زمين كشاورز در چه شرايطي به دولت يا ديگران منتقل مي شود؟ از بایر گذاشتن اراضی کشاورزی خودداری كنيد

اقتصاد گردان – از آنجا كه در ماه هاي اخير تعدادي از زمين هاي باير كه كشت نشده و يا مدتي توسط مالك رها شده به دولت يا ديگران منتقل شده  و انتقادهايي را به همراه داشته است،  لازم است هموطنان توجه داشته باشند كه كشاورز مربوطه بايد به قوانين و مقررات آگاهي داشته باشد تا بتواند از حقوق و حق كشت و كار خود دفاع كند و به هر دليل كه اقدام به كشت و كار نكرده توضيحات قابل دفاع را ارائه دهد.

مشاور حقوقی  

09120439915 تلفن همراه 

در حال حاضر زمين هايي كه رها شده يا مدتي كشت نشده است، براساس قوانين مصوب مجمع تشخيص مصلحت و ساير مقررات مربوطه،  مي تواند از كشاورز گرفته شود. در نتيجه لازم است كه كشاورزان و زارعان و مالكان زمين ها نسبت به نحوه كشت و يا ترك كشت و كار و عدم فعاليت در زمين به هر دليلي از جمله كم آبي، يا آيش، يا عدم فعاليت به دلايل مختلف آگاه باشند و اگر به ملك وزمين و كشت خود علاقه دارند، چارچوب مقررات قانوني را رعايت نمايند. 

براين اساس، اين پرسش مطرح است كه كشاورز چگونه بايد از خود دفاع كند و قانون را رعايت كند تا مشكلي براي كشت  وزمين خود نداشته باشد.در اين زمينه لازم ديديم كه از عباس بشيري، وكيل دادگستري، حقوق دان و نويسنده كتاب حقوق كاربردي املاك و اراضي در مورد موضوع و قانون مربوطه سوال كنيم. 

وي با تقسيم اراضي به باير داخل محدوده و خارج محدوده واعراضي و غير اعراضي موضوع را توضيح داد و از كشاوران خواست كه نسبت به رعايت قانون تلاش كنند تا اراضي خود را از دست ندهند زيرا اگر زمين رها شود و كشت نشود، دولت مي تواند طبق قانون مصوب مجمع تشخيص، برخي زمين ها را از كشاورزان گرفته و به ديگران بدهد. 

اراضی بایر داخل محدوده شهرها، در مقررات لغو مالکیت اراضی موات شهری 05/04/1358، اراضی شهری 27/12/1360 و قانون زمین شهری 22/06/1366 اراضی آبادی میباشند که به تدریج به حالت موات برگشته و دارای مالک میباشد.

در ماده 8 همین قانون اراضی بایر مجهول المالک در اختیار مقام ولایت فقیه میباشد که امور آن را ستاد اجرایی (21/10/1371) به عهده دارد.

عناصر زمین بایر، وجود مالک، رها نمودن ملک و چشم پوشیدن از آبادی آن میباشد. 

مقنن اراضی بایر را زمینهایی قلمداد میکند که سابقه احیا دارد ولی به علت اعراض و عدم بهره برداری برای مدت پنج سال متوالی بدون عذر موجه متروک مانده یا بماند. 

پس حتما نباید دلیل عدم بهره برداری اعراض باشد ( چون اعراض ابقاع است و مستلزم عمل مادی نیز میباشد) یعنی زمین در حال بهره برداری نبوده و زمین در آیش نیز نباشد و به حالت موات برگردد به شرط اینکه مسبوق به احیاء و عمران باشد بایر تلقی میگردد.

ثانیا قید مهلت پنج ساله ملاک شرعی قانونی قابل قبول ندارد. ( ثابتی. . وضعیت حقوقی اراضی موات و بایر. ناشر مرکز تحقیقات شهرسازی و معماری ایران چاپ اول سال 1373 ص 55 )

اراضی بایر خارج از محدوده شهرها، به اراضی بایر اعراض و غیر اعراض تقسیم میشود، (مصوبه تشخیص مصلحت نظام 25/5/1376). یعنی کلیه اراضی باید در سراسر کشور ایران در صورت اعراض به صاحبان آنها بلاعوض در اختیار دولت قرار میگیرد. 

و در صورت عدم اعراض، مالکین اراضی باید به دلیل ضرورت ملزم به کشت، بر اساس ضوابط کشاورزی یا فروش یا اجاره یا مزارعه زمین بایر خود هستند. 

چنانچه از تاریخ ابلاغ ظرف مدت یک سال اقدام به یکی از موارد فوق ننماید وزارت کشاورزی راسا و یا توسط هیات هفت نفره واگذاری زمین، از طرف مالک برای کشاورزی و دامداری به قیمت عادلانه زمان تصویب این قانون (25/05/1367) خواهد فروخت و در بند چهارم ماده یک آیین نامه اجرایی مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص حل مشکل اراضی بایر 01/12/1369 ضوابط کشاورزی مجموعه مقررات، اصول و ضوابط فنی و عرفی است که ضرورت رعایت آنها در کشت اراضی از طرف وزارت کشاورزی اعلام میگردد. 

 در بند 5 ماده یک همین آیین نامه اعضای کمیسیون تشخیص سه نفر کارشناس دو نفر به معرفی مدیر کل کشاورزی و یک نفر به معرفی هیات هفت نفره واگذاری زمین. در هر استان تشکیل میشود و در بند 6 ماده یک نیز کمیسیون ارزیابی دونفر از کارشناسان یا ارزیابان اداره کل کشاورزی و اداره کل امور اقتصاد و دارایی به معرفی مدیران کل مربوط و یک نفر کارشناس اسمی یا خبره محلی به معرفی دادستان محل در هر استان تشکیل که در مورد بهای عادلانه این نوع اراضی موضوع این آیین نامه اعلام رای نماید.

اغلب مالکان اراضی کشاورزی که اراضی آنها بصورت بایر رها شده باشد و به این مصوبه و آیین نامه اجرایی آن واقف نباشند، به مشکل برخورد خواهند نمود. پس در صورتی که کمیسیون تشخیص نظر بر اعراض بودن اراضی بایر داشته باشد، بعد از صدور رای مقتضی دبیرخانه کمیسیون تشخیص اراضی بایر مراتب را به انضمام مدارک، دلایل و مستندات، جهت احراز اعراض به دادگاه صالحه حقوقی ارسال خواهد نمود و پس از صدور رای دادگاه مبنی بر احراز اعراض مدیریت امور اراضی جهت حضور مالک یا مالکین در دفاتر اسناد رسمی و انتقال سند مالکیت زمین به نام دولت به صورت بلاعوض به یکی از طرق زیر رای مذکور را ابلاغ و اعلان خواهد نمود 

 از طرفی به موجب بند 2 ماده 1 آیین نامه اجرایی فوق الاشعار احراز اعراض بودن اراضی به عمده دادگاه میباشد و دادگاه موظف میباشد حکم متقضی مبتنی برتایید اعراض بودن اراضی را صادر نمایند.

در کتاب حقوق کاربردی اراضی صفحه 119، و حقوق کاربردی املاک و اراضی صفحه 655 به صورت مفصّل، اراضی بایر اعراضی و غیر اعراضی مورد بررسی دقیق قرار گرفته است.

 پس کشاورزان و مالکان اراضی زراعی و کشاورزی بایستی با وقوف بر مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص اراضی اعراضی و غیر اعراضی (15/05/1367) از بایر گذاردن اراضی کشاورزی خود، خودداری نموده و مباحث و مسائل ضوابط کشت از ناحیه وزارت جهاد کشاورزی را رعایت نمایند تا اراضی آنها در مصداق بایر اعراض قرار نگیرد و زمين را از آنها نگيرند و مالكيت زمين يا حق استفاده از زمين به دولت يا ديگران منتقل نشود