جزئیات طرح توسعه بندر چابهار در 4 فاز/ لزوم تسریع در تکمیل تنها بندر اقیانوسی ایران

خبر اقتصادی: بندر اقیانوسی ایران (چابهار) در جنوب استان سیستان و بلوچستان، به دلیل نزدیک بودن به کشورهایی نظیر افغانستان، پاکستان و آسیای میانه و استقرار در کنار دریای عمان از دیر باز کانون داد و ستد و تجارت و دریانوردی بوده است، ضمن آنکه موقعیت مناسبی برای ترانزیت کالا دارد‌.

این بندر نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) به آبهای آزاد است‌ و به علت موقعیت استراتژیک و دستیابی به آبهای آزاد بین‌المللی، جایگاه ویژه‌ای در مبادلات ایران با سایر کشورهای منطقه دارد‌.

از دیگر ویژگی‌های این بندر آن است که در مسیر‌ کریدور شمال – جنوب نقش مهمی ایفا خواهد کرد، ضمناً این بندر در مسیر ترانزیتی شرق – غرب قرار گرفته و تأثیرات مختلف اقتصادی و جغرافیایی در زمینه ترانزیت و ترانشیپ خواهد داشت.

فاصله این بندر تا بندرعباس حدود 306 مایل دریایی است، اما کشتی‌ها با 50 مایل انحراف می‌توانند به چابهار آمده و ‌بارهای خود را سریع‌تر تخلیه کنند، این مورد در کاهش هزینه‌های سوخت و کاهش زمان تخلیه و بارگیری تأثیر بسزایی دارد.

بندر چابهار به عنوان دروازه ورودی خلیج فارس‌ محور توسعه شرق کشور محسوب می‌شود.

* موقعیت استراتژیک بندر چابهار دسترسی به آب‌های آزاد است

‌‌بندر چابهار، دو بندر اصلی شهید بهشتی و شهید کلانتری دارد، عملیات اصلی طرح توسعه در بندر شهید بهشتی در حال انجام است و در آینده ‌نزدیک با تکمیل عملیات اتصال این بندر به شبکه ریلی، اهمیت ویژه‌ای در ترانزیت کالا ‌خواهد یافت.

با توجه به موقعیت ویژه جغرافیایی بندر چابهار و اینکه منطقه‌ای کاملاً ترانزیتی است، بیرون از تنگه هرمز بوده و به آب‌های آزاد دسترسی دارد، طرح توسعه این بندر‌ اقیانوسی در دستور کار دولت قرار گرفت.

* توسعه بندر شهید بهشتی چابهار در 5 اسکله

مساحت کل بندر شهید بهشتی چابهار 240 هکتار، مساحت محوطه‌های بارانداز 16 هکتار و مساحت انبارهای مسقف 30 هزار متر مربع است و این بندر 5 اسکله دارد.

* توسعه بندر شهید کلانتری چابهار در 30 هکتار اراضی

بندر شهید کلانتری با مساحت 30 هکتار دارای 35 هزار متر مربع محوطه‌های بارانداز است؛ مساحت انبارهای مسقف این بندر 3 هزار متر مربع، مساحت محوطه‌های کانتینری 18 هزار و 500 متر مربع و دارای 5 اسکله است.

کانال بندر شهید کلانتری به طول 2700 متر دارای 100 متر عرض و 12 متر عمق متوسط است.

* طرح توسعه بندر چابهار در 4 فاز تا سال 2025 میلادی‌

بنابراین گزارش، در فاز یک طرح توسعه بندر چابهار حذف دو اسکله، ‌نصب سریع بندر شهید بهشتی، دو اسکله کانتینری (ترمینال 1)، سه اسکله چندمنظوره و دو عدد جرثقیل اضافی کانتینری برای ترمینال شماره 1 مطرح است.

در فاز دوم که سال 2016 میلادی آغاز می‌شود یک اسکله کانتینری 360 متری در ترمینال شماره 1 آغاز می‌شود.

در فاز سوم که سال 2020 میلادی آغاز می‌شود حذف دو اسکله دیگر نصب سریع بندر شهید بهشتی و تبدیل اسکله چند منظوره شهید بهشتی به اسکله نفتی مورد نظر است.

در فاز چهارم توسعه بندر چابهار یک اسکله چند منظوره در سال 2025 میلادی ساخته می‌‌شود و در فاز پنجم طرح توسعه بندر یک اسکله کانتینری 360 متری احداث خواهد شد.

مراحل بسترسازی اجرای فازهای طرح توسعه بندر چابهار شامل لایروبی تا عمق حداقل 16- متر در اسکله‌های کانتینری و تا عمق 14- متر در اسکله‌های چند منظوره به حجم 17 میلیون متر مکعب، اجرای دایک 195 هکتار احیای اراضی و 119 هکتار بهسازی زمین، 1650 متر اطاله موج‌شکن و حذف دو اسکله نصب سریع بندر شهید بهشتی است.

در حال حاضر موج‌شکن به طول 2350 متر ساخته شده است و محدوده 195 هکتار جهت ساخت ترمینال‌ها و محوطه‌های بندری توسط دایک مشخص و آماده استحصال است.

در فاز یک 250 متر اسکله ساخته شده است و حدود 17 میلیون متر مکعب باید لایروبی انجام شود؛ هم‌اکنون عملیات لایروبی توسط لایروب در حال انجام است که روزانه 30 هزار متر مکعب لایروبی می‌کند.

* افزایش ظرفیت بندر به 6 میلیون تن با اجرای فاز یک

در حال حاضر ظرفیت بندر 2.5 میلیون تن است که بعد از اجرای فاز اول قابلیت پذیرش تمام کشتی‌های نصب جدید با طول 300 متر و عمق 16- متر راه خواهد داشت که ظرفیت بندر را به 6 میلیون تن می‌رساند.

* پیشرفت فیزیکی طرح توسعه/ 50 درصد پیشرفت فیزیکی کل پروژه تاکنون

بنابراین گزارش 5200 میلیون متر مکعب عملیات لایروبی و استحصال اراضی حوضچه به میزان 40 هکتار، از پیشرفت‌های فیزیکی این پروژه است.

طول اسکله ساخته شده 800 متر، لایروبی زیر اسکله 78.4 درصد، لایروبی حوضچه کانال 30.7 درصد، تولید بلوک‌های اسکله چندمنظوره 96 درصد و استقرار بلوک‌های اسکله چند منظوره 10 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

همچنین تولید بلوک‌های اسکله کانتینری 100 درصد، استقرار بلوک‌های اسکله کانتینری 96 درصد، پیشرفت دایک پیرامونی 100 درصد و پیشرفت موج‌شکن 100 درصد انجام شده است.

احداث اسکله کانتینری 360 متری در ترمینال شماره 1 در قالب فاز 2 از سال 2016 میلادی عملیاتی می‌شود که ظرفیت عملیاتی سالانه آن 1.3 میلیون TEU کانتینر، 1.67 میلیون تن فله و 2.1 میلیون تن فله مایع خواهد بود.

در فاز 3 که حذف دو اسکله نصب سریع بندر شهید بهشتی و تبدیل اسکله چندمنظوره شهید بهشتی به اسکله نفتی انجام می‌شود، ظرفیت عملیات سالانه 1.3 میلیون TEU کانتینر، 1.3 الی 1.9 میلیون تن کالای فله و 4.2 میلیون تن فله مایع خواهد بود.

همچنین با اجرای فازهای 4 و 5 طرح توسعه که یک اسکله چندمنظوره و یک اسکله کانتینری 360 متری احداث می‌شود، ظرفیت عملیاتی سالانه 2.15 میلیون TEU کانتینر، 1.93 میلیون تن کالای فله و 4.2 میلیون تن فله مایع خواهد بود.

* اعتبار مورد نیاز تکمیل طرح توسعه بندر شهید بهشتی

در طرح توسعه بخش عملیات اجرایی، میزان مبالغ پرداختی تاکنون 200 میلیارد تومان، مطالبات پیمانکار 200 میلیارد تومان، مبلغ مورد نیاز سال 93 رقم 300 میلیارد تومان و مبلغ مورد نیاز سال 94 رقم 180 میلیارد تومان خواهد بود که مجموع این رقم 880 میلیارد تومان است.

در بخش تجهیزات بندری باید خرید 4 دستگاه گنتری‌کرین و 12 دستگاه ترانس‌تینر با هزینه 50 میلیون یورو انجام شود.

در بخش تأمین برق به میزان 25 مگاوات طبق نیازسنجی سال 93 تا پایان 94 رقم 40 میلیارد تومان اعتبار لازم است.

* مزایا و پتانسیل‌ها در بندر چابهار

تخفیف 30 درصدی در همه ردیف‌های حقوق و عوارض بندری وارد بر کشتی‌های کانتینری، تخفیف حداقل 30 درصدی در هزینه‌های تخلیه و بارگیری کانتینر (THC) نسبت به سایر بنادر جنوبی کشور، ارائه تخفیفات پلکانی در THC کانتینری وارده به خطوط کشتیرانی، تخفیف 75 درصدی در انبارداری کانتینرهای وارداتی و تخفیف 85 درصدی در انبارداری کانتینرهای صادراتی از مزایا و پتانسیل‌های این بندر است.

همچنین تخفیف 30 درصدی در هزینه باربری و انبارداری وارده بر کالای غیر کانتینری نسبت به سایر بنادر کشور، فاصله 40 کیلومتری بندر تا فرودگاه و عدم انتظار نوبت کشتی نسبت به سایر بنادر کشور از دیگر مزایای این بندر است.

* پروژه‌های اجرا شده در قالب طرح توسعه

برخی پروژه‌‌های اجرا شده طرح توسعه در این بندر، بازسازی اسکله‌های بندر شهید کلانتری در مدت 37 ماه، بازسازی سردرب شمالی بندر شهید بهشتی به مدت 4 ماه و احداث سردرب و محوطه بندر شهید کلانتری به مدت 20 ماه‌ است.

* پروژه‌های در دست اقدام در قالب طرح توسعه

احداث دیوار ساحلی بندر شهید بهشتی با سطح زیربنایی 2500 متر مربع باید در مدت زمان 24 ماه به اتمام برسد ضمن آنکه احداث و تجهیز ساختمان‌های عملیات بندر شهید بهشتی با سطح زیربنای 4 هزار متر مربع باید در مدت 30 ماه اجرایی شود.

* پروژه‌‌های آتی بندر اقیانوسی چابهار

احداث زیرساخت‌های تأسیسات طرح توسعه، مطالعه فاز 2 آماده‌سازی اراضی رزرو بندر شهید بهشتی، احداث برج کنترل ترافیک دریایی، مطالعه و بررسی در زمینه توسعه اراضی بندر از طریق الحاق اراضی مجاور و پیش‌بینی بنادر رشد و استقرار سیستم‌های مدیریت کنترل پروژه در بندر برخی از پروژه‌های آتی است.

همچنین آماده‌سازی اراضی پشتیبانی بندر، بازسازی و ساماندهی درب شرقی بندر و تأسیسات و امکانات جانبی و تأمین انرژی الکترونیکی طرح توسعه به میزان 16MW در فاز اول طرح توسعه از دیگر پروژه‌‌های آتی بندر است.

در حال حاضر کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس به خوبی پتانسیل‌های خلیج فارس، ظرفیت‌‌ها و موقعیت‌ها و مزایای‌ اتصال به آب‌‌های گرم را شناخته‌اند و به سرعت در حال توسعه هر چه بیشتر بنادر تجاری خود در این منطقه هستند و در جذب خطوط کشتیرانی خارجی رقابت دارند.

خلیج فارس و دریای عمان به دلیل موقعیت استراتژیکی در که در دنیا دارند، محل عبور بسیاری از کشتی‌‌های تجاری هستند؛ ایران به عنوان چهار راه ترانزیتی دنیا بر سر راه کریدور‌های بین‌المللی شمال-جنوب و شرق-غرب قرار داد، کشور‌های CIS به دلیل آنکه دسترسی به آب‌های آزاد ندارند، بسیار مایل هستند به سرعت کریدور ریلی شمال-جنوب در شرق ایران تکمیل شده تا آنها بتوانند از طریق مرز سرخس و خط ریلی سرخس - چابهار به آب‌های آزاد متصل شوند و این ظرفیت و پتانسیلی است که ما باید از آن بیشترین بهره‌وری را داشته باشیم.

این کشورهای حاشیه خلیج فارس که همه در حال ساخت و توسعه بنادر خود هستند‌ در انتهای خلیج فارس قرار دارند در حالی که بندر چابهار که به آب‌های آزاد متصل بوده و ورودی اصلی است باید به سرعت توسعه یابد تا در جذب خطوط لاینری دنیا، رتبه اول منطقه را داشته باشیم و سهم قابل توجهی از بازار خلیج فارس را به خود اختصاص دهیم.

با توسعه بندر چابهار و تکمیل کریدور ترانزیتی شمال‌-جنوب شرق از چابهار تا سرخس، قطعاً کشتی‌ها در راستای کاهش مصرف سوخت، هزینه کمتر و صرفه‌جویی در وقت، بندر چابهار را برای تخلیه و بارگیری کالا انتخاب می‌کنند و این فرصتی بزرگ برای درآمد‌زایی کشور است.

از سوی دیگر توسعه بندر چابهار در جنوب شرقی ایران، موجب تسهیل عبور و مرور کالاها‌ در کریدور شرق-غرب و سرعت ترانزیت کالاها از کشور‌های شرقی ایران و تا ترکیه و اروپا است البته در این منطقه، بندر گوادر نیز به عنوان یکی از رقبای بندر چابهار خود را برای توسعه آماده می‌کند.

در راستا توسعه محور شرق، در گام اول انتظار می‌رود وزارت راه و شهرسازی با ارائه مشوق‌های لازم نسبت به جذب بخش خصوصی برای توسعه هر چه زودتر این بندر اقدام کند،ضمن آنکه باید کریدور شمال-جنوب شرق از چابهار تا مشهد و سرخس نیز تکمیل شود؛ بدین ترتیب کالا از کشور‌های CIS در مسیری کوتاه و امن از سرخس به چابهار آمده و از آنجا به تمام دنیا حمل می‌شود ضمن آنکه کالا نیز قبل از ورود به بنادر عربی حاشیه خلیج فارس، در بندر چابهار تخلیه شده و از آنجا به شرق و شمال شرق آسیا و نیز ترکیه و اروپا، در مسیری کوتاه منتقل می‌شود.

منبع: خبرگزاری فارس