توسعه صنعت بيمه و توسعه رفاه اجتماعي

لیکن با نگاهی دیگر، بیمه قادر است با ایجاد اطمینان در مجموعه فعالیت‌های اقتصادی نقشی کلیدی در توسعه اجتماعی و اقتصادی ایفا کند.

بيمه از زبان هندي ( اردو ) گرفته شده است و در لغت به معناي ضمانت است . در اصطلاح نيز ضمانت مخصوصي است از جان يا مال كه در حقوق جديد دنيا رواج يافته است . در بيمه اشخاص با پرداخت وجهي مسئوليت كالا يا سرمايه يا جان خود را بعهده ديگري مي گذارند و بيمه كننده در هنگام زيان بايد زيان و خسارت وارده را بپردازد .

در تعريفي ديگر بيمه عقدي است كه بموجب آن، يك طرف ( شركت بيمه ) تعهد مي نمايد در ازاء پرداخت وجه يا وجوهي از طرف ديگر ( بيمه گزار ) در صورت وقوع يا بروز حادثه، خسارت وارد بر او را جبران نموده يا وجه معيني بپردازد. در واقع بيمه عملي است كه به موجب آن بيمه گر در مقابل دريافت عوض بنام ) حق بيمه يا وجه اشتراك ( و بموجب مقررات خاص خسارات را جبران مي نمايد بدين ترتيب بيمه موجد نوعي اطمينان در مقابل مخاطره محتمل الو قو ع تلقي مي گردد.

بيمه يك عقد است. يك قرارداد رسمی است كه دو طرف قرارداد ( بيمه گر و بيمه گزار ) را ملزم به رعايت مفاد این قرارداد مي نمايد.

بیمه در زبان فرانسه Assurance و در زبان انگلیسی Insurance معنا می دهد . می توان گفت که هر دو این معانی از ریشه لاتینی secures به معنای اطمینان گرفته شده است ، اما معادل آن در پارسی را می توان برگرفته از "بیم" که همان عدم اطمینان خاطر از حصول نتیجه مطلوب می باشد دانست. فعالیت بیمه گری به سال 1552 در شهر فلورانس ایتالیا بر می گردد ، اما شرکت لویدز لندن در سده هفدهم مهمترین اجتماع بیمه گران را تشکیل می داد و از یک قهوه خانه تا یکی از بزرگترین بیمه های جهان نقش ایفاء می نماید.

بيمه در واقع نوعي تعاون و همياري اجتماعي در زمان حوادث و راهكاري منطقي براي توسعه بهداشت رواني و پاسخگويي به نيازهاي جوامع بشري بويژه زندگي شهري در مقابل بروز حوادث ناگهاني و غیر قابل پیش بینی مي باشد . جوامع بشري از حدود پنج هزار سال پيش بهترين و موثرترين وسيله براي مقابله با زيان هاي عظيم حوادث را تعاون و همياري اجتماعي به منظور كاهش زيان جوامع يافتند تا در اين راستا افراد جامعه بيمه شده به تنهايي در مقابل خسارت ناشي از حادثه ناگهاني قرار نگيرند و از اين طريق تمام افراد به آسايش خيال و امنيت مالي دست يابند. براي مثال در اوايل قرن صنعتي در اروپا كارگران صنعتي و معادن در محيط كار با آسيب ديدگي، نقص عضو و فوت روبرو بودند و بار سنگين نگراني از وضعيت مالي خانواده در صورت بروز حادثه آنها را بر آن داشت تا صندوقي در محل كار تعبيه كنند و ماهانه به سهم خود مبلغي ناچيز به صندوق بريزند و در موقع حادثه، آسيب ديدگان از اندوخته صندوق به نفع خانواده هاي خود استفاده كنند و به اين ترتيب نه تنها غرامت آسيب ديدگان جبران مي شد بلكه همه افراد آن جامعه به آسايش خيال دست يافتند و در واقع خود را بيمه حوادث نمودند. شركت هاي بيمه همان صندوق تعبيه شده مي باشند.

الف ) حق بيمه بعنوان هزينه : گرچه حق بيمه در ظاهر هزينه است ولي در واقع باعث كاهش هزينه ها در بلند مدت ميگردد. حق بيمه چون واكسني است كه از بيماري هاي بزرگ جلوگيري مي كند.

ب )حق بيمه بعنوان پس انداز : حق بيمه در ماهيت، پس انداز پنهاني است كه در روز بروز حادثه كه سرمايه از بين رفته اين پس انداز پنهاني به كمك مي آيد و سرمايه از بين رفته را جایگزین می شود.

با مطالعه منحني هاي رشد صنعت و رشد بيمه در كشورهاي صنعتي، خواهيم ديد كه رشد بيمه همراه و در كنار رشد صنعت بوده و همواره نقش حامي و نگهبان صنعت ر ا عهده دار بوده و صنعت با تكيه بر بيمه، به رشد امروزي خود رسيده است. در واقع به واسطه حوادث ناگهاني و غير قابل پيش بيني پيشرفت صنعت در يك جامعه بدون پوشش بيمه اي در بلند مدت گسسته شده و اين خود باعث توقف يا از بين رفتن سرمايه ها خواهد شد. 

بیمه یکی از صنایع گسترده و حیاتی دنیا است. امروزه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعي به‌نحوی شکل گرفته‌اند که تداوم آنها تحت ‌تأثیر پشتوانه بیمه‌ای قرار می‌‌‌گیرد. بیمه توانایى پوشش ریسک را براى سرمایه‌گذاران و آحاد اجتماع فراهم می‌‌کند . چگونگى ایجاد بستر لازم براى جارى کردن بیمه و نحوه برخورد فعالان اقتصادى با این صنعت نیز مهم است. با وجود رشد مطلوب و سریع صنعت بیمه در جهان و ارائه گسترده انواع خدمات بیمه‌ای، این صنعت در ایران از نظر کیفی و کمی ، توسعه کمی یافته است. نبود فرهنگ‌سازی یکی از عوامل تاثیر‌گذار در عدم رشد و گسترش صنعت بیمه در ایران است. فرهنگ‌سازی بستری مناسب از مقولات جدیدی فراهم می‌کند که مردم آشنایی چندانی با آنها ندارند. با استفاده از ابزار‌های مناسب می‌توان به اشاعه رفتار و باور‌های جدید میان مردم پرداخت. با ارتقای سطح آشنایی و آگاهی جامعه نسبت به بیمه‌ و ایجاد باور‌ها و نگرش‌های مثبت، می‌توان فرهنگ بیمه‌ را در جامعه نهادینه کرد. در صورتی باور و رفتارهای‌ جدید به فرهنگ تبدیل می‌‌شود که بین اعضای یک جامعه نفوذ، گسترش و تداوم پیدا ‌کند. بدون شک با ارتقای سطح فرهنگ بیمه، افراد جامعه با مفهوم بیمه و انواع خدمات و کاربرد‌های آن آشنا می‌شوند و با اعتقاد و نگرش مثبت به آن، استفاده از بیمه گسترش می‌یابد.

انسان ها برای ایمنی كاهش هزينه ها و آرامش بيشتر به دنبال عاملی هستند که در مواقع خاص پشتیبان آنان باشد. گاهي میزان و شدت پيشامد ها و اتفاقاتی که در زندگی بشر رخ مي دهد در حدی است که انسان حتي قادر به جبران بخشي از خسارات ناشی از آن صدمات نمي باشد .

از سویي وابستگی چرخه زندگی خانواده با بخش هاي پر ريسك تو لید و خدمات نیز می تواند در بروز مشکلات ، آسیب ها و خسارات ناشی از حوادث مؤثر باشد لذا با حمایت از انسان و اهميت به بهداشت روان شهروندان جامعه در زمان بروز حوادث و خسارات ناشی از آن زمينه رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور را فراهم مي نمايد .

صنعت بیمه در اینگونه مواقع می تواند علاوه بر جبران خسارات ناشی از حوادث و اتفاقات حاصله نقش بسزایی نیز در تجهیز منابع سرمایه گذاری برای اقتصاد کشورها ایفا نموده و با ایجاد امنيت خاطر و امید به زندگی و فعالیت کم خطر برای شهروندان و فعالان اقتصادی و از سوی دیگر تجهیز منابع سرمایه گذاری نقش مهمي در رشد و توسعه اقتصادی و افزايش بهداشت رواني در جوامع بويژه جامعه شهري و صنعتي داشته باشد . با توجه به اينكه برخی از حوادث خسارات زیان باری در جامعه بوجود مي آورند و بار مالی زيادي برای شهروندان جامعه خواهد داشت ، صنعت بیمه در برخي موارد بصورت ذاتي با نوعي اجبار همراه است تا از ریسک های عدم پوشش بیمه ای در جوامع ، پيشگيري شود.

توسعه صنعت بیمه در كشورهاي توسعه يافته موجب گسترش رفاه اجتماعي شهروندان جامعه و دستيابي به استانداردهاي مورد قبولي شده است .

بنابراين اگر كليه فعالیت‌های اقتصادي و اجتماعی از بیمه بهره مند بوده و ريسك هاي موجود در مسير توسعه مديريت شوند با حوادث و بحران هاي كمتري مواجه خواهيم بود 

یکی از اصلی‌ترین عوامل عدم توسعه صنعت بیمه در کشور ، کافی ‌نبودن آگاهی مردم در مورد خدمات بیمه است. از آنجا که خدمات بیمه عینی نیست و‌ آشنا‌سازی مردم با این خدمات نیازمند ارائه اطلاعات تفصیلی است ، تبلیغات شرکت ‌های بیمه برای گسترش آگاهی مردم ، کافی به ‌نظر نمی‌رسد. با وجود اینکه تمامی دست ‌اندرکاران و مسئولان ذی‌‌ربط‌ بر اهمیت فرهنگ‌سازی تاکید فراوان دارند،‌ تاکنون اقدام جدی در جهت ارتقای فرهنگ بیمه در کشور انجام نشده است. کارشناسان ، فعالان و مسئولان بیمه‌ای بر این نکته اذعان دارند که فرهنگ بیمه در کشور فراگیر نشده است. اکثر مردم بیمه را با بیمه اجباری، شخص ثالث، بیمه بدنه و یا خدمات درمانی می‌شناسند و اطلاعات کافی درباره خدمات بیمه ندارند در واقع فرهنگ مصرف بیمه به‌عنوان خدمات تاکنون در کشور ما شناخته نشده است. براي ايجاد انگيزه مردم نسبت به خريد بيمه و توسعه آن بايد باور كنند كه بيمه با جبران زيان‌هاي اقتصادي ناشي از حوادث، هزينه‌هاي غيرقابل جبران را به هزينه‌هاي قابل جبران تبديل مي‌كند و نگراني‌هاي آنان را نسبت به آينده كاهش مي‌دهد.

تبلیغات و اطلاع‌رسانی ازجمله شیوه‌هایی هستند که به ارتقای سطح فرهنگ بیمه در جامعه کمک می‌کند. می‌توان اطلاع‌رسانی و تبلیغات را در صنعت بیمه به دو بخش عمده تقسیم کرد : بخش نخست اطلاع‌رسانی در خصوص ارتقای سطح آگاهی‌ها و دانش بیمه‌ای جامعه است که هدف از آن، معرفی بیمه و مزایای آن و انواع رشته‌های بیمه‌ای یا خطرات قابل بیمه‌شدن است. این اطلاع‌رسانی با درج متون بیمه‌ای در کتاب ‌های مدارس یا ارسال پیام‌های مناسب از طریق رسانه‌های عمومی و همچنین به‌ کارگیری امکانات شرکت‌های بیمه و شبکه فروش شامل نمایندگان و کارگزاران قابل اجراست. بخش دوم اطلاع‌رسانی و تبلیغات مربوط به اقدام‌هایی است که هریک از شرکت‌های بیمه در جهت معرفی امکانات و محصولات خود به‌عمل می‌آورند.

بديهي است ايجاد نظام نظارتی صنعت بیمه مستلزم ايجــاد مكانيـزمــي بنام « پاسخگــــويي » در چارچوب خدمـات مورد نياز ذي نفعــان مي باشد كه هرگونه خدمت و انتظار آنان پوشش داده شود.

اين موضوع از جمله موارد بسيار مهم است كه ضرورت تحقيق و بكارگيري روش هاي مختلف از جمله الگو برداري يا تعيين شاخص هاي رضايت ذي نفعان ، اندازه گيري و تحليل و بهبود و . . . از سازمان هاي مو فق را بيشتر مشخص مي نمايد.

مدل هاي نو آورانه در خدمات موصوف براساس پايه هاي اصلي مديريت ارتباط با مشتريان بيمه و ساير ذي نفعان بنا نهاده شده است و بعنوان مـدلي جهت گردآوري مفاهيم فوق مورد استفاده قرار مي گيرد .

در مادهٔ ۱ قانون تأسیس بیمهٔ مرکزى ایران و بیمه گرى چنین آمده است: ”به منظور تنظیم و تعمیم و هدایت امر بیمه در ایران و حمایت بیمه گذاران و بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنها، همچنین به منظور اعمال نظارت دولت بر این فعالیت، مؤسسه اى به نام بیمهٔ مرکزى ایران طبق این قانون به صورت شرکت سهامى تأسیس مى گردد". این قانون از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اول، سازمان، ارکان ، تشکیلات، نظارت و نحوهٔ ادارهٔ بیمهٔ مرکزى ایران تعیین شده و در بخش دوم ضوابط مربوط به نحوهٔ تأسیس و فعالیت شرکت هاى بیمه و ادغام و انحلال و ورشکستگى آنها مشخص شده است. طبق این قانون بیمهٔ مرکزى ایران سازمانى است مستقل که هیچ گونه وابستگى تشکیلاتى و ارگانیک با هیچ یک از وزارت ها و سازمان هاى دیگر دولتى ندارد و تنها ارتباط آن با وزارت امور اقتصادى و دارائى این است که وزیر امور اقتصادى و دارائى رئیس مجمع عمومى بیمهٔ مرکزى ایران است.

بي ترديد رفاه عمومي و بهداشت رواني از استاندارد هاي مهم در ايجاد امنيت رواني جامعه هستند و نمى‏توان نقش آنها را در عرصه فرهنگ ، اجتماع و اقتصاد منكر شد . از سويى آرامش رواني يکى از ابتدايي ترين و مهم‏ترين نياز هاى زندگى جمعى است . بحث‏ هاى متعددي که امروزه در باب توسعه صنعت بيمه و افزايش رفاه اجتماعي و رويکردهاى مختلف به آن مى‏شود نيز حكايت از اين موضوع دارد . جوامع سالم قبل از آن كه نيازمند آسايش باشند، به امنيت رواني نياز دارند ، زيرا در سايه همين امنيت رواني و اجتماعي است كه هر هدفي دست يافتني است.

از اين رو توجه به امنيت رواني و آرامش جمعي ، مهم ترين خواسته جوامع بشمار مي رود همچنين توسعه رفاه اجتماعي و پوشش های بیمه ای ، موجب توسعه اقتصادي و افزایش رفاه می شود.

منابع 

1- كاشاني ، ليلا ، فرهنگ‌سازی پیش‌نیاز گسترش صنعت بیمه ، شبكه اخبار اقتصادي و دارايي ايران

2- جزوات دانشگاهي گروه مديريت بيمه دانشگاه آزاد اسلامي

3- دکتر بهمن یار ، نقش بيمه در اقتصاد ، شبكه اطلاع رساني بانك و بيمه

4- سايت اينترنتي بيمه مركزي

5- سايت هاي خبري