پيش بيني كاهش نرخ دلار به زير 8 هزار تومان در بازار دوم، كاهش نرخ سكه به 3.5 ميليون تومان و 18 عيار به 271 هزار تومان

اقتصاد گردان - محسن شمشيري

روز دوشنبه 15 مرداد 97، همزمان با شروع مرحله نخست تحريم هاي آمريكا شامل تحريم بانكي و ارز وطلا و خودرو، عبدالناصر همتي رئيس كل بانك مركزي از  محورهاي بسته جديد ارزي رونمايي مي كند كه  طبق پيش بيني كارشناسان اقتصادي و ارزي،  اجراي آن باعث خواهد شد كه نرخ دلار در بازار ثانويه به زير 8 هزار تومان كاهش يابد. 

 

اين بسته جديد ارزي كه كليات آن روز شنبه در جلسه سران سه قوه به تصويب رسيد و جزئيات آن نيز در جلسه هيات دولت به بحث و بررسي گذاشته شد، شامل محورهايي است كه ضمن عمق بخشيدن به بازار ثانويه و انتقال گروه هاي كالايي و ارز مسافرتي به اين بازار، باعث تحول عمده اي در عرضه و تقاضاي ارز به خصوص خواهد شد و نياز بسياري از گروه هاي كالايي دوم و سوم و ارز مسافرتي را در بازار ثانويه تامين كرده و از سوي ديگر، به تدريج شرايط را براي فعال سازي صرافي ها در بازار آزاد فراهم خواهد كرد

به عقيده برخي كارشناسان، براساس آنچه تاكنون پيرامون سياست هاي جديد ارزي مطرح شده،  اجراي اين بسته جديد ارزي، موجب انتقال بخشی از کالاهای گروه یک به گروه دو، انتقال گروه کالایی دوم به بازار ثانويه، احتمال فعال شدن دوباره صرافی‌ها، عرضه ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی‌ و فولادی به بازار ثانويه،  و در نتيجه باز شدن نرخ دلار در بازار ثانويه با قيمت زير 8 هزار تومان، خواهد شد كه مي تواند نياز بسياري از گروه هاي كالايي را تامين كند. 

اين كارشناسان مي گويند كه با عرضه ارز پتروشيمي ها و فولادي ها و معدني ها در بازار ثانويه و عرضه ارز با قيمت بالاتر از 7 هزار تومان كه نسبت به قيمت 4200 توماني قبلي بالاتر است، موجبات افزايش عرضه ارز در بازار ثانويه فراهم خواهد شد و اين رشد عرضه 13 تا 20 ميليارد دلاري مي تواند نياز بسياري از گروه هاي دوم و سوم كالايي و ارز مسافرتي را تامين نموده و در نتيجه تقاضاي ارز در حاشيه بازار وبه نرخ هاي بالاتر از 10 هزار تومان را كاهش خواهد داد. در نتيجه مراجعه به بازار غير رسمي نيز كمتر خواهد شد. 

از سوي ديگر، با كاهش التهاب و مراجعه متقاضيان در حاشيه بازار غير رسمي، به تدريج امكان فعاليت صرافي ها نيز فراهم خواهد شد. بسیاری از کارشناسان معتقدند با اجرای سیاست‌های جدید ارزی و در صورت فعال شدن دوباره صرافی‌ها،  نرخ دلار به زیر 8 هزار تومان در بازار ثانويه مي رسد و در بازار آزاد و صرافي ها نيز با هر نرخي كه معامله شود با كاهش التهاب مواجه خواهد بود و البته بايد شرايط براي جلوگيري ازخروج سرمايه فراهم شود زيرا قاچاق كالا و خروج سرمايه، دو عامل عمده اي است كه مي تواند بازار آزاد را با التهاب مواجه كند. 

پرداخت ارز مسافرتی 

در حالي كه برخي رسانه ها از توقف پرداخت ارز مسافرتي در بانك ها عامل و حذف آن از سيستم تك نرخي و انتقال آن به بازار ثانويه از 15 مرداد 97 و در بسته جديد سياست هاي ارزي خبر داده اند. اما در عين حال برخي مسوولان اين خبر را تكذيب كرده اند. 

برخي فعالان بازار ارز در اين زمينه گفته اند كه احتمالا تا پايان سفر حجاج در سفر حج سياست پرداخت ارز مسافرتي در سيستم تك نرخي ادامه خواهد داشت و برخي نيز معتقدند كه تا پايان اربعين ممكن است پرداخت ارز مسافرتي همچنان به نرخ پايين تداوم داشته باشد.  اما در عين حال عده اي معتقدند كه با اجراي سياست هاي جديد ارزي، پرداخت ارز مسافرتي تنها در بازار ثانويه و با نرخ هاي بالاتر امكان پذير است. 

در نتيجه با توجه به اینکه از دوشنبه 15 مرداد سیاست‌های جدید ارزی اعلام و اجرایی می‌شود، پرداخت ارز مسافرتی با نرخ رسمی (هم‌اکنون 4400 تومان) دیگر انجام نمی‌شود و پرداخت‌ به روش جدید پس از اعلام سازوکار جدید ارزی عملیاتی می‌شود.

 بانک مرکزی از  21 فروردین ماه تا 23 تیر ماه حدود 312 میلیون دلار ارز مسافرتی پرداخت کرده با یک حساب ساده مشخص می‌شود مابه‌التفاوت ارز بازار و ارز رسمی (در صورتی که متوسط نرخ ارز غیررسمی را 7500 تومان در نظر بگیریم) 1029 میلیارد تومان است. در نتيجه با احتساب اين رقم قابل توجه، به نظر مي رسد كه پرداخت ارز مسافرتي با نرخ 4400 به پايان مي رسد. 

ارز دولتی به مسافران پرداخت نمی‌شود

همچنين نماینده مردم ملایر در مجلس گفت: رییس مجلس شورای اسلامی عنوان کرد که طبق تصمیم اتخاذ شده در جلسه کارگروه اقتصادی قوای سه‌گانه دیگر ارز دولتی به مسافران و گردشگران پرداخت نمی‌شود.

به گزارش فارس، حجت‌الاسلام احد آزادی‌خواه نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به نشست غیرعلنی امروز مجلس گفت: در این جلسه علی لاریجانی گزارشی را از تصمیمات متخذه درباره مسائل اقتصادی کشور در کارگروه اقتصادی قوای سه‌گانه به نمایندگان ارائه کرد. 

وی افزود: رییس مجلس عنوان کرد که در جلسه قوای سه‌گانه بر برخورد با مفسدان اقتصادی تاکید و بنا شد تا قوه قضاییه در این رابطه وارد عمل شود. نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: لاریجانی همچنین گفت که در  جلسه قوای سه‌گانه در رابطه با پرداخت ارز دولتی به مسافرین و گردشگرانی که به خارج سفر می کنند اقدام بسیار خوبی انجام شد و بنا شد تا فورا جلوی پرداخت ارز دولتی به مسافران گرفته شود. 

آزادی‌خواه خاطرنشان کرد: رییس مجلس شورای اسلامی عنوان کرد که در جلسه قوای سه‌گانه راهکارهایی برای فروش نفت در صورت عدم خرید نفت از جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی و در نظر گرفته شده تا کشور بتواند به راحتی نفت خود را به فروش برساند و بسته اقتصادی در این رابطه آماده است.  لاریجانی همچنین گفت که در رابطه با خرید اقلام ضروری اقدامات لازم در حال انجام است و اقلامی مثل دارو و تجهیزاتی از این قبیل خریداری شده و در حال تهیه است و مردم نگران نباشند و هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

كاهش قيمت طلا و سكه

از سوي ديگر، به دنبال اعلام برخي محورهاي بسته جديد ارزي، در حالي كه اونس جهاني 1213 دلار اعلام شده، قیمت انواع سکه و طلا در بازار تهران ریزش داشت به طوری که نرخ سکه تمام بهار آزادی طرح جدید ۴۳۶ هزار تومان افت کرد و با رقم ۳ میلیون و ۵۱۹ هزار تومان به فروش رسید. همچنین هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم با ۲۰ هزار تومان افت به ارزش ۳ میلیون و ۲۷۵ هزار تومان داد و ستد شد.

هر قطعه نیم سکه بهار آزادی با ۱۵۰ هزار تومان کاهش یک میلیون و ۷۷۳ هزار تومان و هر قطعه ربع بهار آزادی نیز با ۲۰ هزار تومان افت به ارزش ۹۲۲ هزار تومان معامله شد. هر قطعه سکه گرمی با ۱۰ هزار تومان کاهش نسبت به روز گذشته ۵۰۱ هزار تومان معامله شد و هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز با ۲۹ هزار و ۱۰۰ تومان افت به ارزش ۲۷۱ هزار و ۹۰۰ تومان فروخته شد.

برخي كارشناسان با اشاره به كاهش قابل توجه نرخ سكه و طلا و همچنين وجود حباب در بازار طلا و سكه، معتقدند كه اين كاهش نرخ ها متاثر از  خبر كاهش نرخ دلار به زير 8 هزار تومان است كه به دنبال افزايش عمق بازار ثانويه، روي نرخ دلار در حاشيه بازار نيز اثرگذار خواهد بود. با اين حال، بايدديد كه بعد از شروع تحريم هاي آمريكا، نرخ دلار و سكه وطلا در حاشيه بازار به چه ميزان تغييرات خواهد داشت. 

در بازار ارز رسمي نيز نيز هر دلار آمریکا بدون تغییر نسبت به روز گذشته ۴ هزار و ۴۱۲ تومان قیمت خورد. هر یورو بدون تغییر ۵ هزار و ۱۰۴ تومان و هر پوند نیز ۵ هزار و ۷۳۶ تومان ارزش‌گذاری شد. نرخ دلار در بازار غير رسمي نيز 9700 تومان و يورو 11500 تومان معامله شد. 

نامشخص بودن جزییات بسته جدید ارزی و اینکه اجرایی شدن آن چه تاثیری بر قیمتها در بازار غیر رسمی خواهد داشت موجب شده معاملات در بازار به حداقل رسیده و تقریبا متوقف شود و معامله‌گران در انتظار شفاف شدن وضعیت هستند. 

با وجود گمانه‌زنی‌هایی که در رابطه با جزییات این بسته ارزی مطرح است اما هنوز هیچ اطلاعاتی از آن به طور مشخص و رسمی از سوی یک مقام دولتی و یا بانکی اعلام و تایید نشده است، از این‌رو افکار عمومی شناخت دقیقی از  بسته جدید ارزی نداشته و البته برخی اخبار غیر رسمی منتشره از آن در برخی بازارها معاملات را تحت تاثیر قرار داده است.

این در حالی است که از چند روز گذشته قیمت‌ها در بازار غیررسمی ارز که رو به رشد رفته و تا حدود ۱۲ هزار تومان برای دلار و بیش از ۱۳ هزار تومان برای یورو تعیین شده بود رو به کاهش رفته است و حتی امروز قیمت دلار  به کمتر از ۱۰ هزار تومان رسیده است. همچنین در بازار سکه قیمت هر قطعه بهار آزادی که در روزهای اخیر تا حدود چهار میلیون و ۷۰۰ تومان افزایش یافته بود نیز تا سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان کاهش یافته است.

در این شرایط سرکشی به بازار غیر رسمی ارز و بررسی جریان بازار از میدان فردوسی تا چهارراه استانبول از آرام شدن این بازار خبر می‌دهد به طوری که به گفته صرافان و دلالان، با وجود این‌که قیمت‌ها کاهشی بود، اما معاملات به حداقل رسیده است.

به گفته دلالان بازار، از سوی دیگر  خریدار چندانی هم در این بازار وجود ندارد و به‌گونه‌ای همه در انتظار مشخص شدن وضعیت مانده‌اند. بنا به گفته صرافی‌ها با وجود این‌که قیمت‌ها از ابتدای صبح تا حدی کاهشی پیش رفت، اما اکنون دیگر قیمت مشخصی برای ارز در بازار نیست و اصلا معامله‌ای انجام نمی‌شود. با این حال تا حدود ساعت ۱۲ برای دلار نرخ تا مرز ۹۷۰۰ تومان و یورو تا ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شده بود.

همچنین فعالان بازار می‌گویند این تصور که اجرایی شدن بسته جدید ارزی موجب خواهد شد تا با بازگشایی صرافی‌ها، قیمت بین ۸۰۰۰ تا  ۹۰۰۰ تومان برای دلار تعیین شود خود عاملی بوده تا برخی در انتظار کاهش قیمت مانده و برای جلوگیری از زیان، خریدی انجام ندهند.

این در حالی است که صرافی‌ها می‌گویند بعید می‌دانند در بسته جدید ارزی قرار باشد که آنها بار دیگر به معاملات فیزیکی اسکناس برگشته و بتوانند به زودی خرید و فروش را به مانند قبل انجام دهند.

جزییات نحوه فعالیت بازار ثانویه 

بازار دوم ارز که از تاریخ ۱۳ تیرماه کار خود را آغاز کرده است، محلی برای فروش ارز صادرات کالاهای غیرعمده – که فهرست آنها از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت مشخص شده – و خرید ارز جهت واردات کالاهای با اولویت ۳ است. تمامی معاملات در این بازار به نرخ توافقی صورت می‌گیرد.

معامله‌ها در این بازار هم با واسطه صرافی و هم بدون واسطه میان صادرکننده و واردکننده قابل انجام است. در روش اول، صادرکننده به عرضه ارز حاصل از صادرات خود در سامانه نیما از طریق سامانه جامع تجارت اقدام می‌کند و در طرف مقابل، صراف با توجه به درخواست‌های خرید ارز موجود بابت واردات ثبت سفارش شده با اولویت ۳، به خرید ارز با نرخ اعلامی صادرکننده – که هیچ گونه محدودیتی روی آن وجود ندارد – اقدام می‌کند. از سوی دیگر، صراف باید به فروش ارز خریداری شده به متقاضی خرید ارز (واردکننده) برای واردات ثبت سفارش شده اولویت ۳  اقدام کند. در این فرایند نیز واردکننده درخواست خرید ارز برای یک ثبت سفارش مشخص را در سامانه نیما – که دسترسی به آن از طریق سامانه جامع تجارت برای واردکنندگان مهیاست – ثبت می‌کند و صرافی‌ها می‌توانند پیشنهادهای خود را برای هر درخواست خرید ارز ارائه دهند. در فروش ارز برای واردات نیز نرخ بر اساس پیشنهاد صراف و تأیید واردکننده تعیین می‌شود.

روش دوم که خرید و فروش ارز بدون واسطه میان صادرکننده و واردکننده است، صادرکننده ارز خود را به صورت توافقی به واردکننده می‌فروشد. واردکننده با ارائه اطلاعات پروانه صادراتی به بانک عامل، درخواست واگذاری پروانه جهت تأمین ارز یک ثبت سفارش مشخص را ثبت می‌کند و پس از تأیید صادرکننده مبنی بر واگذاری پروانه از طریق سامانه جامع تجارت، معامله منعقد می‌شود.

دسترسی همه بازرگانان – اعم از صادرکننده و واردکننده – به بازار دوم ارز، از طریق سامانه جامع تجارت برقرار شده است. راهنمای تفصیلی فرایندهای معامله ارز برای بازرگانان در سامانه جامع تجارت قرار دارد. همچنین صرافی‌ها از طریق سامانه سنا و بانک‌های عامل از طریق پرتال ارزی به این سامانه دسترسی دارند.

در بازار دوم هیچ گونه محدودیتی در نرخ توافقی میان صادرکننده و صرافی، صرافی و واردکننده و همچنین صادرکننده و واردکننده وجود ندارد. این بازار تنها بستری برای شفافیت بیشتر معاملات و دستیابی به نرخ رقابتی و مناسب است

بازار دوم ارز هیچ گونه هزینه اضافی بر صادرکننده و واردکننده تحمیل نمی‌کند. صادرکننده به دلیل عرضه درآمد ارزی خود در بازار دوم، متحمل هیچ مالیاتی نمی‌شود. همچنین واردکننده هزینه‌ای جز معادل ریالی ارز و هزینه‌های انتقال آن پرداخت نمی‌کند.