزامات پیش‌روی آن اشاره کرد و گفت: ما در بانک مرکزی معتقدیم که باید یکسان‌سازی نرخ ارز اتفاق افتاده وچند نرخی بودن نرخ آن به نفع اقتصاد نیست، ولی باید توجه داشت که تنها با افزایش منابع ارزی چنین مساله‌ای امکان پذیر نبوده و نیازمند تامین ابزارات دیگری است.

کامیاب با بیان این‌که گسترش روابط کارگزاری روان از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های یکسان‌سازی نرخ ارز است، یادآور شد: در حال حاضر بانک‌ها بسیار محدود کار می‌کنند و در این شرایط چگونه می‌توان مکانیسمی که قبلا برای یکسان‌سازی نرخ ارز اجرایی کردیم را دوباره با همان روال به کار گرفت.

وی ادامه داد: در سال 1381 که یکسان‌سازی نرخ ارز در کشور اجرایی شد، با وجود این‌که اقدامات کارشناسی در مورد‌ آن انجام شده بود، اما آنطور که باید ادامه پیدا می‌کرد و منطقی بود به نتیجه نرسید و با مشکلاتی که در مسیر آن ایجاد شد از هم پاشید. این در حالی است که به‌طور یقین می‌توان به محدودیت روابط کارگزاری‌ها و نبود جریان روان ورود منابع به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل این شکست اشاره کرد.

معاون ارزی بانک مرکزی با بیان این‌که در حال حاضر از روابط کارگزاری روان برخوردار نیستیم و بیشتر از حواله در واردات استفاده می‌شود تا اعتبارات، گفت: بنابراین برای حرکت به سمت یکسان‌سازی نرخ ارز باید ابتدا مقدمات با بازنگری ابزار سال 1381 فراهم شده و با اطمینان به آن ورود کرد، بنابراین ما معتقدیم که باید گام‌ها را برای یکسان‌سازی نرخ ارز آرام، با احتیاط و قدرتمند برداشت.

به گفته کامیاب با برداشته شدن تحریم‌ها مطمئنا بهای تمام شده کالاهای خارجی کمتر می‌شده و این موضوع می‌تواند اثر مثبتی در میزان ارز مصرف شده داشته و یکی از پارامترهای تک نرخی شدن ارز باشد.