مسئوليت اجتماعي ابزاري مهم براي ارتقاي برند و رشد كسب و كار

اقتصاد گردان - مسئولیت اجتماعی تنها با اقدامات خيرخواهانه و نيكوكاري برای شرکت¬‌ها فقط یک اقدام پسندیده محسوب نمی¬‌شود، بلکه یک «الزام» است. امروزه مشتریان به دنبال برندهايي هستند كه در فعاليت هاي خود نگاه مسئولانه داشته و تمامي اهداف و برنامه هاي توسعه طلبانه خود را بر مبناي توجه به ذينفعان داخلي و بيروني و محيط زيست بنا نهاده باشند .

 امروزه تجربه تحولات کسب و کار در عصر اطلاعات در حال تغيير و دگرگوني است. تبليغات مستقيم و استفاده از ابزارهاي تبليغاتي ديگر معنايي نداشته و استفاده از اینترنت و اینترانت یک راهکار و شیوه جدید را برای تولید و فروش محصولات بوجود آمده است . از طرفي سیاست‌های شرکت‌های بزرگ تغيير كرده چراكه به طیف وسیعی از ذی‌نفعان خود شامل کارکنان، مشتریان، تولید‌کنندگان، سرمایه‌گذاران، عنصر جامعه و  یک ضرورت نگاه مي كنند و اين امر موضوع مهمي بر اي رشد طولانی‌مدت برای شرکت، تبدیل شده است. در حال حاضر شركت ها و بنگاههاي بزرگ با آشنايي با مفاهيم مسئوليت اجتماعي و ارزش آن در ارتقاي برند و رشد كسب و كار در صدد افزايش فعاليت در اين حوزه هستند كه علاوه بر توجه به خواست و رفاه ذينفعان داخلي به عنوان سرمايه هاي انساني با اقدامات موثر در جامعه به ذينفعان خارجي و سهامداران خود هم در تمامي اهداف و برنامه ها توجه دارند تا بتوانند با كسب رضايتمندي ذينفعان به رشد و ترقي و افزايش كسب سود دست يابند. زيرا ارتقاي برند و رشد تنها كسب سود و افزايش سرمايه نيست بلكه ذينفعان هم از مهمترين فاكتور هاي موفقيت سازمان، شركت و بنگاههاي اقتصادي به شمار مي رود. رقابت در فعاليت هاي مسئوليت اجتماعي مهمترين ابزار تبليغات در عصر حاضر به شمار مي رود.
 
مسئولیت اجتماعی
CSR  مخفف (corporate social responsibility) و به معنای مسئولیت اجتماعی است . به عبارتيمسئولیت اجتماعی يك چارچوب اخلاقی براي فرد وسازمان است كه  با مشارکت اجتماعی و عمل به آن باعث منفعت جامعه خواهد بود، متعهد می سازد. مسئولیت اجتماعی در معناي ديگر، مشاركت فعالانه فردي يا سازماني در موضوعات مهم جامعه بوده و اين كه نسبت به مسايل و مشکلات بی تفاوت نباشيم و در شرايط تغییر و بهبود اوضاع سهیم باشيم. شرکت در پاکسازی محیط زیست، کمک نقدی یا حضور در يك كمپين و پويش اجتماعی و دستگيري از نيازمندان به خصوص كودكان كار و زنان بي سرپرست .... از موضوعات مسئوليت اجتماعي است.

 


مسئولیت اجتماعی داشتن مشاركت و تعهد است؛ هرگاه جامعه با معضل یا بحرانی در جامعه مواجه شود، هر فردي يا سازماني مسئول وظیفه دارد برای رفع آن معضل به نوبه خود مشارکت موثر داشته باشد. مسئولیت اجتماعی طیف گسترده ای از فعالیت های فرهنگی، اجتماعی، محیط زیستی، اقتصادي و امور خیریه را در بر می گیرد.
مسئولیت های اجتماعی اگرچه امری داوطلبانه است و خود فرد يا سازمان باید نسبت به آن ها تصمیم گیری و مشاركت داشته باشد، اما هر تعهدی، الزام آور است و سر باز زدن از آن به معناي کوتاهی و سهل انگاری تلقی می شود.

مسئولیت اجتماعی سازماني
•    مسئولیت و تعهد اجتماعی دارای تعاریف فراوانی بر اساس حوزه فعالیت  هر سازمان است. شرکت ها و یا بنگاه هايي كه در اين فعاليت دارند اقدامات مسوولانه آنها  CSR شناخته می شود. از جمله فعاليت هايي كه مي توان به موارد زیر اشاره کرد:
•    مسوولیت اجتماعی یک تعهد سازماني بوده که موسسات باید در قبال آن به جامعه پاسخگو باشند.
•    آلوده کردن محیط زیست، اعمال رفتارهای تبعیض‌آمیز درخصوص استخدام كاركنان،  تولید کردن محصولات زیان‌آور ، بی‌توجهی به تامین نیازهای کارکنان خود و نظایر آن از جمله اقدامات مسئوليت اجتماعي است که تهديدي براي سلامت جامعه به شمار مي رود و بايد از آن بپرهیزند.
•    سازمان‌ها با اختصاص بودجه اي خاص تحت عنوان فعاليت هاي مسئولانه بايد در بهبود رفاه اجتماعی اکثریت جامعه بکوشند. همكاري با خيريه ها و سازمان هاي مردم نهاد، کمک به آموزش و فرهنگ کشور ، افزايش کیفیت زندگی از جمله اقداماتي است كه سازمانها مي توانند به آن بپردازند. به عبارتي چون سازمان‌ها تاثیر عمده‌ای بر سیستم اجتماعی دارند ناگزیر چگونگی فعالیت آنها باید به گونه‌ای باشد که در آن زیانی به جامعه نرسد و در صورت رسیدن زیان، سازمان‌ها ملزم به جبران خسارت و بهبود زندگي جامعه خود هستند .
HSE
مسئولیت اجتماعي موارد و نکات گسترده و فراوانی را دربرمي گيرد كه به صورت کلی تاکید بر رفتار انسانی در تمامی زمینه ها و عرصه هاي اجتماعي دارد. در واحدهای تولیدی و صنعتی و سازمانها به منظور رعایت تعهدها و مسئولیت های مذکور، واحدهایی به نام HSE  وظيفه دارند که تمامی امور مربوط به ایمنی، سلامت و توجه به محيط زیست را کنترل كرده و مرتب به مديران و روساي سازمان گزارش نمايندكه بر اساس اين گزارش ها مديران مي توانند فعاليت هاي مسئولانه خود را بر پايه اهداف مسئوليت اجتماعي به روز رساني كرده و در مسير سبز رشد و توسعه گام بردارند.

به طور مثال نقش مسئولیت اجتماعی سازمانها و افراد در جامعه حكم ميكند براساس اخلاق و تعهد شهروندی در چنین شرایطی تا آنجا که مقدور است سیستم کاری گسترش يابد و نیروهای بیشتری از میان قشر ضعیف جامعه و نيازمند حمايت به کار گرفته شود. فعاليت هاي سبز به دور از آلودگي افزايش يابد و از بستر تكنولوژي و فن آوري هاي نوين براي فعاليت عاي توسعه طلبانه استفاده شود.

 
مزایای مسئولیت اجتماعی سازمان در جامعه
كمك به مزیت رقابتی شرکت
امروزه، بیشتر مشتریان اتفاق‌نظر دارند بر این‌که مسئولیت اجتماعی سازمان، هنگام خرید یا معامله، از معیارهای اصلی محسوب می‌شود و هر گونه فعاليت و يا هزينه اي در اين ميان باعث ارتقاي برند شده و تبليغ مستقيمي روي سازمانها و شركت هاي بر اساس فعاليت هاي مسئولانه خواهد شد.

جلب مشاركت و  توجه سرمایه‌گذاران به کسب‌وکار شما
سرمایه‌گذاران معتقدند که تعهد به تغییرات اجتماعی  و توجه به ذينفعان، راهی عالی برای موقعیت‌یابی هر شرکتی به منظور موفقیت بلند‌مدت است. با برقراری توازن بین تمرکز بر سودآوری یک سازمان و مسئولیت اجتماعی سازمان فرصت‌های بهتري می‌توانند برای شرکت‌ها ایجاد نمايند.

 مسئولیت اجتماعی  با جذب متقاضیان قوی و افزايش نرخ نگه‌داشت نيروي انساني
موفقیت هر شرکتي به‌شدت تحت‌تأثیر افرادی است كه در آن شركت كار مي كنند .اگر به طور مداوم سازمانها فرهنگ مرتبط با مسئولیت اجتماعی را برای کارکنان گسترش دهند و آن را تبيين و مشاركت دهند اين سازمانها در فرايند جذب و استخدام افراد توانمند و برتر موفق بوده و همچنين در حفظ اين افراد براي پيشرفت و توسعه كسب و كار موفق خواهند بود.

بهبود فرهنگ کسب‌و‌کار
کارکنان با مشاهده‌ی ابتکارات و فعليت هاي مسئولیت اجتماعی، انگيزه  و تعهد بیشتری نسبت به سازمان خواهند داشت. حمایت از ابتکارات اجتماعی کارکنان نیز می‌تواند افتخار، وفاداری و انگیزه را در بین اعضای تیم يك سازمان ایجاد کند که این امر، به نوبه‌ی خود، باعث تعهد و افزايش بهره وري و بازده فعاليت در بين اعضاي تيم خواهد شد.
افزايش وفاداری مشتری و محبوبیت
در عصر حاضر با توسعه رسانه ها و اهميت فعاليت هاي مسئولانه، مصرف‌کنندگان جذب شرکت‌هایی می‌شوند که به عنوان یک شهروند شرکتی شایسته معرفي شده اند؛ علاوه بر این، حمایت از مشتري کلید جذب مشتریان جدید است. مشتریان وفادار از راه صحبت با افراد دیگر ( دوستان، خانواده و به اشتراك گذاري تجارب در شبكه هاي اجتماعي ) درمورد محصول و نظرات مثبت کسب‌وکار تبلیغي سازنده بوده و با عث رونق فعاليت ها مي شود.
بهبود وجهه‌ی شرکت
اگر سازمان ها به طور مرتب در عمل، به اقدامات مسئولیت اجتماعی سازمان ادامه دهد، به مشتریان، سرمایه‌گذاران و کل جهان این تصور را القا می‌کند که از نظر اقتصادی توانایی و پتانسیل کسب درآمد را دارد. این امر، به نوبه‌ی‌ خود، می‌تواند باعث جذب و جلب سرمایه‌گذاران جدیدر سازمانها شود.
افزايش سودآوری و ارزش شركت
در بسیاری از موارد، شرکت‌ها پی می‌برند که وقتی فعاليت هايي كه با مصرف بهینه‌ی انرژی را به کار می‌گیرند و بازیافت دارند، در واقع اين روش هزینه‌های بهره‌برداری سازمان را کاهش می‌دهند و به نفع محیط‌ زیست نیز هستند؛ هم‌چنین، مسئولیت اجتماعی سازمان شفافیت با تحلیل‌گران سرمایه‌گذاری، سهام‌داران و اعضای جامعه را افزایش می‌دهد و این امر، به نوبه‌ی خود، باعث بهبود اعتبار شرکت و افزایش ارزش کلی آن می‌شود.
چند نمونه از اقدامات مسئولیت اجتماعی سازمان
 

•    کمک‌های خیرخواهانه و فعالیت‌های داوطلبانه‌:
يكي از اقدامات مطرح شرکت‌ها اين است كه هرساله به کارکنان خود برای فعالیت‌های داوطلبانه در راستاي مسئوليت اجتماعي مرخصی می‌دهند تا مشاركت ها گسترش يافته و اين امر به تقويت فرهنگ و ترويج مسئوليت اجتماعي منجرميگردد. هم‌چنین هرساله سازمانها با تعيين بودجه اي خاص در شرايط مختلف به یک سازمان خیریه در ساخت مدرسه، آموزش و ساخت بيمارستان و ... كمك مي كنند.
•    تلاش برای بهبود یا بهره‌مندی از محیط‌زیست: 
•    توجه به محيط زيست يك امر ضروري است و اين سرمايه بايد به آيندگان نيز منتقل شود. به همين دليل برخي از شركت و سازمانها با درخت‌کاری، در به حداقل رساندن ضایعات کاغذ، استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف، تهیه‌ی سطل‌های بازیافت و دورکاری به منظور کاهش تأثیر منفی ترافیک سعي در حفظ منابع طبيعي هستند.
     کمپانی اچ پی که در حوزه تجهیزات الکترونیکی فعالیت می کند در فعاليت هاي اخير خود از پلاستیک های بازیافتی برای بخشی از تولیدات خود بهره می برد، که این امر می تواند علاوه بر پاکسازی محیط زیست و باعث فرهنگ سازی در کاهش هزینه مواد اولیه آن شرکت نیز تاثیرگذار باشد.
همچنين در رويكردي جديد کارخانه های معروف اسباب بازی سازی از منابع گیاهی به عنوان مواد اولیه در توليدات خود استفاده می کنند، یا برای مثال در حوزه پوشاک می توان به شرکت آدیداس اشاره کرد که بخشی از مواد اولیه خود را از زباله های پلاستیکی رها شده در دریا استفاده می کند.
•    بهبود سیاست‌های کار كاركنان و اعمال تجارت منصفانه:
امروزه برندهای تجاری در تلاش براي بهبود شرایط کار و افزايش رفاه کارکنان خود هستند؛ به عنوان مثال، افزايش مرخصي استحقاقي، زمان تعطیلات نامحدود، استفاده از نور طبیعی بیشتر، صندلی‌های نرم و گُل‌ها و گیاهانی برای تقویت انرژی و روحیه‌ی کارکنان خود در محل کار از جمله اقدامات ساده اي است كه شركت هاي بزرگ از آن براي تقويت فرهنگ مسئولانه استفاده مي كنند.
وظیفه ما در قبال جامعه
 
امروزه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها که در ادبیات اقتصاد و مدیریت دنیا به عنوان CSR شناخته می‌شود؛ به عنوان يك مفهوم بنیادین رايج در اقتصاد قرن بیست و یکم که مسئولیت‌های صاحبان کسب و کاررا تبيين مي كند تنها  شامل مصرف‌کنندگان نهایی کالا و خدمات نیست و دامنه وسیعی از ذی‌نفعان را پوشش می‌دهد. نگاه اخلاقی به کسب و کار ماحصل تفکر مسئولیت اجتماعی بوده و جایگاه اجتماعی شرکت‌ها را در سطوح بین‌المللی تعریف می‌کند.
 به عبارت دیگر «مسئولانه عمل کردن» شركت ها و سازمان هاي پيشرو در قبال جامعه و ذينفعان، به ویژه با گسترش روزافزون اثرگذاری آن ها بر محورهای تشکیل دهنده توسعه پایدار یعنی «اقتصاد»، «جامعه» و «محیط زیست» است و در اين راه با ترويج از طريق فعاليت ها و رسانه اي شدن آن در جوامع ميل به مسئولانه زندگي كردن افزايش مي يابد.
در واقع، هر کسب و کاری باید مسئولیت تمام فعالیت‌های خود را که جنبه اجتماعی دارند به عهده بگیرند. در اين راستا علاوه بر ایفای تعهدات اجتماعی در خصوص مسئولیت‌های اجتماعی زیست محیطی و سرمایه انسانی هر زمان که جامعه نیاز باشد به ایفای نقش خیرخواهانه و اخلاقی نيز بپردازد.

نتیجه‌گیری
چند دهه‌ای از نگرش‌ها و نظریات مسوولیت اجتماعی سازمان‌ها نمی‌گذرد اما با توسعه اقتصاد در جهان امروز خواسته‌های ذی‌نفعان نسبت به سازمان‌ها افزایش یافته و به عنوان یکی از ارزش‌های سازمانی تبدیل شده است و این موضوع و سایر موضوعات مرتبط به عنوان مسوولیت اجتماعی سازمان‌ها در مقابل ذی‌نفعان مطرح است، از طرف دیگر يكي از عوامل ارتقاي تصوير ذهني و برندينگ هم اهتمام ويژه به مقوله مسئوليت اجتماعي است كه سازمانها و نهاد هارا وادار مي سازد بيش از پيش در اهداف و برنامه هاي خود بخش ويژه اي را در اين خصوص اختصاص دهند و در آينده نزديك رقابت شركتها در اين حوزه خواهد بود و سازماني كه براي هر قدم خود اهداف مسئولانه اي در نظر گرفته در جامعه مقبوليت داشته و كسب و كار آن گسترش مي يابد.


منابع و ماخذ
كتاب مسئوليت اجتماعي شركت ها تاليف سيدرضا جمشيدي جلد اول و دوم
كتاب مسئوليت اجتماعي نويسنده جرمي مون و مترجم محمد شهرابي فراهاني
كتاب مسئوليت اجتماعي ( برداشت ها و مورد پژوهي ها در عرصه جهاني ) بنياد توانمند سازي ايران