رضا راجی کرمانی: شرکت «پیرامون سیستم قشم»؛ اولین و بزرگ ترین تولید کننده سیستم های آنالایزر ایران با بیش از 100 پروژه پایان یافته / بیش از 80 درصد سیستم ایرانی، ساخت داخل و دستاورد تحقیق و توسعه در دوران تحریم است

اقتصاد گردان -  یکی از ضرورت های امروز بخش انرژی، صنایع پتروشیمی، پالایشگاه ها، نیروگاه های برق، فولاد و آب و صنایع وابسته به انرژی، موضوع استفاده از فناوری های نوین در جهت بهینه سازی مصرف، کنترل و متناسب سازی مصرف انرژی با تولید محصولات، و تنظیم فرآینده خوراک در واحدهای اقتصادی و صنعتی و تحلیل و پردازش اطلاعات و داده های تولید و مصرف مواد اولیه است و این مهم، در بسیاری از شرکت های صنعتی کشور از طریق دستگاه های آنالایزر یا دستگاه ها و سیستمهای آنالیز فرآیندی انجام می شود . در این زمینه، درحال حاضر شرکت پیرامون سیستم قشم بیش از 50 درصد سهم بازار سیستمهای آنالیز فرآیندی را در دست دارد و یکی از شرکت های اصلی کشور در زمینه تامین دستگاه ها و سیستمهای آنالیز فرآیندی است.
انرژی شامل نفت وگاز، آب و برق، پتروشیمی و فرآورده های نفتی، همواره در طول تاریخ اقتصاد جهان، مهمترین بخش اقتصادی در زندگی بشر، جوامع مختلف صنعتی و در حال توسعه بوده است،  اما به مدد فناوری های جدید در چند دهه اخیر، رشد سرمایه های انسانی و نیروهای متخصص و شکل گیری شرکت های بزرگ صاحب فناوری، نه تنها نقش انرژی در اقتصاد و زندگی انسان بیشتر شده بلکه نقش فناوری ها نیز در بخش های مختلف حمل و نقل، کالاهای صنعتی، رفاه خانوار، مواد و کالاهای مصرفی نیز  تغییر کرده و کاربردهای فراوانی را ایجاد کرده است.
به عبارت دیگر، اگر روزی نام شرکت های بزرگ نفتی مانند اکسون، مبیل، شل، تکزاگو و... به گوش می خورد که در بخش بالادستی مشغول بکاربودند، امروز نام شرکت های فناوری  اطلاعات، پردازش اطلاعات، جمع آوری دیتا، و نرم افزارها و سخت افزارها و... در کنار شرکت های بزرگ نفتی بیشتر مطرح است  و در نتیجه میزان تولید و تجارت داخلی و بین المللی مرتبط با انرژی نیز توسعه یافته و تحولات  گسترده ای را در تمام بخش ها به دنبال داشته و حتی بخش کشاورزی و مواد غذایی نیز امروز بیشترین ارتباط را با نفت وگاز و پتروشیمی و آب و برق دارد.
به عبارت دیگر، در تمام بخش های اقتصادی از پالایشگاه، نیروگاه برق تا بخش کشاورزی و کارگاه های صنعتی، تنها استفاده سنتی از برق و آب و گاز و انرژی مطرح نیست، بلکه مصرف بهینه، بهره وری بالاتر، کارایی بیشتر، اثرگذاری بهتر، و دریافت و توزیع و کنترل مصرف متناسب با نیاز خط تولید، کاهش هزینه ها و سود بیشتر نیز مطرح است و همان طور که آبیاری قطره ای برای کاهش مصرف آب مورد توجه است، در بخش گاز و برق و سایر سوخت ها و مواد اولیه نیز متناسب سازی عرضه و توزیع مواد با نیاز واحدهای اقتصادی برای تولید کالا و خدمات مورد توجه قرار گرفته و در این راستا، استفاده از سیستم ها و ماشین آلات و دستگاه های مختلف در برنامه تولید قرار گرفته و متناسب با هر گاه و کارخانه و نیروگاه و پالایشگاهی، دستگاه های متناسب با آن طراحی و ساخته می شود.  
براین اساس، متاثر از تحولات پایه ای فناوری صنعتی مانند اقتصاد دیجیتال و فناوری های جدید با پردازش بالا و دستگاه های ریز پردازنده، هر چند سال یکبار، تحول بزرگ دیگری در بخش انرژی آغاز می شود که منشا ایجاد زنجیره های ارزش در سایر بخش های اقتصاد است و صنایع پسین و پیشین و پایین دستی و حاشیه ای بسیاری را در گوشه و کنار نفت و گاز و پتروشیمی در هر نقطه ای از جهان ایجاد می کند که خود این واحدهای اقتصادی نیز منبع تحولات دیگر و افزایش رفاه و اشتغال و رشد صنعتی  در سایر بخش هاست  و در مجموع بهره وری و کارایی انرژی در کل اقتصاد را افزایش می دهد.
از این رو، از فرآورده های نفتی سنتی مانند بنزین و گازوئیل و قیر گرفته تا مواد پتروشیمی، حلال ها و کالاهای مختلف، به میلیون ها دستگاه، فناوری های مختلف و خدمات مختلف نیاز مند هستند تا برای تبدیل مواد اولیه به کالاها و خدمات مرتبط با اقتصاد و تجارت جهانی، خط تولید متناسب با نیاز تولیدکنندگان و شرکت های مختلف  ایجاد شود.  
به عبارت دیگر، صنعت نفت وگاز و پتروشیمی، تنها به  صنایع بالادستی نفت و گاز و پایین دستی مانند پتروشیمی ها و تولید فراورده یا مواد خلاصه نمی شود بلکه زنجیره ارزش بزرگی از نفت وگاز تا محصولات پتروشیمی، صنایع و کارخانه ها و فناوری های مختلفی نیز ایجاد شده تا بتواند از مواد پتروشیمی و مواد نفتی و گازی، میلیون ها کالا و خدمات و رشته صنعتی ایجاد کند. کارخانه ها، طرح های عمرانی، شرکت های مختلف و هر واحدی که انرژی مصرف می کند و یا سیستم آب و بخار در خط تولید خود دارد، به تنظیم کننده ها و آنالایزرهایی نیاز دارد که عملکرد مجموعه را به خوبی کنترل نماید.
 در حال حاضر، بسیاری از صنایع پایین دستی، حاشیه ای و وابسته به نفت وگاز و پتروشیمی، و برق، بسیاری از طرح های عمرانی کشور، نیروگاه های برق ... به سیستم های آنالیز آنلاین و اتاق های آنالایزر نیازمند هستند  تا میزان ورود مواد اولیه، توزیع، ترکیب و خروجی مواد را متناسب با نیاز واحدهای مصرف کننده تنظیم کند و بهره وری انرژی را افزایش دهد و با بهینه سازی مصرف سوخت و انرژی و برق، کارایی را بالا ببرد و در نتیجه با کاهش هزینه تولید و مصرف انرژی، سود واحدهای اقتصادی را نیز افزایش می دهد و در کیفیت تولید نیز موثر است.
براین اساس، برای آشنایی با روند رشد فناوری های مختلف و کاربرد آنها در صنعت نفت و گاز  پتروشیمی و برق، و بکار گیری فناوری هایی  مانند دستگاه های آنالایزر، که به تولید کالاها و محصولات و خدمات مختلف می انجامد و دستاوردهای مهندسی و فنی متکی به اقتصاد و صنعت دانش بنیان را به همراه داشته، با مهندس راجی مدیرعامل شرکت پیرامون سیستم قشم، تولید کننده دستگاه های آنالایزر، گفت وگویی انجام داده ایم که در این گفت وگو،  نکات قابل توجهی در مورد این فناوری های جدید و ضرورت استفاده از آنها در صنایع و بخش های مختلف اقتصادی، جایگاه ایران در تولید این دستگاه ها و دستاوردهای این صنعت مطرح شده است.

با وجود رکود نسبی در برخی صنایع، مهاجرت سرمایه های انسانی،  کاهش تولید و اشتغال در بخش هایی از اقتصاد، و مسائلی که حاصل شرایط تحریم و کرونا و... بوده،  در این شرکت روند تولید، طراحی، تحقیق و توسعه، بازاریابی و تامین نیاز شرکت های داخلی و منطقه ای ادامه یافته است و نکته قابل توجه در مورد فعالیت این شرکت این است که ما خود را به واردات و انتقال دانش فنی از خارج محدود نکردیم، بلکه با ساخت دستگاه ها ادامه دادیم، طراحی ها، تحقیق و توسعه را با استفاده از نیروهای جوان و توانمند و با استعداد کشور ادامه دادیم و قطعات و مجموعه ها را در داخل کشور طراحی کرده و ساختیم. به جای این که دلسرد شویم کار تولید و طراحی و تحقیق و توسعه را گسترش دادیم و باور و اعتماد به نفس و احساس تعلق خود به جامعه و اقتصاد ایران را تقویت کردیم.
اگرچه اقتصاد ایران در سال های اخیر با تحریم و خروج آمریکا از برجام مواجه بوده و در چند دهه اخیر قادر به دریافت برخی فناوری ها و قطعات و محصولات نبوده ایم، اما متخصصان وسرمایه های انسانی جوان این شرکت، که از دانشگاه های بزرگ صنعتی کشور جذب شده اند، در حال طراحی و تحقیق و توسعه و تولید برخی قطعات و مجموعه های پیشرفته صنعتی هستند. از طریق جذب این جوانان با استعداد و توانمند، برنامه طراحی و تحقیق و توسعه را گسترش دادیم و از این طریق، به جای این که شاهد مهاجرت تعدادی از افراد با استعداد باشیم، عملا شاهد شکوفایی استعداد و رشد انگیزه آنها در خدمت به میهن و اقتصاد ایران بوده ایم و این اقدامات به رشد تعدادی از شرکت های همکار و زنجیره های ارزش مرتبط با تولید دستگاه های آنالایزر نیز کمک کرده است و واحدهای اقتصادی و صنایع مختلف نیز به جای این که منتظر واردات دستگاه ها از خارج باشند با قیمت کمتر و سرعت و کیفیت بهتری، دستگاه های مورد نیاز خود را از داخل کشور تامین کرده اند.

تنها سه شرکت بین المللی در جهان هستند که برخی قطعات خاص را در آمریکا و انگلیس و نروژ تولید می کنند و جالب این است که این قطعات را به ما نمی دهند. در نتیجه ما خودمان مشغول شدیم و جوانان واحد تحقیق و توسعه و آر ان دی موفق شدند ده ها قطعه و مجموعه مورد نیاز دستگاه های آنالایزر را طراحی و تولید کنند.

جناب مهندس راجی، بفرمایید که شرکت شما از چه سالی آغاز به کار کرده و در چه زمینه هایی می تواند فعالیت کند و در حال حاضر مهمترین خدمات و کالاها و دستگاه هایی که عرضه می کنید شامل چه مواردی است؟

شرکت پیرامون سیستم قشم سازنده دستگاه های آنالایزر برای بخش های انرژی، برق، فولاد و سایر واحدهای صنعتی، از سال 1378 با افتتاح شرکت مهندسی پیرامون پالای کار خود را در تهران آغاز کرد. در سال 1386 نیز بازوی تولیدی مجموعه با نام شرکت پیرامون سیستم قشم کار خود را در منطقه آزاد قشم شروع کرده است. در حال حاضر این شرکت بزرگترین تولید کننده سیستمهای آنالیز آنلاین جهت صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و برق میباشد.

براساس نکاتی که اشاره کردید، نتیجه می گیریم که شرکت شما یک شرکت دانش بنیان محسوب می شود و در زمینه طراحی و تولید در صنعت نفت وگاز و پتروشیمی امکان فعالیت داشته است. آیا در  این زمینه نهادهای دولتی و سازمان های دیگر مانند بانک ها از شرکت دانش بنیان پیرامون سیستم قشم حمایت کرده اند؟

معاونت علمی و فن آوری و صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری، کمکهای مالی و معنوی زیادی را در اختیار شرکتهای دانش بنیان قرار میدهند. اما ساختار و ابعاد این کمک ها، در اشل شرکتهای نوپا ست  و زمانی که شرکتی در رده صنعتی به تولید میپردازد و نیاز به کمکهای بیشتری دارد، عملا حمایت های مورد انتظار را شاهد نیست و  در حال حاضر حمایت های مورد نیاز ما قابل ارائه از سمت این ارگان ها نیست.

در چند سال اخیر مهمترین طرح های عمرانی که شما در آن مشارکت داشته اید شامل چه مواردی است و در نفت، پتروشیمی و برق  و سایر بخش ها، در کدام بخش اوضاع بهتر بوده است؟

این شرکت پرچمدار اجرای بزرگترین پروژه های بخش انرژی در ایران بوده و لذا طراحی و ساخت بزرگترین پروژه های کشور همچون پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس، پالایشگاه نفت ستاره خلیج فارس، فاز 14 پارس جنوبی، بخشهایی از فازهای 12، 16-15، 18-17 پارس جنوبی، پتروشیمی های لرستان، مهاباد، میاندوآب، پارس گلایکول، ....در بخش نفت و پروژه های نیروگاهی سمنگان، کاشان، توس (فردوسی)، عسلویه، خرم آباد، قشم، رمیله عراق، ....در بخش برق، به این شرکت سپرده شده است.

طی یکی دو سال گذشته، وضعیت پرداختهای صورت وضعیت پروژه ها با تاخیر بسیاری روبرو بوده است. این تاخیر بخصوص در بخش برق بارزتر است، بصورتی که گاها پرداختها با 9-6 ماه تاخیر صورت میپذیرد. بارها از ما خواسته شده بجای مبلغ مطالباتمان، ضایعات آهن و کابل و یا شمش فولاد و آلومینیوم دریافت کنیم که این برای یک شرکت تولیدی مثل ما، مشکلات بیشتری را ایجاد میکند و باید برای فروش این مواد کلی وقت و انرژی صرف کنیم و بازاریابی داشته باشیم تا بتوانیم بخشی از طلب خود را دریافت کنیم . با تمام این شرایط ما همچنان به کار و تولید ادامه میدهیم و در طرح های مختلف عمرانی کشور و شرکت ها و طرح های توسعه ای مشارکت فعال داریم.

با توجه به تخصصی بودن حوزه فعالیت این شرکت، خدمات پس از فروش توسط تیمی خبره و آموزش دیده از نفرات  همین  شرکت انجام میپذیرد. این خدمات نه تنها برای محصولات شرکت پیرامون سیستم قشم، بلکه برای محصولات شرکتهای خارجی که در حال حاضر بدلیل تحریم از ارائه خدمات به شرکتهای ایرانی خودداری میکنند نیز ارائه  می شود.

چند شرکت مثل شما در ایران کار می کنند و سهم شما از بازار چقدر است. آیا شرکت های خارجی که در زمینه کار شما فعال باشند در ایران داریم و در حال حاضر فعال هستند؟

با توجه به گسترده بودن تنوع محصولات این شرکت، رقبای داخلی ما، هریک تنها در یک یا دو فیلد کاری با این شرکت رقابت می کنند، درحال حاضر شرکت پیرامون سیستم قشم بیش از 50 درصد سهم بازار سیستمهای آنالیز فرآیندی را در دست دارد و یکی از شرکت های اصلی کشور در زمینه تامین دستگاه ها و سیستمهای آنالیز فرآیندی است.

این شرکت کار بر روی بازارهای صادراتی را از سه سال پیش آغاز کرد و در حال برنامه ریزی در زمینه های مختلف هستیم.  در حال حاضر در بازار عراق و الجزایر حضور داریم و بخشی از سهم بازار را در اختیار داریم.

با توجه به تورم و رشد هزینه های ارزی و ریالی در سه سال اخیر، افزایش هزینه تولید برای شما تا چه حد مشکل ایجاد کرده و تا چه حد به توان ساخت داخل و تامین مواد و قطعات در داخل کمک کرده است. در حال حاضرمواد اولیه چقدر از داخل تهیه می شود و چقدر وارد می شود قیمت ها چه تغییراتی داشته در این سه سال اخیر و آیا امکان تامین هزینه ها و پیشبرد کارها وجود داشته یا موانع بیشتر شده است؟

یکی از مشکلات دو سه سال گذشته، افزایش قیمت مواد اولیه داخلی بوده که موجب کندی و حتی توقف خطوط تولید بسیاری از شرکتها شده است. این افزایش با هیچ معیاری قابل پذیرش و مقایسه نیست و حتی از میزان رشد قیمت ارز و دلار نیز فراتر رفته است. یعنی حتی متناسب با تورم و چند برابر شدن قیمت دلار نبوده و رشد هزینه ها بالاتر بوده و به مرور شاهد رشد هزینه ها و قیمت مواد اولیه و قطعات بوده ایم.
قانون استفاده از حداکثر توان داخل، سال ها پیش مصوب شده اما از آنجا که دستورالعمل اجرایی و بودجه ای برای آن پیش بینی نشده بود، تا همین اواخر غیرقابل استفاده بود. درحال حاضر و به همت و پیگیری بخش خصوصی وبخصوص انجمن هایی چون ستصا و استصنا تا حدودی این قانون رعایت میشود اما این نگرانی همیشه وجود دارد که علیرغم سرمایه گذاری سنگین بخش خصوصی در این زمینه، درصورت رفع تحریم ها، مجددا واردات شروع شود و فرصت افزایش قدرت رقابتی که برای تولید داخلی در شرایط افزایش قیمت ارز و کاهش واردات ایجاد شده را از بین ببرد.
در نتیجه مسوولان و دولت جدید باید حامی شرکت هایی باشند که در شرایط سخت تحریم و افزایش قیمت ارز، حامی صنعت داخلی بوده اند و با کاهش ارز بری طرح های عمرانی، و تامین نیازها در داخل، به صنعت و اقتصاد کشور کمک کرده اند و ضمن تامین نیازهای کشور، رشد ارزش افزوده داخلی و درآمد و تولید را فراهم کرده اند.
یکی از اقدامات اساسی دولت، باید کنترل قیمت مواد اولیه در داخل کشور باشد زیرا وقتی صنایع و شرکت های تولید کننده مواد اولیه، از انرژی و نیروی کار ارزان تر نسبت به خارج کشور برخوردار هستند، باید قیمت مواد اولیه آنها برای سازندگان داخلی کمتر باشد و سازندگان نباید محصول داخلی را به میزان قیمت مواد خارجی خریداری کنند. اگر دولت در حمایت از تولید داخلی وارد عمل شود و به این موارد رسیدگی کند، قطعا تولید داخلی رشد بیشتری خواهد داشت. در شرایط کنونی انتظار این است که قدرت رقابتی سازندگان داخلی افزایش یابد و هزینه های ریالی و ارزی و هزینه های  تامین و تدارک داخلی به مراتب کمتر از مشابه خارجی باشد و در نتیجه قیمت محصولات نهایی در داخل کشور از مشابه خارجی کمتر شود و هزینه ها برای بخش های مختلف اقتصادی و طرح های عمرانی ارزان تر از واردات و مشابه خارجی باشد.
با وجود شرایط تحریم و رکود نسبی، باید از این فرصت در جهت رشد تولید داخلی و کاهش ارزبری ساخت و تولید استفاده شود و زمینه ای برای رشد صنعت و اقتصاد و تامین نیازها از داخل و کاهش وابستگی به خارج کشور باشد. بسیاری از کشورهای جهان در شرایط بحران اقتصادی، دوران جنگ و پس از جنگ، تحریم، گرانی قیمت سوخت و هزینه های تولید، از طریق نوآوری ها و حمایت از تولید داخلی، جایگاه خود را در صنعت جهان ارتقا داده اند. اقتصاد ایران نیز باید از این فرصت جهت حمایت از تولید استفاده کند و در حال حاضر شرایط برای رشد سرمایه گذاری ها و اقتصاد وجود دارد اما به برنامه ریزی، نظارت، تدبیر دولت نیاز دارد.

درحال حاضر بدلیل تحریم های بانکی و هزینه بالای انتقال پول به خارج از کشور جهت خرید مواد اولیه خارجی و همچنین افزایش قیمت مواد اولیه داخلی، قیمت تمام شده محصولات داخلی، تفاوت چندانی با قیمت مشابه خارجی ندارد. اما درصورت اصلاح موارد فوق و کنترل قیمت مواد اولیه ساخت داخل، میتوان به 15 تا 30 درصد صرفه جویی ارزی در این زمینه دست یافت و هزینه ساخت داخل را نسبت به واردات کاهش داد.

تعداد پرسنل و اشتغال شما چند نفر است ماهانه مستقیم و غیر مستقیم چند نفر با شما کار می کنند؟

در حال حاضر 85 نفر پرسنل تمام وقت در بخشهای طراحی، خرید، کنترل پروژه، ساخت و بخش های ستادی مشغول بکار هستند که این تعداد درصورت رفع مشکلات موجود و رشد تولید و قراردادها، میتواند به 120 نفر افزایش یابد.

از 80 سال پیش، نقش نفت در اقتصاد ایران مانند جریان خون در رگهای جامعه و اقتصاد بوده و عامل اساسی در رشد سرمایه گذاری ها، رشد اقتصاد، بودجه دولت، طرح های عمرانی، تجارت خارجی، تامین ارز واردات، سطح رفاه جامعه، توزیع درآمد و... درآمدها و تولید نفت و گاز بوده است که همه بخش های اقتصاد را تحت تاثیر قرار داده است.
هرگونه کاهشی در این جریان، اثرات مستقیمی برگردش اقتصادی کشور دارد. لذا توسعه صنعت نفت و گاز و بخصوص صنایع تبدیلی آن همچون پتروشیمی و فرآورده های نفتی و تولید برق که ارزش افزوده بیشتری نسبت به خام فروشی نفت دارد، باید  با تمام توان ادامه یابد. همچنین با توجه به اینکه انتقال و صادرات انرژی الکتریکی بسیار راحت تر و اقتصادی تر از سایر روشهای انتقال انرژی است، توسعه صنعت برق به عنوان انرژی پاک در دسترس خانوارها و صنایع و بخش های مختلف اقتصاد، نیز باید در اولویت قرار گیرد که امید است این موارد در برنامه کاری دولت آینده نیز مورد توجه باشد.
از دولت آینده انتظار میرود که به صحبتهای کارشناسان و بخش خصوصی توجه بیشتری داشته باشند و بخش خصوصی را از خود دانسته و به نظرات آنها بها دهند.