صنایع دستی اردبیل ظرفیتی برای تولید ثروت و اشتغال

اقتصادگردان_ اکنون در اردبیل 120 هزار نفر در حوزه صنایع دستی فعال هستند و به گفته استاندار زمینه ایجاد 10 هزار شغل جدید نیز از این طریق در استان وجود دارد، اما بخش صنعت دستی در استان هنوز در مسیر توسعه دچار مشکل است، هدفمندی تولید و مسیر انتقال و عرضه دست ساخته های ظریف هنرمندان اردبیلی سر و سامان نیافته و خالقان آثار هنری ارزشمند از شروع کار دلهر دارند که محصول تولیدی آنها آیا به فروش خواهد رفت و آیا بهایی به قدر زحمتشان به تولید آنها پرداخت خواهد شد؟ 

** مهمترین صنایع دستی اردبیل 

استان اردبیل با داشتن جمعیت عشایری و روستایی و نیز هنرمندان باذوق در رشته های بسیاری از صنایع دستی دارای تولید بوده و دست بافت ها و دست سازهای هنرمندان محلی آن شهرت ملی و حتی جهانی دارد. 

قالی بافی، گلیم بافی و جاجیم بافی از کهن ترین صنایع دستی اردبیل است، فرش اردبیل با نقشه های متنوع از جمله شکسته و اسلیمی در زیر مجموعه فرش های نفیس آذربایجان به شمار می آید و مشتریان بسیاری در داخل و کشورهای اروپایی و شرق دور دارد.گلیم و جاجیم تولیدی در نمین و بخش عنبران نیز از شهرت جهانی برخوردارند . 

شال بافی، جوراب های پشمی، پشتی، قلاب دوزی، خورجین بافی، نقره کاری، قلمزنی، خاتم کاری، صنایع چوبی و فلزی و سفال گری نیز در مناطق مختلف استان اردبیل تولید می شود. 

شال،جاجیم‌های ابریشمی و پشمی، پلاس، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند هم در جنوب استان رواج دارد و شال پشمی خلخال که بیشتر در بخش شاهرود استحصال می شود عمده محصول تولیدی این شهرستان می باشد. 

ورنی نیز تولید عمده عشایر و روستاییان منطقه مغان در شمال استان اردبیل می باشد، عشایر و روستاییان منطقه مغان در استان اردبیل ورنی‌های نفیسی تولید می ‌کنند که نقش و نگارهای زیبای روی بدنه‌ آن ها بیش‌تراز طبیعت منطقه و شیوه زندگی عشیره‌ای آن ها الهام گرفته است. 

تراش شیشه ، مسند بافی ، سفالگری ، چاقو سازی ، قلم زنی و کاشی معرق نیز از جمله صنایع دستی معروف استان اردبیل است. 

کریم حاجی زاده مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل با اشاره به تولید 62 مورد صنایع دستی در استان گفت: اردبیل پرتنوع‌ترین استان به لحاظ تولید صنایع‌دستی است. 

وی بیان کرد: 450 رشته صنایع‌دستی در کل دنیا شناسایی شده که از این تعداد 158 مورد در ایران تولید می‌شود و از کل رشته‌های صنایع‌دستی 62 مورد در استان اردبیل تولید می‌شود که موجب شده این استان پرتنوع‌ترین استان به لحاظ صنایع‌دستی حتی در جهان باشد. 

وی تأکید کرد: این تنوع به دلیل تنوع جغرافیایی و اقلیمی در اردبیل شکل گرفته و ظرفیت کم‌نظیری به این استان بخشیده است. 

حاجی‌زاده گفت: صنایع‌دستی استان به لحاظ تنوع و قدمت امتیاز قابل‌توجهی برای ایجاد فرصت‌های شغلی فراهم کرده و لازم است به توانمندی صنایع‌دستی در ایجاد ارزش‌افزوده توجه شود 

** قابلیت ایجاد 10 هزار شغل جدید در بخش صنایع دستی اردبیل 

مجید خدابخش استاندار اردبیل معتقد است که صنایع دستی از بخش های درآمدزا و اشتغالزاست و در استان اردبیل با وجود ظرفیت های موجود زمینه برای ایجاد 10 هزار شغل جدید در این بخش امکانپذیر است . 

وی افزود: دولت آمادگی دارد در این زمینه زیر ساخت ها و نیازمندهای این بخش را برای اشتغال 10 هزار نفر فراهم کند تا شاهد رونق تولید و اشتغال در استان بود. 

** مشکلات فراروی تولیدکنندگان صنایع دستی اردبیل 

بسیاری از کارشناسان صنایع دستی نبود بازار فروش در داخل ، از دست رفتن فرصت های صادرات به خارج از کشور ، فقدان حمایت های کافی بیمه ای و مالی مناسب را عمده ترین مشکلات فعالان این صنعت در استان اردبیل عنوان می کنند. 

حسین اروجی یکی از فعالان صنایع دستی فرش در این باره به ایرنا گفت: بیش از 20 سال است مشغول بافت فرش سنتی هستم و در طول این مدت فقط توانستم خرج زندگی ام را دربیاورم، با هزارن مشکل توانستم تحت پوشش بیمه در بیایم اما محصول تولیدی ما دستمان مانده و مجبور می شویم به قیمت پایینی به بازار عرضه کنیم . 

وی گفت: خیلی از صنعتگران مجبور به ترک صحنه تولید هستند ودلیل آن عدم حمایت از این رشته می باشد . 

یک کارشناس صنایع دستی گفت: فقدان بازار فروش در سالیان گذشته موجب شده که بسیاری از فعالان صنایع دستی از حرفه خود دست کشیده و برای امرار معاش به شغل های دیگری روی آورند. 

وی بیان کرد: در گذشته تنوع صنایع دستی استان اردبیل بسیار بیشتر از امروز بود، اما هم اکنون از بسیاری از رشته های نفیس دستی تنها نامی باقی مانده و در گذر زمان از بین رفته و یا در حال فراموشی است. 

نبود تشکل های صنفی و نیز عدم شناسایی و حضور موثر در بازارهای فروش داخلی و خارجی نیز از دیگر مشکلاتی است که فعالان صنایع دستی در استان اردبیل به آن اشاره می کنند. 

در این میان وجود واسطه ها که با دستمزدهای بسیار ارزان روستاییان را به تولید دست بافته ها و صنایع دستی پرزحمت وا می دارند بعنوان مشکلی اساسی در مسیر ثبات و توسعه صنایع دستی دراستان مطرح است. 

در بسیاری از روستاها دلالان بویژه در رشته فرش تابلویی و ابریشمی اقدام به سفارش تولید محصولات نفیس به روستاییان کرده و پس از زحمت بسیار مبالغ بسیار اندکی به آنها پرداخت می کنند که این امر بتدریج موجب بی میلی هنرمندان صنایع دستی به ادامه کار می گردد. 

** معرفی جهانی و بازار ثابت ملی و بین امللی نیاز صنایع دستی اردبیل 

استاندار اردبیل معتقد است که معرفی مناسب و بهینه صنایع دستی استان در ورود به بازارهای جهانی و داخلی موثر است و تنها در صورت ورود به این بازارهاست که این صنعت رشد و گسترش خواهد یافت. 

مجید خدابخش با بیان اینکه بازاریابی نوین در زمینه صنایع دستی امروزه اهمیت ویژه ای به خود گرفته است افزود: حمایت ، سرمایه گذاری ، ترویج نگاه علمی و تخصصی و کیفی سازی از مهم ترین راهکارهای توسعه صنایع دستی استان می باشد. 

استاندار اردبیل با اشاره به اینکه توسعه صنایع دستی نیازمند توجه ویژه به این بخش ثروت زا و سرمایه گذاری برای گسترش آن است اضافه کرد: در این راستا باید حمایت از صنعتگران بومی در اولویت قرار بگیرد تا صنایع بومی و در حال فراموش منطقه احیا گردد. 

خدابخش همچنین اعتقاد جدی در استفاده از فناوری و صنایع دانش بنیان داشته و راه ورود صنایع دستی نفیس اردبیل به بازارهای جهانی را در رونق صنایع وابسته دانش بنیان و استفاده از فناوری روز از جمله بسته بندی می داند ضمن اینکه بر ارتقای کیفی محصولات تولیدی و بازاریابی علمی و تخصصی تاکید می کند. 

** صادرات، مسیر احیا و رونق صنایع دستی در اردبیل 

مدیرکل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل نیز با تاکید بر اهمیت شناسایی و حضور در بازارهای جهانی گفت: صنایع دستی استان در کنار بازار محدود داخلی نیاز به بازارهای جدید خارجی دارند. 

کریم حاجی زاده با اشاره به رونق بازار صنایع دستی افزود: اقلیم کردستان عراق، حوزه خلیج فارس، منطقه قفقاز روسیه بهترین و مناسبت ترین بازار برای فروش صنایع دستی استان می باشند. 

حاجی زاده افزود: بازارهای اروپا نیز از طریق بازاریابی الکترونیکی در فضای مجازی متقاضی صنایع دستی استان اردبیل هستند . 

وی با بیان اینکه درصدد هستیم توانایی هنرمندان صنایع دستی اردبیل را در مقیاس کشوری نشان دهیم، افزود: در این راستا در طول مطالعات مشترک با اتاق بازرگانی، سه بازار مهم اقتصادی و مناسب حوزه صنایع دستی استان شناسایی شده تا از این طریق بتوانیم هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی استان را به بازارهای مهم دنیا متصل کنیم. 

حاجی زاده اضافه کرد: در حال حاضر 2 حوزه گردشگری و صنایع دستی اولویت نخست برنامه ریزی برای تکمیل زیرساخت های تجارت الکترونیکی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. 

وی بیان کرد: برخلاف باور عمومی مردم که صنایع دستی را بیشتر با مناطق خاصی می شناسند، اما به جرأت می توان گفت استان اردبیل در نوآوری می تواند تبدیل به قطب صنایع دستی ایران شود. 

** نگاه ویژه به توسعه صنایع دستی اردبیل در دولت یازدهم 

علیرضا دباغ عبداللهی معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل نیز گفت: در دولت یازدهم صنایع دستی استان در 62 رشته مختلف فعال شده و با جهش قابل ملاحظه‌ای رونق گرفته است. 

وی افزود: صنایع دستی استان اردبیل در سال های اخیر در زمینه صادرات جز استان های پیشرو و فعال بوده و در طول این دولت به ارزش سه میلیون دلار محصولات صنایع دستی استان به کشورهای دیگر صادر شده که نسبت به سال های قبل افزایش چشمگیری نشان می دهد. 

عبداللهی بابیان اینکه بیشترین اقلام صادرات صنایع دستی استان جاجیم خلخال ، ورنی مغان و گلیم عنبران نمین است افزود: پیش تر صنایع دستی بواسطه قطع ارتباط با بازارهای جهانی با مشکلات عدیده ای مواجه بود که خوشبختانه در دولت تدبیر و امید به خاطر فراهم شدن بستر تعاملات سیاسی و اقتصادی با کشورها شاهد عرضه تولیدات صنایع دستی در بازارهای جهانی هستیم. 

وی از دریافت سه نشان ملی جغرافیایی صنایع دستی استان اردبیل خبر داد و افزود: برای اولین بار سه نشان جغرافیایی ملی برای سه اثر صنایع دستی گلیم اردبیل، ورنی مغان و جاجیم خلخال اخذ شده است. 

عبداللهی گفت: در کشور 10 نشان جغرافیایی ملی صادر شده است که سه مورد آن مربوط به اردبیل بوده و این نشانگر کیفیت صنایع دستی استان است. 

وی از درجه بندی صنایع دستی استان اردبیل خبرداد و گفت: برای اولین بار توسط کارشناسانی که استاندارد بین المللی برای صنایع دستی صادر می کنند درجه بندی کارگاه های تولیدی صنایع دستی در استان شروع شده است. 

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل در زمینه آموزش رشته های دستی نوین نیز گفت : برای اولین بار رشته قلم زنی روی فلز احیا شده و استان اردبیل در این باره جزو استان های پیشرو می باشد. 

وی از راه اندازی رشته گوهر شناسی در اردبیل خبرداد و گفت: رشته گوهرشناسی یکی از رشته های اولویت دار است که آموزش آن در تهران و مشهد انجام می شود و در این استان هم به عنوان سومین استان این رشته دایر شده است . 

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل با اشاره به حمایت دولت از فعالان صنایع دستی استان افزود: این استان جز استان هایی است که از بیشترین سهم تسهیلات کم بهره برخوردار شده است.