حضور روحانی در سازمان ملل و توانایی و نفوذ کلام زنگنه در بازار نفت، امید تازه در شرکت های خارجی و عصبانیت رقبای ایران

خبراقتصادی:  امید و تحرک در مردم و جامعه ایران تنها به روز انتخابات وپیروزی حسن روحانی و همچنین تشکیل دولت جدید و امیدواری به بهبود مدیریت داخلی خلاصه نمی شود،‌ و اکنون رسانه های جهان از نوعی امید و تحرک بخشی به صنعت نفت و بازار نفت ایران سخن می گویند و معتقدند که سیاست حسن روحانی در عرصه سیاست خارجی و همچنین انتخاب بیژن نامدار زنگنه، وزیر توانمند و با سابقه وی که با رویکرد و تفکری متفاوت وارد برنامه های اجرایی وزارت نفت ایران شده است می تواند بار دیگر مشتریان نفت ایران در بازار و همچنین صف انتظار شرکت های خارجی برای حضور در میادین نفت و گاز ایران را رونق ببخشد.

 این تحلیل و ارزیابی ها نشان می دهد که با وجود تلاش بسیار مخالفان سیاسی و کشورهای مخالف سیاست های ایران در عرصه بین المللی، و‌ رقبای نفتی ایران و همچنین برخی شرکت های خارجی و داخلی،‌ برای حذف شرکت های معتبر نفتی جهان از لیست مشتریان ایران و از لیست متقاضیان حضور در پروژه های نفتی، اما هنوز بازار ایران و نفت و میادین ایران به اندازه ای جذاب است که با یک تلفن و چند دیدار مسوولان ایرانی و آمریکایی، شاهد تحرک قابل توجهی در بازار نفت ایران هستیم.
بسیاری از شرکت های خارجی و دلسوزان صنعت نفت ایران، به حضور بیژن زنگنه وزیر نفت و همچنین توجه حسن روحانی به رفع چالش ها و موانع سرراه اقتصاد ایران امید بسته اند و معتقدند که قدرت ذخایر و جایگاه ایران به حدی است که با کوچکترین گشایشی در عرصه سیاست خارجی،‌ می توان دوباره شاهد حضور ایران در بازار نفت باشیم.
اگرچه برخی کارشناسان داخلی ایران اعتقاد دارند که عقب ماندگی چند سال گذشته و اشکال در قراردادهای نفتی بیع متقابل، موجب شده که عربستان و امارات و عراق و سایر کشورها با سرعت بیشتری نسبت به ایران سهم خود را از بازار نفت افزایش دهند و با توجه به کاهش نیاز آمریکا به نفت خاورمیانه و رشد تولید نفت،‌ احتمالا قیمت نفت در یکی دو سال اخیر با کاهش مواجه می شود.
اما در عین حال، نفت ایران ت به لحاظ سیاسی و هم به لحاظ اطمینان از تعادل بازار،‌ از جذابیت بسیاری برای شرکت های نفتی جهان برخوردار است و از آن جا که توسعه صنعت نفت ایران به سال ها کار و سرمایه گذاری نیاز دارد لذا بسیاری از شرکت های خارجی بی صبرانه در انتظار گشایش دروازه های حضور در ایران هستند.

ایران تلاش می کند تا به خریداران قدیمی نفت خود دسترسی پیدا کند و آماده است تا چنانچه از فشارتحریم های غرب علیه این کشور کاسته شود، قیمت های خود را کاهش دهد و برای سهم خود از بازار جهانی بجنگد، بازاری که اکنون به نظر می رسد نسبت به قبل از اعمال تحریم ها اشتیاق کمتری به خرید نفت دارد.

دیلی استار لندن در این زمینه نوشت: "چهرۀ جذاب " حسن روحانی ، رئیس جمهور جدید ایران در سازمان ملل متحد در ماه گذشته، همراه باتماس تلفنی تاریخی وی با رئیس جمهور ایالات متحده، باراک اوباما، این امید را در بازار احیا کرد که چنانچه آهنگ حال و هوای مثبت دیپلماتیک جاری به شکست بن بست مناقشه بر سر برنامه هسته ای تهران ختم شود، بشکه های نفت ایران بار دیگر بازارها را اشباع خواهد کرد.
در کنار این مسائل باید توانایی وزیر نفت و نفوذ کلام وی در بازار نفت و رویکرد جدید وزارت نفت ایران و همچنین اعلام آمادگی توتال و شل و سایر شرکت های خارجی برای حضور در ایران را در نظر گرفت.
در اواسط سال 2012، پس از اعمال تحریم های سخت اتحادیه اروپا و ایالات متحده - که تهران را به تلاش برای ساخت سلاح های هسته ای متهم می کنند - صادرات نفت جمهوری اسلامی به نصف کاهش یافت و حداقل 35 میلیارد دلار در سال از درآمدها و بودجۀ جاری این کشور کاسته شد.
یک تاجر برجستۀ نفتی، که شرکتش جزو چندین کمپانی بزرگی است که به دلیل تحریم ها خرید نفت از ایران را متوقف کرده می گوید:" ایرانیان اینجا و آنجا در پی گفتگو هستند ....و می گویند بیایید بنشینیم و با هم مشکل را حل کنیم....خوب البته باید مراقب بود، اما هیچ قانونی، صحبت کردن را منع نمی کند."

آژانس بین المللی انرژی، که وضعیت انرژی غرب را از نزدیک دنبال می کند، در ماه جاری اعلام کرده که با وجودیکه از زمان انقلاب اسلامی سال 1979 ، سرانجام اولین مذاکره میان ایران و ایالات متحده در سطح بالا صورت گرفته، انتظار چندانی نمی رود که تحریم ها به این زودی کاهش یابد.

آژانس بین المللی انرژی می افزاید : "برعکس ، بیشتر انتظار می رود که روند عقب کشیدن تحریم ها، فرآیندی طولانی تر هم شده باشد ، زیرا این امر مستلزم پیشرفت دیپلماتیک ملموس و برپایۀ مسائلی دردست بررسی است، که بسیاری از آنها تنها به عنوان چشم انداز آینده دیده می شود."





اما در هفته گذشته ایران اولین مناقصه دو سالۀ خود برای واردات کودهای شیمیایی را برگزار کرد ، که به گفتۀ معامله گران می تواند آزمونی برای کاهش تحریم ها علیه تامین بودجۀ عملیات صادرات و واردات با این کشور باشد.

این کشور همچنین در حال ارسال سیگنال های قوی درمورد سیاست های قیمت گذاری خود به بازارهای نفت است که می تواند به منزلۀ پیشرفتی در مذاکرات هسته ای با غرب محسوب شود. دور بعدی مذاکرات با آژانس هسته ای سازمان ملل قرار است هفته آینده برگزار شود.
خبرگزاری شانا، روز سه شنبه از قول رئیس تجارت شرکت ملی نفت ایران، محسن قمصری اعلام کرد:" با توجه به شرایط جدید ، تعداد زیادی از خریداران قدیمی نفت ایران در حال آماده سازی و فراهم آوردن امکانات برای افزایش خرید نفت خود از ایران هستند."

تنها پنج کشور – یعنی چین، هند ، ژاپن ، کره جنوبی و ترکیه - هنوز هم نفت ایران را خریداری می کنند. اما آنها تنها 1 تا 1.2 میلیون بشکه در روز نفت می خرند ، یعنی تنها حدود نیمی از نفتی که ایران قبل از اعمال تحریم ها در سال 2012 و زمانی می فروخته که ده ها کشور، خریدار نفت ایران بودند. تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا خرید خود را متوقف کرده اند ، این در حالی است که ایالات متحده به مدت تقریبا دو دهه از خرید نفت ایران امتناع کرده است.

چند ماه پیش از تحمیل تحریم های اتحادیه اروپا ، مدیران شرکت های بزرگ غربی و خریداران نفت ایران ، مانند شل و توتال ، گفته بودند که این حرکت منجر به افزایش قیمت نفت خواهد شد و در این میان مصرف کنندگان اتحادیه اروپا تنها بازنده اصلی خواهند بود .
اما قیمت معیار نفت برنت طی دو سال گذشته به ندرت تغییر کرده ، و با وجود کسری نفت ایران و اخلال در عرضۀ نفت عراق ، لیبی و نیجریه همچنان بین 90 تا 120 دلار در هر بشکه معلق مانده است.

دلیل ثبات قیمت ها ، رشد شدید تولید نفت در ایالات متحده آمریکا عنوان شده که به زودی به تولید کنندۀ پیشرو نفت جهان تبدیل می شود و همچنین افزایش تولید عربستان سعودی و رسیدن به سقف بیشترین تولید ، و کاهش تقاضا در آسیا و اروپا از دیگر دلایل این امر محسوب می شود.
به گفته آژانس بین المللی انرژی ، تقاضا در کشورهای اروپایی ظرف پنج سال گذشته، به 2 میلیون بشکه در روز کاهش یافته و سه برابر از میزانی که این منطقه از ایران نفت می خرید کمتر شده است.

یک تاجر متخصص نفت ، که همیشه نفت ایران را می خریده می گوید " بازار امروز بازار متفاوتی است. این بازار نسبت به زمانی که ایران از آن خارج شد، حجم عرضۀ بزرگتری دارد.
قبل از تحریم های اتحادیه اروپا ، معامله گران می گفتند رایج ترین بحث بازار نفت این بود که بدانند آیا چین همه یا بخشی از نفت ایران را که دیگران نمی خواهند جذب خواهد کرد.

اما پکن با غرب همدست شد و سعی کرد تا واردات نفت از ایران را کاهش دهد.
عراق رقیب سرسخت ایران ، که به عنوان دومین تولید کنندۀ نفت اوپک از این کشور پیشی گرفته ، هفته گذشته اعلام کرد که چین به دنبال افزایش سریع خرید نفت از عراق است.
قمصری می گوید ممکن است ایران مجبور به تعیین و یا پذیرش قیمت های پایین تری شود تا بتواند بار دیگر پا به عرصۀ بازار بگذارد.

" عرضۀ مجدد نفت خام ایران در بازارهای جهانی به طور طبیعی، به کاهش قیمت نفت منجر می شود." او به شانا گفته:" آمار های فعلی نشان می دهد که تقاضای خرید نفت در مقایسه با شرایط عادی ، 30 درصد کمتر شده است."

قیمت گذاری تنها منوط به بازگشت ایران به بازار نیست ، بلکه سرعت این بازگشت هم در تعیین قیمت ها موثر است . گرچه میدان های نفتی ایران می تواند ظرف چند ماه بخش مهمی از کاهش تولید را به حالت قبلی باز گرداند، اما بهبودکامل این روند ، بیش از یک سال زمان نیاز دارد.





کیفیت نفت ترش و سنگین ایران هم نقش مهمی ایفا می کند

یک پالایشگر اروپایی که نخواست نامش فاش شود گفت: " اگر بار دیگر اجازۀ خرید نفت ایران به من داده شود، لحظه ای درنگ نخواهم کرد. اروپا به شدت از کمبود  نفت خام سنگین رنج می برد و تنها منبع موجود هم اورال روسیه است که اخیرا قیمت آن به شدت بالا رفته است. "

اولیور جاکوب از شرکت مشاوره پترو ماتریس معتقد است که شرکت های فعال اروپائی به هیچ وجه در خرید نفت خام از ایران تردید نمی کنند، به خصوص اگر قیمت ها ارزان تر باشد.
نفت ایران با انواع مشابه نفت سنگین و ترش روسیه و عراق برابری می کند، این نوع نفت خام از زمان رونق گرفتن نفت شیل ایالات متحده و افزایش چشمگیر عرضۀ جهانی نفت سبکی که پیش از این کمیاب بود، ارزش واقعی خود را به دست آورده است.

با این حال ، تاجری با تخصصی دیگر می گوید پرش به سمت منابع نفت بصرۀ عراق و قزاقستان برای سال آینده ممکن است تقاضای نفت سنگین اروپا را تامین کند، و فضای زیادی برای نفت ایران باقی نگذارد.
البته بخش زیادی از موفقیت ایران برای ورود مجدد به بازار نفت، منوط به این است که عربستان سعودی جایی برای مانور رقبای نفتی خود باقی بگذارد و صادرات خود را برای جلوگیری ازسقوط شدید قیمت ها قطع کند.

رئیس اطلاعات عربستان سعودی گفته که این پادشاهی قصد دارد در اعتراض به انفعال امریکا برسر جنگ داخلی سوریه و پیشنهادات آشتی جویانه اش به ایران، نوعی "تغییر بزرگ "در روابطش با ایالات متحده ایجاد کند، هر چند هنوز معلوم نیست که این تغییر رفتار عربستان با آمریکا، چه تاثیری بر سیاست های نفتی خواهد داشت.

دیوید هافتون از موسسۀ واسطه گری PVM می گوید: " اوپک ممکن است بدون هیچ محدودیتی ، حدود 4 میلیون بشکه در روز بیشتر از میزان پیش بینی و اعلام شدۀ خود نفت تولید کند. بودجه های آماده و تهمت زنی های متقابل میان اعضای اوپک نیز از بارز ترین عواقب این امرخواهد بود."