وقتی در امارات، از بیابان ها  وشن زارها و چادرها و شتر سواری، درآمد کسب می کنند ما به مراتب با آب و هوا و امکانات و ظرفیت های تاریخی و باستانی بیشتر می توانیم استفاده کنیم





در شرایطی که هزینه مسافرت ایرانیان در سال های 88-1384 تحت تاثیر ثبات نرخ ارز و افزایش درآمد ارزی حاصل از رشد قیمت نفت، به تدریج افزایش یافته و از 4 میلیارد دلار به سالی 9 میلیارد دلار رسیده، کارشناسان با اشاره به رشد نرخ ارز معتقدند که اکنون باید از مزیت های داخلی و قطب های گردشگری و امکانات موجود در 1100 کشور بهره ببریم و مردم ایران را در تعطیلات نوروز و همچنین در فصل بهار و تابستان جذب مناطق و قطب های گردشگری ایران کنیم
علاوه بر مسافران داخلی ایران، آمارها حکایت از رشد 65 تا 300 درصدی گردشگر خارجی در فصول و ماه های مختلف سال می دهد و اگر این دو مزیت یعنی مسافر داخلی  و خارجی را در نظر بگیریم اقتصاد ایران حداقل توان جذب 15 میلیارد دلار درآمد در بخش گردشگری و بازدید از میراث فرهنگی ایرانیان و همچنین فروش صنایع دستی را دارد وسازمان  میراث فرهنگی وگردشگری می تواند به تنهایی به اندازه یک وزارتخانه زیربنایی درآمد زا باشد و در اقتصاد رونق ایجاد نماید.
حداقل کاری که در کوتاه مدت با توجه به رشد نرخ ارز مسافری  و آزاد می توان انجام داد، ایجاد شرایط مناسب برای مسافران داخلی است که می تواند حداقل 5 میلیارد دلار از 10 میلیارد دلار مخارج ارزی سال های قبل بابت مسافرت خارجی را جذب داخل کشور کند.
در شرایطی که آب وهوای چهار فصل و مناطق خوش آب و هوا با ظرفیت های تاریخی در ایران بی شماری در ایران داریم و از خلیج فارس  و خوزستان و استان فارس گرفته تا اصفهان و تهران و شمال کشور، خراسان و کردستان و آذربایجان مناطق بی شماری برای جذب گردشگر داریم می توانیم این میزان درآمد و مخارج گردشگری کشور را جذب اشتغال و توسعه امکانات کشور کنیم تا هم درآمد نصیب کسب و کارهای مختلف کند و رونق اقتصاد و خدمات را شاهد باشیم و هم شادی  و نشاط را در هم میهنان خود شاهد باشیم.
در این زمینه، سازمان میراث فرهنگی وگردشگری، برنامه های متنوعی را در زمان مدیریت جدید مورد توجه قرار داده و آقای مهندس موسوی  رئيس سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، با تلاش بسیار همکاران خود، برنامه های متعددی را برای نوروز امسال و سال آینده در دست اجرا دارند.
ایران زمین علاوه بر فرهنگ های محاط بر انسان دوستی و صله رحم و سرکشی به خویشاوندان و دوستان، از مزیت های فراوانی برای توسعه گردشگری برخوردار است که با اندکی سرمایه گذاری و تبلیغ و جلب توجه مردم می توان قطب های بسیاری را در جلب گردشگر  ایجاد کرد و اشتغال فراوان و میلیارد ها دلار درآمد و سود جذب اقتصاد کرد.
قبل از افزایش نرخ ارز در سال جاری، و حدود 10 سال ثبات نرخ دلار که بین 800 تا 1000 تومان ثابت بوده است، مردم ایران برای جهانگردی و گردشگری سالانه 10 میلیارد دلار مخارج ارزی هزینه می کردند و بخش عمده ای از ارز کشور صرف سفرهای خارجی و سفر به کشورهای همسایه  و کشورهای آسیایی می شد اما بعد از افزایش نسبی نرخ ارز، کارشناسان معتقدند که بهترین فرصت برای جذب درآمد و جلب گردشگران فراهم شود  و اگر مسوولان استان ها و شهرستان ها حداقل امکانات و سرمایه گذاری ها را در شهرهای مختلف کشور با آب و هوای متنوع را فراهم کنند، می توان امیدوار بود که درآمد و سود گردشگری امسال و سال آینده نسبت به سال های قبل از 90 رشد زیادی داشته باشد.
امسال به خصوص در تعطیلات نوروزی برنامه ریزی قابل توجهی از سوی سازمان میراث فرهنگی فراهم شده است
رئيس سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري با تاکيد بر احترام به گردشگران و مسافران نوروزي از برپايي جشن نوروز در 1100 شهر کشور خبر داد.






مهندس «سيد حسن موسوي» با اشاره به اين موضوع گفت: در حال حاضر بيش از 1100 شهر در کشور وجود دارد که بايد در ورودي و خروجي اين شهرها پايگاه جشن نوروزي تشکيل شود و مهمان‌هاي ورودي به اين شهر با مهمان‌نوازي صميمانه و احترام روبرو شوند.
رئيس سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري تصريح کرد: در فرهنگ و باورهاي ما ايرانيان احترام به مهمان از جايگاه ويژه‌ و ارزنده‌اي برخوردار است و حضور هر فرد گردشگر در شهرها و استان‌هاي مختلف مي‌تواند بيش از پيش اين فرهنگ ارزشي را نهادينه کند.
معاون رئيس‌جمهور افزود: کشور ايران به دليل تنوع فرهنگ‌ها و آئين‌هاي نوروزي از جايگاه ويژه‌اي در ميان ديگر کشورهايي که نوروز جزيي از آئين‌هاي آنان است برخوردار بوده و اميدواريم امسال شاهد باشکوه‌تر برگزار شدن جشن‌ نوروز در کشور باشيم.
معاون رئيس جمهور خاطر نشان کرد: نوروز طلايه دار بهار و فصل رويش زندگي و حيات دوباره است و پيش‌بيني مي‌شود سفرهاي نوروزي امسال با رونقي که خواهد داشت مورد توجه مسافران قرار گيرد.
وي اضافه کرد:‌وظيفه همه مديران در سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري ايجاد تسهيلات مناسب براي آرامش گردشگران و تامين نياز آن‌ها براي رضايت‌مندي بيشتر است؛ زيرا توجه به گردشگر موجب نشاط و ترويج سفر در ميان خانواده‌ها در کشور خواهد شد.
مهندس موسوي خاطر نشان کرد: نوروز فرصتي است تا بتوانيم با همدلي و کمک به يکديگر شرايط لازم را براي لذت بردن مردم از سفرهاي نوروزي فراهم کنيم.

عملكرد سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري ، رشد 730 درصدي ثبت آثارملي  و  تصويب 1160 منطقه نمونه گردشگري را در کارنامه خود دارد.
شمار ثبت ملي آثار ملموس از ابتداي تشكيل سازمان ميراث فرهنگي تا سال 1384تنها سه هزار و 620 اثر بوده است ، در حالي كه طي دولت نهم و دهم ، از 1384 تا 1389 شمار 26 هزار و 396 اثر ثبت ملي شده كه نشان از رشدي 730 درصدي دارد.
عملكرد اين سازمان طي دولت نهم و دهم در حوزه ميراث فرهنگي هم چنين حكايت از رشد يك هزار و 977 درصدي در زمينه ساماندهي اشيا منقول تاريخي و فرهنگي دارد ، به گونه اي كه از ابتدا تا سال 1384 شمار 38 هزار و 656 ، اما از سال 84 تاكنون 764 هزار و 251 اشيا منقول تاريخي و فرهنگي ساماندهي شده كه نشان دهنده رشدي چشم گير در اين زمينه است.
همچنين شمارمرمت آثار و ابنيه تاريخي از ابتدا تا 1384 شمار هشت هزار و 628 اثر بوده ، اما با 80 درصد رشد ازسال 84 تا 89 شمار هفت هزار و 261 اثر ثبت شده است.





ثبت جهاني آثار ملموس نيز از ابتدا تا سال 84 تعداد هفت اثر بوده ، در حالي كه ازسال 84 تاكنون شش اثر ديگرنيز ثبت جهاني شده و به 13 اثر رسيده و از رشدي 70 درصدي برخوردار بوده است.
در زمينه ثبت ميراث معنوي ملي تا 84 هيچ نمونه اي نداشته ايم ، اما ازسال 84 تا كنون 414 اثر معنوي ثبت ملي شده است.
در زمينه ثبت ميراث معنوي جهاني نيز تا سال 84 هيچ اثري نداشتيم اما از سال 84 تا كنون هفت اثر معنوي ثبت جهاني شده است.
ثبت ميراث طبيعي ملي نيز حوزه اي جديد و مربوط به آغاز شكل گيري دولت نهم است و تاكنون 121 اثر طبيعي ثبت ملي شده است.
افزايش 65 درصدي ورود گردشگر
عملكرد سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري طي دولت نهم و دهم در عرصه گردشگري افزايشي 65 درصدي را در زمينه تعداد گردشگر ورودي به كشور داشته است و آمار نشان مي دهد تعداد گردشگر ورودي از يك ميليون و 889 هزار نفردرسال 85 به سه ميليون و 121 هزار نفر در سال 89 رسيده است.
طي دولت نهم و دهم تعداد 137 واحد اقامتي استاندارد سازي شده كه تا پيش از آن هيچ اقدامي در اين زمينه صورت نگرفته است. همچنين تعداد پنج هزار و 472 تخت ، تعداد 194 مركز پذيرايي بين راهي ، تعداد يكهزار و 189 دفاتر خدمات بين راهي و تعداد دو هزار و 394 راهنماي تور افزوده شده است وتعداد 17 هزار و 893 نفر در صنعت گردشگري آموزش ديده اند.
تشكيل و فعال سازي 9 كميته تخصصي گردشگري و تدوين آن نامه اجرايي آنها، تشكيل كميته ملي طبيعت گردي ، اجراي طرح توسعه سفرهاي همگاني و ارزان قيمت، شناسايي يكهزار و يك مسير گردشگري در سطح استان ها ، اجراي طرح سفر كارت ملي ، اجراي طرح ساماندهي خانه هاي استيجاري و خصوصي، اجراي طرح ساماندهي اماكن اقامتي دولتي و زائر سراها ، اجراي طرح تاكسي گردشگري ،راه اندازي خانه هاي جهانگردي در تمامي استان هاي كشورو ايجاد بانك اطلاعاتي مربوط به دوره هاي آموزشي و پژوهشي گردشگري از ديگر اقدامات انجام شده طي دولت نهم و دهم بوده است.
در زمينه فعاليت ها و اقدامات مربوط به گردشگري در عرصه بين المللي نيز مي توان به بر پايي پنج همايش مشترك گردشگري با كشورهاي بازار هدف ، ميزباني و شركت در كميته هاي فني مشترك گردشگري 12 كشور از كشورهاي بازار هدف ، ميزباني رويداد ها و كنفرانس هاي بين المللي گردشگري شامل 11 اجلاس و همايش ، شركت در رويدادها و كنفرانس هاي بين المللي گردشگري شامل هفت مورد ، ايجاد شبكه صدور رواديد الكترونيك جهت اتباع كشورهاي عضوOIC ( اجلاس وزراي گردشگري كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي) ، راه اندازي سامانه ويزاي فرودگاهي در فرودگاه هاي بين المللي كشور ، راه اندازي سامانه ويزاي الكترونيك به منظور تسهيل و تسريع در صدور رواديد ورود به كشور ، تشكيل كميته ملي تورهاي ورودي و خروجي و حضور فعال درنمايشگاه هاي بين المللي ساليانه 22 كشور ، اشاره كرد.
توسعه همكاري هاي بين المللي در زمينه گردشگري طي دولت نهم و دهم در قالب امضا يادداشت تفاهم همكاري هاي مشترك با كشورهاي بازار هدف شامل 17 كشور از حوزه اروپا ، هفت كشور از حوزه خاورميانه ، 10 كشور از حوزه آفريقا ، سه كشور از حوزه جنوب آسيا ، هشت كشور از حوزه شرق آسيا و اقيانوسيه و سه كشور از حوزه آمريكا نيز از جمله موارد قابل ذكر است.
صدور مجوز براي سه هزار و 343 ميليون دلار سرمايه گذاري خارجي





تشكيل معاونت سرمايه گذاري و طرح ها در سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري از جمله رخداد هاي مهمي بود كه در دولت نهم اتفاق افتاد. در حوزه عملكرد اين معاونت تاكنون براي 26 طرح سرمايه گذاري خارجي در صنعت گردشگري معادل سه هزار و 343 ميليون دلار مجوز سرمايگذاري خارجي صادر شده كه از اين مبلغ 186 ميليون دلار توسط سرماي گذاران مربوطه وارد كشور شده است.
همچنين در راستاي بستر سازي براي توسعه سرمايه گذاري ، اعتبارات زير ساختي گردشگري در چند سال اخير رشد قابل توجهي يافته و در فاصله سال هاي 384 تا 89 در قالب طرح هاي مختلف گردشگري بيش از يكهزار و 832 ميليارد ريال اعتبارات زيرساختي ملي اختصاص يافته است ، در حالي كه اعتبار ملي هزينه شده قبل از برنامه چهارم تنها 6/50 ميليارد ريال بوده است. نكته قابل توجه ديگر اينكه در سال 1387 بر اساس پيگيري هاي سازمان بيش از دو هزار و 500 ميليارد ريال از سرجمع اعتبارات تملك دارايي هاي سرمايه اي استان ها به زيرساخت هاي گردشگري اختصاص داده شده است.
واگذاري 29 مورد از اماكن تاريخي با حجم سرمايه گذاري بالغ بر 300 ميليارد ريال براي بهره برداري اقتصادي بخش خصوصي ، واگذاري 46 مجتمع خدماتي رفاهي بين راهي توسط شركت توسعه ايرانگردي و جهانگردي پس از اخذ مجوزها و زمين ها به سرمايه گذاران و همچنين سرمايه گذاري انجام شده به مبلغ 140 ميليارد ريال توسط بخش خصوصي از ديگر موارد شاخصي است كه مي توان به آن اشاره كرد.
گفتني است بين سال هاي 1386 تا 1389 تعداد 690 تاسيسات گردشگري شامل هتل ، هتل آپارتمان ، مجتمع هاي بين راهي ، مهمان پذير ، سفره خانه سنتي و غيره داراي پيشرفت فيزيكي بوده اند كه مبلغ تسهيلات مورد نياز 48 هزار و 427 ميليارد ريال بوده است.همچنين 211 اقامتگاه اعم از هتل ، هتل آپارتمان ، پانسيون و مهمان پذيرطي سال هاي 84 تا 89 مورد بهره برداري قرار گرفته است.
عملكرد طرح هاي تملك دارايي هاي سرمايه اي معاونت سرمايه گذاري طي سال 87 تا 89 هم چنين موارد زير را نشان مي دهد :
-تعداد مناطق نمونه گردشگري مصوب ، يك هزار و 169مورد (قبل از دولت نهم 7 مورد بوده است )
-تعداد مناطق نمونه گردشگري در حال اجرا، 349مورد (قبل از دولت نهم 2 مورد بوده است )





-تعداد مناطق نمونه گردشگري كه مطالعات امكان سنجي آنها انجام گرفته است، 912 مورد(قبل از دولت نهم صفر بوده است )
-كمك به زير ساخت مناطق نمونه گردشگري طي برنامه چهارم، 148مورد(قبل از دولت نهم صفر بوده است )
-تعداد مطالعات طرح جامع در دست انجام و انجام گرفته توسط سرمايه گذاران، 191 مورد(قبل از دولت نهم 1 مورد بوده است )
-كمك به زير ساخت مجتمع هاي بين راهي، 93 مورد(قبل از دولت نهم صفر بوده است )
- كمك به زيرساخت محورهاي گردشگري، 138 مورد (قبل از دولت نهم صفر بوده است )
- كمك به زيرساخت قطب هاي گردشگري، 14 مورد (قبل از دولت نهم صفر بوده است )
- احداث و كمك به زيرساخت كمپينگ ها، 309 مورد (قبل از دولت نهم صفر بوده است )
-تجهيزمدارس استانها به امكانات پذيرايي از ميهمانان در ايام تعطيلات، 19 مورد( قبل از دولت نهم صفر بوده است )
-كمك به زيرساخت روستاهاي هدف گردشگري، 35 مورد( قبل از دولت نهم صفر بوده است )

رشد 400 درصدي در صادرات صنايع دستي

آمار صادرات صنايع دستي طي سال هاي اخير رشدي چشم گير داشته به گونه اي كه از رقم 83 ميليون دلار در سال 83 (پيش از دولت نهم) با بيش از 400 درصد رشد به رقم 353ميلون دلار در سال 89 رسيده است.
همچنين جمع صادرات صنايع دستي از 80 تا 83 مبلغ 224 ميليون 300 هزار ميليون دلاربوده كه در سال هاي 84 تا 87 به رقم 375 ميليون و 416 هزار و 185 ميليون دلاررسيده و طي سال هاي 88 تا 90 مبلغ 544 ميليون و 950 هزار و 450 ميلون دلار بوده است.
همچنين رشد چشم گيري در دولت نهم در خصوص مجوزهاي صادره در حوزه صنايع دستي وجود داشته كه از سال 84 تا 87 شامل 197 هزار و 678 كارت شناسايي ، شش هزار و 132 اعلاميه تاسيس و 15 هزار و 596 پروانه توليد كارگاهي بوده است.اين آمار از سال 88 تا خرداد 90 به ترتيب 49350 ، 1043 و3673 مورد بوده است.
همچنين آمار هنر آموزان از سال 84 تا 87 تعداد315 هزار و 952 و شمار هنر آموختگان 258 هزار و 61 نفر بوده؛ اين آمار نيز از سال 88 تا خرداد 90 به ترتيب 152 هزار و 973 و 130 هزار و 231 نفر بوده است.
ايجاد مركز OIC براي آموزش تخصصي هنرهاي سنتي و تخصيص جايزه مهر اصالت براي صنايع دستي از ديگر موارد قابل ذكر در اين حوزه است.




جذب 277 ميليارد ريال سرمايه گذاري براي احياء و بهره برداري از اماكن تاريخي
صندوق احياء و بهره برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي نيز يكي ديگر از زيرمجموعه هاي جديدي است كه در دولت نهم در سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري تشكيل و در راستاي انجام تكاليف قانوني خويش در قانون برنامه چهارم توسعه كشور با معرفي فرصت هاي سرمايه گذاري موفق به جلب سرمايه گذاري سرمايه گذاران علاقمند در اين بخش گرديده و بر همين اساس تا كنون بيش از277 ميليارد ريال سرمايه گذاري ثابت توسط فعالان و سرمايه گذاران در بخش احياء و بهره برداري از بناهاي تاريخي جذب شده است.
هم چنين در راستاي نيل به اهداف و عملي ساختن تكاليف بند 1 ماده 1014 قانون برنامه چهارم توسعه كشور ، صندوق احيا و بهره برداري از اماكن تاريخي فرهنگي نسبت به شناسايي بناهاي قابل احيا و بهره برداري توسط بخش خصوصي اقدام نموده است. بر همين اساس شناسايي اماكن تاريخي – فرهنگي در دستور كار قرار گرفته و تا كنون 275 بناي تاريخي فرهنگي در 30 استان كشور شناسايي شده است. ثبت اين آثار و بناها به منزله راهكاري براي حفاظت و پيشگيري از گزند تعرض هاي نا آگاهانه و و نيز تخريب ناشي از مقتضيات طبيعت مي باشد. از سوي ديگر شناسايي اين آثار موجب تسهيل در مرمت و احيا و در نهايت بهره برداري مي شود.
از ديگر موارد قابل ذكر در زمينه عملكرد صندوق احياء و بهره برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي اينكه تا كنون تعداد 5 دستورالعمل كاربري و بهره برداري از اماكن تاريخي با بهره گيري از توان علمي و فني كارشناسان صندوق با همراهي صاحب نظران و پژوهشگران سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري تهيه و جهت اجرا ابلاغ گرديده است و از ابتداي فعاليت و آغاز به كار صندوق تا كنون 25 مجوز كاربري و بهره برداري از بناها و اماكن تاريخي – فرهنگي با توجه به بررسي هاي كارشناسي و بر اساس دستورالعمل و آيين نامه هاي مصوب صادر و به بهره برداران اعطا شده است.



ایران مقصد گردشگری چین

با پیگیری هایی که توسط سازمان میراث فرهنگی و وزارت خارجه به عمل آمد، ایران در کشور چین در فهرست کشورهایی قرار گرفت که به شکل منظم و سیستماتیک و در قالب تور، گردشگران خود را وارد ایران می کنند. ما به چین به عنوان یک فرصت مهم و اقتصادی و فرهنگی نگاه می‌کنیم و تاکیدمان در توسعه گردشگری بروی برجسته کردن و ظرفیت سازی در کشورهای پیرامون است.
علاوه بر چین، بسیاری از کشورها به خصوص از کشورهای عربی، علاقه مند هستند که در فصل تابستان که هوای کشورهای عربی به شدت گرم و هوای کوهستان های ایران و مشهد و شاندیز و طرقبه و کردستان و شمال ایران مطبوع و دل نشین است،  به  ایران سفر کنند.

10 میلیارد دلار هزینه ارزی مسافرت ایرانیان به خارج کشور و مزیت جذب آن در داخل

هزينه ارزي مسافرت ايرانيان به خارج كشور و هزينه اي كه بابت حمل و نقل مسافر به شركت هاي خارجي  درسال 1388پرداخت شده  به بيش از 11.5  ميليارد دلار رسيد . اين در حالي است كه متوسط هزينه  مسافرت‌هاي خارجي ايرانيان در برنامه چهارم و سال هاي 1384 تا 1387   سالي 9 ميليارد دلار بوده است .به گزارش موازنه پرداخت هاي ارزي بانك مركزي، در سال 88 به ازاي هر ايراني هزينه ارزي مسافرت خارجي معادل 155دلار بوده است.

از سوي ديگر، درمقابل اين هزينه هاي ارزي،‌ ايران از محل مسافرت اتباع و گردشگران خارجي حدود 2.2ميليارد دلار درآمد ارزي داشته است. آمار ده ماه اول سال 88 نشان مي دهد كه 1548 ميليون دلار بابت مسافرت گردشگران خارجي  و 312 ميليون دلار بابت حمل  نقل مسافر درآمد ارزي داشته ايم.

به عبارت ديگر،‌در10 ماهه اول سال 88 در مقابل 9354 ميليون دلار هزينه ارزي مسافرت و حمل ونقل مسافر، 1860 ميليون دلار درآمد ارزي ازمحل مسافرت  وحمل ونقل مسافر داشته ايم.

در صورتي كه اين روند براي دوماه پاياني سال 88 نيز ادامه يافته باشدبرآورد مي شود كه 11.2 ميليارد دلارهزينه ارزي و 2.2 ميليارد دلار درآمد ارزي از محل مسافرت وحمل و نقل مسافر در سال 88 صورت گرفته ورقم تجارت در بخش مسافرت خارجي ايرانيان و سفر گردشگران خارجي به ايران را به سالي 13.5 ميليارد دلار افزايش داده است.
براساس عملكرد برنامه چهارم و در چهار سال  87ـ1384 متوسط هزينه‌هاي ارزي سالانه  بابت حمل و نقل مسافر و بار و مسافرت ايرانيان به خارج کشور معادل 9242 ميليون دلار بوده، متوسط درآمد ارزي بابت مسافرت و حمل و نقل بار و مسافر در اين سال‌ها معادل 4421 ميليون دلار گزارش شده است و نشان دهنده تفاوت 4821 ميليون دلاري درآمد و هزينه‌هاي ارزي در بخش حمل و نقل مسافر و مسافرت بوده است.




رشد 17درصدي هزينه ارزي مسافرت درسال 88
 
در ده ماهه اول سال 88 واردات خدمات در بخش مسافرت به خارج كشور،  يا هزينه ارزي مسافرت ايرانيان به خارج از كشور 8493 ميليون دلار و تقريبا معادل 8.5 ميليارد دلار بوده است كه اگر اين روند براي دوماه آخر سال نيز استمرار داشته باشد تقريبا معادل 10.2  ميليارد دلار هزينه مسافرت ايرانيان به خارج بوده است . اين رقم براي  دوازده ماهه سال 1387 معادل 8.7 ميليارد دلار بوده است كه نشان دهنده رشد 17 درصدي هزينه مسافرت ايرانيان به خارج كشور است.

علاوه بر هزينه ارزي مسافرت ، شركت هاي مسافري خارجي نيزبابت حمل و نقل ، مبالغي را از مسافران دريافت مي كنند  كه اين رقم در ده ماهه اول سال 88 ، معادل 861 ميليون دلاربوده است .

به عبارت ديگر، رقم مخارج مسافران ايراني بابت مسافرت و بابت حمل و نقل كه به شركت هاي خارجي پرداخت شده روي هم بيش از 11.5 ميليارد دلار بوده است كه اگراين رقم بر تعداد جمعيت 74 ميليون نفري كشور تقسيم شود سرانه هزينه ارزي مسافرت  ايرانيان  به خارج در سال 1388 معادل 155 دلار بوده است.

رشد 11 درصدي واردات خدمات
 
مجموع واردات خدمات يا پرداخت ها و هزينه هاي ارزي بابت واردات خدمات در ده ماهه سال 1388 شامل هزينه حمل و نقل مسافر وبار و ساير، مسافرت و خدمات بيمه‌اي، ساختماني،‌ارتباطي، مالي،‌كامپيوتري، تجاري،دولتي و...  به رقم قابل توجه 16 ميليارد و 511 ميليون دلار رسيده كه در مقايسه با رقم 14.8 ميليارد دلاري 10 ماهه اول سال 87 به ميزان بيش از 11 درصد رشد داشته است .

اين شرايط نشان مي دهد كه مخارج ارزي كشورها در دنياي امروز تنها شامل واردات  و صادرات كالا نمي شود و اگر چه واردات كالا به كشوربه بيش از 50 ميليارد دلار در سال رسيده اما واردات خدمات شامل مسافرت و حمل ونقل و بيمه و ... نيز رقم بزرگ حدود 17 ميليارد دلار براي 10 ماه و احتمالا 20 ميليارد دلار براي يك سال را شامل مي شود.

126 درصد رشد و 24 ميليارد دلار هزينه مسافرت ايرانيان در چهار سال 87-1384

مسافرت ايرانيان به کشورهاي حاشيه خليج فارس، امارات، عربستان، مالزي، هند، چين، ترکيه و اروپا و حتي آفريقا رشد زيادي داشته است.

پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در سال‌هاي 1383 تا 1387 حدود 126 درصد رشد داشته و از رقم 3848 ميليون دلار در سال 83 به 8685 ميليون دلار در سال 87 رسيده و تنها در پنج ماهه اول امسال نيز ايرانيان بابت مسافرت 4632 ميليون دلار پرداخت ارزي داشته‌اند.

مجموع هزينه ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در چهار سال 84تا 87 نزديک به 24 ميليارد دلار بوده است.
 
فاصله 18 ميليارد دلار دريافت و پرداخت ارزي بابت مسافرت در چهار سال 87-1384
 
مقايسه رقم 5592 ميليون دلار دريافت ارزي بابت مسافرت گردشگران خارجي به ايران با رقم 23901 ميليون دلار پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج نشان مي‌دهد که 76 درصد از نقطه تعادلي درآمد و مخارج حاصل از مسافران به ايران و به خارج فاصله داريم و بيش از 18 ميليارد دلار بيشتر از گردشگران خارجي هزينه کرده‌ايم.اين در حالي است که مزيت‌هاي گردشگري و نقاط ديدني و تابستاني ايران زمين چند برابر متوسط جهان است و قاعدتا رقم درآمد ارزي حاصل ازجذب گردشگران خارجي بايد چند برابر هزينه مسافرت ايرانيان به خارج کشور باشد.
 
تنها در پنج ماهه اول سال  (88) تفاوت درآمد حاصل از مسافرت افراد خارجي به ايران وهزينه مسافرت ايرانيان به خارج معادل 3898 ميليون دلار بوده است. به عبارت ديگر متوسط سالانه تفاوت اين دو رقم حدود 4600 ميليون دلار در چهار سال گذشته بوده است هزينه مسافرت ايرانيان به خارج سالي 4600 ميليون دلار بيش از درآمد حاصل از مسافرت خارجي‌ها به ايران بوده است.اين وضعيت، نشان دهنده آماده نبودن شرايط محيطي و زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب گردشگران داخلي و خارجي است.
 
علاوه بر ايجاد زيرساخت‌هايي مانند هتل‌داري، جاده، قطب‌هاي گردشگري و ... سياست‌هاي کلان کشور در ياري رساندن به زيرساخت‌هاي کشور کافي نبوده است.
 
به عبارت ديگر، اگرچه زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب مسافران داخلي و خارجي بايد بهتر از وضعيت فعلي باشد اما عواملي مانند مشکلات و محدوديت‌هاي محيطي و سياسي، نرخ ارز باثبات که متناسب با نرخ تورم بالا نرفته و سفر خارجي براي ايرانيان را نسبت به گذشته 80 درصد از نظر ارزش دلار ارزان‌تر کرده است و ... باعث شده که از يک سو رشد مسافرت گردشگران خارجي در حد مزيت‌هاي ايران نباشد و از سوي ديگر انگيزه مسافرت ايرانيان براي گردش و گذراندن اوقات فراغت در کشورهاي خارجي وبه خصوص در کشورهاي همسايه مانند ترکيه، امارات، هند، عراق و عربستان را به شدت افزايش داده است.





هزينه مسافرت‌هاي خارجي ايرانيان به سالي 9 ميليارد دلار رسيد

در حالي که در چهار سال گذشته 87ـ1384 متوسط سال هزينه‌هاي ارزي بابت حمل و نقل مسافر و بار و مسافرت ايرانيان به خارج کشور معادل 9242 ميليون دلار بوده، متوسط درآمد ارزي بابت مسافرت و حمل و نقل بار و مسافر در اين سال‌ها معادل 4421 ميليون دلار گزارش شده است و نشان دهنده تفاوت 4821 ميليون دلاري درآمد و هزينه‌هاي ارزي در اين حمل و نقل و مسافرت بوده است.

براساس نماگرهاي بانک مرکزي، خالص واردات و صادرات خدمات در بخش حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت ايرانيان و اتباع خارجي از حدود 3 ميليارد دلار در سال 84 به بيش از 7 ميليارد دلار در سال 87 رسيده و متوسط آن در 4 سال گذشته حدود 5 ميليارد دلار بوده است.تفاوت درآمدها وهزينه‌هاي ارزي بخش حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت در پنج ماه گذشته حدود 4 ميليارد دلار گزارش شده و پيش‌بيني مي‌شود که تا پايان سال 88 تفاوت اين دو رقم به 10 ميليارد دلار خواهد رسيد.

اين تفاوت درآمد و هزينه ارزي تنها در بخش مسافرت به 6777 ميليون دلار در سال رسيده و در پنج ماه اول سال 88 نيز 3898 ميليون دلار بوده است وچنانچه اين روند تداوم يابد براي کل سال 88 حدود 9355 ميليون دلار پيش‌بيني مي‌شود.

زيرساخت‌هاي مناسب در بخش حمل و نقل، ترانزيت و گردشگري وجذب مسافرت در هر کشوري مي‌تواند علاوه بر ايجاد اشتغال گسترده در شبکه‌هاي مختلف خدماتي، صنايع و خدمات مرتبط با حمل و نقل بار و مسافر، هتل‌داري و اياب و ذهاب مسافران خارجي و ... ارزش افزوده قابل توجهي براي شهروندان ايجاد نمايد و علاوه بر اين مزيت‌ها، شرايط مناسبي براي افزايش درآمد ارزي فراهم مي‌کند.براين اساس، لازم است که روند دريافت ارزي بابت حمل و نقل بار و مسافر و جذب گردشگران و مسافران خارجي به ايران بررسي شود تا مشخص شود که در سال‌هاي اخير، زيرساخت‌هاي کشور در چه شرايطي بوده و تا چه حد به افزايش صادرات خدمات بابت حمل بار و مسافر، ترانزيت کالا و همچنين جذب درآمد حاصل از مسافرت اتباع کشورهاي ديگر به ايران و جذب گردشگران بيشتر و ... کمک کرده است.

در طرف مقابل، لازم است بررسي شود که ايرانيان بابت مسافرت به خارج کشور چه ميزان مخارج ارزي داشته‌اند و بابت واردات کالا وحمل و نقل بار و مسافر تا چه ميزان هزينه کرده‌اند.

به عبارت ديگر، اقتصاد ايران از يک سو بابت واردات کالا و مسافرت ايرانيان به خارج کشور هزينه و پرداخت ارزي دارد و از سوي ديگر بابت صادرات کالا و خدمات يا حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت گردشگران و مسافران خارجي با درآمد ارزي مواجه است.

 

تفاوت 19 ميليارد دلاري دريافت و پرداخت ارزي در بخش حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت

دريافت ارزي بابت حمل ونقل بار و مسافر ومسافرت در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب 2890، 3118، 4159، 5001 و 5405 ميليون دلار و در پنجم ماهه اول سال 87 معادل 2592 ميليون دلار گزارش شده است.

مجموع عملکرد سال‌هاي 84 تا 87 و در دولت نهم در بخش دريافت ارزي حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت نيز 17683 ميليون دلار بوده است.در مقابل جمع پرداخت ارزي بابت حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت به خارج در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب معادل 5739، 6047، 7635، 10507 و 12780 ميليون دلار بوده است و در پنج ماه اول سال جاري نيز 6682 ميليون دلار گزارش شده است.

مجموع عملکرد چهار سال 84 تا 87 در دولت نهم نيز نشان مي‌دهد که حدود 37 ميليارد دلار بابت حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت هزينه ارزي داشته‌ايم.

براين اساس تفاوت هزينه‌هاي ارزي بابت حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت در چهار سال گذشته با درآمد ارزي حاصل از حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت معادل 19286 ميليون دلار بوده است و تنها در پنج ماه اول امسال چهار ميليارد دلار تفاوت هزينه‌هاي ارزي اين بخش با درآمدهاي ارزي حاصل از حمل و نقل بار و مسافر ومسافرت بوده است.به عقيده کارشناسان اقتصادي، در سال‌هاي اخير و از سال 1382 به بعد، تحت تاثير افزايش درآمد نفت و همچنين ثبات نرخ ارز، مسافرت ايرانيان به خارج کشور و واردات کالا وخدمات به شدت رشد داشته است.

با وجودي که شاخص تورم از عدد 100 در سال 83 به 200 در پايان سال 87 رسيده و دو برابر شده است، نرخ ارز از 850 تومان در سال 83 به 950 تومان در سال 87 رسيد و تنها 20 درصد رشد داشته است. اين موضوع به معناي ثبات نرخ دلار در سال‌هاي اخير بوده و در شرايطي که هزينه‌هاي تمام شده و سطح عمومي قيمت‌ها در چهار سال گذشته 100 درصد رشد داشته است نرخ دلار تنها 20 درصد رشد کرده و به معناي ارزان شدن واردات کالا، خدمات وهزينه‌هاي حمل ونقل و مسافرت است.

 

126 درصد رشد و 24 ميليارد دلار هزينه مسافرت ايرانيان در چهار سال

براين اساس، مسافرت ايرانيان به کشورهاي حاشيه خليج فارس، امارات، عربستان، مالزي، هند، چين، ترکيه و اروپا و حتي آفريقا رشد زيادي داشته است.

پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در سال‌هاي 1383 تا 1387 حدود 126 درصد رشد داشته و از رقم 3848 ميليون دلار در سال 83 به 8685 ميليون دلار در سال 87 رسيده و تنها در پنج ماهه اول امسال نيز ايرانيان بابت مسافرت 4632 ميليون دلار پرداخت ارزي داشته‌اند.

مجموع هزينه ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج کشور در چهار سال 84تا 87 نزديک به 24 ميليارد دلار بوده است.

 

ضرورت توسعه زيرساخت‌هاي مسافرت و گردشگري در ايران

توسعه زيرساخت‌هاي مسافرت وگردشگري در ايران، علاوه بر افزايش درآمد ارزي بابت جذب گردشگران خارجي، مي‌تواند از خروج ارز بابت مسافرت ايرانيان به خارج نيز جلوگيري کند.

در صورتي که اقامتگاه‌ها، مراکز تفريحي و قطب‌هاي گردشگري گسترش يابد و امنيت لازم براي گذراندن اوقات فراغت، توسعه جاده‌ها و وسايل حمل و نقل هوايي، جاده‌اي و دريايي و ... را شاهد باشيم مي‌توانيم بخش قابل توجهي از خروج ارز کشور بابت مسافرت هموطنان خود را نيز شاهد باشيم.

اگرچه رقم دريافت‌هاي ارزي بابت مسافرت اتباع خارجي و جهانگردان به ايران در سال‌هاي اخير رشد داشته و از رقم 784 ميليون دلار در سال 83 به 1908 ميليون دلار در سال 87 رسيده و 143 درصد رشد داشته است اما کل درآمد ارزي بابت مسافرت افراد خارجي به ايران در طول چهار سال 84 تا 87 حدود 5592 ميليون دلار بوده است و اين رقم در مقايسه با مزيت‌ها و تاريخ و فرهنگ و تمدن 7 هزار ساله ايران زمين اندک است.

 
فاصله 18 ميليارد دلار دريافت و پرداخت ارزي بابت مسافرت در چهار سال

مقايسه رقم 5592 ميليون دلار دريافت ارزي بابت مسافرت گردشگران خارجي به ايران با رقم 23901 ميليون دلار پرداخت ارزي بابت مسافرت ايرانيان به خارج نشان مي‌دهد که 76 درصد از نقطه تعادلي درآمد و مخارج حاصل از مسافران به ايران و به خارج فاصله داريم و بيش از 18 ميليارد دلار بيشتر از گردشگران خارجي هزينه کرده‌ايم.اين در حالي است که مزيت‌هاي گردشگري و نقاط ديدني و تابستاني ايران زمين چند برابر متوسط جهان است و قاعدتا رقم درآمد ارزي حاصل ازجذب گردشگران خارجي بايد چند برابر هزينه مسافرت ايرانيان به خارج کشور باشد.

تنها در پنج ماهه اول سال جاري (88) تفاوت درآمد حاصل از مسافرت افراد خارجي به ايران وهزينه مسافرت ايرانيان به خارج معادل 3898 ميليون دلار بوده است. به عبارت ديگر متوسط سالانه تفاوت اين دو رقم حدود 4600 ميليون دلار در چهار سال گذشته بوده است هزينه مسافرت ايرانيان به خارج سالي 4600 ميليون دلار بيش از درآمد حاصل از مسافرت خارجي‌ها به ايران بوده است.اين وضعيت، نشان دهنده آماده نبودن شرايط محيطي و زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب گردشگران داخلي و خارجي است.

علاوه بر ايجاد زيرساخت‌هايي مانند هتل‌داري، جاده، قطب‌هاي گردشگري و ... سياست‌هاي کلان کشور در ياري رساندن به زيرساخت‌هاي کشور کافي نبوده است.

به عبارت ديگر، اگرچه زيرساخت‌هاي کشور در بخش جذب مسافران داخلي و خارجي بايد بهتر از وضعيت فعلي باشد اما عواملي مانند مشکلات و محدوديت‌هاي محيطي و سياسي، نرخ ارز باثبات که متناسب با نرخ تورم بالا نرفته و سفر خارجي براي ايرانيان را نسبت به گذشته 80 درصد از نظر ارزش دلار ارزان‌تر کرده است و ... باعث شده که از يک سو رشد مسافرت گردشگران خارجي در حد مزيت‌هاي ايران نباشد و از سوي ديگر انگيزه مسافرت ايرانيان براي گردش و گذراندن اوقات فراغت در کشورهاي خارجي وبه خصوص در کشورهاي همسايه مانند ترکيه، امارات، هند، عراق و عربستان را به شدت افزايش داده است.

 

۲ میلیارد دلار پرداخت هزینه ارزی به شرکت های حمل مسافران هوایی

حتي پرداخت‌هاي ارزي بابت حمل مسافران ايراني به خارج نيز در اين سال‌ها به شدت رشد داشته و شرکت‌هاي هوايي، دريايي و جاده‌اي خارجي بابت مسافرت ايرانيان درآمد خوبي داشته‌اند به گونه‌اي که هزينه ارزي بابت حمل و نقل مسافران ايراني به خارج کشور از رقم 328 ميليون دلار در سال 83 به 797 ميليون دلار در سال 87 رسيده و در طي سال‌هاي 84 تا 87 يعني در چهار سال گذشته در مجموع 2093 ميليون دلار پرداخت ارزي به شرکت‌هاي حمل مسافر خارجي داشته‌ايم و در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب 328، 388، 382، 526 و 797 ميليون دلار پرداخت ارزي در اين زمينه انجام شده است. حتي از 5 ماهه اول سال جاري نيز حرکت‌هاي خارجي بابت مسافرت ايرانيان 472 ميليون دلار درآمد داشته‌اند. اين در حالي است که گسترش زيرساخت‌ها و ترانزيت ايران مي‌تواند حداقل بخشي از اين درآمد را نصيب شرکت‌هاي هوايي، جاده‌اي، ريلي و دريايي ايراني کند و از خروج ارز بابت حمل مسافران ايراني جلوگيري نمايد.بايد بررسي شود که چرا ايرانيان ترجيح مي‌دهند که با شرکت‌هاي خارجي و امکانات حمل و نقل خارجي مسافرت کنند و چرا شرکت‌هاي ايراني در اين زمينه نتوانسته‌اند اين ميزان درآمد را کسب نمايند.

اين در حالي است که شرکت‌هاي ايراني بابت حمل و نقل مسافران در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب 194، 234، 248، 273 و 288 ميليون دلار و در پنج ماهه اول سال جاري171 ميليون دلار درآمد داشته‌اند. روي هم رفته مجموع درآمد ارزي شرکت‌هاي ايراني بابت حمل ونقل مسافر معادل 1043 ميليون دلار بوده که 50 درصد درآمد شرکت‌هاي خارجي بابت حمل و نقل مسافرت در چهار سال گذشته 87ـ84 بوده است.

درآمد ارزي حمل بار در چهار سال گذشته 3 ميليارد دلار بيش از هزينه ارزي بوده است

در بخش حمل ونقل بار درآمد ارزي کشور بابت صادرات خدمات ياحمل و نقل بار در سال‌هاي 83 تا 87 به ترتيب معادل 1653، 1800، 2391، 2696 و 2832 ميليون دلار بوده و در پنج ماهه اول سال جاري نيز 1505 ميليون دلار گزارش شده است.

مجموع درآمد ارزي حمل ونقل بار نيز در چهار سال 84 تا 87 معادل 9719 ميليون دلار بوده است.اين در حالي است که مجموع پرداخت ارزي بابت حمل ونقل بار در چهار سال گذشته معادل 6922 ميليون دلار بوده و 2797 ميليون دلار کمتر از درآمد ارزي بوده است.

براين اساس، در بخش حمل ونقل بار، درآمد کشور بيش از هزينه‌ها بوده است.در سال‌هاي 83 تا 87 هزينه‌هاي ارزي بابت حمل و نقل بار به ترتيب 756، 1293، 1782، 1878 و 1969 ميليون دلار بوده و در پنج ماهه اول سال جاري نيز 904 ميليون دلار گزارش شده است.

براين اساس، درآمد ارزي کشور در بخش حمل ونقل بار به طور متوسط 40 درصد بيشتر از هزينه‌هاي ارزي بوده است.

تفاوت اين شرايط با شرايط درآمد و هزينه ارزي بابت حمل و نقل مسافر نشان مي‌دهد که مسافران ايراني امکانات شرکت‌هاي خارجي را به امکانات شرکت‌هاي ايراني ترجيح مي‌دهند اما در بخش حمل ونقل بار قيمت خدمات و شرايط و امکانات ناوگان حمل بار ايران باعث جذب درآمد بيش‌تر بوده است. بر اين اساس، اگر شرايط شرکت‌هاي حمل ونقل مسافر در ايران توسعه يابد قطعا شاهد روندي مانند شرايط ناوگان حمل و نقل بار در ايران خواهيم بود.

 

خالص صادرات و واردات بخش حمل و نقل و مسافرت

بنابر آمارهاي منتشر شده از سوي بانک مرکزي، که عملکرد صادرات و واردات خدمات شامل مسافرت و حمل بار و مسافر را در دولت نهم در سال‌هاي 87ـ84 نشان مي‌دهد و همچنين براساس، آخرين آمار مرتبط با اين بخش را تا پايان مرداد 89 و عملکرد اقتصاد کشور در پنج ماهه اول سال جاري را نشان مي‌دهد.

مي‌توان نتيجه گرفت که پرداخت ارزي يا واردات خدمات حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت ايرانيان به خارج کشور بيش از صادرات خدمات حمل ونقل بار و مسافر و مسافرت خارجيان به ايران بوده است و اين روند همچنان رو به رشد بوده است.به گونه‌اي که خالص پرداخت و دريافت ارزي بابت حمل و نقل بار و مسافر و مسافرت از منفي 2849 ميليون دلار در سال 83 و در سال پاياني دولت خاتمي، به 7375 ميليون دلار در سال 1387 رسيده است.در سال‌هاي 84 تا 87 به ترتيب 2929، 3476، 5506 و 7375 ميليون دلار خروج ارز از کشور بابت حمل و نقل و مسافرت داشته‌ايم.

در پنج ماهه اول سال 88 نيز اين روند همچنان رشد خود را ادامه داده و تنها در اين پنج ماهه بيش از 4 ميليارد دلار خروج ارز در بخش مسافرت و حمل و نقل داشته‌ايم.مجموع عملکرد دولت نهم در سال‌هاي 84 تا 87 نشان مي‌دهد که حدود 19286 ميليون دلار خالص صادرات و واردات در بخش حمل و نقل و مسافرت بوده است