تراژدی تلخ انزوای فرش سنقر/دارهای که پایین می آیند

اقتصادگردان_ زمانی صدای دار قالی نشان جریان زندگی در دیار آفتابگردان ها بود، صدایی که بیش از ۴ قرن نبض صنعت این شهر تاریخی بود و ضربانش با آهنگ نقشه خوانی هنرمندان قالی باف می تپید.

هنرمندانی که اشک ها و لبخندها را گره به گره و رج به رج بر چله دار می کشیدند و دردها را بند به بند گره می زدند تا نقش هزار رنگ خاطره را بر تار و پود دارهای قالی به تصویر بکشند.

فرش سنقر که اصالت قالی کردی را در تار و پود و نقشه های چشم نوازش به رخ می کشد، یکی از برندهای معتبر فرش کشور شناخته و حتی ثبت جهانی شده است و با تنوع رنگ  و نقوش زیبا و مشتری پسندش در برخی کشورهای جهان هم مشتریان خوبی را جذب کرده بود.

هرچند ثبت جهانی امیدها را برای احیای فرش سنقر از ورطه نابودی زنده کرد، اما ظاهرا برخلاف این موضوع این فرش روز به روز در حال از دست دادن بازارهای جهانی است تا جایی که به دلیل عدم بازار فروش مناسب تولیدکنندگان این دست بافته ارزشمند و نفیس که نگین هنرهای والای این خطه است تمایل چندانی به ادامه کار ندارند و تعدادشان در حال کاهش است.

این روزها هنرمندان و بافندگان در انزوایی تلخ تار و پود فرش را گره می زنند و در سایه بازار کم رونق و بی جان فرش دست باف امرار معاش می کنند و همچنان چرخ های این صنعت دیرینه را می چرخانند.  

راهکارهای احیای فرش سنقر چیست؟  

پژوهشگر و کارشناس حوزه فرهنگ و هنر در گفتگو با ذاکرنیوز، اظهار داشت: فرش ایران به عنوان بن مایه و شالوده فرش جهان شناخته شده است و در نتایج کاوش های سال ۱۹۹۴ مشخص شد که سابقه و پیشینه فرش به این سرزمین بازمی گردد.

نصرت الله سپهر افزود: در سفرنامه ها و تاریخ کشورهای دیگر نیز به فرش ایران اشاره شده است که تزئین مهمانسراها و کاخ های آن زمان بوده و حتی اندیشمندان حوزه هنر و شرق شناس نیز اذعان کرده اند که بن مایه فلسفه هنری خود را از سرزمین ما الهام گرفته اند.

وی بیان داشت: همگی این ها نشان می دهد که در زمینه بافتنی ها و نه فقط فرش بلکه گلیم، جاجیم، بقچه ها و... چه گذشته و پیشینه گرانسنگی به بلندای تاریخی سرزمینمان هستیم.

این کارشناس حوزه فرهنگ و هنر با اشاره به ردپای این هنر ارزشمند در شهرستان سنقر ادامه داد: همراهی زمستان های طولانی و شب های تاریک و بلندش در کنار کوهستان زیبای سهیل با چشمه سارها و باغ های روح نوازش مردمان دیار سنقر را به بافندگانی چیره دست و خوش ذوق بدل کرده و آنها را پای دارهای قالی نشانده است.

سپهر خاطرنشان کرد: برخی از نقوش سنتی فرش کرمانشاه از جمله فرش سنقر شامل نقوش سید عبدالله، سیخ کبابی، حسین آباد و... است،  یا نقوش گلیم همچون "مل چفته" یا "کرشمه دو مرغابی" نیز از طبیعت زیبای اطراف سهیل الهام گرفته شده و جنبه نوآورانه قالی سنقر در هیچ کجای دنیا وجود ندارد.

معاون سابق صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه تصریح کرد: با این شناسنامه و پیشینه گرانسنگ  بر ماست  که این را حفظ، توسعه و بسط و گسترش دهیم.

وی افزود: البته کسی می تواند به عنوان متولی حفظ و احیای این هنر-صنعت این کار را انجام دهد که قالی سنقر را بشناسد و باید بینش و دانش کافی در این زمینه داشته باشند و البته کارشناسان خوبی در حوزه فرش اداره کل صنعت معدن کرمانشاه فعالیت دارند.

سپهر بافت فرش سنقر با گره ترکی را یکی از رموز استحکام این فرش عنوان کرد و گفت: فرش سنقر مشتریان خاص خودش را داشت و بخشی از موزه های فرش دنیا را به خودش اختصاص داده بود.

این پژوهشگر فرهنگ و هنر متولی حفظ و احیای فرش سنقر را سازمان صنعت، معدن و تجارت استان دانست و بیان داشت: هرچند نمی توان فرش را از صنایع دستی جدا کرد، اما در سال های گذشته فرش را از صنایع دستی تفکیک کردند.

وی آموزش را یکی از مهمترین فاکتورهای حفظ، احیا و توسعه اشتغال در فرش سنقر برشمرد و تصریح کرد: ارتباط با تجار برای فروش، گرفتن نقشه و مواد اولیه مناسب برای بافت مرغوب و حمایت از شرکت های تولیدکننده فرش از دیگر راهکارهای این موضوع است.

سپهر تولید فرش را نوعی اقتصاد فرهنگی عنوان کرد و صادرات آنرا صادرات ارزش های فرهنگی کشور دانست و خواستار حمایت بیشتر از تولیدکنندگان این عرصه شد.

فرش سنقر در حال احیای مجدد است

معاون امور بازرگانی و تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه نیز در گفتگو با ذاکرنیوز اظهار داشت: در این زمینه بحث آموزش را در اولویت قرار داده ایم که امسال در سطح استان ۱۵۰ کلاس آموزشی ۴۰ نفره در جهت ارتقا فرش و تشویق بافندگان برگزار می کنیم.

علی اسماعیلی در مورد درخواست های بافندگان برای حمایت در زمینه تهیه نقوش و مواد اولیه نیز گفت: برای این موضوع در سنقروکلیایی شرکت تعاونی فرش را که مدتها به صورت نیمه تعطیل درآمده بود دوباره احیا کردیم و با همکاری اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان انتخابات هیئت مدیره این شرکت نیز انجام شد.

وی با اشاره به فعالیت دوباره تعاونی فرش سنقر تصریح کرد: فرش سنقر در حال احیای مجدد با طرح و نقشه های جدیدتر است و در این زمینه بر اساس نیاز بازار اقدام می کنیم.

این مقام مسئول در خصوص اقدامات حمایتی برای حضور در نمایشگاه ها و عرضه محصولات بافندگان فرش نیز خاطرنشان کرد: برای شرکت تمام تولیدکنندگان ۵۰ درصد تخفیف از شرکت نمایشگاه ها گرفتیم تا آنها بتوانند تولیدات خود را به نمایش بگذارند.

معاون امور بازرگانی و تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه از صدور۶۱ هزار کارت قالی بافی در استان خبر داد و گفت: البته تمامی این افراد مشغول کار نیستند.

اسماعیلی با بیان اینکه امسال نیز ۶ هزار کارت جدید برای بافندگان فرش در استان صادر شده است، افزود: در این زمینه روند رو به رشدی داریم.

بازار فروش نداریم، مجبوریم تعطیل کنیم

یک بافنده فرش دست باف هم در گفتگو با ذاکرنیوز، اظهار داشت: وقتی بازار فروشی نداریم، هرچه ببافیم روی دستمان می ماند یا اینکه مجبوریم به قیمت ناچیزی به واسطه ها بفروشیم، پس هرچه زودتر تعطیل کنیم به نفعمان است.

اعظمی کم بودن دستمزد پرداختی به بافندگان از سوی کارفرماها را یکی دیگر از بی رغبتی بافندگان فرش برای ادامه کار عنوان کرد و افزود: بافندگان چندان مورد حمایت قرار نمی گیرند.

وی با اشاره به مدرن نبودن نقوش فعلی خاطرنشان کرد: موقع عرضه فرش ها به بازار به ما می گویند طرح های شما بازارپسند نیست باید از نقوش به روز شده استفاده کنید، این در حالی که اغلب بافندگان با همان نقوش و طرح های سنتی فرش می بافند.

این بافنده فرش دست باف کاهش مرغوبیت بافته های جدید را یکی دیگر از دلایل ناکامی فرش سنقر بیان کرد و گفت: برخی از تولیدکنندگان با نگاه اقتصادی به تولید، از مواد اولیه نامرغوب استفاده می کنند که همین موضوع باعث دور شدن فرش از جایگاه های خود شده است.

به گزارش ذاکرنیوز، فرش فقط یک هنر نیست، یک صنعت هم نیست، بلکه تمام ارزش های والای فرهنگی و آداب و رسوم یک ملت را در دل خود جای داده و جلوه ای از فرهنگ و بن مایه های فرهنگی هر دیار و صادرات آن صدور ارزش های فرهنگی است.

قطعا تصاحب دوباره جایگاه های جهانی فرش دست باف سنقر که هنرمندان این بخش به آن چشم دوخته و امید بسته اند در سایه حمایت هایی محقق می شود که ضمن افزایش کیفیت و مرغوبیت این دست بافته زرین منجر به ایجاد بازارهای جدید و فروش آنها شود تا آنها هم به این هنر دیرپا دلگرم شوند.

منبع: ذاکر نیوز