سخنی با مدیران بنگاه های اقتصادی سازمان تامین اجتماعی

خبراقتصادی -  شرکت های اقتصادی زیرمجموعه سازمان تامین اجتماعی، با چالش های مختلفی روبرو هستند. بخشی از این چالش ها، منتج از فضای عمومی حاکم بر محیط کسب و کار در ایران و بخشی دیگر متاثر از چالش های سازمان تامین اجتماعی به عنوان نهادِ مادر است.



شرایط عمومی حاکم بر اقتصاد کشور از سه وجه، مخاطراتی جدی را پیش‌روی این سازمان قرار داده است؛
-        فشار اقتصادی ناشی از تحریم‌ها، رکود اقتصادی، کاهش سطح تولید ناخالص ملی و افزایش تورم، سبب کاهش کسب‌وکارهای اشتغالزا و به‌تبع آن کاهش درآمدها و منابع سازمان از محل دریافت حق بیمه‌ها شده است.
-        جمعِ کلِ سود حاصل از فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌های زیرمجموعه سازمان متاثر از شرایط عمومی حاکم بر عرصه تولید و خدمات، از میزانِ قابل انتظار کمتر شده است.
-        افزایش روزافزونِ بیکاران، مستمری‌بگیران و بازنشستگان، سبب بالا رفتن میزان مصارف سازمان شده است.
وضعیت کنونی در حالی بر سازمان حکمفرماست که از یک سو با مشکلاتی که فراروی دولت است، چشم اندازِ روشنی از بازپرداختِ بدهی 90 هزار میلیارد تومانی دولت به سازمان وجود ندارد و از دیگر سو سطح انتظارات در طیف وسیع مخاطبان، ذی‌نفعان و از جمله نظام تقنینی و اجرایی کشور، نسبت به سازمان بسیار بالاست. تعدد طرح‌ها و لوایحی را که اغلب با نیات دلسوزانه و برای بهبود وضع اقتصادی مردم - اما بی‌ارتباط با مأموریت‌ها و وظایف ذاتی یک نهاد بیمه‌‌گر اجتماعی – تهیه و تصویب شده و سازمان را در تنگنای روزافزون قرار می‌دهد، باید در همین راستا ارزیابی کرد. در چنین شرایطی، مدیرانِ هر یک از بنگاه های اقتصادی زیرمجموعه سازمان تامین اجتماعی به عنوان "جزئی از یک کل" و عضوی از خانواده بزرگ تامین اجتماعی، علاوه بر انجامِ وظایف بخشی و تلاش برای راهبری مطلوب بنگاه های تحت مدیریت خود، ضروری است با گذر از نگاهِ تجریدی، نقش آفرینی موثری در یاری رسانی برای رفع چالش های کلانِ نهادِ مادر را مدنظر قرار دهند. البته حتی با نگاهی صرفا تجریدی نیز منفعتِ اقتصادی این بنگاه ها در گرو کاهشِ چالش های سازمان است. چرا که هر اندازه سازمان تامین اجتماعی از تعهداتِ تکلیفی و یا فشارهای غیرکارشناسیِ برون سیستمی فارغ باشد، فضا برای اتخاذِ تصمیماتی تخصصی تر از جمله در حوزه اقتصادی از سوی مدیریت کلان سازمان مهیاتر بوده و به تبع آن بنگاه های اقتصادی زیرمجموعه سازمان نیز با تاثری کمتر از حاشیه های غیرتخصصی مدیریت خواهند شد.
*******
"همایش تبیین استراتژی های همگرایی و هم افزایی شرکت ها و هلدینگ های گروه تامین" که قرار است روز چهارشنبه 15 بهمن 93 در مرکز همایش های بین المللی صدا و سیما  برگزار شود، فرصت مناسبی برای گفتگو در باره نقش آفرینی بخش اقتصادی در رفع یا کاهش چالش های کلان سازمان تامین اجتماعی است.
در این گردهمایی، مدیرانِ بنگاه های اقتصادی زیرمجموعه سازمان تامین اجتماعی می توانند علاوه بر بررسی شیوه های ارتقای سطح همکاری و تعاملاتِ بازرگانیِ درون گروهی، درباره موارد ذیل نیز به بحث بنشینند؛
1-  نقش آفرینی در دیپلماسی مدیریتی سازمان تامین اجتماعی: فراوانی و تنوعِ بنگاه های اقتصادی زیرمجموعه سازمان و وجود شمارِ قابل توجهی از مدیرانِ مجرب در این بنگاه ها، فرصتی ذیقیمت برای تقویتِ دیپلماسی مدیریتی سازمان تامین اجتماعی فراهم کرده است. هر یک از این مدیران می توانند همچون "سفیر سازمان تامین اجتماعی" ایفای نقش کرده و لااقل در حاشیه مذاکراتِ بخشیِ خود با طرف های برون سازمانی، زمانی را برای روایت دیدگاه ها، مشکلات و چالش های نهادِ مادر اختصاص داده و در اصلاح نگاه مخاطبانشان نسبت به سازمان، ماموریت های ذاتی و فعالیت های اقتصادی آن اثرگذار باشند.
2- نقش آفرینی در دیپلماسی عمومی سازمان: دیپلماسی عمومی، ابزاری کارآ برای اثرگذاری بنگاه های بزرگ اقتصادی بر عواملِ پیرامونی است تا با یاری آن منافع بنگاه به شکلی حداکثری حفظ و ارتقا یابد. امروزه بسیاری از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی ضمن دیدبانی تصمیمات و سوگیری مراکز تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز در حوزه فعالیت خود، تلاش می‌کنند به یاری افکار عمومی و جوامعِ مرجعی نظیر مراکز دانشگاهی و ... مراکز مذکور را به سمت اتخاذ کارشناسی‌ترین و بهینه‌ترین تصمیمات سوق دهند؛ تصمیماتی که حفظ و ارتقای حداکثری منافع بنگاه را در پی داشته باشد. این بنگاه‌ها حتی دیدبانیِ نحله‌های فکری و گروه‌های کنشگر در حوزه‌های مختلف (حتی آنهایی که در مراحل جنینی هستند) را نیز در دستور کار قرار داده و ضمن تلاش برای همسوسازی نحله‌های موجود، به پاگرفتنِ نحله‌هایی همسو با منافع درازمدت خود می‌اندیشند.
حجم، تنوع و گستردگی فعالیت بخش اقتصادی سازمان، و فراتر از آن ماموریت های ذاتی نهادِ مادر، ضرورتِ تدوین یک استراتژی واحد در حوزه دیپلماسی عمومی را برای خانواده بزرگ سازمان تامین اجتماعی آشکار می کند. از آنجا که بخش قابل توجهی از منافعِ این دیپلماسی نصیب شرکت های اقتصادی زیرمجموعه سازمان خواهد شد، این بنگاه ها بایستی در طراحی، تامین مالی و اجرای این استراتژی نقشی محوری ایفا کنند.
3- سهیم شدن در انجامِ مسئولیت اجتماعی سازمان: هر یک از بنگاه های اقتصادی زیرمجموعه سازمان تامین اجتماعی، به فراخور سیاست های کلان خود در حوزه تجاری، پلانی اختصاصی برای مسئولیت اجتماعی خود ترسیم کرده اند. همزمان، سازمان تامین اجتماعی به عنوان اصلی ترین نهاد بیمه گر اجتماعی در ایران، به فراخورِ شرح وظایف اش، مسئولیت اجتماعی خطیری فراتر از تعاریف مشابه در بنگاه های عمومی در قبال مخاطبانش بر عهده دارد. بدون ارزش گذاری درباره حجم یا مختصاتِ این مسئولیت، و بدونِ قضاوت درباره درستی یا نادرستی این روند، باید پذیرفت که لااقل بخشی از مسئولیت اجتماعی سازمان، بر دوشِ بنگاه های زیرمجموعه است. در نگاه اول، شاید این نقش، به عنوان یک "خدمت اضافه" یا "تکلیف سازمانیِ هزینه بر"  دیده شود. اما این هزینه ها در مقایسه با منافعی که سهیم شدنِ هوشمندانه در اجرای مسئولیت اجتماعی سازمان تامین اجتماعی برای بنگاه های اقتصادی زیرمجموعه دارد، بسیار ناچیز ارزیابی می شود.
*****
از ابتدای کار دولت تدبیر و امید، ارکان مدیریتی سازمان تأمین‌اجتماعی، بازمهندسی هوشمندانه بخش‌ عمده‌ای از ساخت‌ها و ساختارهای کلیدی سازمان را در دستور کار داده اند. هدف از این بازمهندسی، تحرک‌بخشی حداکثری مبتنی بر برنامه‌ریزی هدفمند به‌منظور جبران آسیب‌ها و پاسخگویی به نیازهای عاجل و آتی از طریق تقویت منابع، مدیریت مصارف و بازگرداندن سازمان به مسیر اصلی مأموریت‌های خویش است.
در حوزه اقتصادی نیز، سازمان تلاش دارد ضمن بازمهندسی فعالیت های بخش اقتصادی (از جمله ایجاد هلدینگ های جدید و یا بازآرایی سیاست های اقتصادی)، با بهره گیری از ابزارهای دردسترس، نگاهی واقع بینانه را در افکار عمومی، بویژه نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر نسبت به فعالیت های اقتصادی خود ایجاد کند.
همایشی که در حال برگزاری است، می تواند نقشی موثر در توفیقِ این برنامه ها داشته باشد. پیش شرط، اما همراهی قاطبه بدنه مدیریتی بنگاه های اقتصادی سازمان و یادآوری هرروزهِ عضویتِ آنان در خانواده بزرگ تامین اجتماعی است؛ خانواده ای که شمار اعضای آن اکنون به 40 میلیون نفر رسیده است.