نرخ بیکاری در ایران، بیکاری باید از طریق ساماندهی رشد جمعیت، رشداقتصادی و تورم کنترل شود + جداول مختلف نرخ بیکاری

خبراقتصادی- محسن شمشیری: برخی کارشناسان انتقادهایی به شیوه‌های آمارگیری بیکاران در ایران و نتایج آن وارد می‌کنند، ولی همه بر یک نقطه اتفاق نظر دارند که بیکاری یکی از معضلات اصلی اقتصاد ایران است و حتی برخی اقتصاددانان صاحب نام کشور، مشکل بیکاری و رکود را در سال های اخیر و سال های آینده مهمتر از مشکل تورم و کاهش رشد اقتصادی ارزیابی کرده اند.

جمعیت ایران در 35 سال گذشته تقریبا دو برابر شده  و از 36 میلیون نفر در سال 57 به بالاتر از 76 میلیون نفر در شرایط کنونی  و سال 1392رسیده است و اکثر کسانی که در سال های بعد از انقلاب 1357 متولد شده‌اند به سرعت به جمع متقاضیان کار می‌پیوندند.
براین اساس، کارشناسان با توجه به رشد اقتصادی منفی 5 درصدی و تورم 40 درصدی معتقدند که حل مشکلات بیکاری نیازمند افزایش رشد اقتصادی و بهبود فضای کسب وکار است و درچنین فضایی افزایش جمعیت و رشد جمعیت عملا موجب تشدید معضل بیکاری در سال های آینده خواهد شد.  
زیرا استفاده از تکنولوژی سرمایه بر و ماشین به جای انسان،  افزایش واردات کالاهای وارداتی و تامین نیاز بازار و خانوارها از خارج کشور و با تکیه بر درآمد ارزی حاصل از نفت، عملا موجب شده که صنایع و تولید و اشتغال داخلی تقویت نشود و در چنین فضایی شغل های جدید کمتر ایجاد می شود و دیگر مثل قدیم نیست که برای هر کاری نیاز به کارگر و کارمند داشته باشیم و  اقتصاد به خاطر حضور ماشین و اینترنت و کامپیوتر و بسیاری از شغل های ماشینی، نیازمند ایجاد شغل برای کارگر و کارمند نیست و لذا باید توجه داشت که هزینه ایجاد شغل برای هر نفر بسیار گران تر از گذشته است و در صنعت هر شغل حداقل به 100 تا 200 میلیون تومان سرمایه گذاری و در بخش خدمات و بازرگانی نیز حداقل به 50 تا 100 میلیون تومان سرمایه نیاز دارد.

آمارهای کلان بانک مرکزی چه می گوید؟

 طبق آخرین نماگرهای بانک مرکزی منتشر شده در آذرماه 1391، جمعیت ایران در حال حاضر حدود 76میلیون نفر است که 54 میلیون نفر یعنی 71 درصد در شهرها و 29 درصد در روستاها زندگی می کنند.
رشد جمعیت 1.3 درصد گزارش شده که دلیل کاهش آن نسبت به سال های قبل که تا 4 درصد رشد کرده بود،  تورم وگرانی ها، بیکاری و کاهش رشد اقتصادی و افزایش شدید هزینه زندگی در سال های اخیر بوده است.








تراکم جمعیت در هر کیلومتر مربع 45 نفر است اما به جهت خشک بودن، بیابان های بزرگ و مناطق کوهپایه ای محدود، تراکم جمعیت در نوار شمالی دریای خزر و مناطق شمال مرکزی و غرب کشور زیاد است اما در سایر مناطق جمعیت تراکم کمی دارد. مشکل کمبود آب همچنان به عنوان عامل کمیاب تولید گزارش شده و کم آبی یکی از معضلات اصلی سال های پیش رو در شرایط رشد جمعیت خواهد بود. ترافیک و شلوغی و تراکم شدید جمعیت در شهرهای بزرگ و آلودگی هوای بسیاری از شهرها، از معضلاتی است که در کنار بیکاری و رشد جمعیت باید به آن توجه شود تا تعادل نسبی ایجاد نماید.
جمعیت فعال کشور 24 میلیون نفر گزارش شده و نرخ بیکاری رسمی 11.2 درصد است که البته به عقیده کارشناسان بیکاری واقعی بالاتر از این رقم است و بیکاری پنهان و نیمه پنهان با بهره وری و کارایی پایین نیروی کار نیز باید به آن اضافه شود.
نرخ بیکاری در شهرها 12.5 درصد و در روستاها 8 درصد در بین زنان 17.7 درصد و در بین مردان 9.8 درصد گزارش شده است همچنین در بین جوانان 15 تا 29 سال نرخ بیکاری 23 درصد و در بین جوانان 15 تا 24 سال نرخ بیکاری 25.8 درصد گزارش شده است.
رشد اقتصادی کشور با نفت منفی 5.4  درصد و بدون نفت منفی 2.4 درصد گزارش شده است که تناسبی با رشد جمعیت و بیکاری موجود کشور ندارد.
نرخ تورم 40 درصدی شهریور 1392 و رشد نقدینگی 20.4 درصدی به اضافه نرخ تورم 43.1 درصدی مرداد ماه 92 نسبت به مردادماه سال 91 – نرخ تورم 1.2 درصدی مرداد 92 نسبت به تیرماه 92 نشان دهنده روند شدید افزایش هزینه های زندگی است که روی هزینه تولید، سرمایه گذاری برای ایجاد شغل و رشد جمعیت و سطح زندگی نیز اثرگذار  است.
لذا باید تناسبی بین سرمایه گذاری و تورم و بیکاری و رشد اقتصادی ایجاد شود تا جمعیت و رفاه کشور نیز متناسب با آن حرکت کند.

تشکیل زندگی و خرید خانه برای یک زوج جوان نیز به ارقام قابل توجه نیاز دارد و  خرج ماهانه زندگی نیز بسیار پرهزینه شده و با توجه به بالارفتن سطح زندگی و وسایل و لوازم زندگی و گران شدن مسکن و خودرو و لوازم خانگی و....  هزینه هر یک از اعضای خانواده ده ها و صدها برابر گذشته رشد کرده است.
براین اساس، تاکید می شود که رشد جمعیت ایران باید متناسب با رشد جمعیت و کنترل تورم باشد. صاحب نظران می گویند که برای کاهش نرخ بیکاری به نرخ طبیعی زیر 5 درصد، چاره ای جز متناسب ساختن نرخ رشد اقتصادی با رشد جمعیت نیست. در شرایطی که نرخ تورم 40 درصد و نرخ رشد اقتصادی منفی 5 درصد است، رشد جمعیت عملا به معنای رشد بیشتر بیکاری است.
در سال های بعد از انقلاب جمعیت ایران از 36 میلیون نفر در سال 1357 و سال انقلاب، به  نزدیک 80 میلیون نفر در سال 1392 رسیده است و اگر هدف 120 و 150 میلیون نفر جمعیت در چند دهه آینده در دستور کار باشد، عملا نرخ بیکاری را گسترش خواهد داد.
به خصوص با توجه به نرخ بیکاری بالای 25 درصد در بین جوانان، رشد جمعیت عملا به معنای گسترش نرخ بیکاری در بین جوانان خواهد بود.  سیاست های بازنشستگی پیش از موعد و کوتاه کردن دوره خدمت در سازمان های دولتی و شبه دولتی، نیز عملا به رشد بیکاری بیشتر  منجر شده است زیرا از یک سو منابع را به سمت مستمری و حقوق بازنشستگی هدایت می کند و از سوی دیگر بازنشسته ها که اکثرا جوان و در سن کار و فعالیت هستند در جای دیگری مشغول به کار می شوند و جایگزین جوانان در  مراکز شبه دولتی، خصوصی و.... می شوند.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که بخشی از رشد اقتصادی چند سال اخیر حاصل افزایش درآمدهای بالای نفتی بوده‌است در حالی که دولت بدون سرمایه گذاری کافی نمی‌تواند به رشدی قابل اتکا دست یابد تا با آن شعار افزایش فرصت‌های شغلی را تحقق بخشد.
وقتی اقتصاد چین با 20 سال رشد اقتصادی بالاتر از 10 درصد که اخیرا و حتی در شرایط بحران مالی سال های اخیر به زیر 8 درصد و 7.8 درصد رسیده، به کنترل جمعیت روی آورده است و اقتصادهای موفق دنیا با رشد های اقتصادی بالا رشد جمعیت محدود دارند.
در نتیجه برای اقتصاد ایران با معضل بیکاری بالا و تورم بالا، باید ابتدا رشد اقتصادی و تامین آب و کاهش آلودگی هوا و سایر ملاحظات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی را آماده کنیم و سپس در یک بستر مطمئن رشد اقتصادی بالای 6 درصد، برنامه رشد جمعیت را ساماندهی کنیم.

حدود ۷۰ درصد جمعیت ایران زیر ۳۵ سال سن دارند. مرکز آمار ایران میزان بیکاری جوانان را ۲۱٫۸ درصد اعلام کرده که تقریباً دو برابر نرخ متوسط بیکاری در ایران است. نرخ بیکاری در استان‌های مختلف ایران نیز متفاوت است. اما  نرخ  بیکاری در استان‌های مرزنشین از دیگر نقاط ایران بالاتر است. در نتیجه با چنین جمعیت جوانی، نباید نگران نیروی کار برای اقتصاد و فعالیت های اجتماعی و همچنین  پیرشدن جمعیت باشیم.
جمعیت ایران از نظر جوانان و افراد سن بالا از بسیاری از اقتصادهای دنیا مانند آلمان و فرانسه و ایتالیا و.... وضعیت بهتری دارد و این کشورها با جمعیتی در حدود جمعیت ایران و با وجود اقتصاد ورشد بالاتر و همچنین با وجود منابع آب و اقلیم کشاورزی بهتر، رشد جمعیت کمتری نسبت به ایران دارند.
جدول آمار مرکز آمار و اطلاعات آمریکا در سال 2013،  نرخ بیکاری در سال 2012  و در 202 کشور جهان را نشان می دهد که ایران با نرخ بیکاری 15.5 درصد در بین 202 کشور مورد بررسی رتبه 148 را به خود اختصاص داده است که نشان می دهد 147 کشور جهان نرخ بیکاری کمتری از ایران دارند.




بر اساس آمار رسمی، تعداد بیکاران ایران بین سه تا سه و نیم میلیون نفر است اما کارشناسان آمار بیکاران را بیشتر از چهار میلیون نفر برآورد می‌کنند. هر ساله دست کم حدود هشتصد هزار نفر وارد بازار کار ایران می‌شوند و ایران توان کافی برای پاسخگویی به این حجم از متقاضیان کار را ندارد.
نرخ بیکاری در استان آذربایجان شرقی به خاطر ویژگی های فرهنگی و روحیه کسب وکار کمترین نرخ ها در سال های اخیر گزارش شده و در استان های سیستان و بلوچستان، لرستان، گیلان و... بالاترین نرخ های بیکاری در دو دهه اخیر بوده است.
دولت در چند سال گذشته حجم زیادی از منابع بانکی را به سمت بنگاه‌های زودبازده هدایت کرده بلکه بتواند از فشار بیکاران بکاهد اما برآوردهای رسمی نشان می‌دهد که تلاش دولت تاثیر چندانی بر کاهش نرخ بیکاری نداشته‌است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ایران برای این که بتواند بیکاری را کنترل و نرخ آن را کاهش دهد باید سالانه بیشتر از یک میلیون شغل ایجاد کند در حالی که در طول سال‌های اخیر به طور متوسط نتوانسته برای بیشتر از ۵۵۰ هزار نفر شغل ایجاد کند.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ایران برای غلبه بر مشکل بیکاری، نیازمند رشد اقتصادی بالای هفت درصد است اما در طول چند سال گذشته متوسط رشد اقتصادی در حد پنج درصد بوده‌ و کمتر از آن و حتی رشد منفی 5 درصدی در سال 91 بوده است .  نرخ رشد اقتصادی در سال های 1391 و 1392 به خاطر تحریم های اقتصادی کشورهای غربی و آمریکا و همچنین سوء مدیریت دولت احمدی نژاد به منفی 5.4 درصد افت کرده است و کارشناسان معتقدند که از سال 1393 به تدریج به رشد اقتصادی بالای 2 تا 3 درصد می رسد و می تواند به کاهش نرخ بیکاری کمک کند.




دستکاری  در تعریف شاغل

کارشناسان می گویند در تعریف شغل و کار و بیکاری، باید مبنا تامین حداقل معیشت و تامین نیاز و هزینه های زندگی خانوار باشد و تعداد ساعات کار در هفته بدون توجه به میزان درآمد نباید مبنایی برای تعریف کار و شغل باشد. لذا اختلاف نظرهای زیادی برای شغل و بیکاری وجود دارد.


اما علاوه بر این موضوع، بی ثباتی در مورد وضعیت شغلی، عدم امنیت شغلی، نارضایتی از شغل و وضعیت حقوقی و خصوصی یا دولتی بودن شغل، و بسیاری از معضلات دیگر نیز باعث شده که نوعی اشتغال نامطمئن و موقت و بیکاری پنهان نیز در اقتصاد ایران وجود داشته باشد.
تا سال‌های ۱۳۸۳ شاخص نرخ بیکاری اینگونه تعریف می‌شد که در آن هر شخصی که ۲ روز در هفتهٔ مرجع را کار می‌کرد شاغل محسوب می‌گشت. در سال ۱۳۸۳ (دولت هشتم) تعریف نرخ بیکاری تغییر یافت. بسیاری معتقدند بودند این تغییر برای کمتر نشان دادن نرخ بیکاری در کشور توسط دولت نهم صورت گرفته است. این تغییرات از بهار ۱۳۸۴ در آمارها منظور شده. در حال حاضر بر اساس تعریف دولت هر کس حداقل یک ساعت در هفته کار کند، شاغل محسوب می‌شود. مرکز آمار ایران در این باره اعلام کرده تغییر نرخ بیکاری در دولت هشتم در راستای همسوکردن شاخص‌ها با استانداردهای سازمان بین‌المللی کار بوده است و تنها موجب ۱٪ تغییر در نرخ بیکاری و آن‌هم برای یکبار شده است؛ همچنین این مرکز اعلام کرده که در تعریف قبلی امکان ارزیابی برخی مشاغلی که در هفته کمتر از ۱۶ ساعت فعالیت داشته‌اند امکان‌پذیر نبوده. این موضوع در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ نیز مورد توجه قرار گرفت.


با تغییر تعریف نرخ بیکاری، مقایسه بیکاری در دولت های بعد از انقلاب کار مشکلی است زیرا با تغییر تعریف نمی توان وضعیت بیکاری و اشتغال را درست محاسبه کرد. با این حال با توجه به تعریف جدید بیکاری، ظاهرا نرخ بیکاری در دوره احمدی نژاد کمتر نشان داده شده است. که برای کسب اطلاع علاقه مندان منتشر شده و البته قابل اتکا از نظر مقایسه دقیق دولت ها نیست.
گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت شاخص‌های بازار کار ایران نشان می‌دهد که در دوره 84 تا 91، نرخ بیکاری با فقط هفت دهم درصد رشد از 11.5 درصد به 12.2 درصد رسیده است. در واقع این آمار نشان می‌دهد که تغییر محسوس و زیادی در میزان بیکاری انجام نشده است که خود نشان‌دهنده این است که طی این سال‌ها به نیازهای جدید بازار کار پاسخ داده شده است.
 طبق تعریف جدید مرکز آمار ایران، متوسط سالانه نرخ بیکاری در دولت هاشمی 12 درصد، دولت اصلاحات (83-1376) برابر با 12.75 درصد و متوسط این نرخ در دولتهای نهم و دهم (91-1384) برابر با 11.66 درصد بوده است.
 در دوره دولت احمدی نژاد، به دلیل تزریق شدید منابع مالی و بانکی، شغل های زودبازده بسیاری از این وام ها استفاده کردند که به عقیده منتقدان، این شغل ها بی ثبات و ناپایدار بوده است و نمی توان روی آمار اشتغال آنها حساب باز کرد و آنها را جزو شغل با ثبات و کاهش بیکاری حساب کرد.  
بر اساس این گزارش در دوره  84 تا 91 به طور متوسط هر سال 890 هزار و 881 نفر به سن کار رسیده‌اند.
مرکز آمار در جدیدترین آمار خود در مورد اشتغال همچنین میزان جمعیت شاغل کشور را مورد بررسی قرار داده است. بر اساس این گزارش جمعیت شاغل کشور (نه تعداد شغل) در سال 90 نسبت به سال 85 بیش از 70 هزار نفر افزایش داشته است. تعداد بیکاران نیز در همین فاصله زمانی از 2 میلیون و 992 هزار و 298 نفر به 2 میلیون و 876 هزار و 678 رسیده که بیش از 115 هزار و 620 نفر کاهش نشان می دهد در مجموع می توان گفت که جمعیت فعال کشور از سال 85 تا 90 بیش از 80 هزار نفر کاهش یافته است
 این در حالی است که جمعیت بالای 10 سال کشور در همین مدت نزدیک به 4 ملیون نفر افزایش داشته است. افزایش جمعیت بالای 10 سال کشور از یک طرف و کاهش جمعیت فعال از طرف دیگر بیانکر کاهش نرخ مشارکت در کشور است که در گزارش مرکز آمار نیز به آن اشاره شده است. با توجه به افزایش اندک جمعیت شاغل و همچنین کاهش اندک جمعیت بیکار می توان گفت که حدود 4 میلیون نفر به جمعیت غیرفعال کشور اضافه شده است. بنابراین در طول سالهای 85 تا 90 از یک طرف حدود 4 میلیون نفر از جمعیت شاغل کشور به جمعیت غیرفعال تبدیل شده و از طرف دیگر حدود 4 میلیون نفر نیروی کار به جمعیت شاغل کشور اضافه شده است.



آمارهای رسمی که مرکز آمار ایران روز چهارشنبه گذشته از وضعیت بازار کار ایران ارائه کرد نشان از ناپایداری وضعیت اشتغال در استان‌های مختلف و دورقمی بودن نرخ بیکاری در 24 استان کشور دارد.
براساس یکی از اهداف کلی سیاست‌های اقتصادی برنامه پنجم توسعه که 2سال از اجرای آن گذشته است، نرخ بیکاری در ایران باید تک رقمی شود، هدفی که حالا محقق شدن آن دور از انتظار خواهد بود چرا که برآورد‌های کارشناسان این گمانه نزدیک به واقعیت را تقویت می‌کند که افزون بر حدود 3میلیون بیکار رسمی، حدود 6 میلیون تحصیل‌کرده جویای شغل در 8سال آینده وارد بازار کار ایران خواهند شد.
برخی صاحب‌نظران اقتصادی بر این باور هستند که رشد اقتصادی ایران برای پاسخ دادن به نیازهای بازار کار باید دست‌کم 10درصد شود، حال آنکه برخی می‌گویند: نرخ رشد اقتصادی ایران در 2سال اخیر دست‌کم مثبت نبوده است.مرکز آمار در گزارش اخیر خود تأیید کرده که بررسی وضعیت بیکاری استان‌ها در فاصله سال‌های 84 تا 91 نیز نشان می‌دهد که نرخ بیکاری 18 استان افزایش یافته، همچنین در استان مازندران وضعیت بیکاری تغییر نکرده و در 11 استان نیز وضعیت بیکاری بهبود یافته است. البته در استان البرز به‌دلیل تشکیل از سال90، امکان مقایسه با سال84 وجود ندارد اما نرخ بیکاری این استان در پایان سال گذشته به میزان 14.9درصد بوده است.
یکی از دلایل کاهش نرخ بیکاری در استان‌تهران البته می‌تواند خارج شدن نرخ بیکاری استان البرز در سال‌های اخیر باشد.
مقایسه آمار نرخ بیکاری در فاصله سال‌های 84 تا 90 نیز نشان می‌دهد که در این دوره نرخ بیکاری در 16 استان افزایش یافته بود که در پایان سال91 این تعداد به 18 استان افزایش یافت. همچنین در فاصله سال‌های 84 تا 90 نرخ بیکاری در 3 استان گلستان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی بدون تغییر باقی مانده بود.


روایتی از نرخ بیکاری 24 درصدی جوانان

با وجود مباحث فراوان مطرح شده در 8 سال اخیر درباره فراهم شدن امکان اشتغال برای میلیون ها نفر؛ اما آمارها نشان می دهد نرخ بیکاری جوانان همچنان بالای 20 درصد و بیکاری برای زنان نیز 2 برابر مردان است.
موضوع قابل تامل اینکه در سالهای اخیر نرخ بیکاری جوانان به میزان 4 درصد و بیکاری زنان 8.4 درصد افزایش یافته است.
یکی از مهم ترین و پرچالش ترین مباحث مطرح درباره بیکاری و عدم امکان ورود کارجویان به بازار کار کشور، بخش کارجویان جوان و به عبارتی گروه اصلی متقاضی کار در کشور است که متاسفانه در سال های گذشته همواره نرخ بیکاری در این گروه ها چه در بخش مردان و چه زنان بالا و قابل تامل بوده است.
جوانان جویای کار و اغلب گروه های فارغ التحصیل دانشگاهی کشور در گروه سنی 15 تا 24 و یا 15 تا 29 سال قرار می گیرند. با وجود طرح مباحث فراوان و ارائه آمارهای گوناگون از اقدام دولت های نهم و دهم برای اشتغال زایی در این گروه ها، نرخ بیکاری کارجویان جوان کشور همچنان بالا مانده است.



معضل بیکاری بالای جوانان

طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران، در پایان سال 91 از مجموع 2 میلیون و 944 هزار و 158 نفر بیکار در سطح عمومی، 1 میلیون و 973 هزار و 817 نفر در گروه سنی 15 تا 29 سال قرار داشته اند. به عبارت دیگر حدود 70 درصد کل بیکاران کشور بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران را جوانان تشکیل داده اند.
این موضوع نشان دهنده ادامه روند نامتعادل در عرضه و تقاضای نیروی کار کشور و باقی ماندن شدت تقاضای کارجویان به دلیل عدم ورود به بازار کار شده است تا جایی که در سال 92 نیز همچنان بازار کار با فشار متولدین دهه 60 برای ورود به بازار کار مواجه است و احتمالا این فشار تا نیمه دهه 90 نیز ادامه خواهد یافت.
بررسی عملکرد دولت های نهم و دهم از سال 84 تا 91 نیز نشان می دهد در سال 84 تعداد بیکاران جوان 15 تا 29 ساله در کشور 1 میلیون و 926 هزار و 896 نفر از کل 2 میلیون و 674 هزار و 866 نفر بوده است. به بیان دیگر در سال اول فعالیت دولت نهم حدود 75 درصد کل بیکاران کشور را جوانان تشکیل داده اند.

وضعیت بیکاران جوان از 84 تا 91

در سال 85 از مجموع 2 میلیون و 642 هزار و 648 نفر بیکار کشور 1 میلیون و 913 هزار و 617 نفر در گروه سنی 15 تا 29 سال بوده و معادل حدود 75 درصد کل کارجویان در این گروه سنی قرار داشته اند. این رقم در سال 86 از کل 2 میلیون و 486 هزار و 238 نفر بیکار 1 میلیون و 803 هزار و 982 نفر بود.
در سال 87 تعداد بیکاران کشور 2 میلیون و 392 هزار و 179 نفر بوده که از این تعداد نیز 1 میلیون و 747 هزار و 336 نفر جوان بوده اند. از آمار 2 میلیون و 839 هزار و 971 نفری بیکاران سال 88 نیز 1 میلیون و 922 هزار و 980 نفر جوانان 15 تا 29 سال بوده اند.
آمار سال 89 نشان می دهد که از 3 میلیون و 218 هزار و 329 نفر مجموع بیکاران کشور، 2 میلیون و 196 هزار و 233 نفر معادل بیش از 68 درصد را جوانان جویای شغل تشکیل داده بود. در سال 90 نیز 2 میلیون و 877 هزار و 608 نفر در کشور بیکار بوده اند که از این تعداد 1 میلیون و 910 هزار و 72 نفر جوان بوده است.
به صورت کلی سهم بیکاری زنان نسبت به مردان در سال های فعالیت دولت های نهم و دهم به مراتب بیشتر از مردان و تا 2 برابر بوده است. نکته حائز اهمیت در آمار 8 ساله بیکاری کشور این است که با وجود ادعای اشتغال زایی میلیونی و مهار بیکاری در استان ها؛ نرخ بیکاری جوانان 15 تا 29 ساله یا همان گروه اصلی جویای کار کشور از 20.6 درصد در سال 84 به 24.5 درصد در سال 91 افزایش یافته است.


در حالی نرخ مشاركت اقتصادی مردان در جامعه ایران 60.7 درصد اعلام شده كه این نرخ برای زنان 12.6 درصد است.
مركز آمار ایران نرخ بیكاری را 12.3درصد اعلام كرد كه به تفكیك جنسیت این نرخ برای مردان 10.5 و برای زنان 20.9درصد بوده است.
بر اساس چكیده طرح آمارگیری نیروی كار سال 1390 كه از سوی مركز آمار ایران انتشار یافته است، همچنین نرخ بیكاری برای گروههای سنی 15تا24 سال برابر با 26.5درصد بوده كه به تفكیك جنسیت برای مردان 22.9 و برای زنان 42.7درصد اعلام شده است.
نتایج این گزارش نشان می دهد تعداد بیكاران سال 1390 در كشور 2میلیون و 877 هزار و 608 نفر است كه یك میلیون و 71هزار و 852 نفر را گروه سنی 15تا 24 ساله دربر می گیرد.
نرخ بیکاری در سال 1389 و 1390
اقتصاد ایران با جمعیت فعال حدود 24 میلیون نفر در سال 89 با نرخ بیکاری 13.5 درصد و در سال 90 با نرخ بیکاری حدود 14 درصد مواجه بوده است اما برخی منابع رسمی معتقدند که نرخ بیکاری در سال 90 معادل 11 درصد بوده و کارشناسان نیز از نرخ بالای 13 درصد سخن گفته اند
به گزارش بانک مرکزی ایران، در سال ۱۳۸۹، ۲۲٫۵ درصد از خانواده‌های ایران بدون فرد شاغل، ۵۵٫۴ درصد دارای ۱ فرد شاغل، ۲٫۱۷ درصد دو فرد شاغل و ۴٫۹ درصد دارای ۲ و بیشتر فرد شاغل بوده‌اند. در عین حال در سال ۱۳۹۰، ۸۰۰٬۰۰۰ فرصت شغلی از دست رفته که معادل ۱۸ میلیارد دلار تولید بوده‌است

برداشت از آمار ارائه شده این است که نه تنها جوانان در فاصله 8 سال گذشته امکان چندانی برای ورود به عرصه بازار کار کشور نیافته اند، بلکه در پایان سال گذشته نرخ بیکاری در گروه جوانان 15 تا 29 ساله افزایش نیز یافته است. حال ممکن است بخشی از این افزایش مربوط به بالا رفتن تعداد تقاضاهای ورود به بازار کار کشور باشد، اما آنچه که مسلم است اینکه اقدامات موثری برای متعادل شدن عرضه و تقاضای نیروی کار در سال های اخیر با وجود ادعاهای مطرح شده صورت نگرفته است.

جدول 8 ساله بیکاری جوانان 15 تا 29 سال


افزایش 8.4 درصدی نرخ بیکاری زنان!

با وجود گرایش روزافزون زنان برای ورود به بازار کار کشور، اما نرخ بیکاری در این گروه با فاصله معناداری از گروه مردان قرار دارد. نرخ بیکاری زنان 15 تا 29 ساله از 29.9 درصد در سال 84 به 38.3 درصد در پایان سال 91 افزایش یافته است. نرخ بیکاری زنان این گروه در سال 85 به میزان 29.5 درصد، در 86 معادل 29.5 درصد، 87 به میزان 31.8 درصد، در سال 88 معادل 31 درصد، در 89 به میزان 39.7 درصد، در سال 90 نیز 40.3 درصد و در پایان سال گذشته نیز 38.3 درصد بوده است
در سال ۲۰۰۵ میلادی (۱۳۸۴ خورشیدی) نشریه تحقیقات اقتصادی خاورمیانه (میس) در یک گزارش کامل تحلیلی از بحران بیکاری در ایران نوشت: «بحران بیکاری ۴۰ درصدی در ایران که ۲۸ میلیون را شامل می‌شود، جمعیت کل کشور را به طور نسبی دچار فقر اقتصادی کرده‌است.»
در همین سال دولت ایران اعلام کرده‌است که نرخ بیکاری در کشور حدود ۱۲ درصد است که این آمار در نظر برخی آگاهان غیرواقعی می‌نماید.