گزارش كامل بانك مركزي از رشد اقتصادي سال هاي 94 و 95، رشد كل سال 95 معادل 12.5 درصد بدون نفت 3.3 درصد

اقتصاد گردان - محسن شمشيري:  بانك مركزي گزارش كامل رشد اقتصادي  سال 95 را منتشر كرد كه براساس آن رشد كل سال 12.5 درصد، بدون نفت 3.3 درصد اعلام شده است.  قبل از اين بانك مركزي در اسفندماه رشد اقتصادي  9 ماهه 95  را اعلام كرده بود اما تنها به اعلام رشد 3بخش كشاورزي، خدمات و صنعت اكتفا كرده و رشد اقتصادي با احتساب نفت 9ماهه سال 95 را 11.6درصد گزارش كرده بود. در متن كامل گزارش براي رشد فصل سوم اقتصاد در سال گذشته عدد 15.7درصد ثبت شده كه به گفته كارشناسان باتوجه به متوسط رشد در سال‌هاي اخير، عدد بسيار بالا و چشم‌گيري است. 

بر اساس محاسبات اولیه و مقدماتی انجام شده، تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۳۹۵ (به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۰) به ۶۶۹۱.۱ هزار میلیارد ریال رسیده است که در مقایسه با رقم دوره مشابه سال قبل (۵۹۴۶.۷ هزارمیلیارد ریال)، معادل ۱۲.۵ درصد افزایش یافته است.

همچنين در اين گزارش رشد اقتصادي سال 94 نيز به‌طور رسمي اعلام شده است. بانك مركزي در انتشار اين نماگر(اعلام رشد فصلي و 12ماهه) تاخير تقريبا يك‌ساله داشت؛ تاجايي كه بسياري از رسانه‌هاي منتقد دولت، اين نهاد را متهم به سكوت در برابر اعلام شاخص‌ها و عملكرد ضعيف دولت مي‌كردند اما بالاخره پس از یک سال تاخیر رسماً نرخ رشد اقتصادی سال ۹۴ را اعلام کرد که بر این اساس نرخ رشد اقتصادی در این سال با نفت منفی ۱.۶ درصد و بدون نفت منفی ۳.۱ درصد شده است. پیش از این مرکز آمار ایران نرخ رشد اقتصادی در سال 94 را با احتساب نفت 1 درصد و بدون نفت 0.9 درصد اعلام کرده بود

تشكيل سرمايه ثابت ناخالص و بخش ساختمان دو نقطه كور رشد اقتصادي سال 95 است كه باوجود ثبت نرخ رشد بالا براي بخش‌هاي مختلف اقتصادي اما نرخ منفي اين دو بخش كه از سال 93  آغاز شده، عمق بيشتري يافته است؛ نرخ رشد منفي 25.4درصد بخش ساختمان و منفي 19.5درصدي تشكيل سرمايه ثابت در 3ماهه سوم سال 95 اعدادي هستند كه گواه از وضع نامطلوب و استمرار كاهش سرمايه‌گذاري در اين دو بخش دارد.     

براساس گزارش بانك مركزي، رشد توليدناخالص داخلي با احتساب نفت در 9ماهه سال 95 حدود 15.7درصد بوده و بدون نفت 4.6درصد ثبت شده است. عملكرد 3ماهه سوم سال 95 به قيمت جاري نشان مي‌دهد، ارزش توليدناخالص داخلي به قيمت پايه در اين مدت 310هزارميلياردتومان بوده و 53هزارميلياردتومان سرمايه ثابت ناخالص تشكيل شده است. در اين ميان ميزان هزينه‌هاي مصرفي بخش‌خصوصي 162هزارميلياردتومان و هزينه‌هاي مصرفي بخش دولتي 38هزارميلياردتومان بوده است. مجموع ارزش توليد ناخالص داخلي 9ماهه 95 را اگر با كل ميزان توليدناخالص داخلي در سال 94 مقايسه كنيم، به عدد 85درصد مي‌رسيم، به‌معناي ديگر 85درصد از كل ارزش ميزان توليدناخالص داخلي سال 94در 9ماهه سال 95 محقق شده است(ميزان كل توليدناخالص داخلي سال 94 حدود هزار و 112هزارميلياردتومان است).در 9ماهه سال 94 نيز درمجموع اقتصاد ايران 848هزارميلياردتومان توليدناخالص داخلي داشته كه در مدت مشابه سال 95 اين عدد به 942هزارميلياردتومان مي‌رسد. 

رشد تفكيكي بخش‌هاي مختلف اقتصادي نيز نشان مي دهد، بخش نفت در پاييز 95 نسبت به مدت مشابه آن در سال 94 از بيشترين رشد برخوردار بوده و با رشد 74.6درصدي حدود 38هزارميلياردتومان ارزش افزوده داشته است. در واقع در فصل سوم سال گذشته 3هزار و 963بشكه در روز نفت توليد شده و 2هزار و 426بشكه در روز صادر شده كه نسبت به مدت مشابه در سال قبل به‌ترتيب رشد 8.9درصد و 12.5درصد داشته است. بعد از بخش نفت، صنعت و معدن قرار دارد كه با رشد 11.3درصدي، ارزش افزوده 21هزارميلياردتوماني را در 3ماهه سوم 95 ثبت كرده است. رشد بخش كشاورزي در مدت مذكور نسبت به دوره مشابه سال قبل 5درصد و بخش صنايع و معادن 2.4درصد و بخش خدمات 5.6درصد اعلام شده كه نشان از خروج از ركود و رونق اين بخش ها در سال گذشته است. اما بدترين عملكرد را در ميان بخش هاي اقتصادي، بخش ساختمان به‌جا گذاشته كه گواه از وضع ركودي و انجماد اين بخش دارد. براي بخش ساختمان در پاييز 95 نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد منفي 25.4درصدي گزارش شده كه در تاريخ رشد اقتصادي بخش‌هاي مختلف از بي‌سابقه‌ترين ارقام است. بخش ساختمان از پاييز 93 به‌طور مكرر و متوالي رشدهاي منفي داشته و تقريبا در كانال منفي فصل به فصل نزول بيشتري را نيز تجربه كرده است. همچنان‌كه جدول سرمايه‌گذاري بخش خصوصي در ساختمان‌هاي جديد نشان مي‌دهد، در فصل سوم سال 95 رشد ساختمان‌هاي شروع‌شده منفي 24.5درصد بوده و ساختمان‌هاي تكميل شده نيز رشد منفي 20.5درصدي را تجربه كرده است. در كل سرمايه‌گذاري بخش‌خصوصي در ساختمان‌هاي جديد مناطق شهري براساس مراحل ساخت رشد منفي 7.9درصد داشته و برحسب توزيع چغرافيايي نيز رشد منفي 7.9درصد  گزارش شده است. جالب است كه اين شاخص براساس مراحل ساخت در سال‌هاي 91 تا 93نرخ رشدهاي به‌ترتيب 54.7درصد، 23.1درصد و 7.5درصد بوده است. البته بيشترين رشد سال 91 مربوط به پروژه مسكن مهر بوده كه شكست آن و نيمه‌تمام‌ماندنش با وقفه در نرخ‌هاي رشد سال‌هاي بعد خود را نشان داد. 

آنطور كه از جزئيات گزارش بانك مركزي برمي‌آيد، تشكيل سرمايه ثابت ناخالص بعد از گذراندن رشد مطلوب 5.5درصدي در فصل مياني سال 95، در پاييز مجددا به كانال منفي كه در فصل‌هاي پاييز 93 به‌بعد آغاز شده، بازگشته است. تشكيل سرمايه ثابت در فصل سوم سال 95 به منفي 19.5درصد رسيده كه به بخش توليد سيگنال مثبتي نمي‌فرستد. البته بانك مركزي هيچ جزيياتي براي نرخ تشكيل سرمايه ثابت ناخالص منتشر نكرده است. در سال 94 تشکیل سرمایه ثابت ناخالص منفی 12 درصد بود و طبق آنچه که در گزارش قبلی بانک مرکزی آمده بود، در نه ماهه 95 این نرخ منفی 8.9 درصد بوده است، اما بانک مرکزی در این گزارش اخیر خود نرخ تشکیل سرمایه ثابت در سه فصل بهار، تابستان و پاییز سال گذشته را به ترتیب منفی 16.1، مثبت 5.5 و منفی 19.5 درصد برآورد کرده است. اين نهاد رقمی برای تشکیل سرمایه ثابت در بخش ماشین‌آلات و ساختمان به تفکیک بخش‌های کشاورزی، نفت و گاز، صنایع و معادن و خدمات درج نکرده اما جزئیات سال 94 درج شده است، بنابر این ارقام، در بخش ساختمان، تشکیل سرمایه ثابت بخش کشاورزی منفی 27.9 درصد، نفت و گاز منفی 16.6 درصد، صنایع و معادن منفی 22 درصد و خدمات منفی 9.7 درصد بوده است. در بخش ماشین‌آلات تشکیل سرمایه ثابت در بخش کشاورزی منفی 49.5 درصد، نفت و گاز منفی 18 درصد، صنایع و معادن منفی 12 درصد و خدمات منفی 12.6 درصد بوده و جمع تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ساختمان منفی 10.7 درصد و در بخش ماشین‌آلات منفی 15.2 درصد ارزیابی شده است. 

متغيرهاي پولي و اعتباري

طبق جزئيات نماگرهاي اقتصادي بانك مركزي، بدهي بخش دولتي به سيستم بانكي در آذرماه 95 به 209هزارميلياردتومان رسيده كه نسبت به مدت مشابه سال گذشته، رشد 25.7درصدي داشته است. همچنين بدهي بخش غيردولتي به به كل بانك‌ها تا پايان آذرماه سال گذشته با رشد 27.3درصدي به 868هزارميلياردتومان رسيده است. در همين بازه زماني بدهي دولت به بانك‌ها 31.1درصد رشد داشته و به 144هزارميلياردتومان رسيده و براي بدهي دولت به بانك مركزي نيز رشد 33.9درصدي ثبت شده است. به‌گفته كارشناسان اين حجم از بدهي دولت به بانك‌ها بحراني در نظام بانكي و كاهش سرمايه آنها مواجه كرده كه عملا با افزايش تكاليف تسهيلاتي براي بانك‌ها بسيار خطر آفرين شده و آنها را در معرض ورشكستگي قرار داده است. 

همچنين نرخ رشد متغیرهای بخش پولی در آذرماه امسال نسبت به پایان سال قبل نیز حکایت از آن دارد که نقدینگی ۱۶.۵ درصد، پول ۱۲.۷ درصد و شبه‌پول۱۷.۱ درصد رشد داشته است. در این مدت همچنین، سپرده‌های بخش غیردولتی با ۱۷.۵ درصد افزایش روبرو بوده است.

نماگرهای اقتصادی فصل پاییز در حوزه وضع مالی دولت حکایت از آن دارد که درآمدها ۲۹۵.۶ هزار میلیارد ریال، پرداخت‌های هزینه‌ای ۴۴۹.۲ هزار میلیارد ریال، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای ۱۷۷.۹ هزار میلیارد ریال و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای ۳۶ هزار میلیارد ریال بوده است. در این میان کسری تراز عملیاتی و سرمایه‌ای به۱۴.۷هزار میلیارد ریال رسیده است.

شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در سه ماهه سوم سال جاری ۸۰ هزار و ۱۲۳ واحد را نشان می‌دهد که بر این اساس، ارزش سهام و حق تقدم معامله‌شده ۱۱۹.۶ هزار میلیارد ریال بوده است.

در این مدت، حجم سهام و حق تقدم معامله‌شده نیز ۵۵.۵ میلیارد سهم بوده است.

بانک مرکزی همچنين درآمد نفتی کشور را در ۹ ماهه سال ۹۵ بیش از ۳۹ میلیارد و ۸۷۷ میلیون دلار اعلام کرده است. براين اساس درآمد صادرات نفت، فرآورده های نفتی، گاز و میعانات گازی در 9 ماهه سال 95 به بیش از 39 میلیارد و 877 میلیون دلار رسیده است. بنابراین درآمد نفتی کشور در 9 ماهه سال 94 بیش از 27 میلیارد دلار و در کل سال 94 هم 33.5 میلیارد دلار بوده است.